REHABILITACJA
Rehabilitacja to wielokierunkowy proces społeczny na rzecz koordynacji wysiłków jednostek służby zdrowia i innych instytucji (rządowych, samorządowych, pozarządowych, charytatywnych) oraz indywidualnych wysiłków w celu przywrócenia osobom potrzebującym maksymalnie możliwego samodzielnego życia w rodzinie, społeczności, zdolności do pracy zawodowej, aktywności społecznej i twórczej. To postępowanie, które umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji i plastyczności (układu nerwowego) oraz zmniejszenie następstw ustrojowych i psychicznych spowodowanych przez chorobę lub uraz.
Polski Model Rehabilitacji:
Powszechna
Wczesna
Kompleksowa
Ciągła
POWSZECHNOŚĆ= pełna dostępność do wszystkich form rehabilitacji dla każdego potrzebującego jej pacjenta w czasie, kiedy zostanie zlecona przez leczącego lekarza.
WCZESNOŚĆ= prowadzona od pierwszej doby zmniejsza liczbę powikłań.
KOMPLEKSOWOŚĆ= wszechstronne podejście do pacjenta, wokół którego potrzeb i problemów skupia się wysiłek całego zespołu rehabilitacyjnego i niezbędnych konsultantów.
CIĄGŁOŚĆ= w schorzeniach ostrych pozwala na uzyskanie optymalnych efektów łącznie z powrotem do życia zawodowego i społecznego.
W schorzeniach przewlekłych, wrodzonych, po uszkodzeniach o.u.n. rehabilitacja pozostaje jedyna uznaną formą leczenia, odgrywającą także znaczenie w profilaktyce dalszego postępu choroby, powikłań i mającą znaczenie psychoterapeutyczne.
.
Zespół rehabilitacyjny:
Lekarz specjalista w rehabilitacji medycznej
Fizjoterapeuta
Pielęgniarka
Psycholog kliniczny
Logopeda
Pracownik socjalny
Ergoterapeuta (nauka samoobsługi ,pracownia terapii zajęciowej, preorientacja zawodowa)
Masażysta
Technik ortopedyczny
Pedagog
Niepełnosprawność - to wynik dysfunkcji układowej, a nie ubytku morfologicznego poszczególnych układów.
Za osoby niepełnosprawne uważa się osoby ” o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności życiowej w stopniu utrudniającym wypełnianie normalnych czynności charakterystycznych dla osoby danej płci i wieku, czynników społecznych, środowiskowych i kulturowych”.(wg definicji WHO).
Za osobę niepełnosprawną (dla celów rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia) uważa się osobę, której szanse uzyskania, utrzymania i awansu na dotychczasowym stanowisku są znacznie ograniczone z powodu niepełnosprawności fizycznej lub psychicznej orzeczonej oficjalnie.
W zależności od stopnia niepełnosprawności dla celów ubezpieczenia społecznego orzekana jest częściowa lub całkowita niezdolność do pracy.
Dla celów pozaubezpieczeniowych określono trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny.
Upośledzenie - następstwo uszkodzenia i niepełnosprawności, objawiające się niekorzystną sytuacją społeczną, która uniemożliwia lub ogranicza wypełnianie ról oraz realizację własnych zadań związanych z wiekiem, płcią i tradycjami kulturowymi.
Kalectwo - określenie pejoratywne, dotyczące stanu człowieka w rozumieniu jego funkcji społecznych, bezpośrednio prowadzących do inwalidztwa. Kalectwo jest obecnie zastępowane słowem niepełnosprawność.
Inwalidztwo - to określenie prawnicze stanu podmiotu prawnego równoznacznego ze stanem zależności społecznej, kompensowanej szczególnymi ulgami i przywilejami.
Kompensacja oznacza w biologii zdolność żywych organizmów do wyrównywania zaburzeń funkcji, powstałych w następstwie utraty albo ubytku jakiegoś narządu lub układu.
Zakres kompensacji funkcji możliwy do uzyskania w ramach tego samego uszkodzonego układu nie zawsze jest wystarczający. Stopień wyrównania zaburzeń jest bowiem ściśle zależny od właściwości samego układu i rozmiarów jego zniszczenia.
