Nauka administracji z elementami teorii zarządzania  

28.11.2013 

Wykład 
 

Administracja 

//1// 

©Wojtek Rozpierdalajdo

 

 

ROLA USTROJU PAŃSTWA W KSZTAŁTOWANIU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ 

Kształtowanie Się Instytucji Państwowych W Zależności Od Stadium Rozwoju Państwa I 

Społeczeństwa I Jego Potrzeb: 

1.  Państwo absolutne 
2.  Państwo liberalne 
3.  Państwo socjalne 
4.  Państwo współczesne 

 

1.  Model administracji państwa absolutnego 

 



 

Państwo policyjne 



 

Tworzenie się władzy absolutnej i wzrost władzy panującego wzrostu liczbowego kadry 
urzędniczej dla wypełnienia zarządzeń władcy i rozwoju państwa policyjnego czuwającego 
nad wypełnianiem zarządzeń władcy 

Cechy charakterystyczne administracji: 

o  Oparcie administracji na zawodowej kadrze urzędniczej  
o  Administracja traktowana, jako zarządzanie państwem 
o  Działanie administracji zależy tylko od panującego  
o  Tworzone jest prawo administracyjne, ale jest ono wiążące dla obywatela, nie dla 

organów administracji 

o  Administracja sama tworzy prawo 

 
2.  Model administracji państwa liberalnego 

 

Cechy charakterystyczne administracji: 

o  Ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym 
o  Sprowadzenie państwa i administracji do roli „nocnego stróża” --< zapewnienie 

porządku, bezpieczeństwa publicznego( służby) i bezpieczeństwa kraju( wojsko) 

o  Poddanie administracji prawu 
o  Administracja działa na podstawie i w granicach ustaw 
o  Trój podział władzy  administracja poddana kontroli parlamentu i sądów 
o  Wytworzenie się sformalizowanego postępowania administracyjnego i sądownictwa 

administracyjnego  gwarancja ochrony obywateli i realizacji uprawnień obywateli 
wobec władzy administracyjnych  
 

3.  Model administracji socjalnego państwa prawa 



 

Państwo ma być siłą aktywną 



 

Państwo ma nie tylko regulować i organizować minimum, ale i rozwijać działalność 
gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie jest w stanie podołać zadaniom 
istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki 

 

Cechy charakterystyczne administracji: 

o  Rozszerzenie funkcji i zadań administracji  
o  Powstanie funkcji świadczącej ( niewładczej)  
o  Administracja, jako organizator działań na rzecz dobra powszechnego do jej funkcji 

dochodzi zaspokajanie społecznych potrzeb jednostki w dziedzinie socjalnej, oświatowej, 
kultury 
 

Nauka administracji z elementami teorii zarządzania  

28.11.2013 

Wykład 
 

Administracja 

//2// 

©Wojtek Rozpierdalajdo

 

 

4.  Model administracji państwa współczesnego 



 

Współczesna Polska 



 

Po 89’ próby wprowadzenia modelu państwa liberalnego, jako reakcja obronna na 
przeszłość m.in. prywatyzacji wielu dziedzin i rodzajów działalności (np. przedszkola, 
żłobki) 



 

Przywracanie szeregu instytucji publicznych 



 

Poszerzenie zakresu aktywności administracji również w zakresie administracji władczej, 
jako wynik zmian warunków życia i potrzeb społecznych 



 

Nie działa tylko poprzez nakazy, zakazy, pozwolenia, musi działać aktywnie, inicjatorsko i 
organizacyjnie 



 

Rezultat – jej działania oceniamy pod względem legalności, ale i sprawności, 
efektywności czy ekonomiczności działań 

 
 

ROLA PRAWA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ 

 

  Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana według 

dowolnych wzorców 

  Na pewnym etapie rozwoju państwa uznano, że działalność administracji publicznej musi być 

uregulowana prawem 

  [Art. 7 Konstytucji] „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. 
  We współczesnej Rzeczpospolitej Polskiej przyjmuje się, że dokładniej administracja 

publiczna działa na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonywania. 

  Zmienność wpływu norm prawnych na administrację publiczną w rożnych okresach, co do 

zasady odpowiednio do zmian ustroju 

  Powód? Prawo stanowi istotny element ustroju państwa, w znacznej mierze odzwierciedla 

ten ustrój i zmienia się wraz z jego zmianami dopasowując istniejące instytucje prawne do 
potrzeb nowego ustroju społeczno-politycznego i ekonomicznego. 

  Podobnie w przypadku prawa normującego działalność administracji  
  Uwaga- nierzadko szybsze zmiany ustroju niż prawa 
  Niezależnie od ustroju prawo jest zawsze istotnym elementem kształtującym administrację 

publiczną i jej działania 

  Prawo określa zadania administracji, organizację aparatu administracji oraz formy czynności 

podejmowanych przez organy i jej aparat 

  Dodatkowo sama administracja nie tylko stosuje prawo, ale również je tworzy 
  Problematyka źródeł prawa tworzonych przez administrację 

 
 
Katalog źródeł prawa administracyjnego jest określony w Konstytucji RP 
Konstytucja RP z 1997r. zawiera w zasadzie zamknięty podmiotowo i przedmiotowo model źródeł 
prawa powszechnie obowiązującego. Nie można tworzyć żadnych innych aktów prawa powszechnie 
obowiązującego niż w Konstytucji Źródła prawa wewnętrznego są systemem otwartym i obejmują nie 
tylko te akty, o których jest mowa wprost w konstytucji  

