1. Pojęcie i systematyka prawa cywilnego.
Prawo cywilne jest prawem życia codziennego i reguluje stosunki między osobami fizycznymi i osobami prawnymi na zasadzie równorzędności podmiotów.
Systematyka prawa cywilnego: KC: część ogólna Księga I - zasady ogólne dla pozostałych działów prawa cywilnego; prawo rzeczowe Księga II - reguluje prawa własności i innych praw rzeczowych (użytkowanie wieczyste + ograniczenie praw rzeczowych); prawo zobowiązań Księga III - regulacja wymiany dóbr i świadczenia usług; prawo spadkowe Księga IV - zasady dziedziczenia spadku w wyniku śmierci osoby fizycznej.
Zasada jedności - do działów prawa cywilnego zaliczane są: prawo rodzinne: KRiO, regulacja praw na dobrach niematerialnych (znaki towarowe, wynalazki), prawo handlowe - regulacja spółek, Kodeks Handlowy
2. Podstawowe źródła prawa cywilnego.
Konstytucja, Ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego.
Niepisane źródła prawa: zwyczaje, zasady współżycia społecznego, wzorce umowne, orzecznictwo sądowe.
3. Zasady prawa cywilnego.
1.zasada jedności prawa cywilnego - cywilnego kwestiach nieuregulowanych stosuje się wprost zasadę prawa cywilnego
2. zasada zupełności - uznajemy, że nie ma luk prawnych, jak się znajdą przepisy ogólne + interpretacje
3. rozwiązania szczegółowe - ochrona prawa własności, zasada swobody umów, wykonywanie praw podmiotowych (zasada współżycia społecznego) zasada dobrej wiary, ochrona praw nabytych, ochrona dóbr osobistych
4. Prawo przechodnie (międzyczasowe, intertemporalne)
Chodzi o to jaka norma prawna dawna czy nowa znajduje zastosowanie do stosunków prawnych, które powstały przed uchyleniem dawnej normy a trwają nadal pod rządami nowej normy. Wtedy pomocne są zasada intertemporalne:
1. zasada nieretroakcji - nie ma mocy wstecznej chyba, że co innego wynika z brzmienia lub celu
2. zasada bezpośredniego działania nowej ustawy
- przepisy dawnej ustawy stosujemy do wcześniejszego stosunku do czasu jej uchylenia
- nowej stosujemy do tego kontynuowanego stosunku od czasu jej wejścia w życie
3. zasada dalszego działania dawnej ustawy - o wyborze poprzedniej czy nowej decyduje ustawodawca
4. zasady prawa międzyczasowego:
- ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
- ustawa późniejsza ogólna nie uchyla specjalnej wcześniejszej
- ustawa późniejsza specjalna uchyla wcześniejszą ogólną
5. Prawo prywatne międzynarodowe.
Przepisy prawa prywatnego międzynarodowego i ratyfikowanych konwencji międzynarodowych służą do ustalenia właściwego prawa przy nawiązaniu stosunków cywilno - prawnych z obywatelami innych państwa i osób prawnych. Dotyczą: obywatelstwa, siedziby osób prawnych , miejsce położenia rzeczy, dokonanie czynności prawnej, siedziby sądu.
6. Elementy stosunku cywilno - prawnego.
Stosunek cywilno - prawny to prawnie uregulowany stosunek społeczny.
Elementy stosunku cywilno - prawnego:
podmioty - strony: osoby fizyczne, os. Prawne, ułomne os. Prawne występują w dowolnej konfiguracji