Przy zbyt dużym stopniu zniszczenia układu partie zachowane nie mogą już zapewnić wyrównania funkcji. Wyrównanie zaburzeń można wówczas uzyskać jedynie w ramach innych, nie uszkodzonych układów: człowiek niewidomy może odnajdywać kształt i charakter rzeczy dotykiem, a głuchy — odczytywać dźwięki z ruchu warg lub gestów.
Procesami kompensacji rządzą prawa Anochina:
1. Kompensacja jest zdolnością wszystkich żywych organizmów.
2. W każdym organizmie istnieją siły oporu przeciwko odchyleniu funkcji od normy. Mobilizacja ich następuje przez zastosowanie odpowiednich bodźców fizycznych.
3. Kompensację zapoczątkowuje sygnalizacja defektu. Sygnalizowanie na drodze aferentnej pobudza OUN , powodując jego mobilizację. Silna sygnalizacja sprzyja procesowi kierowanej skutecznej kompensacji.
4. Kompensacja opiera się na wzmocnieniu starej i nowej aferentacji . Wytwarzanie zastępczych odruchów warunkowych oraz czynnościowych połączeń ośrodków korowych dokonuje się na drodze długotrwałego pobudzania sygnałami z obwodu w procesie treningowym.
5 .Wyniki kompensacji są nietrwałe. Tworzą się na drodze długotrwałego i systematycznego treningu i łatwo ulegają hamowaniu i zanikowi. Wymagany jest stały trening.
Kompensacja zależy od następujących czynników
umiejscowienia - im precyzyjniej zorganizowana funkcja i ściślejsze jej powiązanie z układem nerwowym, tym trudniejszy i dłuższy w czasie musi być proces kompensacji utraconych sprawności.
rozmiaru uszkodzenia - większe morfologiczne zniszczenie jakiegoś narządu rokuje gorzej, szczególnie wtedy, gdy zniszczone zostają jego powiązania z o.u.n., który steruje jego funkcją.
szybkości powstawania uszkodzenia - długotrwały proces patologiczny zostawia na ogół odpowiedni zapas czasu na wytworzenie mechanizmów kompensacyjnych, ale również mogą mu towarzyszyć niekorzystne, wtórne zmiany chorobowe (np. powstałe wskutek bezruchu), które niweczą pozytywne działanie czynnika czasu.
ogólnego stanu chorego - ma istotne znaczenie w mobilizacji rezerw czynnościowych organizmu niezbędnych w uruchamianiu procesów kompensacji. Inaczej mówiąc łatwiej uzyskać żądane cele w sytuacji, kiedy ma się do czynienia z pacjentem w młodym wieku w pełni sprawnym przed zachorowaniem,
psychicznej motywacji pacjenta - pacjenci z ciężkimi nawet defektami, ale pozytywnie nastawieni do terapii, znacznie lepiej rokują od tych, którzy są lżej upośledzeni, ale pozostają bierni na działania terapeutyczne.
wieku chorego - determinuje w istotny sposób proces kompensacji
właściwego sterowania procesami kompensacji - zależy od odpowiednio dobieranych i często zmienianych rodzajów ćwiczeń, w zależności od potrzeb i posiadanych przez terapeutę umiejętności ich aplikacji.
Regeneracja polega na odradzaniu się utraconych lub uszkodzonych części ciała, narządów, tkanek przez przystosowanie plastyczne drogą autoreprodukcji komórek. Zdolności organizmu do regeneracji są bardzo ograniczone. Aktywność plastyczna tkanek człowieka do regeneracji odnosi się do takich narządów, których część funkcjonalną stanowi jedna z tkanek:
chrzęstna - uzupełnienie ubytku chrząstki stawowej,
nerwowa - regeneracja nerwów obwodowych,
mięśniowa - regeneracja miofibrili.
Adaptacja to proces dostosowywania się organów i ich funkcji do warunków zmieniającego się środowiska zewnętrznego.
Przystosowanie człowieka do zmniejszonej sprawności ważnych narządów wynikającej z choroby czy urazów nazywamy adaptacją. Adaptacja osoby niepełnosprawnej przebiega przez regenerację i kompensację a więc na drodze wytrenowania mechanizmów zastępczych i stworzenia nowych stereotypów ruchowych.
W procesie rehabilitacji istotna jest także adaptacja otoczenia osoby niepełnosprawnej do możliwości psychofizycznych, a więc wykorzystanie domowych urządzeń technicznych, zaopatrzenia ortopedycznego, specjalnych środków transportu, zniesienia barier architektonicznych
FIZYKOTERAPIA- w celach leczniczych wykorzystywane są czynniki fizyczne.
