Wybory – proces, w którym obywatele wybierają spośród zgłoszonych kandydatów swoich przedstawicieli do organów władzy. Jest to podstawowy mechanizm demokracji. Podstawową metodą dokonywania wyborów jest głosowanie. W Polsce ustawa określająca sposób przeprowadzania konkretnych wyborów nazywana jest ordynacją wyborczą (kodeks wyborczy).

Wybory parlamentarne – wybory, w trakcie których obywatele w drodze głosowania wybierają swych przedstawicieli w parlamencie. Zasadnicze znaczenie dla kształtu politycznego parlamentu ma kodeks wyborczy, a więc zbiór przepisów określający sposób przeliczania głosów na mandaty przedstawicielskie.

Kto może głosować?

Ogólna zasada dotycząca czynnego prawa wyborczego, czyli prawa do wybierania mówi, że posłów i senatorów może wybrać każdy obywatel polski, który ukończył 18 lat. Jednak to nie jest jedyny warunek, jaki należy spełnić, aby zagłosować w wyborach. Pomimo uzyskania 18 lat, nie mają prawa wybierania osoby:

• pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu – czyli osoby skazane, wobec których sądy stosują jako dodatkowy środek karny pozbawienie praw publicznych, w tym pozbawienie czynnego prawa wyborczego;

• pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu – mogą nimi być osoby pełniące najwyższe funkcje w państwie tzn. Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, ministrowie, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, posłowie i sen;.

Senatorowie w związku z naruszeniem przez nie Konstytucji lub ustaw;

• ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu – osoby częściowe lub całkowite pozbawione zdolności do czynności prawnych.

W wyborach do Sejmu i do Senatu głosować można tylko osobiście i tylko jeden raz.Bardzo często zdarza się, że w dniu wyborów nie możemy przebywać w miejscu swojego zameldowania. Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy w okresie obejmującym dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów.

Głosowanie za granicą

Dotyczy osób stale zamieszkałych za granicą lub osób stale zamieszkałych w Polsce, ale czasowo przebywających za granicą. Następuje na wniosek o wpisanie do spisu wyborców w obwodzie utworzonym za granicą, złożony u konsula. Forma zgłoszenia nie odgrywa roli (może być ustna, pisemna bądź telefoniczna).

Frekwencja wyborcza – odsetek osób uprawnionych do głosowania, które oddały swój głos w czasie wyborów bądź referendum. W niektórych przypadkach, np. w czasie referendum, dla ważności głosowania wymagana jest przynajmniej 50-procentowa frekwencja. Frekwencja wyborów parlamentarnych 2011r. - 48.92% a w 2007r. -53,88%

Wybory do Sejmu

Wybory zarządza się w drodze postanowienia, nie późnej niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu. Termin wyborów powinien być dniem wolnym od pracy, przypadającym ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu. 4 lipca 2011 roku, Prezydent Bronisław Komorowski ogłosił termin wyborów do Sejmu i Senatu. Odbędą się 9 października 2011 roku. 9 września PKW nadała w drodze losowania jednolite numery dla list kandydatów na posłów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zarejestrowanych więcej niż w jednym okręgu wyborczym. Zgodnie z ordynacją wyborczą komitety, które do 30 sierpnia zarejestrowały listy w co najmniej 21 okręgach, miały prawo do rejestracji list w pozostałych okręgach bez konieczności zbierania podpisów.

Wybory do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 2011 roku po raz pierwszy odbyły się w okręgach jednomandatowych. Zmiana ta została uchwalona przez Sejm RP w Ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r.

Przebieg wyborów

Generalną zasadą jest, że wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Komitet wyborczy może zgłosić w każdym okręgu wyborczym tylko jedną listę kandydatów na posłów. Aby wszystko przebiegało prawidłowo, należy pamiętać o kilku zasadach. Po pierwsze, jedna osoba może startować albo w wyborach do Sejmu albo w wyborach do Senatu. Po drugie, kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym i tylko z jednej listy kandydatów. Krótko mówiąc:

1) kandydat na posła nie może startować w wyborach do Senatu,

2) jeżeli startuje z listy partii X, to nie może już startować z listy partii Y;

3) jeśli startuje w wyborach w Łodzi, to nie może znaleźć się na liście kandydatów w Rzeszowie.

W danym okręgu wybiera się określoną liczbę posłów. Komitet wyborczy zgłasza listę kandydatów do okręgowej komisji wyborczej najpóźniej do 24.00 w 40 dniu przed dniem wyborów.

