Cechy administracji publicznej

CZEKAM NA CIASTO TY MAŁY PERFIDNY OBŁUDNIKU !

1. Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swoich uprawnień

2. Możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji, możliwość działania w formach władczych administracja może jednostronnie w sposób autorytarny dokonywać konkretyzacji prawa i jej działanie jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego

3. Działanie w interesie publicznym polityczny charakter administracji- oceniana w kategoriach politycznych

4. Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania(!)

5. Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy – administracja musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracować strategie i programy działania. Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.

6. Działa w sposób ciągły i stabilny

7. Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i organów pochodzących z wyborów- bezpośrednio lub pośrednio)

8. Szczególny sposób jej zorganizowania- ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie organizacyjne (określone w ustawach, co zapewnia jednolitość i trwałość)

**TIP** Co nie jest dozwolone – w prawie jest zakazane **

1. Działa NIEODPŁATNIE – teoretycznie. Praktycznie ujmując:

• Wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową

• Dodatkowo pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji, które nastawione są na osiąganie zysków

• Są przejawy bezpłatności, ale czy jest to cecha inherentna administracji publicznej?

1. Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działania
   Art. 61 Konstytucji RP

Należy pamiętać o trwałej potrzebie dostosowania pojęcia administracji do całości okoliczności politycznych, ustrojowych i społecznych panujących w danym miejscu i czasie.

Jednakże, choć elementy te są zmienne to podstawowa konstrukcja administracji jest raczej trwała.

Podziały i funkcje administracji

Administracja publiczna i prywatna

1. Administracja PUBLICZNA – jej podstawowe działy to:

• Spraw wewnętrznych

• Spraw wojskowych(obrony)

• Sprawiedliwości

• Skarbowa

• Spraw zagranicznych

1. Administracja PRYWATNA

Administracja państwowa i samorządowa

1. Administracja PAŃSTWOWA (rządowa) – działa w imieniu i na rachunek państwa

2. Administracja SMORZĄDOWA – wykonują ją odrębne od państwa podmioty władzy publicznej, którym państwo przekazało część swoich uprawnień. Działają samodzielnie i we własnym imieniu. Niezależna i brak jej zwierzchnictwa ze strony administracji rządowej !

Art. 165 Konstytucji RP

Administracja centralna i terenowa(terytorialna) –obszar działania

1. Administracja CENTRALNA – obszar działania obejmuje cały kraj.

2. Administracja TERYTORIALNA- obszar działania obejmuje określone terytorium.

Administracja ogólna i specjalna – zakres zadań

1. Administracja OGÓLNA – zakres działania jest bardzo szeroki i najczęściej określony klauzulą generalną.

2. Administracja SPECJALNA ( szczególna ) – wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie wyliczony.

Podział administracji ze względu na przedmiot działania

• Celna

• Finansowa

• Gospodarcza

• Szkolna(oświatowa)

• Skarbowa

• Ochrony środowiska

• Rolnictwa

• Porządku i bezpieczeństwa publicznego

• Wojskowa

• Górnicza i geologiczna

Podział administracji ze względu na charakter działań administracji

Administracja WŁADCZA( reglamentacyjna ):

• Zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form działania administracji, zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu państwowego

• Nakazy, zakazy, zarządzenia, stosowanie kar

1. Policja administracyjna

• Przedmiotem działania policji administracyjnej jest ochrona szeroko rozumianego porządku i bezpieczeństwa publicznego.

• Z podmiotowego punktu widzenia policja administracyjna, to służby i straże, których część zorganizowana jest w sposób wojskowy np. służba więzienna, celna, graniczna, straż pożarna, rybacka, leśna, inspekcja sanitarna, nadzór budowlany, policja, straż miejska, straż graniczna.

• Działanie prawne i faktyczne podejmowane przez administrację dla odsunięcia niebezpieczeństwa często realizują to przy pomocy przymusu bezpośredniego

1. Administracja reglamentacyjna

• Wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów administracyjnych, zabezpieczone systemy gwarancji praw obywateli z sądownictwem administracyjnym na czele.

• Polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko podjętego interesu społeczno-ekonomicznego

• Związane jest to z sytuacjami, gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny.

1. Administracja regulacyjna

• Kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki reglamentacja w zakresie usług powszechnych.

• Często wykorzystywane instrumenty to zwolnienia, licencje i koncesje.

Administracja NIEWŁADCZA ( świadcząca, zawiadowcza )

• Związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedniej bazy materialnej i świadczenia tych usług.

• Segment działań administracji, który związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług publicznych, przede wszystkim zakresu użyteczności publicznej, oświatowych, w zakresie szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.

• Związane ze świadczeniem przez administrację usług na rzecz obywatela- zaspokajanie zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków korzystania z dóbr publicznych.

• Oferta ma uwarunkowania ekonomiczne i zależy od sytuacji finansowej państwa i samorządu( poza obowiązkowymi standardami minimalnymi)

• Pojęcie służby publicznej- określenie administracji świadczącej, jej celem jest aktywność pożyteczna społecznie, a nawet niezbędna w interesie ogółu, w danej epoce i w danym miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja prywatnej

New Public Management

• Menadżerskie podejście do administracji publicznej

• Wykształcone w latach 80’ i 90’ XX wieku w Wielkiej Brytanii oraz U.S.A

• Opiera się na założeniu, iż administracja publiczna powinna koncentrować się na osiąganiu wyników, a żeby je osiągnąć, powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym lub etycznym administrowaniem, opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego

• Związane z ideą marketingu w administracji

Ustrój państwa

Prawo

Doktryna polityczna oraz ogólne poglądy na świat

Normy moralne i obyczajowe

Normy techniczne i wymogi racjonalizacji

Prawo

• Źródło prawa – akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę ogólną tzn. generalną i abstrakcyjną.

• Norma jest ogólna, gdy jest adresowana do nieoznaczonego imiennie kręgu adresatów, tylko do klasy, grupy, kategorię osób.

• Norma jest abstrakcyjna, jeżeli jej obowiązywanie nie wyczerpuje się poprzez jednorazowe zastosowanie. Może być stosowana wielokrotnie, ilekroć zaistnieje sytuacja przewidziana w treści normy.

• Źródła prawa administracyjnego:

Tworzone i wydawane przez władzę ustawodawczą/wydawane przez administrację publiczną(tylko prawo administracyjne).
Powszechnie obowiązujące(administrację i osoby spoza administracji) obowiązujące  wewnętrznie(tylko wewnątrz administracji)

Cechy swoiste, specyficzne źródeł prawa administracyjnego

1. Rozległość regulacji życia społecznego

2. Hierarchiczność struktury źródeł prawa administracyjnego

3. Część źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji, mimo tego, że jest to działalność wykonawcza

4. Delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechne i źródła prawa wewnętrznego

5. Część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązujące tylko na części terytorium państwa

6. W skład systemu źródeł prawa administracyjnego wchodzą także swoiste akty prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne, normy planowe

7. Dynamizm, płynność, zmienność regulacji