Czynnik fizyczny to każdy rodzaj energii występujący w przyrodzie albo wytworzony sztucznie, przy zastosowaniu odpowiednich urządzeń.
Czynniki:
-termiczne (pola elektryczne, magnetyczne, elektromagnetyczne o wielkiej częstotliwości, ultradźwięki)
-fotochemiczne (promienie nadfioletowe)
-elektrochemiczne (stały prąd elektryczny)
-elektrokinetyczne (prądy impulsowe)
Pobudliwość tkanek
zdolność oddziaływania na bodźce
FIZYKOTERAPIA JAKO METODA WYWOŁYWANIA REAKCJI NA BODZIEC
Fizykoterapia zbiór metod leczenia bodźcowego opierających się
na reakcjach tkanek na bodziec.
Czynniki wywierające wpływ
na oddziaływanie organizmu na bodźce
CECHY BODŹCA
Siła bodźca
Długość czasu oddziaływania
Czynniki wywierające wpływ
na oddziaływanie organizmu na bodźce
Odczyn występujący w tkance po zadziałaniu na nią określonej postaci energii zależy od:
ilości energii
czasu działania energii
właściwości tkanki
Fizykoterapia
Rodzaje odczynów:
progowy
normalny
paradoksalny
odwracalny
nieodwracalny
miejscowy
ogólny
MASAŻ LECZNICZY
Klasyczny: -ogólny (całe ciało)
-odcinkowy (jednej kończyny)
-miejscowy (okolicy jednego stawu)
Segmentarny: (strefy Heada) wpływanie na odległe ogniska chorobowe na drodze odruchowej.
Technika chwytów ręcznych: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie, wałkowanie, wyciskanie, wibracja.
Odczyny miejscowe po masażu:
1.Rozszerzenie miejscowe światła naczyń (przekrwienie miejscowe)
2.Poprawa fizjologicznego napięcia i trofiki tkanek.
3.Wpływ na tkankową przemianę materii.
4.Rozluźnienie napięcia mięśni.
5.Rozluźnienie tkanki łącznej podskórnej.
6.Uelastycznienie blizn.
7.Złagodzenie stanów bólowych.
8.Odprowadzenie z tkanek produktów przemiany materii przez układ naczyń żylnych i chłonnych.
Odczyny ogólne po masażu:
1.Działanie odruchowe na narządy wewnętrzne.
2.Wpływ na ogólną przemianę materii.
3.Działanie pobudzające lub uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy.
4.Wpływ na termoregulację ustroju.
KINEZYTERAPIA- wykorzystanie ruchu jako środka leczniczego
Miejscowa- cel: możliwie pełne przywrócenie utraconych funkcji lub uruchomienie mechanizmów kompensacji lokalnej, które zastąpią te utracone.
Ogólna- cel: przywrócenie niesprawnych w wyniku choroby funkcji organizmu. Ćwiczenia dotyczą zdrowych nie objętych procesem chorobowym części ciała. Poprawa ogólnej wydolności.
Ocena siły mięśniowej
Test Lovetta (1932 r.)
Jest metodą subiektywnej oceny siły mięśniowej.
Opiera się na badaniu ręcznym poszczególnych mięśni.
0º - to brak czynnego skurczu mięśnia.
1º - ślad czynnego skurczu mięśnia.
2º - wyraźny skurcz mięśnia i zdolność wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia odcinka ruchomego.
3º - zdolność do wykonywania ruchu czynnego samodzielnego z pokonaniem ciężkości danego odcinka
4º - zdolność do wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem
5º - prawidłowa siła, tj. zdolność wykonywania czynnego ruchu z pełnym oporem
Kinezyterapia miejscowa:
Ćwiczenia
1.Bierne:
Ruch prowadzony za pomocą sił zewnętrznych
utrzymanie długości, elastyczności i ruchomości mięśni więzadeł i stawów, wspomaganie działania pompy mięśniowej. L=0-1
Wskazania:
Porażenia i niedowłady mięśni,
Zwiększone patologicznie napięcie mięśniowe (spastyka)
Nie utrwalone ograniczenia ruchomości w stawach
Utrzymanie odpowiedniej długości i elastyczności w mięśniach szkieletowych
Przeciwwskazania:
Niepełny zrost po złamaniu
Zapalenia stawów
Stan po zwichnięciu
Urazy skóry mięsni, innych tkanek i bezpośrednio po operacji
Ból podczas ćwiczenia
2.Czynno-bierne:
Ruch prowadzony biernie, pacjent rozluźnia mięśnie w ćwiczonej części narządu. Ruch do granicy bólu i stopniowo poza nią.