W dniu wyborów, wyborca otrzyma od członków komisji wyborczej karty do głosowania, na której wybiera posłów i senatorów, którzy zostali wpisani na listę w jego okręgu wyborczym. Głosujemy tylko na jedną listę kandydatów (tj. na jedną ze startujących w wyborach partii), stawiając znak „x” obok nazwiska jednego z kandydatów, przez co wskazuje się jego pierwszeństwo do uzyskania mandatu.

Jak głosować?

Lokal wyborczy

Każdy z wyborców może oddać głos w lokalu swojej obwodowej komisji wyborczej. Informacje na temat komisji podawane są do wiadomości wyborców w formie obwieszczenia najpóźniej na 30 dni przed dniem wyborów. Z takiego obwieszczenia możemy dowiedzieć się o numerach, granicach oraz o siedzibach obwodowych komisji wyborczych, w których możemy zagłosować. Istnieje również możliwość głosowania poza miejscem zameldowania.

Głosowanie

Głosować można osobiście, korespondencyjnie jak i przez pełnomocnika. Głosowanie przez pełnomocnika oraz korespondencyjne jest możliwe pierwszy raz w historii polskich wyborów.

Najbliższe wybory parlamentarne będą wyborami jednodniowymi i odbędą się 9 października. Głosowanie w tym dniu odbędzie się bez przerwy od godziny 7.00 do 21.00. O godzinie 21.00 następuje koniec głosowania. Od tej chwili mogą głosować tylko wyborcy, którzy przybyli do lokalu wyborczego przed godziną zakończenia głosowania.

Jak zachować się w lokalu wyborczym?

Po wejściu do lokalu wyborczego należy wraz z dowodem osobistym udać się do komisji wyborczej w celu potwierdzenia swojej tożsamości oraz uzyskania kart do głosowania.

Komisja zweryfikuje czy okazany dowód osobisty należy do nas. Karty do głosowania otrzyma tylko ten wyborca, który znajduje się w spisie wyborców danej obwodowej komisji wyborczej oraz osoba, która będzie miała podstawy do dopisania jej do tego spisu, np. zaświadczenie o prawie do głosowania.

Otrzymanie kart do głosowania wyborca potwierdza własnym podpisem w przeznaczonej na to rubryce spisu wyborców.

Po otrzymaniu kart do głosowania każdy z wyborców powinien udać się do wyznaczonych do tego celu kabin do głosowania. Kabina musi zapewniać tajność głosowania. W kabinie będzie znajdował się długopis, którym będzie można zaznaczyć wybranego przez siebie kandydata.

Karta do głosowania Głosowanie odbędzie się na różnokolorowych kartach do głosowania. Innej do Sejmu i innej do Senatu. Będziemy mogli wybrać określonego kandydata, stawiając na karcie głosowania znak „X” obok jego nazwiska. W każdym okręgu będzie pewna liczba kandydatów, z których wybieramy tylko jednego. Dotyczy to zarówno głosowania na posłów jak i na senatorów.

Urna Po zaznaczeniu swojego kandydata do Sejmu i Senatu, karty głosowania należy wrzucić do urny. Urna będzie opieczętowana i będzie znajdowała się w dostępnym i widocznym miejscu lokalu wyborczego.

Karty należy wrzucić w taki sposób, aby strona zadrukowana była niewidoczna.

Kampania wyborcza to ogół środków masowego przekazu (plakaty, reklamy telewizyjne, radiowe, prasowe, wiece, spotkania z wyborcami), jakimi specjaliści od marketingu politycznego promują kandydaturę polityka lub partii politycznej, tak by wyborca zagłosował właśnie na promowaną osobę lub partię.

Kampania wyborcza rozpoczyna się formalnie z dniem ogłoszenia postanowienia prezydenta o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed dniem wyborów. Praktycznie w Polsce trwa co najmniej trzy miesiące przed datą wyborów; mówi się wręcz, że kampania wyborcza (do następnych wyborów) zaczyna się w dzień po wyborach - wskazuje to, jak ważne są działania polityka przez cały jego okres kadencji.

Cisza wyborcza – okres, w którym pod groźbą kary zabroniony jest jakikolwiek sposób agitacji. Z założenia cisza wyborcza ma być czasem, w którym obywatele, po kampanii, mogą zastanowić się, jakiego chcą dokonać wyboru.

Zakazem objęte są wszelkie wystąpienia polityczne, manifestacje, audycje radiowe i telewizyjne z udziałem kandydatów, publikacje na ich temat, czy naklejanie plakatów. Zabronione jest także publikowanie sondaży wyborczych.