przedmiot - zachowanie podmiotów np. przeniesienie własności, wręczenie, odbiór
treść - prawa i obowiązki stron
7. Prawo podmiotowe - pojęcie, tryby.
To sfera możności postępowania w określony sposób tj. kompleks uprawnień, które tworzy prawo. Rodzaje praw podmiotowych:
1. prawa majątkowe - majątkowe wyrażają i chronią interes ekonomiczny,
prawa niemajątkowe to prawa osobiste i niemajątkowe prawa rodzinne
2. prawa bezwzględne - skuteczne wobec wszystkich, przysługuje wskazanemu podmiotowi a na innych spoczywa obowiązek nie ingerowania w sferę cudzych uprawnień
prawa względne - skuteczne wobec określonych osób (wierzyciel, dłużnik)
3. Prawa zbywalne - prawo własności, wierzytelności - możliwość rozporządzania, dziedziczenia
prawo niezbywalne - osobiste (użytkowania, służebności)
4. Prawa akcesoryjne - w celu zabezpieczenia innych praw podmiotowych (prawo zastawu, hipoteki)
prawa związane - podmiotem jednego prawa może być tylko osoba, która jest jednocześnie podmiotem innego prawa np. uprawnionym z tytułu służebności może być tylko właściciel
8. Przedmioty stosunków cywilno - prawnych.
Zachowanie się podmiotów a także obiekty materialne i niematerialne, których to zachowanie dotyczy
1. rzeczy :
- ruchome - na rzeczy ruchomej można ustanowić zastaw; nieruchome - budynki, grunty, nieruchomość rolna
- rzeczy w obrocie - dopuszczone do wymiany i ustanawiania na nich praw; wyłączone z obrotu - zwłoki ludzkie, narządy
- oznaczone co do tożsamości - cechy indywidualne; co do gatunku - cechy rodzajowe
- podzielne - można je podzielić bez istotnej zmiany przedmiotu lub jego wartości; niepodzielne
części składowe rzeczy - nie mogą być odrębnym przedmiotem prawa własności i innych praw rzeczowych, nie mogą być od rzeczy odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości
2. Przynależności - to rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (głównej) np. przynależnością maszyny do pisania jest walizka, koło zapasowe - samochodu
3. Pożytki - stanowią przychody z rzeczy - naturalne np. płody, żwir, cywilne np. dochody z czynszu lub przychody z praw - naturalne np. użytkowanie wieczyste, cywilne np. czynsz dla wynajmującego
4. Papiery wartościowe - dokumenty spełniające rolę nosiciela praw majątkowych np. weksle, czeki, akcje (imienne, na zlecenie, na okaziciela)
5. Dobra niematerialne - osobiste, prawa autorskie, znaki towarowe
6. Przedsiębiorstwo - kompleks majątkowy przeznaczony do wykonywania określonych zadań gospodarczych
7. Gospodarstwo rolne - grunty + urządzenia+ inwentarz zorganizowany do prowadzenia gospodarstwa
8. Mienie - własność i inne prawa majątkowe;
majątek - aktywa i pasywa
9. Sposoby nabycia i utraty prawa podmiotowego.
1. nabycie pochodne - nabywca uzyskuje od poprzednika prawnego służące mu prawo np. nabywca nabywa prawo własności w trybie sprzedaży
pierwotne - niezależne od faktu istnienia nabywanego prawa u poprzednika np. zasiedzenie, zawłaszczenie rzeczy niczyjej
2. nabycie konstytutywne - gdy nabycie prawa powstaje wraz z jego powstaniem: pierwotne - zawłaszczenie rzeczy niczyjej; pochodne - ustanowienie użytkowania wieczystego
translatywne - przejście w całości na następcę prawa podmiotowego: pochodne - zasiedzenie, wywłaszczenie; pochodne - przeniesienie wierzytelności, zbycie spadku
3. nabycie pod tytułem szczególnym - sukcesja szczególna - nabycie indywidualne: przeniesienie własności rzeczy, praw rzeczowych
pod tytułem ogólnym - sukcesja ogólna - w wypadku przewidzianych przez ustawę: dziedziczenie
4. utrata prawa podmiotowego: wygaśnięcie - wykonanie zobowiązania; utrata - nabycie prawa przez inną osobę
10. Wykonywanie i nadużywanie prawa podmiotowego.
Wykonywanie - czynienie ze swego prawa użytku, zmierzanie do zaspokojenia interesu uprawnionego np. właściciel domu w nim mieszka (faktyczne) uprawnienie do rozrządzania rzeczą (prawne)
Nadużywanie - art. 5 prawo podmiotowe należy wykonywać ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem lub zasadą współżycia społecznego, wykraczając poza prawo ponosimy odpowiedzialność
11. Indywidualizacja i ewidencja osób fizycznych.
Cechami indywidualizacji człowieka są: imię, nazwisko, stan cywilny, miejsce zamieszkania.
