FARMAKOLOGIA 6.11.07

Środki odkażające - używane w celu zabicia i zahamowania rozwoju drobnoustrojów.

Ciepło, para wodna; najbardziej wrażliwe są postacie wegetatywne.

Bakterie G+ są bardziej wrażliwe od G-, szczególnie oporne są P.auerginosa.

Niektóre wirusy są oporne na fenole i detergenty, względnie oporne są wirusy i detergenty.

Drobnoustroje najlepiej namnażają się w środowisku zasadowym;

Konserwanty: sól, cukier - środowiska wysokoosmotyczne; kwas borowy - borax (kw. dwuboraksonowy), salicylowy, halityksowy, undecylenowy.

Kwas borowy - stężenie 2-5%, słabo działa bakteriostatycznie, na afty (10%kw. borowy - Aphtin), w postaci roztworów 1-3%, zasypek;

Kwas salicylowy - stosowany zewnętrznie na skórę, działa na modzele, rozpuszcza się w alkoholu, 2-10%

Kwas benzoesowy - do konserwacji, może powodować zaostrzenie choroby wrzodowej.

Formaldehyd - 40% roztwór formaldehydu - formalina, silne działanie wiruso- i bakteriobójcze.

Alkohol etylowy - 70% służy do odkażania skóry, nie działa na zarodniki, służy do odkażania skóry nieuszkodzonej.

Fenole - trucizny cytoplazmatyczne, powodują denaturację białek, 1-3% roztwory (lizol 1%)

Heksachlorofen - płynne mydło dla chirurgów.

Tymol - do odkażania kanałów zębowych.

Nadtlenek wodoru (H2O2) - woda utleniona - odkażająco działa tlen, który się wyzwala; woda utleniona to 3% roztwór H2O2.

KMnO4 - po rozpuszczeniu w wodzie uwalnia O2; do odkażania ran 0,03- 0,1%, do pędzlowania błon śluzowych 0,2- 0,5%.

Związki chlorowcowe - działają silnie odkażająco, do odkażania wody pitnej, dezynfekująco działa jon Cl-, który wyzwala O2 z wody; wapno chlorowane - 10-20% zawiesina; podchlorek sodu - 0,5%, chloramina - 2- 5%.

Jod - 3% alkoholowy roztwór jodu - jodyna służy do dezynfekcji nieuszkodzonej skóry, p- grzybiczo, może powodować uczulenie; płyn Lugola - roztwór jodu w 2%wodnym roztworze jodku potasu.

Tenzydy - detergenty, emulgatory; zmniejszenie napięcia powierzchniowego cieczy, silne działanie bakteriobójcze w stosunku do drobnoustrojów, grzybów, pierwotniaków, anionowe (mydła), kationowe (benzalkonium 0,5%, sterinol, 0,02 - 0,05%)

Związki srebra i azotu - azotan srebra 1:2000 do przemywania pęcherza moczowego, 1:1000 do worka spojówkowego.

FARMAKOLOGIA 13.11.07

Leki kardiotoniczne - wzmagają siłę skurczu mięśnia sercowego (działają inotropowo dodatnio), w niewydolności serca różnego pochodzenia;

6 grup leków: glikozydy nasercowe (inhibitory ATP - azy Na+/K+, mają niewielki współczynnik terapeutyczny); leki dopaminergiczne; B- adrenergiki; inhibitory fosfodiestrazy; leki uczulające na Ca+; agoniści kanału wapniowego; antagoniści kanałów potasowych.

Glikozydy składają się z 2 części : części niecukrowej (aglikonu), i części cukrów prostych (genina); mechanizm działania - zmniejszają przepuszczalność błony komórkowej w stosunku do kationów; zawartość K+ w komórce zmniejsza się; zwiększa się wrażliwość serca na A, NA, ACH; hamują aktywność cholinesteraz, zwiększają zawartość ATP; wzmagają tworzenie aktynomiozyny.

