1. Podział map (kryteria)

   1. Treść

      1. Ogólnogeograficzne

      2. tematyczne

   2. Skala

      1. Wielkoskalowe > 1:200 000

      2. Średnioskalowe 1:200 000 – 1:1 000 000

      3. Małoskalowe < 1:1 000 000

   3. Przedstawiony obszar geograficzny

   4. Forma prezentacji

   5. Sposób wykorzystania

2. Co to jest mapa sozologiczna?

   1. Mapy sozologiczne przedstawiają wpływ działalności człowieka ma środowisko przyrodnicze. Najmłodsze z map tematycznych.

3. Metody jakościowe i ilościowe

   1. Metody jakościowe (jesteśmy w stanie ustalic tylko czy dane elementy są podobne czy różne)

      1. Sygnatur

      2. Choro chromatyczna

      3. Zasięgów

   2. Ilościowe (metody przedstawiają konkretne wartości zjawisk)

      1. Kropkowa

      2. Kartogramu

      3. Izolinii

         • Linie izometryczne

           1. Np. izohipsy (wys), izobaty (gł)

         • Izarytmy rzeczywiste

           1. Izotermy (temp.), izobary (ciś), izohiety (opad)

         • Izolinie długości i ruchu

           1. Ekwidystanty (odl), izochrony (czas)

         • Izarytmy teoretyczne (izoplety)

           1. Izodensy (gest.zalud), izohele (lesistość)

      4. Kartodiagramu

   3. Porządkowym (czy coś jest większe lub mniejsze, bez konkretnych wartości)

4. Mapy opracowane przez WIG (Wojskowy Instytut Geograficzny) 1919r , jego zadaniem było wykonanie nowych pomiarów geodezyjnych i map, ponieważ po zaborcach Polska odziedziczyła niespójne ze sobą mapy. Opracowania:

   1. Szczegółowa mapa topo. 1:25 000 (pocz. 1929r, elipsoida Bessela, odwz Roussihea, do IIWŚ 1600arkuszy 40% pokrycia kraju)

5. Mapy świata

   1. Międzynarodowa Mapa Świata (MMŚ) 1:1 000 000 – zaproponowana w 1891r. przez Penck’a określono Pol zerowy, zasady redakcji i program wykonania mapy, miala zawierac 1044 arkusze, opracowano 187 do 1962r., 825 do 1971r.

   2. Mapa Świata 1:2500 000 1964r. ogłoszenie

   3. Operacyjna Mapa Nawigacyjna Świata (ONC) 1:1000 000 lata 90-te XXw zastąpiła MMŚ

6. Atlasy

   1. Narodowy atlas Polski 1973-1978

   2. Atlas Rzeczpospolitej Polskiej 1993-1997

7. Redundancja - inaczej nadmiarowość w stosunku do tego, co konieczne lub zwykłe.

8. Nomenklatura mapy:

   1. Nazwa akrusza: od największego miasta na akruszu

   2. Godło – identyfikacja akrusza np. dla WGS-80
      Podział:

      • 1:1 000 000 – godło stworzone według wzoru a-b-cc (np. N-M-34)

      • a – sygnatura półkuli (N lub S) - często pomijana

      • b – literowy symbol pasa (duża litera)

      • c – numer słupa (1-60)

      • 1:500 000 – podział arkusza 1:1 000 000 na 4 części (duża litera A-D np. M-34-C)

      • 1:200 000 – podział arkusza 1:1 000 000 na 36 części (cyfra rzymska I-XXXVI np. M-34-XV)

      • 1:100 000 – podział arkusza 1:1 000 000 na 144 części (liczba 1-144 np. M-34-12)

      • 1:50 000 – podział arkusza 1:100 000 na 4 części (duża litera A-D np. M-34-12-C)

      • 1:25 000 – podział arkusza 1:50 000 na 4 części (mała litera a-d np. M-34-12-C-a)

      • 1:10 000 – podział arkusza 1:25 000 na 4 części (cyfra 1-4 np. M-34-12-C-a-4)

      • 1:5 000 – podział arkusza 1:100 000 na 256 części (liczba 1-256 w nawiasie np. M-34-12 (55))

9. obliczenie błędu mapy na podstawie skali=Mapy topograficzne błąd 0,5 mm w skali mapy np. dla 1:1000 000 - 0,5km

10. Ortodroma

    1. 
       D* 111,195km

11. jaka jest rola mapy

    1. źródłowa

    2. analityczna,

    3. Syntetyczna

12. GIS –(Geographic Information System) należą do zbioru systemów informacji przestrzennej. Pod tym pojęciem rozumie się na ogół systemy pozyskiwania, korygowania, przetwarzania, analizy i udostępniania danych zawierających informacje przestrzenne (tj dotyczące położenia w określonym układzie współrzędnych - najczęściej w układzie współrzędnych geograficznych, kształtu i innych cech geometrycznych) i oposowe (dotyczące wybranych cech) o obiektach znajdujących się rzeczywiście lub potencjalnie w określonej przestrzeni. Systemy informacji geograficznej odnoszą się do przestrzeni geograficznej, operują zatem danymi geograficznymi.