Imię: rodzice dokonują wyboru zgłaszają w USC w celu sporządzenia aktu urodzenia, maź 2 imiona, zmiana do 6 miesięcy lub w skutek przysposobienia dziecka
Nazwisko: zależne od rodziców tj. urodzenia w małżeństwie (matki, ojca) uznanie przez ojca, przysposobienie, zmiana w trybie administracyjnym, maź 2 człony
Stan cywilny: pozostawanie bądź nie w związku małżeńskim (panna, kawaler, żonaty, wdowiec) dokument tożsamości: dowód osobisty
Płeć: męska, żeńska
Zamieszkania: 1 miejsce- miejscowość z zamiarem stałego pobytu, dziecko pod władzą rodziców z rodzicem
12.Zdolność prawna osoby fizycznej.
Człowiekowi przypisuje się zdolność prawną która kwalifikuje go jako podmiot praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego.
Początek - chwila jego urodzenia moment oddzielenia od ciała matki, musi urodzić się żywe, fakt urodzenia stwierdza się aktem urodzenia sporządzonym przez USC. Zdolność prawa osoby fizycznej trwa przez całe życie człowieka i kończy się wraz z jego śmiercią
Śmierć - wygaśnięcie praw i obowiązków niemajątkowych
Uznanie za zmarłego - upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym zaginął, jeśli zaginiony ukończył 70 lat - upływ 5 lat, uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed ukończeniem 23 lat
Wypadki szczególne - katastrofa powietrzna, morska po 6 miesiącach od katastrofy, jak nie można ustalić daty z upływem 1 roku, a 2 lat kiedy była ostatnia wiadomość.
13. Sytuacja prawna nasciturusa.
Nasiturus - mający urodzić się (dziecko poczęte a nie urodzone) ma warunkową zdolność prawną - pod warunkiem, że urodzi się żywe.
W okresie prenatalnym jest podmiotem praw niemajątkowych - prawo do ochrony życia i zdrowia.
W zakresie praw i obowiązków zobowiązań majątkowych - zdolność prawna ma charakter warunkowy - urodzi się żywe
Kurator - chronione są interesy dziecka poczętego a nie urodzonego, dziecko narodzone ma przyznane roszczenie o naprawę szkody wyrządzonej mu przed urodzeniem: czyn niedozwolony na kobiecie ciężarnej - kalectwo dziecka.
Nasciturus posiada zdolność prawną dotyczącą prawa spadkowego(darowizna) i rodzinnego (odszkodowanie za śmierć ojca przed jego urodzeniem)
14. Zdolność do czynności prawnych.
Człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną natomiast zdolność do czynności prawnych ustawodawca uzależnił od wieku ( pełnoletności 18 lat, wyjątek kobieta 16 lat związek małżeński) i od poczytalności. Pełna zdolność do czynności prawnych - z chwilą uzyskania pełnoletności, ograniczona zdolność - osoba która ukończyła 13 lat a nie pełnoletnia i osoba ubezwłasnowolniona częściowo (choroba zaburzenia, narkomania). Brak zdolności - nie ukończyła 13 lat lub został całkowicie ubezwłasnowolniony (choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem). Przedstawicielem ustawowym są rodzice. Kuratora ustanawia się dla osób o ograniczonych zdolnościach do czynności prawnych. Opiekuna ustanawia się dla osób nie mających zdolności do czynności prawnych
15. Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych (art. 23, 24)
Art. 23 zawiera przykładowy katalog dóbr osobistych człowieka: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, wynalazcza. Prawa podmiotowe służą do ochrony dóbr osobistych, skuteczne są wobec wszystkich.
