Psychoterapia osób
chorych na nowotwór.
Psychoterapia osób
chorych na nowotwór.
Choroba nowotworowa jest skrajnie
traumatycznym przeżyciem.
Jest przyczyną ogromnego stresu i
licznych problemów psychicznych u
pacjentów oraz ich rodzin (ból, stany
lękowe, depresja, anoreksja).
Często odczuwają: brak energii,
słabość mięśni, męczliwość,
senność, zmniejszoną motywację do
działania, uczucie beznadziejności,
apatię, poirytowanie i smutek.
Leczeniem zaburzeń
związanych z następstwami
chorób nowotworowych
zajmuje się specjalna
dziedzina naukowa-
PSYCHOONKOLOGIA.
Elizabeth Kubler-Ross uważa ze
przebieg choroby nowotworowej
można ująć w pięciu etapach:
Zaprzeczenia i izolacji
Gniewu
Targowania się
Depresji
Pogodzenia się
Faza pierwsza
Pacjent dowiadując się o chorobie
odbiera wszelkie wiadomości i
informacje jakoby nie dotyczyły to
jego osoby.
Często pyta kilkakrotnie o
diagnozę -chce usłyszeć
zaprzeczenie.
Faza druga
To czas buntu, wybuchów gniewu,
rozżalenia i drażliwości.
Odgrażania się personelowi, iż jest
nieskuteczny, a jego metody
leczenia nieefektywne.
Faza trzecia
W której pacjent zawiera swojego rodzaju
’’umowy’’ z lekarzami, z Bogiem.
Umowy te mają charakter zapewnień typu:
-,,Boże, już nie będę krzywdził ludzi, tylko
uzdrów mnie’’
-,,postaram się być zdyscyplinowanym
pacjentem, tylko przyrzeknijcie mi, iż będę
zdrowy’’
Faza czwarta
Rozumiana jako faza depresji.
Podzielić ja można ze względu na dwie
przyczyny:
-pierwsza, która jest następstwem zmian w życiu
chorego, (utrata pracy, duże wydatki
finansowe na leczenie, przebywanie w
szpitalu)
-druga, rozumiana jako depresja
przygotowawcza, pojawia się w czasie gdy
pacjent duchowo przygotowuje się do śmierci.
Faza piąta
Następuje po przejściu
poprzednich faz, oznacza
akceptacje choroby i jej następstw
(śmierć)
Większość pacjentów nie jest w
stanie dojść do tego etapu.
Aby ułatwić przejście wszystkich etapów
choroby stworzono rożne teorie i metody
pomocy chorym:
Terapia przez sztukę
Terapia oparte na założeniach teorii Carla Gustawa
Junga
-archetypowa terapia przez sztukę,
-terapia poprzez spontaniczny ruch,
terapia śmiechem- klownterapia,
Terapia behawioralno-poznawcza
Terapia humanistyczno-egzystencjalna
Wizualizacje
Terapia rodzinna
Terapia grupowa
Terapia przez sztukę -
ARTETERAPIA
Wykorzystuje do celów leczniczych i
terapeutyczne rożne formy plastyczne,
muzyczne, literackie i teatralne.
Daje możliwość symbolicznego wyrazu
trudnych przeżyć, doświadczeń i emocji w
bezpiecznych warunkach, w formie mówienia
"nie wprost".
Obniża napięcie i pomaga nazwać problem.
ARTETERAPIA pozwala na:
uzyskanie wewnętrznego spokoju ‘’katharsis’’
zapanowanie nad uczuciami, zmęczeniem, stresem
kreatywność pacjenta
możliwość przepracowania tematu śmierci
wytwarza kontakt miedzy terapeuta a pacjentem
duże możliwości pracy z bólem nowotworowym poprzez
strategie:
-oceny nasilenia bólu za pomocą formowania kształtów z
modeliny,
-nadanie kształtu bólowi przez wykorzystanie formy, barwy i
ich odcieni,
-ekspresja bólu przez rysowanie i nadawanie mu kształtu.
Terapie oparte na założeniach teorii Carla
Gustawa Junga:
archetypowa terapia przez sztukę
terapia poprzez spontaniczny ruch
klownterapia
Archetypowa terapia przez
sztukę
Symbole typowe dla całej kultury
ludzkiej
Celem archetypowej terapii przez
sztukę jest wydobycie archetypów
rządzących wyobraźnią pacjenta
Opiera się na klasycznych
technikach terapii tj. malowanie,
rzeźbienie w piasku, tatr kukiełkowy.
Terapia poprzez spontaniczny
ruch
Oparta na Jugowskiej koncepcji
aktywnej wyobraźni, według której
myśl uczenia i obraz wyrażają się przez
ruchy ciała.
Polega ona na stopniowym uczeniu
pacjenta spontanicznego
doświadczania swego ciała oraz na
budzeniu zaufana do odczuć z niego
płynących.
