SEMESTR III

Użytkowanie rozpłodowe trzody chlewnej: 08.09.2012

Objawy popędu płciowego występują u młodych loszek już w wieku 5 – 6 miesięcy. Dojrzałość do rozpłodu lochy osiągają w wieku ok. 8 miesięcy tj. po osiągnięciu kondycji rozpłodowej (hodowlanej) i uzyskania masy 110 – 120 kg. wówczas ciąża nie niesie za sobą ujemnych skutków dla matki i prosiąt.

Najczęściej kryje się loszki w wieku 8 miesięcy tak aby w pierwszym roku ich odchowu uzyskać miot. Następnie dąży się do osiągnięcia dwóch miotów rocznie. Jedynie lochy tzw. „jednorazówki” można kryć w wieku 7 – 7,5 miesiąca życia, gdyż zaraz po odchowaniu miotu przeznacza się je na rzeź. Opóźnienie pierwszego krycia do wieku 9 – 10 miesięcy nie zwiększa liczby prosiąt w miocie ani nie zwiększa mleczności, zwiększa natomiast nakłady pracy i pieniędzy podczas wychowu. Lochy o dobrej płodności użytkuje się przez 3 – 4 lata, tak aby uzyskać od nich 5 – 7 miotów, po tym czasie liczebność miotów i mleczność lochy spada.

Ruja u loch pojawia się co 3 tyg. (z rozbieżnością 18 – 24 dni).

Głównymi objawami rui są:

• obrzmienie i zaczerwienienie sromu

• niespokojne zachowanie się

• wydawanie charakterystycznego odgłosu zwane hukaniem (lochaniem)

• obskakiwanie się nawzajem

• utrata apetytu

• odruch tolerancji na knura

Wykrywanie loch będących w rui często ułatwia przeprowadzenie knura wzdłuż kojców, stanowisk, okólników. Knur zatrzymuje się przy losze będącej w rui i nie pozwala się tak łatwo przepędzić.

Okres wystąpienia rui po osadzeniu prosiąt w wieku 6 – 8 tygodni wynosi 3 – 5 dni. Skrócenie okresu odchowu młodych przy matce często wpływa na opóźnienie tego terminu oraz powoduje spadek liczebności miotu w kolejnej ciąży.

Ruja u loch trwa zazwyczaj 2 – 3 doby, mniej więcej po upływie doby od zauważenia pierwszych objawów rui następuje trwająca kilkanaście godzin owulacja. Liczba komórek jajowych jest różna:

• u pierwiastek od 12 – 15

• u wieloródek 16 – 20 i często więcej

Komórki jajowe wykazują zdolność do zapłodnienia zaledwie kilka godzin od przedostania się do jajowodów (8-10 h).

Knury osiągają dojrzałość płciową w wieku 5 – 6 miesięcy, jednak do rozpłodu należy ich używać w wieku 8-10 miesięcy (10 msc knury ras polskich białych). Wcześniejsze użycie knura do rozpłodu może zahamować jego wzrost, skrócić okres przydatności do rozpłodu oraz powodować niskie mioty, ponieważ nasienie może nie być w pełni dojrzałe. Knury osiągając dojrzałość rozpłodową powinny mieć masę 130 – 150 kg.

Powszechną metodą krycia w Polsce jest krycie naturalne, zazwyczaj stosuje się krycie z ręki (dozorowane). Pozwala ono na regulowanie liczby skoków, pory krycia => wiemy kiedy możemy się spodziewać oproszeń.

Duzy wpływ na powodzenie zapłodnienia ma termin krycia loch. Plemniki knura docierają do jajowodów w 2-3 godziny po stanowieniu i zachowują żywotność przez ok. 12-15 godzin. Najlepiej zatem kryć przed początkiem owulacji czyli ok. 12-18 h (max 24 h) po dostrzeżeniu pierwszych oznak rui. Kolejny raz kryjemy po 12-18 godzinach. Jeśli objawy zewnętrzne rui nie ustępują, po 12 kolejnych godzinach możemy dopuścić knura po raz trzeci.

