Definicja kosmetyku

„Każdy produkt przeznaczony do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego, takimi jak: skóra, włosy, wargi, paznokcie i zewnętrzne narządy płciowe lub z zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymanie ich w czystości oraz w dobrym stanie, ochrona, perfumowanie, upiększanie lub poprawa zapachu ciała”.

Definicja leku

Lekiem określa się „substancję chemiczną, która reaguje z żywym organizmem zmieniając jego czynność, tak, że zmiany te mogą być wykorzystane do zapobiegania chorobom lub ich leczenia”.

Podział kosmetyków

• Środki higieny osobistej

• Preparaty do mycia i kąpieli, szampony

• Dezodoranty

• Preparaty do golenia

• Preparaty do higieny jamy ustnej

• Inne

• Kosmetyki pielęgnacyjne

• Pielęgnacja twarzy

• Nawilżanie, anti-age, cera problemowa

• Pielęgnacja ciała

• Ujędrnianie, cellulit, rozstępy itp.

• Ochrona plażowa

• Pielęgnacja stóp, dłoni, paznokci

• Pielęgnacja włosów

• Kosmetyki specjalne - dla dzieci, mężczyzn itp.

• Kosmetyki upiększające

• Kosmetyki kolorowe

• Podkłady, środki do malowania twarzy, środki do upiększania okolic oczu itp., szminki do warg

• Makijaż permanentny

• Środki do modelowania fryzury i zmieniające kształt włosów

• Środki zmieniające kolor włosów

• Lakiery do paznokci, tipsy

• Wyroby perfumeryjne

• Perfumy, wody toaletowe i kolońskie

• Inne wyroby zapachowe

• Produkty semiperfumeryjne

Składniki kosmetyków

• Bazowe - woda, alkohol, ciała tłuszczowe

• Czystość chemiczna i mikrobiologiczna

• Kompatybilność z innymi składnikami

• Podstawa filmu okluzyjnego

• Pomocnicze

• Wspomaganie formy fizykochemicznej: emulgatory, składniki konsystencjotwórcze, stabilizujące

• Konserwanty – zapobieganie zakażeniom wtórnym

• Barwniki i kompozycje zapachowe

• Czynne

• Warunkują działanie i efekty kosmetyczne

• Dwie grupy: działające bez docierania do receptorów i bezpośrednio czynne biologicznie

Nazwa chemiczna

• Zgodna z zasadami nazewnictwa ustalanymi przez IUPAC (Union of Purée and Applied Chemistry – Unia Chemii Czystej i stosowanej)

• Tylko dla indywidualnych związków i monomerów

• W przypadku związków organicznych nazwy bardzo złożone

Numery EINECS i ELINCS

• Tylko Europa (UE)

• do września 1981 – European Inventory of Existing Chemical Substances

• po tej dacie - European List of Notified Chemical Substances

Wzory chemiczne

• empiryczne (sumaryczne)

• Podają listę pierwiastków obecnych w związku w kolejności alfabetycznej w formie symboli chemicznych (dla zw. organicznych C i H poza kolejnością)

• Podają liczbę atomów danego pierwiastka w cząsteczce związku

• wzory strukturalne

• Rysunki cząsteczek związków, pokazujące połączenia między atomami

• Mogą pokazywać rozmieszczenie przestrzenne atomów

Ustawa

• stawia wymóg nieszkodliwości kosmetyku

• Warunek – użycie zgodne z opisem i instrukcją

• Podaje, co nie może wchodzić w skład kosmetyku

• substancje niedozwolone (lista)

• Składniki pochodzące z ciała ludzkiego

• Podaje, co może wchodzić w skład kosmetyku z ograniczeniem

• Substancje dozwolone w ograniczonych ilościach

• Barwniki, konserwanty, substancje promieniochronne tylko dozwolone i w dozwolonych ilościach

• Określa informacje, które muszą być umieszczone na opakowaniu

• Nazwa kosmetyku, adres producenta, zawartość kosmetyku, nr serii

• Termin przydatności, (gdy jest krótszy niż 30 mies.)

• Szczególne ostrzeżenia, zwłaszcza przy produktach profesjonalnych

• Wykaz składników wg INCI

• Kolejność zgodnie z malejącą zawartością (do 1%)

• Zobowiązuje producenta (dystrybutora)

• Do zgłoszenia kosmetyku do krajowego systemu informowania (IMP w Łodzi)

• Nazwa i kategoria

• Dane producenta (importera)

• Miejsce produkcji

• Miejsce przechowywania dokumentacji toksykologicznej, aplikacyjnej i innej danego wyrobu

• Zobowiązuje producenta (dystrybutora) do posiadania dokumentacji obejmującej

• Ilościowy i jakościowy skład produktu

• Specyfikację fizykochemiczną i mikrobiologiczną składników, kryteria chemicznej i mikrobiologicznej czystości produktu

• Opis metody produkcji i kryteria, jakości

• Ocenę toksykologiczną produktu i charakterystykę toksykologiczną składników

• Informacje o działaniach niepożądanych

• Potwierdzenie deklaracji n/t działania

Środki powierzchniowo czynne (spec)

• Budowa – amfifilowa

• Część hydrofilowa

• Część hydrofobowa

• Warunek czynności powierzchniowej

• Udział obu struktur w cząsteczce musi być znaczący

• Cząsteczki amfifilowe

• Powinowactwo do wody

• Woda solwatuje część hydrofilową

• Powinowactwo do fazy hydrofobowej

• Olej solwatuje część hydrofobową

• Solwatacja – stabilizacja układu substancji rozpuszczanej i rozpuszczalnika, polega na tworzeniu oddziaływań pomiędzy cząsteczkami substancji rozpuszczanej a cząsteczkami rozpuszczalnika

