ONKOLOGIA W4 27.02.2012

„Stany przedrakowe. Nowotwory łagodne.”

Nowotwory łagodne:

- włókniaki miękkie

- nowotwory wrodzone, ale pojawiające się w różnym wieku

- guzy lub guzki workowato zwisające

- zwykle liczne

- koloru skóry lub ciemniejsze

- występują m.in. w chorobie Recklinghausena

- drobne włókniaki często w obrębie skóry, szyi, karku, głównie u starszych kobiet

- nie wykazują zdolności do samoistnego ustępowania

- włókniaki twarde

- odczyn włóknisty

- występuje w średnim i starczym wieku

- zwykle pojedyncze

- drobniejsze niż włókniaki miękkie

- koloru skóry lub ciemniejsze

- przesuwalne wobec podłoża

- najczęściej na kończynach

- bliznowiec (keloid)

- guz złożony z tkanki łącznej włóknistej

- powstaje w miejscu urazów, szczególnie poparzeń (bliznowce wtórne) lub bez uchwytnej przyczyny (bliznowce samoistne)

- skłonność osobnicza (rodzinne, rasa czarna)

- patogeneza: proliferacja fibroblastów i wzmożone wytwarzanie kolagenu

- obraz kliniczny: twarde, włókniste guzy o podłużnym lub nieregularnym kształcie, często z wypustkami

- kolor matowobiały, sino czerwony

- lokalizacja zmian samoistnych: w miejscu styku skóry z kością (klatka piersiowa)

- keloidy samoistnie mają tendencję do szerzenia się

- bez skłonności do ustępowania

- leczenie: kilkakrotne wstrzykiwanie triamcynolonu w odstępie 1-3 tygodni; opatrunki okluzyjne z fluorowanymi steroidami; opatrunki uciskowe, wstrzykiwanie interferonu-gamma (hamuje syntezę kolagenu i włóknienie)

Czynniki predysponujące do wystąpienia nowotworów skóry

- stany przedrakowe

- przewlekłe procesy degeneracyjne i zapalne (np. blizny pooparzeniowe, trądzik odwrócony)

- czynniki genetyczne (np., Xeroderma pigmentosum)

- wirusy onkogenne (HPV)

- promieniowanie

Stany przedrakowe

- rogowacenie słoneczne (Actinic keratosis)

- rogowacenie popromienne (Radiation keratosis)

- rogowacenie arsenowe (Arsenical keratosis)

- róg skórny

- choroba Bowena

- erytroplazja Queyrata

Rogowacenie słoneczne

- złuszczając, hiperkeratotyczne plamy lub plamki

- zazwyczaj po 40 r.ż.

- na skórze narażonej na ekspozycję na promieniowanie słoneczne (twarz, grzbiety dłoni)

- 10-20% zmian ulega przekształceniu w raka kolczysto komórkowego

- odmiany kliniczne: rumieniowe, keratotyczne, róg skórny, barwnikowe, przypominające liszaj płaski

- leczenie: krioterapia przy pomoc ciekłego azotu; 5% imikwimod zewnętrznie; 5% 5-fluorouracyl zewnętrznie; usunięcie chirurgiczne

Rogowacenie popromienne

-ostro odgraniczone , hiperkeratotyczne zmiany

- rozwijają się na podłożu uszkodzenia skóry przez promieniowanie jonizujące (radioterapia lub przypadkowa ekspozycja

- ryzyko rozwoju nowotworu jest znacznie większe niż w przypadku rogowacenia słonecznego

- leczenie: usunięcie chirurgiczne

Rogowacenie arsenowe

- rozwija się po długotrwałej ekspozycji na nieorganiczne związki arsenu (zanieczyszczona woda gruntowa, środki owadobójcze, leki)

- rogowacenie dłoni i stóp, rozsiana plamkowa hiperpigmentacja

- mnogie nowotwory skóry, zwłaszcza rak podstawnokomórkowy i choroba Bowena

- zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów narządów wewnętrznych

Róg skórny

- twór rogowy wystający ponad powierzchnię skóry

- zazwyczaj pojedyncza, żółtobrązowa zmiana o wyglądzie cylindra lub piramidy

- u dorosłych jest stanem przednowotworowym skóry

- u dzieci może powstawać na podłożu zmian zapalnych

Choroba Bowena

- rak in situ obejmujący całą grubość naskórka

- związek z zakażeniem HPV (16,18), promieniowaniem jonizującym

- ostro odgraniczone, płaskie, rumieniowe zmiany z niewielkim strupem na powierzchni

- zlokalizowane najczęściej na tułowiu, twarzy, w okolicach narządów płciowych, na palcach rąk

- w większości nieleczonych przypadków stanowi podłoże rozwojowe raka kolczystokomórkowego

- leczenie – wycięcie chirurgiczne; krioterapia; ablazja laserem; zewnętrznie 5% 5-fluorouracyl; zewnętrznie 5% imikwimod

Erytroplazja Queyrata

- choroba Bowena zlokalizowana na błonach śluzowych

- w 90% związana z infekcją HPV (16,18, 31, 33)

- dobrze odgraniczone, czerwone plamki lub tarczki

- głównie na prąciu (wewnętrzna powierzchnia napletka lub żołędzi)

- również na kobiecych narządach płciowych, w okolicy odbytu, w jakie ustnej

Rogowacenie smołowcowe

- małe, hiperkeratotyczne grudki (brodawki smołowcowe)

- po ekspozycji na policykliczne węglowodory aromatyczne wywodzące się z produktów naftowych

- ryzyko przekształcenia się w zmiany złośliwe jest niewielkie

Xeroderma pigmentosum

- choroba genetyczna z nadwrażliwością na promieniowanie UV

- defekt naprawy łańcuchów DNA uszkodzonych pod wpływem promieniowania UV

- wysokie ryzyko nowotworów (BCC, SCC, MM)

- nadwrażliwość na światło słoneczne, przebarwienia, przedwczesne starzenie się skóry

- zaburzenia neurologiczne (opóźnienie umysłowe, ataksja), zapalenie spojówek