Najodpowiedniejszą porą dnia na przeprowadzenie krycia są poranki bądź wieczory, podczas upałów musimy zapewnić zwierzętom odpowiednie, zadaszone pomieszczenie. Akt krycia powinien być dozorowany przez osobę z obsługi. Trwa ok. 10 minut, podczas stanowienia należy unikać osób obcych, hałasu, bicia zwierząt, gdyż to może denerwować zwierzęta. Trudności z kryciem mogą nastąpić wtedy gdy mamy odczynienia z młodym knurem, wtedy przeznaczamy dla niego doświadczoną lochę o bardzo wyraźnych objawach rui i podobnych do knura rozmiarów. Jeśli mamy lochę pierwiastkę to kryjemy ją knurem doświadczonym o podobnych rozmiarach na specjalnych stanowiskach w których samiec oprze kończyny piersiowe na poręczach.

Pokrytą lochę należy umieścić na czas trwania rui w oddzielnym pomieszczeniu, żeby inne lochy jej nie obskakiwały i nie dręczyły. Aby uzyskać pewność że locha została pokryta należy ją obserwować od 18-24 dni po kryciu by ewentualnie zauważyć pojawiająca się ruję.

Ciąża u świń trwa 114 dni => 3 miesiące 3 tygodnie i 3 dni. Objawem ciąży jest brak rui, wzrost apetytu, powiększające się rozmiaru brzucha. Podczas trwania ciąży dochodzi do zjawiska obumierania zarodków, śmiertelność wynosi od 20-70% (RESORPCJA ZARODKÓW). W pierwszych 3-ch tygodniach obumarłe embriony są resorbowane przez organizm matki, zaś te obumarłe po okresie 3-ch tygodni są wydalane przy porodzie.

Śmiertelność zarodków warunkuje:

• choroba zakaźna

• rasa świń

• czynnik dziedziczny

• pora roku

• żywienie – nieprawidłowe żywienie powoduje zaburzenia w przemianie materii matki a co za tym idzie także płodu.

Aby zapobiegać wysokiemu wskaźnikowi śmiertelności zarodków należy zapewnić odpowiednie warunki utrzymania lochy w pierwszych tygodniach ciąży, czyli w okresie formowania się łożyska, wtedy zamieralność zarodków jest bardzo duża. Nie należy utrzymywać ciężarnych loch w dużych zgrupowaniach i dodatkowo narażać je na objadanie i płoszenie przez inne zwierzęta. Poziom żywienia ma również wpływ na liczbę zamarłych zarodków, w okresie ciąży nie możemy żywić lochy „do woli” ponieważ powoduje to zamieranie zarodków. Z kolei żywienie do woli w okresie przedrujowym powoduje dodatni wpływ na liczbę komórek jajowych. Lochy niedożywione chociaż rodzą zdrowe prosięta bardzo szybko się wyczerpują w czasie laktacji i po odchowie miotu dłuższy czas się jałowią. W okresie ciąży należy szczególnie zwrócić uwagę na unikanie uszkodzeń = urazów mechanicznych (wysokie progi, wąskie przejścia, uskoki, śliskie podłogi etc) ponieważ prowadzi to do kulawizn i poronień.

Na kilka dni przed porodem w okresie niskiej temperatury i wilgotności powietrza należy unikać wypuszczania lochy na okólnik ponieważ może dojść do zaziębienia wymienia co prowadzi do zapaleń. Na 8-10 dni przed planowanym porodem lochę umieszczamy w kojcu gdzie będzie się prosić. Pomieszczenie takie wcześniej czyścimy i odkażamy 4% roztworem sody kaustycznej, wyścielamy ściółką = słoma o bardzo wysokiej jakości. Na 2-3 dni przed porodem obserwujemy u lochy opuszczony brzuch, nabrzmiałe wymiona, uwidaczniają się słabizny, następuje zwiotczenie sromu, a na dobę przed porodem locha staje się niespokojna, przygotowuje sobie legowisko, w strzykach pojawia się siara. Na 2-3 godziny przed porodem pojawiają się bóle porodowe. Poród trwa średnio 2-3 h i powinien odbywać się pod nadzorem obsługi. Noworodki po porodzie należy osuszyć suchą ścierką bądź ligniną, oczyścić ze śluzu nozdrza i jamę gębową i jak najszybciej dostawić do matki.