Ćwiczenia przeciw obronnemu napięciu mięśniowemu spowodowanego bólem. L=1
Wskazania:
Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych w narządzie ruchu
Choroby reumatoidalne
Atrofia tkanek
Demineralizacja kości
Unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów redresyjnych
Przeciwwskazania:
zapalenia stawów
Świeże blizny pooperacyjne
Unieruchomienie po zwichnięciach, złamaniach
3.Samowspomagane:
Bezpośrednie-pacjent chwyta zdrową kończyną kończynę niesprawną i wykonuje nią ruch.
Pośrednie- za pomocą systemu bloczkowego.
L=0-2
Wskazania i przeciwwskazania jak w ćwiczeniach biernych.
4.Czynne w odciążeniu:
Odciążenie za pomocą:
-rąk terapeuty
-systemu bloczkowego
-ruchy na płaszczyznach poślizgowych, wrotki terapeutyczne
-ćwiczenia w wodzie
L=-2 do+2
Wskazania:
Poprawa siły mięśniowej
Likwidacja nie utrwalonych ograniczeń ruchu w stawach
Zapobieganie ograniczeniom ruchu w stawach
Aktywizacja psychiczna pacjenta
Przeciwwskazania:
Unieruchomienie kończyny
Silne bóle
Stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
Bezpośrednio po urazach
5.Ćwiczenia czynne wolne:
Nie stanowią dużego obciążenia wysiłkowego, zwiększają zakres i precyzję ruchów.
L=3
Wskazania:
Poprawa i utrzymanie ruchomości stawów
Kształtowanie koordynacji ruchowej
Utrzymanie siły mięśniowej
Likwidacja spoczynkowego napięcia mięśni
Wspomaganie pompy mięśniowej
Przeciwwskazania:
Unieruchomienie po złamaniu ,zwichnięciu
Ból
Ostre zapalenie stawów
6.Czynne czynne z oporem:
Dozowanie oporu przez:
-ręce terapeuty
-obciążenie bezpośrednie
-obciążenie pośrednie -system bloczkowy
-siłownie
L=3-5
Wskazania:
Poprawa siły i zmniejszenie do minimum osłabienia mięsni
Poprawa koordynacji nerwowo -mięśniowej
Rozszerzenie pobudzenia reprezentacji ćwiczonych ruchów w odpowiednich polach projekcyjnych kory mózgowej
Poprawa wytrzymałości miejscowej ćwiczonych mięśni
Przeciwwskazania:
Upośledzenie krążenia obwodowego
Więcej powtórzeń, mniejsze obciążenie ->wytrzymałość
Mniej powtórzeń, większe obciążenie ->siła
Ćwiczenia synergistyczne:
Współdziałanie grup mięśniowych.
Możliwość wywołania napięcia w konkretnym mięśniu w wyniku pracy innego zespołu mięśniowego często topograficznie odległego.
Pozwalają one na opóźnianie występowania zaników z nieczynności np. podczas unieruchomienia w gipsie.
Wyprost w stawie promieniowo nadgarstkowym z oporem w pozycji nawrócenia przedramienia ->napięcie mięśnia trójgłowego ramienia.
Zgięcie z oporem w tym samym stawie w pozycji odwrócenia przedramienia-> napięcie mięśnia dwugłowego ramienia.
9. Ćwiczenia oddechowe:
-za pomocą przyborów
-z oporem zewnętrznym
-bezdechy (u osób poniżej 50 r. ż.)