Podział

• Jonowe

• Anionowe

• Kationowe

• Amfoteryczne

• Niejonowe

Zastosowanie spc

• Emulgatory W/O i O/W

• Stabilizacja zawiesin

• Środki pianotwórcze

• Solubilizacja

• Środki myjące

Mechanizm mycia

• Oddziaływania spc z zanieczyszczeniami lipofilowymi

• Zmniejszanie napięcia międzyfazowego

• Odrywanie zanieczyszczeń

• Dyspergowanie, emulgowanie

• Odprowadzanie zanieczyszczeń

• Spłukiwanie, ścieranie...

• Adsorpcja spc na mytej powierzchni

• Adsorpcja innych związków na mytej powierzchni

Oddziaływanie środków myjących ze skórą

• Zmywanie płaszcza hydrolipidowego

• TEWL

• Zmiana pH powierzchni naskórka

• Tworzenie i stabilność bariery

• Wymywanie składników NMF

• TEWL

• Wymywanie lipidów warstwy rogowej

• Własności barierowe s.c.

• Wpływ na strukturę warstw lipidowych s.c.

• Własności barierowe s.c.

• Sorpcja na powierzchni struktur proteinowych s.c.

• Kornecisty

• Enzymy

• Penetracja spc do żywych warstw naskórka

• Sorpcja na błonach komórkowych – podrażnienia

• Reakcje z enzymami

Podział środków myjących

• Mydła - stałe i ciekłe

• Sole kwasów tłuszczowych

• Słabo rozpuszczalne w wodzie

• Zawsze mają odczyn alkaliczny (pH > 8,5)

• Przy pH < 8,5 tracą charakter soli, powstają z nich wolne kwasy tłuszczowe

• Wolne kwasy tłuszczowe działają drażniąco

• Forma: kostka, „mydła w płynie”

• Zalety

• Tradycja

• Już nasze babki...

• Niska cena

• Najtańszy środek myjący

• Doskonałe działanie myjące

• Zmywa praktycznie wszystko

• Ekologia

• Prawie jadalne

• Nie szkodzi środowisku

• Wady

• Wysoka wartość pH

• Ale tak naprawdę jest to wada dla 10% użytkowników

• Wrażliwość na twardą wodę

• Czyli - trudno się pieni, powstaje osad...

• Combo - stałe i ciekłe

• Combo = combination bar

• Zawierają: mydła i środki powierzchniowo czynne

• Alkaliczne

• Mogą być mniej alkaliczne niż mydło

• Dobrze myją

• Odporne na twardą wodę

• Forma: kostka lub płyn/żel

• Oparte są na detergentach “syntetycznych”

• Nie zawierają mydeł

• Mogą mieć dowolną wartość pH

• Mogą mieć bardzo różną, jakość

• Potencjalne działanie drażniące

• Częściej w formie płynów i żeli

• Zalety

• Mają niesamowitą siłę działania

• Naprawdę zmywają wszystko

• Mogą mieć dowolne pH

• Nadają się dla wszystkich

• Twarda woda im nie szkodzi

• Wady

• Jednak odtłuszczają skórę

• Niestety są drogie

• Syntetyk - stałe i ciekłe - żele pod prysznic, płyny kąpielowe, inne

Formy fizykochemiczne kosmetyków

Emulsja:

Makroskopowy układ heterogenny, składający się, z co najmniej dwóch, niemieszających się ze sobą faz, z których jedna jest zdyspergowana w drugiej w postaci kropel

Rodzaje emulsji

• Klasyczne: olej w wodzie (O/W), woda w oleju (W/O), emulsje niewodne

• Wielokrotne: olej w wodzie w oleju (O1/W/O2), woda w oleju w wodzie (W1/O/W2)

• Mikroemulsje (F < 10-8 m)

• Emulsje żelowe (W/O, faza wodna > 90%)

• Układy pochodne: roztwory micelarne, układy ciekłokrystaliczne

Emulgatory

Substancje umożliwiające otrzymanie stabilnej emulsji, dzięki temu, że obniżają napięcie międzyfazowe. Efektywność działania emulgatorów zależy od zdolności do obniżania wyżej wymienionego napięcia, a także od możliwości uczestniczenia w innych zjawiskach stabilizujących emulsje

Hydrożele

• Roztwory wodne lub wodno-alkoholowe zagęszczane polimerami naturalnymi lub syntetycznymi

• Zastosowania

• Modelowanie włosów

• Pielęgnacja skóry („zageszczone toniki”)

• Demakijaż

• Maseczki

• Higiena jamy ustnej (żel krzemowy + polimery stabilizujące)

Zagęstniki

• Zastosowania

• Modyfikacja reologii roztworów

• Żele

• Stabilizacja i modyfikacja reologii emulsji

• Klasyfikacja

• Polimery

• Naturalne

• Syntetyczne

• Otrzymywane biotechnologicznie

• Zagęstniki niskocząsteczkowe
  (najczęściej nieorganiczne)

• Polimery

• Jonowe

• Lepkość silnie zależy od pH

• Punkt izoelektryczny jest granicą przejścia ciecz-żel

• Niejonowe

• Lepkość zależy od stężenia