Prosięta rodzą się prawie bez warstwy termoizolacyjnej a różnice w temperaturze pomiędzy łonem matki a środowiskiem zewnętrznym są znaczne, dlatego poprzez dostawianie młodych do ssania siary pobudza się ich termoregulacje. Gdy młode napiją się siary należy je umieścić w skrzynce (boksie) wyścielonej ściółką bądź innej pod promiennikiem podczerwieni (zawieszony na wysokości 60-70cm), wtedy tez można skrócić i odkazić pępowinę, przyciąć kiełki, ponieważ locha jest zmęczona porodem i nie reaguje agresywnie.

Pojęcie remont stada => remont stada polega na wprowadzeniu młodych loszek w ilości 20-30% rocznie a usuwaniu loch starych.

PŁODNOŚĆ I PLENNOŚĆ:

Płodność to liczba prosiąt uzyskanych w jednym miocie od jednaj matki; płodność dzielimy na :

• płodność rzeczywista => liczba żywych prosiąt uzyskanych w miocie

• płodność potencjalna => liczba Komorek jajowych zdolnych do zapłodnienia w czasie trwania owulacji w jednej rui.

Płodność zależy od:

• wieku samicy => największa w pierwszych miotach samicy

• żywienia i pielęgnacji

• terminu krycia i jakości nasienia

• rasy (genetycznie)

• kondycji

Plenność to ilość prosiąt uzyskanych od lochy w ciągu jednego roku kalendarzowego; plenność dzielimy na:

• fizjologiczna => liczba prosiąt uzyskanych w ciągu roku

• gospodarcza => liczba prosiąt żywych w okresie do 21 dnia życia

Plenność gospodarcza zależy od:

• płodności

• troskliwości i macierzyńskości

• mleczności

• warunków wychowu i bytu

Skuteczność krycia knura wyraża się stosunkiem ilości loch przez niego pokrytych do loch zapłodnionych w %; zależy od:

• kondycji knura

• żywienia => białko, mikro- i makro- elementy.

TUCZ TRZODY CHLEWNEJ: 09.09.2012

Tucz trzody chlewnej polega na zamianie paszy na produkty tj. mięso i tłuszcz.

Wzajemny udział tych składników w tuszy stał się podstawą podziału tuczu na 4 rodzaje:

1. tucz mięsny – celem jest osiągniecie młodych zwierząt o obfitym umięśnieniu z cienką warstwą słoniny. Najlepiej do tego tuczu nadają się rasy:

• wielka biała polska wbp

• polska biała zwisłoucha pbz

• złotnicka biała złb

Tucz ten prowadzi się do osiągnięcia masy 110 kg w wieku 6 – 7 miesięcy. Polega on na skarmianiu duża ilością pasz białkowych w okresie intensywnego wzrostu zwierząt.

1. tucz tłuszczowo-mięsny – prowadzony jest w celu uzyskania tuczników młodych o grubej warstwie słoniny, obfitym i częściowo otłuszczonym mięsie. Najbardziej do tego rodzaju tuczu nadają się świnie ras:

• puławska

• złotnicka pstra

Tucz prowadzi się do masy 110-120 kg osiągniętej w wieku 8 miesięcy. Prowadzi się go do momentu gdy zaczyna się intensywny rozwój tkanki tłuszczowej (obejmuje go)

Zarówno tucz mięsny jak i tłuszczowo-mięsny są to tzw. tucz szybki = intensywny

1. tucz słoninowy – poddaje się mu osobniki wybrakowane i knury kastraty, w celu uzyskania starszych, ciężkich tuczników o grubej warstwie słoniny

2. tucz mięsno-słoninowy – jego celem jest produkcja starszych, cięższych tuczników o obfitym umięśnieniu ale nieprzetłuszczonym i o grubej warstwie słoniny.