13. Barwa -  wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu ludzi i zwierząt, gdy oko odbiera promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu światła.

14. Podział kartogramów i kartodiagramów:

    1. Kartogramy

       1. Dozymetryczny (granice inne niż administracyjne)

       2. Strukturalny (pasy przebiegające przez jednostki przestrzenne)

       3. Złożony (nałożenie dwóch kartogramów)

    2. Kartodiagramy

       1. Sumaryczne (tylko wielkość zjawiska)

       2. Strukturalne (tylko struktura zjawiska)

       3. Sumaryczno-strukturalne

       4. Liniowe wstęgowe i wektorowe

       5. Kartotypogram (typogram Uhorczaka)

15. Mapy elektroniczne – to zapisane w postaci cyfrowej odpowiedniki tradycyjnych opracowań kartograficznych, przeznaczone do użytkowania w formie elektronicznej.

    1. Nowe funkcje:

       1. Zmiana skali oraz szczegółowości

       2. Dobór wyświetlanych warstw tematycznych

       3. Automatyczne wyszukiwanie obiektów na mapie

       4. Automatyczne nanoszenie pozycji użytkownika (GPS)

       5. Przeprowadzanie analiz przestrzennych

       6. Modyfikacja znaków karto

       7. Porównywanie treści map

16. Kartografia jest dziedziną nauki zajmującą się zasadami tworzenia, opracowania i edytowania map, których istotą jest przedstawianie przestrzeni geograficznej na płaszczyźnie a także możliwościami korzystania z ich treści.
    Współczesna definicja kartografii jest określana jako przekazywanie informacji za pomocą map, które stanowią graficzny model aspektów przestrzennych (M. J. Kraak, F. Ormeling, 1999).

Podział kartografii na okresy:

I okres – od czasów starożytnych do połowy XVI wieku

Kartografia traktowana jako kategoria graficzna zastępująca opis i utożsamiana z geografią. MAPA traktowana jako forma opisu rzeczywistości.

II okres – od połowy XVI w do połowy XX

Kartografia rozpatrywana jako dyscyplina techniczna. MAPA – dokument pomiarowy

III okres – od połowy XX w do dziś

Kartografia jako nauka interdyscyplinarna związana najczęściej z geografią. MAPA – materiał źródłowy

Model hybrydowy stanowi jedno z najlepszych rozwiązań pod względem dokładności odwzorowania powierzchni. Punkty pomiarowe zostają przeliczone na siatkę interpolacyjną podobnie jak w sieci regularnej. Baza danych modelu uzupełniona jest danymi wektorowymi, opisującymi położenie pewnych punktów pomiarowych oraz charakterystycznych linii.

Atlasyelektorniczne

- Atlasy elektroniczne służące do oglądania

- interaktywne atlasy elektroniczne

- analityczne atlasy elektroniczne

PODZIAŁ

ze względu na przeznaczenie i sposób użytkowania:

atlasy szkolne o atlasy samochodowe

atlasy turystyczne

atlasy elektroniczne (do oglądania na komputerze),

ze względu na zakres treści (rodzaj prezentowanych w nich map):

atlasy ogólnogeograficzne

atlasy tematyczne (np. klimatów Polski, zdjęć satelitarnych Warszawy, geologiczny, hydrologiczny, statystyczny, przemysłu, rolnictwa, historyczny),

zależnie od prezentowanego obszaru:

atlasy świata (powszechne)

atlasy kontynentów

atlasy regionów

atlasy państw (wśród nich kompleksowe atlasy narodowe)

atlasy miast (wśród nich atlasowe plany miast)

atlasy nieba o atlasy Księżyca (selenograficzne)

Zmienne Bertina

Kształt – stosowany na poziomie jakościowym; pozwala przede wszystkim na rozróżnienie znaków o odniesieniu punktowym

Orientacja (kierunek) – poziom jakościowy; stosuje się w odniesieniu do znaków punktowych do oznaczenia różnych obiektów znakiem o tym samym kształcie ale odmiennej orientacji

Ziarnistość – określa grubość elementów składowych desenia: punktowego, kreskowego lub innych

Kolor – na mapach służy do przedstawienia określonych cech na poziomie jakościowym