-nauka kaszlu i odksztuszania połączone z oklepywaniem w pozycjach drenażowych
Wskazania:
Zwiększenie ruchomości stawów klatki piersiowej i przepony
Wzmocnienie mięśni oddechowych i wydechowych
Zwiększenie pojemności wydechowej płuc
Udrożnienie drzewa oskrzelowego
Korekcja postawy
10.Ćwiczenia czynności samoobsługi:
-wykonywanie chwytów
-utrzymanie higieny osobistej
-spożywanie posiłków
-ubieranie i rozbieranie się
11.Ćwiczenia w pionizacji i nauce chodzenia:
Unoszenie głowy
Siady z ukośnym ustawieniem tułowia
Siady płaskie na łóżku
Siady płaskie z nogami zwieszonymi
Chód w torze
Chód za pomocą kul, balkonika
Kinezyterapia o oddziaływaniu ogólnousprawniającym:
Ćwiczenia:
Ogólnokondycyjne
W wodzie
Gimnastyki porannej
Sport osób niepełnosprawnych
Metody kinezyterapeutyczne:
Mechaniczne
Neurofizjologiczne
Edukacyjne
Fizykoterapia
Elektroterapia:
Zabiegi z zastosowaniem prądu stałego
galwanizacja
Jonoforeza
Kąpiele elektryczno - wodne
Galwanizacja
Galwanizacja jest to zabieg polegający na przepływie prądu stałego (stały kierunek przepływu i natężenie) w ciele pacjenta między dwoma elektrodami. Przepływ prądu stałego powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych (działanie bezpośrednie oraz pod wpływem wytworzonych w tkankach ciał) oraz zmianę pobudliwości mięśni i nerwów.
Wybór elektrody czynnej jest uzależniony od żądanego efektu terapeutycznego- wyróżnia się galwanizację katodową i anodową:
Galwanizacja anodowa -
elektroda czynna anoda (+),
działanie przeciwbólowe, kojące, uspokajające
anoda zmniejsza pobudliwość nerwów i mięśni- anelektrotonus
powoduje kataforezę- przesuwanie kationów (+) w kierunku katody (-)
Galwanizacja katodowa-
elektroda czynna katoda (-)
działanie pobudzające, drażniące, silne przekrwienie
zwiększa pobudliwość nerwów i mięśni- katelektrotonus
powoduje anaforezę- przesuwanie anionów (-) w stronę anody (+)
Dawkowanie wg Konarskiej:
dawka słaba od 0,01 do 0,1 mA/cm2 (elektrody czynnej)
dawka średnia do 0,3 mA/cm2
dawka mocna do 0,5 mA/cm2
dawka maksymalna do 1,0 mA/cm2
Czas trwania zabiegów w obrębie tułowia i kończyn wynosi od 15-20 min., rzadko do 30 min., w obrębie głowy i szyi 5-15 min. Cykl leczenia obejmuje 10- 20 zabiegów. Zabiegi są wykonywane codziennie, rzadko co drugi dzień.
Wskazania:
nerwobóle
przewlekłe zapalenia nerwów, splotów i korzeni nerwowych
zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kończyn i stawów kręgosłupa
porażenia wiotkie
zaburzenia krążenia obwodowego
utrudniony zrost kostny
Przeciwwskazania:
metal na drodze przepływu prądu
ostre stany zapalne
ropne zapalenie skóry i tkanek miękkich
nowotwory złośliwe i łagodne
gorączka
zaburzenia czucia
porażenia spastyczne
ciąża
wszczepiony rozrusznik serca
zakrzepy, zapalenia żył, zagrożenie zatorami
Jonoforeza
Jonoforeza jest to zabieg polegający na wprowadzeniu do tkanek jonów leków za pomocą prądu stałego. Do zabiegów stosuje się tylko te związki, które ulegają dysocjacji elektrolitycznej czyli kwasy,
zasady i sole. Wprowadzanie jonów leku odbywa się zgodnie z zasadą odpychania się ładunków jednoimiennych, a przyciąganiu ładunków różnoimiennych.
Dawkowanie:
dawka słaba od 0,01 do 0,1 mA/cm2 (elektrody czynnej)
dawka średnia do 0,3 mA/cm2
Czas trwania zabiegów to 10-20 min., rzadko do 30 min., w obrębie głowy i szyi 5-15 min.
Cykl leczenia obejmuje 10- 15 zabiegów. Zabiegi są wykonywane zazwyczaj co drugi dzień. Tylko w terapii schorzeń ostrych i podostrych oraz w leczeniu przykurczów zabiegi powinny być stosowane codziennie.