Zarówno tucz słoninowy i mięsno-słoninowy jest to tucz powolny zwany ekstensywnym.

Czynniki wpływające na wyniki tuczu:

• odpowiedni dobór rasy do krzyżówek

• płeć

• wiek

• poziom żywienia

• warunki inwentarskie (powierzchnia, pomieszczenia, temperatura, wilgotność powietrza)

• stan pobudzenia układu odpornościowego

• stan kondycyjno – zdrowotny

• inwazje pasożytnicze

Czynniki wpływające na opłacalność produkcji trzody chlewnej:

• region kraju

• zasoby i jakość ziemi

• zasoby pomieszczeń inwentarskich

• skala produkcji

• cykl produkcji (zamknięty, otwarty)

• jakość materiału zwierzęcego

• intensywność tuczu i masa docelowa

• plenność loch

• organizacja stada

• obsługa

• urządzenia.

Systemy utrzymania świń:

• system alkierzowy – świnie są stale trzymane w pomieszczeniach, ich kojce są zaopatrzone w koryta i poidła

• system okólnikowy – kojce w pomieszczeniach połączone są z przyległymi do budynków okólnikami, obsługa reguluje zwierzętom czas przebywania na okólniku

• system wolno wybiegowy – zwierzęta przebywają w pomieszczeniach ale kojce nie sa zamykane i istnieje połączenie wahadłowymi drzwiami z okólnikiem, na którym znajdują się koryta do karmienia i pojenia.

DRÓB – Do drobiu zaliczamy:

• kury

• gęsi

• kaczki Pekin

• indyki

• kaczki piżmowe

• gołębie

• strusie

• perliczki

• przepiórki

• bażanty

• kuropatwy.

W toku pracy hodowlanej i udomowienia uzyskano:

• eliminacje lub częściowy zanik instynktu kwoczenia

• zniesienie sezonowości produkcji

• przyspieszenie tempa dojrzewania i wzrostu

• lepsze wykorzystanie paszy

• poprawienie nieśności i mięsności

• uzyskanie różnorodnych ras, typów użytkowych, linii hodowlanych i rodów.

KURY – u kur wyróżniamy 3 typy użytkowe:

• typ nieśny – lekki

• typ nieśny – średnio-ciężki = ogólnoużytkowy

• typ ciężki = mięsny

Typ nieśny lekki – ptaki charakteryzują się:

• szybkim tempem wzrostu

• wcześnie dojrzewają

• szybko się opierzają

• maja niska masę

• wysoka plenność

• niskie zużycie paszy na produkcje jednego jaja

• brak instynktu kwoczenia i wysiadywania

Typ nieśny średnio – ciężki (ogólnoużytkowy):

• późniejszy okres dojrzewania

• wyższa masa ciała

• wolniejsze tempo wzrostu niż u kur w typie nieśnym

• łączą w sobie cechy dobrej nioski przy równoczesnym dobrym umięśnieniu i wysokiej odporności na warunki środowiskowe

Typ mięsny:

• bardzo dobre umięśnienie

• szybkie tempo wzrostu

• dobre wykorzystanie paszy

Budowa jaja kurzego:

1. skorupka – stanowi ochronę mechaniczną treści jaja, wapienna, porowata, umożliwia wymianę gazową, o barwie białej lub kremowej do jasno brązowej, zależnej od rasy kury, pokryta proteinową otoczką = mucyną = kutikulą, która jest naturalną barierą ochronną