 
 
 
 
 
 

Nauka administracji z elementami teorii zarządzania  

28.11.2013 

Wykład 
 

Administracja 

//3// 

©Wojtek Rozpierdalajdo

 

 

Prawo powszechnie obowiązujące – akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację 
wszystkich podmiotów prawa w państwie: organów państwowych, organów samorządowych, 
różnych instytucji, osób prawnych i tych niemających osobowości prawnej, obywateli 
cudzoziemców 
Prawo wewnętrzne- akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację tylko wewnątrz 
systemu administracji publicznej( prawa i obowiązki różnych podmiotów administracji 
publicznej), nie zaś podmiotów usytuowanych poza tą administracją a w szczególności 
sytuacji prawnej jednostek, obywateli. 
 

Źródło prawa powszechnie obowiązującego art. 87 Konstytucji 

  Konstytucja RP 
  Ustawy 
  Ratyfikowane umowy międzynarodowe 
  Rozporządzenia o charakterze wykonawczym 
  Akty prawa miejscowego 
  Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy 

 

Źródła prawa według art. 93 Konstytucji: 

  Uchwały Rady Ministrów 
  Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i poszczególnych ministrów 
  Katalog ten jest otwarty 

 

Źródła prawa administracyjnego 

Najwyższym aktem jest Konstytucja 

 

Znaczenie dla administracji: 
1.  Wszystkie inne źródła prawa muszą powstawać zgodnie z Konstytucją 
2.  Wszystkie organy państwa muszą działać zgodnie z przepisami Konstytucji, nie wolno 

podejmować działań czy rozstrzygnięć, które w jakikolwiek sposób naruszałyby postanowienia 
Konstytucji [ Art. 7 Konstytucji – „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach 
prawa” 

3.  Konstytucja określa pozycję prawną, strukturę, zakres kompetencji i wzajemne relacje między 

organami administracji z jednej strony, a drugiej strony między tymi organami a władzą 
ustawodawczą. 

4.  Rozdział 7  „Samorząd terytorialny”. Konstytucja upoważnia terenowe organy administracji 

rządowej i jednostki samorządu terytorialnego do wydawania aktów prawa miejscowego 
obowiązujących w jednostkach podziału terytorialnego państwa. 

 
 

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO 

 

USTAWA 

  Akt prawotwórczy powszechnie obowiązujący, uchwalany na drodze ustawodawczej przez 

parlament. 

  Może regulować wszystkie sprawy, których nie normuje Konstytucja, poza tym brak 

formalnych ograniczeń, co do spraw. 

  W odniesieniu do administracji: regulują ogólnie sprawy związane z funkcjonowaniem 

administracji: określają prawa i obowiązki obywateli w stosunku do administracji; określają 
podstawy ingerencji administracji w różne sfery życia publicznego 

 

Nauka administracji z elementami teorii zarządzania  

28.11.2013 

Wykład 
 

Administracja 

//4// 

©Wojtek Rozpierdalajdo

 

 

Rozporządzenia 

Jedyny akt prawny pochodzący od administracji centralnej o mocy powszechnie obowiązującej, o 

charakterze prawa powszechnie obowiązującego. 

 

Różne akty prawne, o różnym charakterze i randze prawa. 

 

1.  Rozporządzenie z mocą ustawy- jest aktem normatywnym, wydawanym przez organ władzy 

wykonawczej- Prezydenta.  [Art. 234 Konstytucji, jedynie w czasie stanu wojennego, o ile Sejm 
nie może się zebrać na posiedzenie] 

2.  Rozporządzenie, które mają charakter wykonawczy – kategoria źródeł prawa stanowionych 

przez organy władzy publicznej! 
To klasyczna forma udziału władzy wykonawczej w stanowieniu władzy publicznej: 

a)  Potrzeba dostosowania regulacji prawnej generalnie zarysowanej w ustawie do 

realnych sytuacji występujących w administrowaniu  

b)  Zapobieganie nadmiernej szczegółowości ustaw 
c)  Zapewnienie stabilności ustaw – ograniczenie zmienności ustaw 

 
 
Rozporządzenie wykonawcze – cechy  

1.  Wydawane przez organy wskazane w Konstytucji – lista zamknięta: 

  Prezydent 
  Rada Ministrów 
  Prezes Rady Ministrów 
  Ministrowie kierujący określonymi działaniami administracji rządowej( ministrowie 

działowi) 

  Przewodniczący określonych w ustawach komitetów, powołani w skład Rady 

Ministrów 

  Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji  

2.  Podstawa wydania- tylko szczegółowe upoważnienie ustawowe, zawierające określenie: 



 

Organu właściwego do wydania rozporządzenia, 



 

Zakresu spraw do uregulowania 



 

Wytycznych dotyczących treści aktu 

Bez takiego upoważnienia nie można wydać rozporządzenia! 

Rozporządzenie nie może wyjść poza ten zakres(organ, sprawy, treść) 

 

3.  Celem rozporządzenia winno być wykonanie ustawy. Treść rozporządzenia nie może być 

konkurencyjna lub autonomiczna wobec ustawy. 

4.  Tylko organ wskazany w ustawie jest kompetentny do wydania rozporządzenia i kompetencji 

tej nie może przekazać.