Jasność (walor) – pozwala ocenić czy dana powierzchnia wydaje się bardziej lub mniej jasna

Wielkość – najskuteczniejsza pod względem przekazu danych ilościowych

Zmienne dynamiczne: czas ekspozycji, częstotliwość, trwanie, porządek, skok zmiany, synchronizacja

Skróty:

www – World Wide Web

http – hypertext transfer protocol

GPS – Global Positioning System

NASA – National Aeronautics and Space Administration

Esri – Environmental Systems Research Institute

Gugik-80 - układ współrzędnych płaskich prostokątnych oparty na odwzorowaniu quasi-stereograficznym powierzchni elipsoidy Krassowskiego. Układ jest jednolitydlacałegokraju.

GUGIK – Główny Urząd Geodezji I Kartografii

INSPIRE - Infrastructure for Spatial Information in the European Community

Trójkąt sferyczny – jest to figura przestrzenna powstała z trzech łuków kół wielkich na sferze. Suma kątówwewnętrznychwynosi od 180° do 540°

Geoprzedstawienie – każdy przestrzenno – czasowy, skalowy, zgeneralizowany model obiektów ziemskich bądź procesów przedstawionych w obrazowej formie graficznej

Geokompozycja – każda graficzno – artystyczna kompozycja dobranych właściwie i uporządkowanych elementów o znamionach geograficzno – przyrodniczych uwzględniające dźwiękowe i tekstowe formy zapisu jako zmienne komponenty samoistne lub współwystępujące ze sobą w różnych konfiguracjach z możliwymi funkcjami interaktywnego modyfikowania treści a odnoszące się do geosfery

Hipergeoprzedstawienie -

Zasady konstrukcji znaków kartograficznych – sygnatur

- czytelności – zastosowanie odpowiedniej wielkości aby znaki były dobrze czytelne i rozróżnialne

- poglądowości – znaki mają się kojarzyć z przedstawionymi obiektami

- hierarchicznego uporządkowania – uwypuklenie najważniejszych elementów treści mapy

- logicznego grupowanie znaków – aby poszczególnym kategoriom treści były przyporządkowane odpowiednie graficzne kategorie znaków

- równowagi graficznej – statyczność obrazu, walory plastyczne, odpowiednia gęstość treści, zachowanie jednolitego stylu i równowagi w doborze kształtu, barwy i wielkości znaków

Metody przedstawienia rzeźby terenu – opis jednej z nich

- metoda kopczyków

- metoda kresek (szraf)

- metoda kreskowa na mapach przeglądowych i atlasach

- metoda cieniowania przy oświetleniu skośnym

- metoda barwnych warstwic

- barwoplastyka kartograficzna

- pseudobarwoplastyka

- system punktowy

- metoda poziomicowa

Poziomice to linie łączące punkty o jednakowych wysokościach. Konstrukcje poziomic przeprowadzamy za pomocą interpolacji na liniach łączących sąsiednie punkty wysokościowe.

Wada: nie można określić kierunku nachylenia stoku

Zaleta: metoda daje dość plastyczny obraz i pozwala na osiągnięcie największej dokładności w obliczeniu wysokości dowolnie wybranego punktu na mapie. Mapa jest przejrzysta.

Rodzaje i podział izolini

Linie izometryczne – linie jednakowych wartości, których przebieg odpowiada położeniu pomierzonych punktów w terenie lub na modelu. Do linii izometrycznych zaliczamy:

- izohipsy – linie jednakowych wysokości nad poziomem morza;

- izobaty – linie jednakowych głębokości pod poziomem morza;

Izarytmy rzeczywiste - ilustrują zmienność zjawisk uważanych za ciągłe przestrzenne, np. temperatura:

- izotermy – linie jednakowych temperatur;

- izobary – linie jednakowych wartości ciśnienia;

- izohiety – linie jednakowych wartości opadów;

Izolinie odległości i ruchu

- Ekwidystansy – linie jednakowej odległości od punktu (np. miasta) lub linii ( granicy państwa, wybrzeża)

-Izochrony – linie jednakowej odległości czasowej.

Izarytmy teoretyczne (izoplety) - izolinie występujące na mapie na podstawie danych punktowych reprezentujących wartości odnoszące się do pól.

- Izodensy – linie jednakowego zaludnienia

- Izohyle - linie jednakowej lesistości

Inne izolinie:

- izoamplitudy – linie jednakowych amplitud temperatur;

- izoanomalie – linie jednakowych anomalii;

- izohaliny – linie jednakowych wartości zasolenia;

- izotachy – linie jednakowych wartości prędkości;

- izopory – linie jednakowych deklinacji magnetycznych.