Wskazania:
nerwobóle
przykurcze
blizny
stany pourazowe stawów i mięśni
utrudniony zrost kostny
zapalenia okołostawowe
zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kończyn i stawów kręgosłupa
zaburzenia krążenia obwodowego
stany zapalne tkanek miękkich i mięśniobóle
Przeciwwskazania:
metal na drodze przepływu prądu
ostre stany zapalne
ropne zapalenie skóry i tkanek miękkich
nowotwory złośliwe i łagodne
gorączka
zaburzenia czucia
porażenia spastyczne
ciąża
wszczepiony rozrusznik serca
zakrzepy, zapalenia żył
uczulenie na lek
Zabiegi z zastosowaniem prądu impulsowego małej częstotliwości. Obejmują zakres f= 0,5 - 1000Hz. Impulsy: prostokątne, sinusoidalne, trójkątne.
Parametry:
Czas trwania impulsu w ms
Czas trwania natężenia w impulsie w ms
Czas opadania natężenia w impulsie w ms
Amplituda natężenia impulsu w mA
Częstotliwość impulsów
Elektrostymulacja
Wykonuje się elektrostymulację nerwów i mięśni. Wyróżnia się metodę elektrostymulacji elektrodą czynną oraz elektrostymulację dwuelektrodową. Elektrodę czynną przykłada się na skórze w miejscu odpowiadającym tzw. punktowi motorycznemu nerwów lub mięśni. Pkt. motoryczny mięśnia odp. miejscu gdzie nerw wnika do mięśnia, pkt motoryczny nerwu to miejsce gdzie nerw znajduje się najbliżej powierzchni skóry.
Wskazania:
elektrostymulacja mięśni porażonych wiotko, w zaniku prostym
elektrodiagnostyka
elektrostymulacja mięśni porażonych spastycznie (metoda Hufschmidta)
Prądy Träberta
- impulsy prostokątne, czas trwania 2ms i przerwa 5ms
- wykazują działanie przeciwbólowe poprzez hamowanie przewodnictwa na poziomie rdzenia kręgowego wg teorii „gate control” (teoria bramkowa wg Walla i Melzacka)
powodują zmniejszenie napięcia mięśniowego
czas zabiegu 8-15 min., w serii 6 zabiegów
wskazania: nerwobóle, mięśniobóle, zaburzenia krążenia obwodowego, stany po urazach stawów i mięśni, choroba zwyrodnieniowa stawów kończyn i kręgosłupa
Prądy TENS (transcutaneous electrical nerve stymulation)
-Impulsy o przebiegu różnokształtnym o f= 80-120-200 Hz, t imp.=50-200µs
Rodzaje stymulacji TENS: konwencjonalny (symetryczny, falujący, asymetryczny), APL akupunkturowy, mikroamperowy, hiperstymulacja TENS, Burst
Wykazuje silne działanie przeciwbólowe poprzez hamowanie przewodnictwa na poziomie rdzenia kręgowego wg teorii „gate control” oraz wzrost produkcji endorfin
Czas zabiegu 1godz 3-4x d
Prądy diadynamiczne (prądy Bernarda)
powstają w wyniku prostowania prądu sinusoidalnie zmiennego o f=50 i 100Hz, t imp. =t przerwy i wynosi 10ms, prądy mają składową prądu stałego o niskiej wartości natężenia,
rozróżnia się sześć rodzajów prądów MF, DF, CP, LP, RS, MM
Wykazuje działanie przeciwbólowe (hamowanie przewodnictwa bólu w rdzeniu kręgowym oraz wzrost produkcji endorfin) - powoduje podwyższenie progu odczucia bólu
wpływ na naczynia krwionośne - rozszerzenie naczyń (wydzielanie substancji rozszerzających, działanie na zakończenia nerwowe układu autonomicznego)