Art. 24 - uruchomienie mechanizmów ochrony zależne od wystąpienia przesłanek:
- działania zagrażające dobrom osobistym lub naruszające dobra
- bezprawność zachowania się sprawcy zagrożenia lub naruszenie
Cywilnoprawne środki ochrony dóbr osobistych dzielimy na:
- niemajątkowe - ochrona dóbr osobistych: roszenie o zaniechanie, o usunięcie skutków naruszenia
- majątkowe: zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę do osoby; zapłata sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny
16. Osoby prawne
Osobami prawnymi są: Skarb Państwa, państwowe osoby prawne, jednostki samorządu terytorialnego, korporacje i fundacje, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Cechy osoby prawnej: wyodrębnienie organizacyjne, majątkowe, określenie osoby lub osób, które będąc organami mają przejawiać wolę jednostki organizacyjnej
Powstanie osoby prawnej: system aktów organów państwa: powołuje się do istnienia poprzez ustawy, rozporządzenia
- system koncesyjny: jednostka tworzona jest poprzez założycieli osoby fizyczne lub osoby prawne - wymagana jest zgoda - koncesja właściwego organu
- system rejestracji osób prawnych prawa handlowego : spółka zoo, S.A.
Osoba prawna uzyskuje zdolność prawną z chwilą powstania i zachowuje ją aż do ustania osobowości prawnej (z chwilą wpisu do rejestru)
Teoria organów a teoria przedstawicielstwa - osoba prawna działa przez swoje organy, działania tych organów uznane są za działania samej osoby prawnej. Zakres kompetencji organów wynika z przepisów ustrojowych danej osoby prawnej. Przedstawicielstwo - osoba prawna nie musi ale może mieć pełnomocnika w określonym zakresie kompetencji, źródłem uprawnień pełnomocnika jest stosowne oświadczenie (umocowanie) mocodawcy.
17. Podmiotowość spółek handlowych.
Jest cechą normatywną. Uzyskanie osobowości prawnej uzależnione jest od wpisu do właściwego rejestru osób prawnych. Wpis ma charakter konstytutywny. Rejestracja w KRS służy bezpieczeństwu obrotu cywilnoprawnego umożliwiając ustalenie z jaką osobą prawną wstępują w stosunek prawny, kto jest uprawniony do reprezentacji, wysokość kapitału. Rejestr KRS jest jawny. Cechy osoby prawnej: wyodrębnienie organizacyjne, majątkowe, określenie osoby, osób które będąc organami mają przejawiać wolę jednostki.
18.Pojęcie przedsiębiorcy.
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna (ułomna osoba prawna - spółka jawna) prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorca działa pod firmą. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
19. Firma osoby fizycznej.
Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz inne dowolne określenia. Wymogi: firmę ujawnia się we właściwym rejestrze chyba, że przepisy stanowią inaczej. Firma powinna odróżniać się od innych, nie może wprowadzać w błąd co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.
20. Firma osoby prawnej.
Firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Firma zawiera określenie formy osoby prawnej, może być podane w skrócie, może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę, inne określenia. Firma może zawierać nazwisko, pseudonim osoby fizycznej jeśli służy to ukazaniu związku tej osoby z powstaniem lub działalnością. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem. Firma oddziału - pełna nazwa tej osoby + określenie oddziału + miejscowość oddziału. Zmiana firmy wymaga ujawnieniu w rejestrze.
21. Konsument.
Osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Osoba fizyczna posiada zdolność do dokonania czynności prawnej - może nabywać prawa i zaciągać obowiązki. Wyróżniamy: pełną zdolność do czynności prawnych, brak zdolności, organiczoną zdolność, ubezwłasnowolnienie całkowite.