Hamowanie ATP- Azy jest związane z pompą - hamowanie transportu Na+/K+ przez błony komórkowe, wskutek dochodzi do zablokowania; w komórce gromadzi się Na+ i Ca+; glikozydy uczulają na ACH; w dawkach toksycznych utrudniają rozkurcz serca, a nawet mogą zatrzymać serce w maksymalnym skurczu; glikozydy naparstnicy purpurowej (digitalis purpurea) - digitoksyna, gitoksyna, gitalina; działanie występuje po 12h po nasyceniu, kumulują się w mięśniu sercowym, ale tylko w przerosłym.

Wpływ glikozydów na układ krążenia:

RR normalne - bez wpływu,

RR obniżone - wzrasta

Ciśnienie żylne - spada,

Objętość skurczowa - rośnie,

Objętość krwi krążącej - spada,

Liczba skurczów - spada,

Napięcie ścian serca - bez zmian,

Zmniejsza się zastój krwi żylnej - większa produkcja moczu, zmniejszenie obrzęków;

EKG - obniżenie, spłaszczenie, a nawet odwrócenie załamka T, skrócenie odcinka ST;

Zatrucie: bradykardia, niemiarowość, arytmia, wymioty, zawroty głowy, sinica, zaburzenia widzenia (pacjent widzi żółto- zielono); leczenie: odstawienie glikozydów, podaż K+ (KCl i.v. powoli), obniżenie poziomu Ca+ w surowicy (doustnie wersenian disodowo- wapniowy, łączy się z Ca+ w przewodzie pokarmowym), na zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo - komorowego: atropina.

Dawka nasycająca dzienna digitoksyny: 0,5- 1,2 mg przez 3-4 dni; dawka podtrzymująca 0,1 - 0,2mg.

Porównanie niektórych glikozydów nasercowych:

	Digitoksyna	Digoksyna	Strofantyna
Wchłanianie z jelit (%)	100	40	0
Wiązanie z białkami osocza i osierdzia (kumulacja w %)	95	35	Poniżej 5
Czas wystąpienia działania po podaniu (minuty)	120 p.o. 30 i.v.	60 p.o. 20 i.v.	- 15 i.v.
Szczyt działania (godziny)	8 p.o. 5 i.v.	7 p.o. 4-5 i.v.	- 1 i.v.
Czas pozostawania w organizmie (godziny)	20	6	1-2
Eliminacja dzienna podawanej dawki (% na dobę)	7	20	40

Porównanie zastosowania glikozydów naparstnicy i strofantusa:

Naparstnica: działa na serce przerosłe, w przewlekłej niewydolności serca prawego, w niedomodze z częstoskurczem oraz nadciśnieniem;

Strofantus: ostra niewydolność lewego serca (zawał, obrzęk płuc), serce nieprzerosłe, rzadkoskurcz z podciśnieniem.

Zastosowanie: wady zastawkowe (mitralna), niewyrównanie; migotanie i trzepotanie przedsionków, blok przedsionkowo- komorowy, tachykardia nadkomorowa napadowa.

Przeciwwskazania: hipokaliemia, zwężenie ujść żylnych, wczesny okres zawału, tętniak aorty, zmiany miażdżycowe i kiłowe aorty.

Interakcje: jony Ca+ i wit. D wzmagają działanie toksyczne glikozydów, leki moczopędne, insulina, glikokortykosteroidy zwiększają hipokaliemię, amfoterycyna B, leki adrenergiczne, rezerpina, leki przeciwkrzepliwe.

Adonis vernalis w kropelkach (miłek wiosenny) - działa jak naparstnica i uspokaja OUN, konvalaria majalis, scylaven - z cebuli morskiej, silnie inotropowo dodatnio na serce.

Działanie toksyczne można zmniejszyć podając koenzym Q10.

FARMAKOLOGIA 20.11.07

B- adrenergiki i dopaminergiki

Dopomina - mediator; dawki 0,5- 3 mikrogramy/kg/ min we wlewie kroplowym; pobudza receptory dopaminowe w nerkach, zwiększa przepływ nerkowy krwi i filtrację kłębkową; u chorych z oligurią wczesna niewydolność nerek;

5-10 mikrogramów - pobudzenie receptorów B1 w sercu, zwiększenie pojemności wyrzutowej i minutowej serca.