wpływ na mięśnie szkieletowe - prąd MF powoduje wzmożenie napięcia mm a DF jego obniżenie, prądy RS i MM są wykorzystywane do stymulacji mięśni zdrowych (atrofia z nieczynności)
czas zabiegu 8-12 min., seria 6-10 zabiegów
Prądy interferencyjne (prądy Nemecka)
- prąd impulsowy średniej częstotliwości (2-10kHz) zmodulowany w zakresie małej częstotliwości od 0 do 100Hz,
- w zależności od częstotliwości : podnosi próg odczuwania bólu, rozszerzenie naczyń obwodowych, wpływ na autonomiczny układ nerwowy, usprawnienie procesów odżywczych i przemiany materii tkanek
- czas zabiegu 10-20min., natężenie prądu odczucie wibracji, 10-15 zabiegów w serii
Ultradźwięki są to drgania mechaniczne o f wyższej 20 kHz. ( w fizykoterapii najczęściej stosuje się od 0,8 do 3 MHz.) Działanie ultradźwięków opiera się na zmianach pierwotnych- miejscowych i wtórnych- ogólnych
Zmiany miejscowe:
mikromasaż
zmiany termiczne ( najsilniej ulega przegrzaniu tkanka nerwowa, następnie mięśniowa, a najsłabiej tłuszczowa)
zmiany fizykochemiczne - wpływ na koloidy tkankowe
Zmiany ogólne: dochodzi do stymulacji układu współczulnego, powstają w trakcie nadźwiękawiania korzeni, splotów czy zwojów nerwowych na drodze odruchowej w narządach objętych procesem chorobowym
Wykazują działanie:
przeciwbólowe
przeciwzapalne
przyspieszają przepływ limfy w naczyniach limfatycznych i zwiększenie procesów wchłaniania
zmniejszenie napięcia mięśni
hamowanie układu współczulnego
zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej w bliznach, przykurczach, zwłókniałych mięśniach i torebkach stawowych
przyspieszenie gojenia ran
wytworzenie w tkankach ciepła i stanu przekrwienia czynnego
Dawkowanie:
dawka słaba - 0,05 do 0,4 W/cm2
dawka średnia - 0,5 do 0,7 W/cm2
dawka mocna - 0,8 do 1,2 W/cm2
Czas zabiegu:
krótki 1-3min
średni 4-9 min
długi 10 min
Ultradźwięki
Dawkowanie:
Wykonuje się od 6 do 10 zabiegów w serii co drugi dzień, codziennie w stanach ostrych w leczeniu przykurczów i urazów. W stomatologii dawki 0,2 -0,3 W/cm2
Wskazania:
nerwobóle
przykurcze
blizny
stany pourazowe stawów i mięśni
zapalenia okołostawowe
zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kończyn i stawów kręgosłupa
zaburzenia krążenia obwodowego
stany zapalne tkanek miękkich i mięśniobóle
bóle poamputacyjne
Przeciwwskazania:
nowotwory i stany po ich operacyjnym leczeniu
ciąża
czynne procesy gruźlicze
skazy krwotoczne
niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca
wszczepiony rozrusznik serca
zaburzenia ukrwienia obwodowego
zakrzepowe zapalenie żył
ostre procesy zapalne i stany gorączkowe
ciężki stan ogólny i wyniszczenie
nie zakończony wzrost kości
stan po terapii rentgenowskiej
obecność w tkankach metalowych ciał obcych
nerwobóle niewiadomego pochodzenia
Fonoforeza
Fonoforeza to zabieg polegający na wprowadzeniu leków do ustroju za pomocą ultradźwięków. Leki dodaje się do substancji sprzęgającej lub nakłada się bezpośrednio na skórę zamiast substancji sprzęgającej. Głębokość wnikania leku zależy od czasu zabiegu.
