CHORY Z TENDENCJAMI SAMOBÓJCZYMI

Opis

Samobójstwo jest dziesiątą, co do częstości przyczyną śmierci w Stanach zjednoczonych. Mężczyźni dokonują samobójstw 4 razy częściej niż kobie­ty, choć kobiety podejmują próby samobójcze 10 razy częściej niż mężczyźni. Podwyższone ryzyko zachowań samobójczych występuje w wieku podeszłym. Poza wiekiem i płcią, do czynników związanych z większym prawdopodobieństwem popełnienia próby samobójczej zalicza się uprzednie występowanie zaburzeń psychicznych lub objawów dużej depresji, nadużywa, nie alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, przewlekłą chorobę lub kalectwo, złą sytuację finansową, samobójstwo lub próby samobójcze u członków rodziny oraz brak wsparcia społecznego (osoby żyjące w separa­cji, owdowiałe, rozwiedzione, nie mające bliskiej rodziny ani przyjaciół).

Wywiad

Zadaniem lekarza oddziału ratunkowego jest ocena zarówno możliwości popełnienia samobójstwa, jak i ryzyka zagrożenia samobójstwem. Groźba popełnienia samobójstwa powinna być zawsze uważana za stan nagły i nie wolno jej lekceważyć. Na możliwość zachowań samobójczych u chorego mogą wskazywać niektóre przesłanki, np. udział w wypadkach drogowych, w których uczestniczył tylko samochód chorego; występowanie u chorego zachowań wysokiego ryzyka; poszukiwanie pomocy medycznej z nieja­snych powodów; znaczna zmiana osobowości chorego zauważona przez rodzinę lub przyjaciół; doświadczanie w przeszłości przemocy. Aby ocenić ryzyko występujące u chorego, badający powinien zadawać mu pytania dotyczące poczucia obniżonego nastroju, ale także wprost zapytać go, czy pojawiają się u niego myśli samobójcze. O wiele bardziej niebezpieczne od zadawania bezpośrednich pytań jest niestawianie ich w ogóle i przeoczenie objawów depresji grożącej popełnieniem samobójstwa.

Należy określić, na ile poważna była próba samobójcza. Gwałtowne działania autoagresywne (postrzały, kłucia nożem) wskazują na duże zagro­żenie samobójstwem. Trzeba też ocenić tzw. trzy P: działanie z premedyta­cją, planowanie czynu oraz prawdopodobieństwo odratowania. Pomocne w ocenie zagrożenia jest zebranie wywiadu od rodziny, przyjaciół oraz leka­rzy prywatnych chorego.

Leczenie

Należy doprowadzić do stabilizacji stanu chorego. Nigdy nie wolno zosta­wiać pacjenta samego. Chory z tendencjami samobójczymi powinien być ściśle obserwowany przez cały okres przebywania na oddziale ratunkowym, aby zapobiec nie tylko możliwości samookaleczenia, ale również ucieczce ze szpitala. Trzeba się upewnić, czy chory nie ma przy sobie, niebezpiecz­nych przedmiotów (w tym również zapałek) i czy takie przedmioty nie znajdują się w miejscu, w którym przebywa. Chorego należy obserwować również wtedy, gdy korzysta z toalety.

Nie należy oceniać zachowania chorego, trzeba natomiast poświęcić nur odpowiednią uwagę. Nie wolno ganić pacjenta za jego zachowanie. Trzeba podkreślać, że może on oczekiwać pomocy ze strony rodziny, przyjaciół oraz personelu medycznego. Należy umożliwić rodzinie i przy­jaciołom rozmowę z chorym, a także pozwolić choremu na wyrażenie ne­gatywnych uczuć, ponieważ może to osłabić jego tendencję do zachowań samobójczych.

Należy zawiadomić lekarza prowadzącego. W przypadku, gdy chory jest w trakcie leczenia, trzeba jak najszybciej skontaktować się z jego tera­peutą, gdyż można w ten sposób uzyskać cenne informacje, pomocne w leczeniu ostrego stanu.

Zwykle nie jest konieczne farmakologiczne uspokajanie chorego. Le­ków uspokajających nie należy podawać pacjentom, którzy przedawkowali leki lub zatruli się lekami (z wyjątkiem ostrego zatrucia lekami sympatyko­mimetycznymi, fencyklidyną oraz halucynogenami). Chorzy, u których występują zachowania gwałtowne lub agresywne, mogą wymagać zastoso­wania procedury szybkiego uspokojenia farmakologicznego.

Należy jak najszybciej zlecić konsultację psychiatryczną. Żaden chory z możliwością wystąpienia zachowania samobójczego nie powinien opusz­czać oddziału ratunkowego bez konsultacji psychiatrycznej. Wszystkie po­czynania i demonstracje ze strony pacjenta powinno się traktować poważ­nie. Chorych wykazujących zaburzenia psychiczne oraz tendencje zabójcze lub samobójcze należy zatrzymać na oddziale ratunkowym (jeśli to konieczne - nawet wbrew ich woli) do czasu zbadania przez psychiatrę.

Kryteria hospitalizacji

Decyzję o przyjęciu do szpitala chorego z zachowaniami samobójczymi podejmuje zwykle psychiatra. Niekiedy jednak pacjent taki wymaga przy­jęcia na oddział internistyczny lub chirurgiczny z powodu urazów, odniesio­nych podczas próby samobójczej. U tych chorych przed opuszczeniem przez nich oddziału ratunkowego powinno się dokonać dokładnej oceny ryzy­ka popełnienia samobójstwa. Pacjenci, u których podejrzewa się poważne zagrożenie samobójstwem lub, u których ryzyka popełnienia samobójstwa nie można

jednoznacznie określić (np. chorzy z zaburzeniami świadomo­ści), powinni być podczas przebywania w szpitalu poddani ścisłej obser­wacji.

1

---