Powyżej 10 mikrogramów - pobudzenie receptorów α1 w sercu, uwalnia się noradrenalina, dochodzi do skurczu naczyń krwionośnych, podniesienie RR, wzrost ciśnienia żylnego, zmniejszenie przepływu żylnego.

Dobutamina - lek pozbawiony działania dopaenergicznego, działa bezpośrednio na receptory B1 w sercu, nie wyzwala adrenaliny, działanie nasercowe od razu, zwiększona siła skurczu.

Dopeksamina - syntetyczna katecholamina, działanie obwodowe dopaminergiczne i B2- adrenergiczne; hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny, zwiększa objętość minutową, podnosi RR.

Inhibitory fosfodiestrazy (fosfodiestraza cAMP rozkłada cAMP do monofosforanu), zwiększa się stężenie wewnątrzkomórkowe cAMP, pobudzenie receptora B- adrenergicznego; amrynon, milrynon, piroksymon, besnarynon, aktywują kanały Ca+, zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężenia Ca+, blokery kanału potasowego, spadek stężenia wewnątrzkomórkowego K+.

Środki uczulające na Ca+ - zwiększają reaktywność białek mięśnia sercowego na Ca+ (pimobendan)

Leki antyarytmiczne:

- w zaburzeniach powstawania i przewodzenia bodźców;

- skurcze komorowe i nadkomorowe;

Ośrodki: węzeł zatokowy, węzeł AV, pęczek Hisa, włókna Purkiniego.

Czas przejścia bodźca 0,1- 0,2 s (odstęp PQ w EKG),

Zespół QRS - 0,06- 0,1cm

Odstęp QT - refracja, czas zmienny.

Co może się dziać:

- przedwczesne skurcze dodatkowe,

- napadowa tachykardia,

- migotanie i trzepotanie przedsionków,

- migotanie komór,

- bloki serca.

Cel: obniżenie automatyzmu okresu refrakcji

Mechanizm działania: zaburzenia przemieszczają się za pomocą elektrolitów Na+ - zahamowanie lub aktywacja pompy sodowo- potasowej.

Zahamowanie pompy - stabilizacja błony komórkowej, przedłużenie okresu refrakcji, utrudnienie powstawania obwodów zamkniętych;

Aktywacja pompy - ułatwienie przewodzenia bodźców i obwodów zamkniętych, wzmożenie przewodnictwa.

Podział leków antyarytmicznych:

Leki	Działanie
Klasa IA: chinidyna, prokainamid, dizopiramid, ajmalina, prajmalina	Hamują pompę sodową, stabilizatory błon komórkowych, hamują złożone postaci niemiarowości, zwalniają przewodzenie w pęczku Hisa i włóknach Purkiniego, nie działają na wolny kanał wapniowy
Klasa IB: lidokaina, meksyletyna, tokainid, fenytoina
Klasa IC: propafenon, enkainid, flekainid, apryndyna
Klasa II: B- blokery	Odcięcie stymulacji adrenergicznej i działanie błonowe:
Klasa III: amiodaron, bretylium	Opóźnienie repolaryzacji - przedłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego
Klasa IV: blokery kanału wapniowego: werapamil, dilitiazem, nifedypina	Blokowanie wolnych kanałów wapniowych

B- adrenolityki: acebutolol, atenolol, alprenolol, praktolol, metoprolol, nadolol, oksprenolol, pindolol, tymolol, sotalol;

Zapobiegają częstoskurczom komorowym;

Niemiarowości katecholaminowe: B- blokery, antyarytmiki IC

Niemiarowości niedokrwienne: B- blokery, nifedypina, amiodaron

Niemiarowości naparstnikowe: fenytoina, lidokaina i inne IB.

Amiodaron - hamuje automatyzm AV, receptory alfa i beta adrenergiczne, częstoskurcz przedsionków.

Bretylium - zaburzenia rytmu serca oporne na inne leki, profilaktyka migotania komór, częstoskurcz komorowy i nadkomorowy, w zamarznięciu, z zatruciu glikozydami.