2. dwie błony skorupkowe => podskorupkowa i białkowa – cienkie przepuszczalne dla gazów, wody i elektrolitów, rozwarstwiają się tworząc komorę powietrzną (cela powietrzna), ochraniają treść jaja przed bakteriami

3. białko – to koloidalny roztwór substancji białkowych, jest przezroczyste i galaretowate, składa się z 4-ch warstw:

• chalazo twórcze otaczające żółtko

• białko płynne wewnętrzne

• białko gęste strukturalne

• białko płynne zewnętrzne

1. chalazy – spiralnie skręcone włókna białkowe, utrzymują żółtko w środku białka

2. żółtko – półpłynne, lepkie, o barwie jasnożółtej do pomarańczowej w zależności od sposobu karmienia kur, powinno znajdować się w środku, błona witelinowa otacza żółtko, przepuszcza wodę, cukry i elektrolity

3. komora powietrzna = cela powietrzna – znajduje się w zaokrąglonym boku, w miejscu gdzie błony nie są przyklejone, powstaje w wyniku gwałtownej zmiany temperatury bezpośrednio po zniesieniu, w miarę upływu czasu komora ta powiększa się i dzięki niej określa się świeżość jaja

Wartość odżywcza jaja kurzego:

• jajo stanowi najbardziej wartościowy produkt spożywczy

• białko jaja kurzego przyjęto jako białko wzorcowe

• tłuszcz znajduje się w żółtku, jest źródłem cholesterolu i lecytyny która zapobiega odkładaniu się tego cholesterolu w żyłach i naczyniach krwionośnych

• zawiera 13 witamin oraz związki mineralne - (oprócz Wit C) wit z gr. B + ADEK zawarte w żółtku, a białko zbudowane z doskonale zbilansowanych aminokwasów

Zmiany zachodzące w jajach w czasie przechowywania:

1. zmniejszanie się masy spowodowane parowaniem wody i utlenianiem się CO₂ w wyniku czego powiększa się komora powietrzna

2. rzedniecie białka

3. wiotczenie i częściowe zanikanie chalaz

4. zmiana centralnego położenia żółtka oraz zmiana barwy żółtka i białka

5. osłabienie błonki witelinowej, co może być przyczyną rozlewania się żółtka

6. rozkład białek, którego końcowym produktem jest m.in. siarkowodór (H₂S), zmiana pH treści jaja => z pH 6 w jaju świeżym do pH 9.7 w jaju starym.

Rozporządzenie nr 2295/2003 szczegółowo określa zasady znakowania jaj wg klas:

• Klasa A – jaja świeże, charakteryzują się czystą, nieuszkodzoną skorupką, wysokość komory powietrznej jaja klasy A nie może przekraczać 6 mm, białko powinno być przezroczyste i klarowne

Klasa dodatkowa A Extra dla jaj klasy A nie starszych niż 7 dni od pakowania, wysokość komory powietrznej jaja klasy A Extra nie może przekraczać 4 mm,

Jaja klasy A nie mogą być myte ani czyszczone w inny sposób!!!

• Klasa B – jaja drugiej jakości lub jaja nieklasyfikowane, wysokość komory powietrznej w jajach klasy B nie może przekraczać 9 mm, przeznaczone są dla zakładów przemysłu spożywczego oraz do przemysłu niespożywczego

• Klasa C – jaja nie sortowane, dla przemysłu!!! obecnie jaja klasy C zostały wyeliminowane z rynku.

Kryteriami do podziału jaj na klasy są m.in.:

• stan skorupy

• stan komory powietrznej

• zapach jajka

Wielkość kom powietrznej:

Na skorupie jaja obowiązkowo musi być podane (ostemplowane):

• oznaczenie kodu systemu chowu kur => „1” wolny wybieg; „2” sciolka; „3” klatka; „0” chow ekologiczny

• oznaczenia państwa członkowskiego => PL dla Polski; CZ dla Czech; D – Niemcy; UK – Wielka Brytania etc

• weterynaryjny numer identyfikacyjny składający się z 8-miu cyfr.