22. Pojęcie i systematyka zdarzeń prawnych.
1. Zdarzenia prawne - okoliczności na które podmioty prawa nie mają wpływu: urodzenie, śmierć, upływ czasu, uderzenie pioruna
2. Zdarzenia związane z aktywnością ludzką: czyny: czyny zgodne z prawem - dozwolone np. prowadzenie cudzych spraw bez zezwolenia; czyny niedozwolone - bezprawne w których tkwi siła sprawcza wyrządzenia szkody
3. czynności - oświadczenia woli, konstytutywne orzeczenia sądowe, decyzje administ5racyjne
23. Pojęcie i rodzaje czynności prawnych.
Czynność prawna jest to stan faktyczny w którego skład wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli i inne elementy zmierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego z którym ustawa wiąże skutki prawne wyrażone w oświadczeniu woli i wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego lub zwyczajów.
Rodzaje czynności prawnych
1. jednostronne - testament; dwu i wielostronne - umowy, uchwały
2. konsensualne - złożenie oświadczenia woli np. umowa sprzedaży; realne - skutkuje dopiero z chwilą wydania rzeczy np. umowa użyczenia
3. między żyjącymi - za życia uczestniczących; na wypadek śmierci - testament
4. zobowiązujące - powstanie zobowiązania wierzyciel/ dłużnik; rozporządzające - przeniesienie, obciążenie, zniesienie prawa podmiotowego np. prawo majątkowe; o podwójnym skutku - rozporządzająco - zobowiązujące np. umowa sprzedaży
5. przysporzenia - korzyści majątkowej innej osobie np. zwiększenie aktywów, zmniejszenie pasywów; odpłatne - korzyści jednej strony = korzyści drugiej strony; nieodpłatne - darowizna, użyczenie
6. kazualne - skutek prawny uzależniony od kazusa - przyczyny prawnej przysporzenia np. zaciągnięcie zobowiązania; abstrakcyjne - zobowiązanie wekslowe, czekowe
7. upoważniające - pełnomocnictwo
24. Forma i treść czynności prawnych.
Czynność prawna może być dokonywana w formie dowolnej chyba, że ustawa przewiduje rygor nieważności. Formy:
1. ustnie
2. zwykła forma pisemna - wymagany własnoręczny podpis
3. kwalifikowane formy pisemne - akt notarialny na piśmie z pewną datą, urzędowe poświadczenie podpisów
4. oświadczenia składane przed właściwym organem np. ugoda sądowa, akt małżeństwa
5 inna - tak żeby strony się zrozumiały
Treść czynności prawnych:
1. przedmiotowo istotne - charakteryzują istotę tej czynności odróżniając ją od innej np. umowa komisu. Komisant zobowiązuje się sprzedać , kupić rzecz, cenę,
2. podmiotowo istotne - warunek, terminy zapłaty
3. elementy nieistotne - wówczas przepisy znajdują zastosowanie jeśli strony nie postanowiły
25. Pisemna forma czynności prawnej.
1. zwykła forma pisemna - własnoręczny podpis na dokumencie obejmującym treść jego własnego oświadczenia woli i wymiana tych dokumentów. Technika dowolna - ręcznie, maszynowo - własnoręczny podpis, nie umiejąca pisać odcisk palca
2. kwalifikowane formy pisemne - akt notarialny np. umowa do przeniesienia nieruchomości; na piśmie z datą pewną - np. umowa o ustanowienie zastawu na prawie; z urzędowym notarialnym poświadczeniem podpisów np. zbycie, wydzierżawienie, ustanowienie użytkowania
akt notarialny - dokument sporządzony przez notariusza - stwierdzenie tożsamości, spisanie oświadczenia woli, odczytanie dokumentu, podpisanie przez strony i notariusza
26. Data pewna.
Ma na celu przeciwdziałanie spotykanym praktykom antydatowania. Pismo ma datę pewną w następujących sytuacjach:
- jeśli ustawa uzależnia ważność od urzędowego poświadczenia daty
- wymagana data pewna: w razie stwierdzenia dokonania czynności w dokumencie urzędowym od daty dokumentu; w razie umieszczenia na dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, jednostki samorządowej
27. Interpretacja oświadczenia woli.
Oświadczenie woli to zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji. Podejmujemy ją pod wpływem motywów, pobudek. Oświadczenie woli musi spełniać 3 warunki:
1. musi być zrozumiałe dla czynności prawnych - ustnie , pisemnie
2. musi być swoboda - swoboda psychiczna, fizyczna
3. musi być złożone na serio - wywołujące skutki prawdziwe nie w żartach.