Choroba wieńcowa:

5 rodzajów objawów:

- dusznica bolesna,

- niemiarowa czynność serca,

- niewydolność krążenia,

- zawał mięśnia sercowego,

- pierwotne zatrzymanie serca.

Ekonomizacja pracy serca, poprawa bilansu energetycznego, dostawa tlenu:

- obniżenie obciążenia serca,

- zmniejszenie wydatku energetycznego serca;

Profilaktyka:

- azotany, azotyny - uwalniają NO-, które wnikają do komórek i aktywują cyklozę guanylową w komórkach mm. gładkich naczyń sercowych - zwiększenie CGMP, rozkurcz mięśni gładkich;

Przemieszczenie krwi w łożysku naczyniowym do naczyń żylnych, zmniejszenie obciążenia wstępnego i następczego; azotany powodują przemieszczenie krwi z naczyń podwsierdziowych do podwsierdziowych;

Nitrogliceryna - 1-3 minutowe działanie, rozszerza żyły i tętnice, powolne zaczerwienienie twarzy, ból głowy, spadek RR, amdlenia;

Napady bólu dusznicowego, profilaktyka, ostry zawał mięśnia sercowego, ostra niewydolność lewokomorowa, przełom nadciśnieniowy.

B- adrenolityki: hamują akcję serca, znoszą wpływ amin katecholowych na serce, blokują receptory B.

Blokery kanału wapniowego:

Werapamil - najsilniejszy z antagonistów wapnia, blokuje dopływ wapnia, zwiększa pobudliwość węzła AV;

Nifedypina - silnie rozszerza naczynia, słabe działanie antyarytmiczne, zmniejsza obciążenie następcze, obniża RR, hamuje agregację płytek, działa już po 15 min., po podaniu podjęzykowym - 15s.

Dilitiazem - pochodna benzodiazepiny, obniża i zmniejsza obciążenie wstępne, rozszerza naczynia, hamuje agregację płytek;

Molsidomina - rozszerza naczynia krwionośne, antagonizm w stosunku do leukotrienów.

Podstawowe parametry farmakokinetyczne niektórych antagonistów Ca+:

Dilitiazem	Czas półtrwania: 4-6 h	Wiązanie z białkami osocza: 70-80%	Dostępność biologiczna: 40%	Eliminacja: 2-4% z sikami niezmienione
Felodypina	25h	99%	15%	2-4% z sikami niezmienione
Nifedypina	2-3h	92-98%	50%	70-80% w postaci metabolitów z sikami
Werapamil	4-10h	90%	20-35%	3-4% z sikami niezmienione
nitrendypina	12-18h	95%	23-30%	55% w postaci metabolitów z sikami

Leki naczyniowe rozszerzające:

- alfa- adrenolityki: moksysylit, dihydroergotoksyna, nicergolina, buflomedil

- beta - adrenergiki: bametam, izoksypuryna, bufenina,

- miolityczne: nikotol, nikotynian santylu, nitametat, pencyklat, cyklamedalat, alprostadyl

- prostacykliny: flunarazyna, cynaryzyna

Leki reologiczne: pentoksantylina i pirykarbat (hamuje agregację płytek i TNF alfa);

Leki antyserotoninowe: metyserbid i pizotyfen;

Leki nienarkotyczne przeciwbólowe i przeciwgorączkowe:

- pochodne kwasu salicylowego:

+ kalcydypina

+ asprocol (pochodna kwasu aminooctowego),

+ polopiryna S (CaCO3+ kw. cytrynowy),

+ polopiryna C (CaCo3+ kw. askorbowy)

- salicylany:

Działają silniej p- gorączkowo oraz p- bólowo, napotnie silniej od salicylanu sodu, hamują powstawanie prostaglandyn, rozszerzają naczynia krwionośne, drażnią błonę śluzową żołądka, mogą uczynniać wrzody żołądka i dwunastnicy, astmę aspirynozależną, zespół Rey'a - uszkodzenie wątroby; nie wolno podawać u dzieci do 3 r. ż., a także u tych, którzy przeszli niedawno infekcję wirusową - nadprodukcja interferonu gamma.