Dodatkowo można umieścić także dobrowolne informacje np.: data domniemanej trwałości, klasa jakości, klasa wagowa; przykład

3 – PL – 01010101

Obowiązkowe oznakowania jednostkowych opakowań jaj konsumpcyjnych oferowanych w handlu detalicznym:

• nazwa, adres i numer zakładu pakującego

• klasa jakości – wyrażana za pomocą słów => Klasa A lub litery A samodzielnie lub połączone ze słowem „świeże”

• klasa wagowa – może być podana za pomocą liter i/lub opisów oraz może być uzupełniona odpowiednim przedziałem wagowym

• liczba zapakowanych jaja

• data minimalnej trwałości – data nie powinna być większa niż 28 dni (21 dni przy zakupie + 7 dla konsumenta)

• metoda chowu.

Oznaczenia sposobu chowu:

0 – chów Eko – kura ma stały dostęp do wolnego wybiegu na świeżym powietrzu, żywiona paszą ekologiczną

1 – chów wolno wybiegowy – kura ma stały dostęp do wolnego wybiegu na świeżym powietrzu, może zaspokajać swoje naturalne potrzeby

2 – chów ściółkowy – kura może się swobodnie przemieszczać ale tylko po kurniku, zagęszczenie 7/m²

3 – chów klatkowy – kury przez cały czas trzymane w klatkach.

Na weterynaryjny numer identyfikacyjny zakładu (8 cyfr) składa się z:

• kod województwa = 2 cyfry

• kod powiatu = 2 cyfry

• kod zakresu działalności = 2 cyfry

• kod firmy w danym powiecie = 2 cyfry

Klasy wagowe jaj kurzych:

S poniżej 53g

M 53 – 63g

L 63 – 73g

XL powyżej 73g

Przechowywanie jaj:

• temperatura 12-15^oC

• poniżej 5^oC gdy są to jaja chłodnicze przeznaczone dla przetwórstwa

• jajka po zakupie należy przechowywać w lodówce

Rasy kur – Leghorn, New Hampshire, Rhode Island Red, White Rock, Zielononóżka Kuropatwiana…

Kury użytkujemy w dwóch kierunkach – nieśnym i mięsnym.

W użytkowaniu nieśnym chodzi o uzyskanie równomiernie w ciągu roku jak największej liczby jaj.

O opłacalności produkcji decyduje:

• wybór właściwego rodu kur lub mieszańców między rasowych lub między rodowych

• odpowiednie warunki środowiskowe – światło = melatonina

• żywienie

Kury nieśne powinny charakteryzować się dużą wydajnością nieśną, małym zużyciem paszy na produkcje jaj.

Nioski użytkujemy 8 – 10 miesięcy w systemie intensywnym, czyli najbardziej opłacalnym dla producenta.

W użytkowaniu nieśnym wyróżnia się produkcje jaj przeznaczonych do konsumpcji i do wylęgu.

Użytkowanie mięsne może być związane z tuczem młodego drobiu (brojlery) i z dotuczaniem ptaków dorosłych.

Tucz młodych ptaków rzeźnych prowadzi się wyłącznie w systemie intensywnym, w którym następuje kilka rotacji w ciągu roku = wymiana stada.

Dotuczanie kur dorosłych jest sezonowe i związane z wymianą stada w kurnikach. Kury osiągają dojrzałość płciową w 160 dniu życia (kury ras lekkich) i ok. 180 dnia życia kury ras ciężkich. Kury osiągające dojrzałość rozpłodową powinny być odpowiednio wyrośnięte i nie zatuczone, o masie:

• kury ras lekkich ok. 1.5kg

• ogólnoużytkowe ok. 1.75kg

• kury ras ciężkich od 2.5 - 3kg

Koguty uzyskują dojrzałość płciową w wieku ok. 12 tyg. życia. Zarówno kury jak i koguty użytkuje się rozpłodowo mniej więcej tak samo długo.