Oświadczenie woli jest centralnym punktem czynności prawnych. Prawo polskie stoi na gruncie oświadczenia woli.
28. Wady oświadczenia woli.
Zasada - żeby czynność prawna wywołała skutki prawne musi być bez wad
Wady: brak świadomości lub swobody - choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, działania pod wpływem narkotyków, alkoholu
- pozorność - oświadczenie woli drugiej stronie dla pozoru np. darowizna pod postacią sprzedaży obniżenie podatku
- błąd - mylne wyobrażenie podmiotu składającego oświadczenie woli, błąd istotny dotyczący treści czynności prawnej
- podstęp - świadome wprowadzanie kogoś w błąd w celu skłonienia do pożądanego oświadczenia woli
- groźba - pod wpływem przymusu psychicznego
- wyzysk - rażący w sensie ekonomicznym, niedołęstwo - bezradność, niedoświadczenie
29. Warunek i termin.
Warunek to zdarzenie przyszłe i niepewne - musza wystąpić łącznie. Podział warunków:
1. warunek zawieszający: jeżeli czynność ma wywołać skutki dopiero po zaistnieniu zdarzenia przyszłego i niepewnego: zalicz sesję a pokryję koszty czesnego na następny semestr
2. warunek rozwijający - jeżeli po wystąpieniu zdarzenia czynność ma przestać wywoływać skutki np. jeśli oblejesz egzamin odmawiam dalszego płacenia twoich studiów
Zastrzeżenie warunku wprowadza w stosunki prawne stan niepewności dlatego dopuszcza się wykonanie czynności które zmierzają do zachowania ich praw. Kryterium oceny: zasady współżycia społecznego.
Termin - ograniczenie w czasie skuteczności czynności prawnej. Różni się od warunku brakiem elementu niepewności. Jednostka terminu: dzień, miesiąc, lata. Terminy kończą się z upływem dnia. Termin - określenie daty albo ogólne znaczenie.
Terminy początkowe - zastosowanie mają przepisy o warunku zawieszającym - zaistnienie zdarzenia
Terminy końcowe - zastosowanie mają przepisy o warunku rozwijającym - czynność ma przestać wywoływać skutki.
30. Rodzaje bezskuteczności czynności prawnej.
Skutki na wypadek dokonania czynności prawnych w sposób niezgodny z przepisami.
Bezwzględna ważność - nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Nieważność zachodzi w przypadku np. braku świadomości, swobody, pozorności, nie zachowania formy
Wzruszalność - względna nieważność - dokonanie czynności prawnej są skuteczne, ale na wniosek uprawnionego jest możliwość uchylenia lub zmiany w terminie zawitym
Bezskuteczność zawieszona - dotyczy umów do skuteczności których prawo wymaga zgody osoby trzeciej np. rodzice dla osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych
Bezskuteczność względna - możliwość żądania (do 1 roku) uznania czynności ważnej za bezskuteczną w stosunku do określonych podmiotów z zachowaniem jej skuteczności wobec innych np. zastała zawarta druga umowa sprzedaży na tą samą rzecz - żądanie uznania za bezskuteczną.