W małych dawkach (75- 100 mg/doba) - hamuje agregację płytek, przeciwzawałowo;

Pochodne piratolowe: najsilniejsze nienarkotyczne leki p- bólowe; działają p- gorączkowo, p- zapalnie, p- goścowo, uspokajająco, p- przesiękowo, spazmolitycznie; powodują uszkodzenie szpiku (agranulocytoza):

- aminofenozon

- fenylobutazol,

- metamizol (pyralginum),

- propyfenazol,

- paracetamol,

Spasmalgon - metamizol 3,5g, w napadach kolki nerkowej, hamuje syntezę prostaglandyn;

Propyfenazol - silniej działa od aminofenazonu, mniejsza toksyczność;

Fenylobutazol - silnie p- bólowo i p- goścowo, bóle stawów, neuralgie, agonista i częściowy antagonista receptorów opioidowych, może powodować zawroty głowy, wymioty, spadek RR, tachykardię; początek działania po 15- 30 min, działanie 3-5 min., nie wolno łączyć z alkoholem i inhibitorami MAO

Niesteroidowe leki przeciwzapalne - leki 1. rzutu w chorobach reumatycznych, hamują cyklooksygenazę (COX) - enzymy przekształcające kwas arachidynowy (składnik otoczki komórkowej) w prostaglandyny i cykliny; zahamowanie procesu zapalnego;

COX-1: błona śluzowa żołądka i śródbłonek naczyń;

COX-2: komórki biorące udział w procesie zapalnym: leukocyty, monocyty, indukowane przez cytokiny pozapalne;

Podział NLPZ:

- pochodne kwasu salicylowego: salicylan sodowy, kwas acetylosalicylowy, salicylany;

- pochodne kwasu octowego: izometacyna, diclofenac, surindan, tolmetyna, kwas tioprofenowy, acemetacyna;

- pochodne kwasu propiowego: ibuprofen, naproksen, ketoprofen, flubiprofen, deksymprofen;

- pochodne kwasu enolowego: piroksynam, fenoksylam;

- pochodne kwasu fenyloantraminowego: kwas mefenamowy, meklofenanat;

- inhibitory COX-2: meloksykam, celekoksyb, rofekoksyb (wycofane z terapii)

- sole złota: solganol B, sanoksyzyna, tanredon;

- penicylamina: capremil;

- immunosupresyjne: metoteksat, cyklofosfamid (Endoksan), azatriopryna, cyklosporyna A;

- immunomodulujące: lewamizol - poprawia odporność komórkową;

- sulfasalazopirydyna: we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, hamuje syntezę prostaglandyn i leukotrienów;

Nie wywołują nałogów, nie działają narkotycznie, działają tylko objawowo;

Działanie p- zapalne i p- bólowe NLPZ:

Nazwa leku	Działanie p- bólowe	Działanie p- zapalne	p- gorączkowe	Toksyczność
fenacetyna	++	-	+	++
Paracetamol	+++	+-	++	+
ibuprofen	++	++	+	++
Ketoprofen	++	++	+	++
Naproxen	++	+++	+	+
Kwas mefenamowy	+++	++	+	+
aminofenazon	++	+	+++	++
Fenylobutazol	+++	+++	++	++++
indometacyna	++	+++	++	+++
Kwas acetylosalicylowy	++	++	++	+

Objawy uboczne: stany zapalne przewodu pokarmowego, mogą przedłużać miesiączkę, wywoływać skazę krwotoczną;

Pochodna kwasu indolooctowego: hamują COX-1 i COX-2;

Diclofenac - hamuje COX-1, t1/2 kilka godzin, zwiększa wydalanie kwasu moczowego z moczem;

Pochodne pirazolonu: hamują COX-1, uszczelniają kapilary; w migrenie, bólu zębów, neuralgiach;

Naproxen - t1/2> 10h, 1- 2x dziennie;

Piroksykam: hamuje COX-1, t1/2 - 50h;

Podstawowe NLPZ:

- salicylany;

- ibuprofen,

- naproxen,

- diclofenac

---