Klownterapia
Skoncentrowana na postaci klowna który
jest odwiecznym wzorcem kulturowym-
postacią oznaczającą rozrywkę, cyrk,
sztukę ulicy.
Służy wydobyciu na światło dzienne
unikalnej części psychiki pacjenta.
Pomaga w pracy z myślami
nieuświadomionymi
Zabawa, spontaniczność, humor,
kreatywność zapobiegają bólowi i lękom.
Terapia behawioralno-poznawcza
Techniki poznawcze:
-monitorowanie myśli,
-modelowanie nastroju, poprzez
wspólnie spędzany czas z bliskimi,
-terapia racjonalna,
Terapia behawioralno-
poznawcza
W przypadku nasilenia bólu zaleca się:
-hipnozę,
-biofeedback
-relaksację.
W celu poprawy emocjonalnego
funkcjonowania stosuje się trening
radzenia robie ze stresem.
Terapia humanistyczno-
egzystencjalna- LOGOTERAPIA
Polega na odnalezieniu sensu cierpienia.
W wypadku gdy ból nowotworowy jest
często niedozniesienia w połączeniu ze
świadomością umierania ważna jest
umiejętność ‘’wyjścia’’ poza granice
samego siebie i choroby, która pozwala
na otwartość w relacji z innymi ludźmi i
na pogłębione spostrzeganie otoczenia.
Wizualizacja- TERAPIA
WYOBRAŻENIOWA
Oznacza wykorzystywanie
zdolności pacjenta do wyobrażania
sobie własnego ciała aktywnie
walczącego z nowotworem,
Pobudza odporność
immunologiczną która sprawia ze
wykreowana myśl staję się
rzeczywistością
Terapia rodzinna
,,Rak atakuje rodzinne życie i zaburza jej
funkcjonowanie’’
Podczas terapii rodzinnej terapeuta współpracuje
najczęściej z jedną osobą z rodziny która jest
najbliższa pacjentowi, bądź też z całą rodziną.
Celem terapii rodzinnej jest korekta zaburzonych
zachowań :
-nauczenie rodziny bardziej efektywnego
radzenia sobie z problemem
-edukacja domowników w zakresie choroby i
wzajemnego wspierania się
Terapia grupowa
Zapewnia pacjentom społeczne wsparcie
przez poczucie wspólnoty, (możliwość
uczenia się od pacjentów w grupie
nawzajem)
Stwarza możliwość zastosowania terapii
poprzez pomaganie-rozpacz chorych
zamienia się w wiarę w siebie i wyższą
samoocenę i tym samym możliwość pomocy
innym członkom grupy
Przynosi dobre efekty przy małych kosztach
porównując prace terapii indywidualnej.
Inne formy pomocy:
Medytacja- polega na uczeniu chorego skupiania się
na pewnych aspektach wewnętrznego lub
zewnętrznego doświadczenia, Np. praca z
oddechem, mantry (powtarzane dźwięki lub frazy),
koncentracja na przedmiotach.
Psychoterapia pastoralna- na początku jej zadaniem
jest ocena duchowego stanu pacjenta, czyli:
-określenie priorytetów w jego życiu,
-ocena, jakie wydarzenia z poprzedniego roku były
dla pacjenta najważniejsze,
-określenie subiektywnego znaczenia choroby dla
pacjenta (poczucie żalu, łaski, skruchy)
Interwencja kryzysowa-
stosowana w nagłych
wydarzeniach życiowych, zaskakujących i
dezorganizujących.
Choroba nowotworowa jest takim wydarzeniem,
szczególnie w wypadku:
-poznania diagnozy,
-nawrót choroby lub przerzuty,
-wiadomość o konieczności leczenia operacyjnego.
W takich wypadkach interwencja polega na:
-pomocy w zrozumieniu sytuacji przez wyjaśnienie
wątpliwości chorego,
-udzielaniu pacjentowi oraz jego rodzinie wsparcia przez
zachęcanie do otwartego wyrażania uczuć,
-budowanie nadziei chorego przez stworzenie mu
perspektyw na najbliższe dni,
-propozycjach konkretnych zachowań, np. przemyślenia
decyzji o operacji, dodatkowe rozmowy z lekarzem.
Poradnictwo przez telefon- które często zapewnia
wsparcie psychiczne, a także dostęp do informacji o
chorobie i leczeniu.
Terapia multimodalna (wieloaspektowa) w której
ukojeniu bólu, żalu, ukojenia, poczucia winy,
uczestniczą poza lekarzami i psychologami wszyscy
którzy mogą pomóc, czyli:
-członkowie rodziny,
-prawnik,
-duchowni.
Farmakologicznie- antydepresanty o działaniu
uspokajającym przy atakach paniki lub nasilonego
leku.