31. Sposoby zawierania umów.
Umowa wymaga złożenia w swej treści oświadczeń woli wszystkich jej stron. Sposoby zawierania umów:
Rokowania - negocjacje w ustaleniu finalnej treści umowy, umowa zostaje zawarta gdy strony osiągną porozumienie do wszystkich postanowień
Ofertowy tryb zawierania umów - oferent składa ofertę określając postanowienia przedmiotowo istotne konkretnemu podmiotowi lub kręg adresatów, składający ofertę jest nią związany, może podać termin w ciągu którego oczekuje na odpowiedź lub przestaje wiązać jeśli nie została przyjęta niezwłocznie
Przetarg - umowa może być zawarta w drodze przetargu ustnego (aukcja) lub pisemnego. Przetarg pisemny - zgłoszenie propozycji zawarcia umowy na piśmie. Nieograniczony - uczestniczyć może każdy podmiot. Ograniczony - krąg zainteresowanych spełniających warunki. Procedura przetargowa - wszczęcie postępowania, przebieg przetargu, składanie ofert, wybór przez komisję, zawarcie umowy.
32. Przedstawicielstwo ustawowe.
Przedstawicielstwo polega na dokonaniu przez przedstawiciela w imieniu reprezentowanego czynności prawnej i jeżeli czynność ta mieści się w granicach upoważnienia to wywołuje skutki prawne dla reprezentowanego.
Przedstawicielstwo ustawowe - źródłem umocowania jest ustaw lub wydane na jej podstawie orzeczenie. Obowiązek reprezentowania np.
1. rodzice z mocy ustawy są przedstawicielami małoletniego dziecka
2. każdy wspólnik sc jest umocowany do reprezentowania w granicach uprawnionych
3. każdy wspólnik sp jawnej ma prawo reprezentować spółkę
4. stosunek przedstawiciela powstaje także przez orzeczenie sądu: o ustalenie opieki (dla osoby nie mającej zdolności dla czynności prawnej) lub kurateli ( dla osoby o ograniczonych zdolnościach do czynności prawnej)
33. Pełnomocnictwo i prokura.
W zależności od źródła umocowania przedstawiciela wyróżniamy: przedstawicielstwo ustawowe - źródło ustawa; pełnomocnictwo - umocowanie do działania w cudzym imieniu wynika z oświadczenia woli reprezentowanego. Nie jest wymagane przyjęcie pełnomocnictwa. Pełnomocnik musi się legitymować co najmniej ograniczoną zdolnością do czynności prawnych - mocodawca pełną. Jeśli jest wymagana szczególna forma pod rygorem nieważności to np. akt notarialny przy przeniesieniu własności nieruchomości. Rodzaje pełnomocnictwa: ogólne - czynności zwykłego zarządu, utrzymywanie majątku w stanie niepogorszonym; rodzajowe - określa się kategorię czynności np. zawieranie umów sprzedaży; szczególna - jedna doraźna czynność prawna
Prokura - pełnomocnictwo udzielane przez przedsiębiorcę podlegające obowiązkowi pełnomocnika wpisu do rejestru, obejmujące umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z działalnością przedsiębiorstwa. Wygaśnięcie - upływ czasu, odwołanie, śmierć, zrzeczenie się
34. Rzekomy pełnomocnik.
Ważność umów zawieranych przez rzekomego pełnomocnika:
1.jeśli pełnomocnik nie ma umocowania albo przekazania a zawiera umowę to jej ważność zależy od potwierdzenia
2. druga strona umowy wyznacza termin do potwierdzenia, staje się wolna po tym terminie
3. w braku potwierdzenia ten kto zawarł umowę w cudzym imieniu obowiązany jest do naprawienia szkody i zwrotu tego co otrzymał.
Jednostronna czynność rzekomego pełnomocnika dokonana w cudzym imieniu bez umocowania jest nieważna.
35. Przedawnienie roszczeń.
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie przedawnieniu ulegają wyłącznie roszczenia majątkowe np. roszczenia windykacyjne(nie przedawnia się prawo własności). Dochodzone roszczenie przedawnione podlega zasądzeniu, ale zobowiązany może uchylić się od jego zaspokojenia albo zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia z upływem terminu.