Klasyfikacja map wg F. Uhorczaka

1 Kryterium wstępne

1. Obszar geograficzny

2. Skala

2 kryteria podstawowe

1. Treść:

- ogólnogeograficzne

- fizjograficzne

- polityczne

- osadnicze

- ludnościowe

- komunikacyjne

- gospodarcze

- historii geograficznej i kartograficznej

- mapy o treści złożonej i mieszanej

3 kryterium metodyczne

1. Rodzaj ujęcia treści

- mieszany

- analityczny

- syntetyczny

- kompleksowy

- projektowy

- planistyczny

- schematyczny

- anaglifowy

- transformacyjny

- inny

4. kryterium uzupełniające

Cechy techniczne:

1. Czas wydania

2. Format

3. Sposób użytkowania

4. Forma zewnętrzna

5. Barwy

6. Oryginał odręczny

7. Mapy w procesie produkcyjnym

8. Rodzaj powielenia

9. Arkuszowa forma wydawnicza

10. Różne formy wydawnicze

Mapy opracowane przez WIG

Nowoczesne zdjęcia topograficzne dla ziem polskich były przeprowadzały państwa zaborcze. W 1918 roku kiedy Polska odzyskała niepodległość WIG przystąpił do standaryzacji i aktualizacji map zaborczych (pruskich, rosyjskich i austro-węgierskich).

WIG rozpoczął sporządzanie jednolitej sieci triangulacyjnej i wykonywanie własnych oryginalnych arkuszy w skali 1:100 000. Polskie mapy kartograficzne były bardzo cenione w całej Europie i w podstawowych skalach kopiowane, zarówno przez Niemców, jak i aliantów.

Rodzaje map

Mapa szczegółowa 1:25 000

Mapa taktyczna 1:100 000

Mapa operacyjna 1:300 000

Mapa Polski i krajów ościennych

Skala – określa stopień zmniejszenia długości przy przejściu od rzeczywistości do mapy

- skala mianowana (np. 1 cm – 10 km)

- skala liniowa (podziałka) – graficzny obraz skali

- skala liczbowa (np. 1:1 000 000)

- skala polowa – przedstawienie pól powierzchni w zmniejszeniu

Klasyfikacja map wg skali:

- wielkoskalowe (1:200 000 i większe)

-średnioskalowe (poniżej 1:200 000 do 1:1 000 000)

- małoskalowe (poniżej 1:1 000 000)

Obliczanie spadku:

h1, h2 - wysokości danych punktów n.p.m.

d - odległość pozioma między danymi punktami

i - średni spadek terenu

Generalizacja – Ratajski

Ilościowa- każde zmniejszenie liczny sygnałów, a pośrednio informacji. Najczęściej zmniejszenie to prowadzi do poprawy wartości informacji.

KRYTERIA WYBORU

Wielkości

Funkcjonalności

Ośrodkowości

Aktualności

Historyczno-tradycyjne

Tendencji zmian

Częstotliwości

Osobliwości lub typowości lokalnych

Pierwiastkowe

Jakościowa – dotyczy uogólnienia pojęć przedstawionych na mapie

Symbolizacja; grupowanie; zmiana jakości zjawiska

Geoikonometria– system dyscyplin studiujących ogólną teorię, metody i środki pomiarów na podstawie geoprzedstawień

Geoikonika definiowana jest jako syntetyczna dziedzina wiedzy o geoprzedstawieniach: mapach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych, mapach cyfrowych, blokdiagramach i innych modelach graficznych reprezentujących wybrany fragment przestrzeni geograficznej. Geoikonika zajmuje się badaniem teorii geoprzedstawień, metodami ich analizy i wykorzystania.

Diagramy

1. Płaskie

-słupkowy

- kwadratowy

-kołowy

-półkolisty

-trójkątny

-wieloboczny

1. Bryłowe

-sześcienny

-kulisty

-ostrosłupowy

1. Wieloparametrowe

-prostokątny

-eliptyczny

- rombowy

-prostopadłościenny z podstawą kwadratową

- prostopadłościenny o podstawie prostokątnej

- walcowy

- segmentowy

-obrazkowy

- typogram

- ekonograf

Wykresy

1. Wykresy liniowe(proste, złożone, sumaryczne, strukturalne)

2.wykresy liniowe – modyfikowane(częstotliwości, Lorenza, bilansowy)

3.Wykresy słupkowe (proste-stojące, leżące; złożone-grupowane, sumaryczne, strukturalne)

4.Wykresy słupkowe zmodyfikowane (histogramy, słupki parzyste, słupki ruchome)

5.Wykresy kołowe-strukturalne

6.Wykresy wstęgowe

7.Wykresy biegunowe