Kury można użytkować rozpłodowo przez dwa lata, często w drugim roku wykazują one wyższą nieśność niż w roku pierwszym użytkowania.

WIOSNA LATO JESIEŃ ZIMA WIOSNA

2011 dojrzałość 2012

wylęg

pierwsze 5 miesięcy użytkowania

Kury wylężone wiosną uzyskują dojrzałość płciową – tzn. zniosą pierwsze jaja na jesień, w okresie skracającego się dnia świetlnego, wtedy wydajność nieśna jest niska i spowodowana porą roku. Na wiosnę roku kolejnego czyli w ok. 5-tym miesiącu użytkowania nieśnego kury wydajność nieśna osiąga dopiero pierwszy szczyt. Takie zjawisko występuje w chowie ekstensywnym lub w warunkach świetlnych (programy świetlne).

Zasadniczą rolę w stymulowaniu nieśności u kur ma światło. Promienie świetlne pobudzają przysadkę mózgową do wydzielania hormonów gonadotropowych wpływających na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych.

Na płodność kogutów wpływa również typ ptaka – koguty ras mięsnych są mniej płodne.

3 systemy użytkowania kur:

• ekstensywny

• intensywny

• półintensywny

System intensywny jest najbardziej nowoczesny, polega na utrzymaniu dużych stad drobiu, nawet do kilku tysięcy sztuk w pomieszczeniach zamkniętych, bez wybiegów, bez okien. Intensyfikacja polega na zwiększeniu liczby kur przypadających na 1 m², duża obsada ptaków pozwala na wprowadzenie mechanizacji pojenia, karmienia, sprzątania i zbierania jaj. W takich budynkach dzięki braku okien przez cały okres nieśności producent może stosować odpowiedni program świetlny, co pozwala na unikniecie sezonowości produkcji. Nioski w takim systemie eksploatuje się przez okres 8-10 miesięcy.

System ekstensywny – zbliżony do naturalnego, polega na utrzymywaniu niewielkiego stada kur (100-150 niosek); pomieszczenia służą im tylko za miejsce noclegowe, ponieważ w ciągu dnia przebywają na nieograniczonym wybiegu, gdzie w okresie wiosny, lata i jesieni wyszykują sobie pasze. Resztę paszy uzupełnia hodowca, który stosuje żywienie pełne w okresie zimy. Ponieważ koszty wychowu kurcząt są bardzo wysokie stosuje się dwuletnie użytkowanie niosek. Do tego systemu najbardziej nadają się kury ras ogólnoużytkowych, które po zakończeniu nieśności stanowią dobry materiał rzeźny. Chów ekstensywny jest stosowany w gospodarce drobnotowarowej, gdzie przy niewielkich kosztach utrzymania otrzymuje się również niezbyt wysoka wydajność.

System półintensywny – stosowany w stadach 1-2 tysięcy sztuk niosek; kury trzymane w pomieszczeniach specjalnie do tego przygotowanych, korzystają z wybiegów ograniczonych, które dostarczają im tylko niewielkiej ilości pokarmu (składniki mineralne i witaminy w niewielkich ilościach) wszystkie składniki pokarmowe niezbędne dla życia dostarcza hodowca. Do tego systemu przeznacza się nioski typu lekkiego i użytkuje się je nie dłużej niż rok. Jest to system kosztowny, ponieważ normalne koszty utrzymania kur zwiększają się o koszty utrzymania wybiegów – oddalenie budynków, utrudnione wprowadzenie pełnej mechanizacji.

STRUSIE – na świecie żyje ok. 2 mln strusi. Hodowcy przyjęli podział na:

• strusie czerwono szyje

• strusie niebiesko szyje

• strusie afrykańskie czarne (czarno szyje) – najczęściej hodowane

Strusina – mięso strusia, posiada wysokie walory zdrowotne – niska zawartość tłuszczu i cholesterolu, korzystny profil kwasów sprawiają że staje się coraz bardziej popularna.