Skutek przedawnienia: zobowiązany po upływie terminu może podnieść zarzut przedawnienia ale roszczenie przedawnione nie wygasa tylko przybiera postać roszczenia niezupełnego bo brak tu skutecznej egzekucji, możliwe jest tylko dobrowolne zaspokojenie przedawnionego roszczenia.
Terminy przedawnienia: są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, nie można ich wydłużyć ani skracać. Termin przedawnienia wynosi: 10 lat, a dla roszczeń okresowych tj. np.. czynsz najmu, odsetki przy kredytach oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata.
36. Początek biegu terminu przedawnienia.
1. rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne jeśli zależy od wykonania czynności to od terminu w którym stałoby się wymagalne
2. bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia w którym ten przeciwko komu roszczenie przysługuje nie zastosował się do treści roszczenia.
37. Zawieszenie i przerwanie biegu terminu przedawnienia.
Zawieszenie - co do roszczeń które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom (przez czas trwania władzy rodzicielskiej); które przysługują osobie nie mającej pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę; które przysługują małżonkom (przez czas trwania małżeństwa); z powodu siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przed sądem
Bieg terminu przedawnienia w/w przypadkach rozpocznie się po ustaniu przeszkody. Przerwanie biegu przedawnienia: następuje w okolicznościach wskazanych przez ustawodawcę: przerywa wniosek o zabezpieczenie roszczenia, a wszczęcie egzekucji przez uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje.
38. Terminy zawite.
Zastrzeżone są przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym
- reżim prawny jest rygorystyczny
- na skutek upływu terminu zawitego uprawnienie wygasa
- upływ terminu zawitego uwzględnia się z urzędu i sąd orzeka zgodnie z obowiązującymi przepisami
- wobec terminu zawitego nie stosuje się zawieszania i przerwania biegu
Terminy zawite mogą dotyczyć: praw podmiotowych np. użytkowanie lub służebność, wygasa w skutek niewykonania przez 10 lat; uprawnień kształtujących np. oświadczenia pod wpływem błędu czy groźby z upływem 1 roku; roszczeń np. wygasa jeśli nie będzie dochodzone w ciągu roku, lub uprawnienie posiadacza nieruchomości może być dochodzone przed rozpoczęciem budowy wygasa w ciągu miesiąca od rozpoczęcia budowy
39. Przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne.
Przedsiębiorstwo - zorganizowany zespół składników niematerialnych niematerialnych materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje: oznaczenie indywidualne, własność nieruchomości lub ruchomości i prawa rzeczowe, prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy, wierzytelności, koncesje licencje i zezwolenia, patenty, majątkowe prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa. Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Gospodarstwo rolne - grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami i ich częściami, urządzeniami i inwentarzem jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
40. Pożytki (rzeczy, prawa).
Pożytki stanowią przychody z rzeczy lub praw.
Pożytki rzeczy:
- naturalne np. płody (zebrane owoce, przychówek zwierząt) i odłączone od rzeczy części składowe np. żwir, torf z ziemi uzyskane zgodnie i w wyniku prawidłowej gospodarki
- cywilne: dochody które przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego np. czynsz dzierżawy, najmu
Pożytki prawa:
- naturalne nabywa się przez ich odłączenie od rzeczy w czasie trwania uprawnienia np. owoce zebrane w okresie użytkowania nieruchomości
- cywilne : nabywa się z chwilą ich wydania należą się uprawnionemu do czasu trwania uprawnienia np. czynsz dzierżawy lub najmu przypada wynajmującemu za czas trwania dzierżawy lub najmu.
41. Przykłady przedmiotów materialnych nie będących rzeczami oraz przedmiotów nie materialnyh.
Przedmioty materialne nie będące rzeczami: złoża materiałów znajdujące się w ziemi; woda; powietrze; dzikie zwierzęta na wolności
Przedmioty nie materialne: energia, dobra osobiste; dzieła literackie; artystyczne, naukowe; wynalazki; wzory użytkowe