Termoterapia:
stosowanie zabiegów z użyciem ciepła jak i zimna
wymiana ciepła może zachodzić na drodze przewodzenia (wyrównanie energii kinetycznej cząstek w wyniku ich bezpośredniego zderzenia), przenoszenia=konwekcję (ruch cząsteczek środowiska gazowego lub ciekłego o różnych temp.), promieniowania (zgodnie z prawem Stefana Boltzmanna)
wpływ bodźców cieplnych na organizm zależy od natężenia bodźca (różnicy temp.), możliwości termoregulacyjnych ustroju, czasu działania bodźca, zmiany natężenia bodźca w czasie, powierzchni ciała poddaną działaniu bodźca, okoliczności towarzyszących oddziaływaniu ciepła, właściwości fizycznych środowiska - przewodnictwa cieplnego, ciepła właściwego i pojemności cieplnej
- odczyn naczyń krwionośnych na ciepło zgodnie z prawem Dastre- Morata „bodźce termiczne działające na duże powierzchnie skóry, powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej, naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują odczyn taki sam jak naczynia skóry”
mechanizm działania ciepła poprzez odczyn miejscowy: rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych- zwiększenie przepływu krwi, powoduje zmniejszenie napięcia mięśni, działa bezpośrednio na receptory bólowe
odczyn ogólny: odczyn termoregulacyjny - przegrzanie, wydzielanie potu, wydalanie wody i chlorku sodowego, potasu, kwasu moczowego, mocznika, wzmożenie przemiany materii, przyspieszenie tętna, zmniejszenie napięcia mięśniowego, zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje, a w żylnej wzrasta, przyspieszenie częstości oddechowej
Zabiegi z użyciem ciepła to: parafina, termożele, sauna
Parafina: posiada dużą pojemność cieplną i małe przewodnictwo, stosuje się okłady lub kąpiel parafinową, czas zabiegu 30-60 min. temp. parafiny ok. 60°C,
Krioterapia - mechanizm działania miejscowego: skurcz naczyń krwionośnych i zmniejszenie przepływu krwi, zmniejszenie metabolizmu tkanek, zmniejszenie pobudliwości nerwowej i szybkości przewodzenia nerwowego. Krioterapia ogólnoustrojowa - stosowanie krótkotrwałej terapii zimnem o temp. (-)110°C do (-)160°C uruchamia w organizmie reakcje termoregulacji ( reakcja naczyń, hormonalna- wzrost przemiany materii), bezpośrednie działanie na receptory nerwowe, zmniejszenie przewodnictwa bólu, wzrost produkcji endorfin, rozluźnienie mięśni szkieletowych (hamowanie stymulacji gamma- motoneuronów, zwolnienie przewodnictwa w nerwów)
Zabiegi z użyciem zimna: lód, lodowata woda, zmrożone żele, oziębione powietrze, pary skroplonych gazów o krańcowo niskich temperaturach
Światłoterapia
wykorzystuje się promieniowanie widzialne, podczerwone, nadfioletowe
promieniowanie podczerwone λ= 770-15000nm, wpływ biologiczny polega na działaniu ciepła (wzrost przepływu krwi, zmniejszenie napięcia mięśni podwyższenie progu odczuwania bólu, wzmożenie przemiany materii - wykorzystuje się lampy Sollux
Promieniowanie laserowe λ= 530 do 900nm, działanie przeciwbólowe polega na jego wpływie na naczynia krwionośne i limfatyczne, zwiększeniu produkcji endorfin i prostaglandyn oraz usprawnieniu komórkowych procesów metabolicznych
Magnetoterapia
stosowanie pól magnetycznych niskich f do 50Hz, wpływają na błony komórkowe, powodują wzmożenie wymiany jonów, stymulują reakcje biochemiczne, usprawniają krążenie obwodowe krwi, powodują lepsze zaopatrzenie tkanek w tlen i lepsze jego wykorzystanie
Dawkowanie:
Kształt impulsu : trójkątny, sinusoidalny, prostokątny
Częstotliwość:
1-5 Hz w stanie ostrym
5-20 Hz w stanie podostrym
20-50 Hz w stanie przewlekłym
Indukcja magnetyczna:
0,5-3mT w stanie ostrym
3-5 mT w stanie podostrym
6-10mT w stanie przewlekłym
Czas zabiegu od 15- 30 min. Seria od 15 do kilkudziesięciu. Przez pierwsze 5-10 zabiegów stosuje się codziennie a następnie co 2-gi- 3 dzień.
Rodzaj aplikatora zależy od okolicy ciała poddanej zabiegowi
Wskazania:
choroba zwyrodnieniowa stawów kończyn i stawów kręgosłupa
zapalenie stawów i tkanek okołostawowych
pourazowe choroby narządu ruchu: złamania, zwichnięcia, uszkodzenia mięśni, torebek stawowych i więzadeł
utrudnione gojenie się ran
zaburzenia krążenia obwodowego
stany zapalne nerwów
osteoporoza
zaburzenie przemiany materii
owrzodzenia i zmiany troficzne podudzi
zapalenie oskrzeli i zatok obocznych nosa
zapalenie jajników
Magnetoterapia
Przeciwwskazania:
nowotwory
ciąża
czynne procesy gruźlicze
skazy krwotoczne
niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca
wszczepiony rozrusznik serca
zakrzepowe zapalenie żył
ostre procesy zapalne i stany gorączkowe
stan po terapii rentgenowskiej
grzybica
1