Marcin Warzecha

L10/M7

Wpływ wydarzeń historycznych na charakterystykę muzyczną i rytmiczną mazura

Rytmy mazurkowe były poprzedzone pieśniami towarzyszącymi przytrampywaniu. Wówczas towarzyszyły im melodie Chmiela. Były to melodie grane w obrzędach oczepin i niekiedy podczas Weseli. Taniec ten występował pod różnymi nazwami : wyrwos, goniony, szumny, gniewus. Formowanie się mazurkowej tendencji rytmicznej niektórzy muzykolodzy wiążą ze schyłkiem XV wieku i z wiekiem XVI. Po raz pierwszy rytm mazurkowy pojawia się w tabulaturze Jana z Lublina, natomiast nazwę rytmy mazurkowe wymyślono dopiero w XIX wieku. Rozpatrywane na podstawie kryterium muzycznego tańce o rytmach mazurkowych wiążą według muzykologów tańce o rytmach mazurkowych z terenem centralnej Polski. Wynika z tego wniosek, że ani nazwa mazurek ani rytm mazurkowy nie mogą świadczyć wyłącznie o mazowieckim ich pochodzeniu.

Czas największego powodzenia mazura przypada na wiek XIX. Był wówczas tańczony na dworach zarówno polskich jak i europejskich. Olbrzymią rolę w upowszechnieniu mazura w Polsce i Europie miały legiony polskie w latach 1800-1815 r. Stał się tańcem legionów walczących o wolność. W końcu stał się synonimem polskości, tańcem reprezentacyjnym. Posiada wszystkie znamiona polskich tańców ludowych – hołubce, posuwania, stąpania, krzesania, przemachy i wszelkiego rodzaju stąpania. Mimo to jego kroki są odrębne i nie powtarzają się w innych tańcach regionalnych.

Mazur jest tańcem o takcie trzymiarowym. Może być zapisany w takcie 3/4 lub 3/8. Charakterystyczną cechą melodii jest rytmiczne zgrupowanie nut występujących w pierwszej części taktu: ósemka z kropką, szesnastka oraz dwie ćwierćnuty. Urozmaicona jest ona akcentami występującymi w różnych częściach taktu. Tryb przeważnie majorowy, przeplatany niekiedy fragmentami minorowymi.

Proces kształtowania się tańców odbywał się w tych samych warunkach geograficzno-historycznych w których wyrastały inne elementy kultury, a ich stopniowe różnicowanie się również dokonywało się pod wpływem tych samych czynników fizjograficzno-historycznych i ekonomiczno-społecznych, tj. : bezpośrednie kontakty i stosunki w ramach tej samej społeczności lokalnej, a następnie między różnymi grupami społecznymi w obrębie wsi i gmin, szczególnie zaś parafii, i szerzej – w zasięgu tych samych warunków geograficznych; kontakty z dworem i z kościołem, miastem, wreszcie ingerencja szkoły , instytucji i organizacji społecznych.

Literatura

1) Czerniawski K. -- O tańcach narodowych z poglądem historycznym i estetycznym na tańce innych narodów a w szczególności na tańce polskie,

2) Kłośnik Z.-- O tańcach narodowych polskich,

3) Turska I. -- W kręgu tańca,

4) Dąbrowska G.-- W kręgu polskich tańców ludowych,

5) Dąbrowska G. – Tańce ludowe na Mazowszu.