RYNOLALIA

(NOSOWANIE)

Rynolalia

To objaw zaburzonej wymowy

charakteryzującym się dość szczególnym
zabarwieniem głosu (zaburzenie rezonansu
w mowie). Jest łatwo rozpoznawalna nawet
przez niewprawnego słuchacza. Fizycznie
stanowi pewną zmianę w budowie
akustycznej dźwięku, która ma swe źródło w
dołączeniu jamy nosa do przestrzeni
rezonacyjnych. Nosowanie polega więc na
mówieniu z nieprawidłowym rezonansem
nosowym. Mowa może być w różnym
stopniu zniekształcona – od lekkiego
nosowania do wymowy niewyraźnej,
zakłóconej szmerami.

Charakteryzuję się:



Nieprzyjemnym w odbiorze brzmieniu.



Wady artykulacji w lekkim stopniu
zaburzenia.



Wymawianie samogłosek z silną
rezonacją nosową w zaawansowanych
stanach rynolalii.



Omijanie części głosek – niezrozumiała
mowa.



Grymasy twarzy.



Samogłoski są najmniej unosowione,
zwłaszcza „a”.



Artykulacja cofnięta jest w głąb jamy
ustnej.

Charakteryzuje się… c. d.



Spółgłoski dźwięczne są

bardziej artykułowane niż
bezdźwięczne.



Spółgłoski zwarte „p” ; „b”

mogą być zastępowane przez
„m”, a brzmienie zbliżone do
„k” ; „g”. W wygłosie głoski te
są opuszczane.



Głoska „l” najczęściej

wymawiana poprawnie, ale
niekiedy zastępowana przez
„u”.

Charakteryzuje się… c. d.



Spółgłoski „t” ; „d” mogą być zastępowane
przez „n” .



Spółgłoski „k” ; „g” mogą być realizowane
międzyzębowo, bywają zastępowane prze
zwarcie językowo-gardłowe.



Spółgłoski zwarto-szczelinowe i szczelinowe
ulegają największym deformacjom. Głoski „s” ;
„z” ; „c” ; „ź” ;

„ś” ; „ć” bywają zastępowane przez nosowy

szmer, rzadziej przez gardłowy lub krtaniowy.



U osób z rozszczepem podniebienia obserwuje
się brak w/w głosek w systemie fonetycznym.



Spółgłoski „v” ; „f” mogą być wymawiane
wargowo lub zastępowane zwarciem
krtaniowym zaś głoska „x” bywa zastępowana
dźwiękiem szczelinowym.

Rodzaje nosowania

1.

Nosowanie zamknięte

2.

Nosowanie otwarte

3.

Nosowanie mieszane

Podstawą podziału nosowania jest

fakt

przepływu powietrza przez nos.

Nosowanie zamknięte

Może je powodować:



Niedrożność jamy nosowo-gardłowej

(np. przerost trzeciego migdałka,

śluzówki nosa lub jej obrzęk przy ostrych
stanach kataralnych, polipy, skrzywienie
przegrody nosowej, uraz nosa)



Charakteryzuje się brakiem przepływu
powietrza



Brak prawidłowej rezonacji nosowej
występującej przy głoskach nosowych

Nosowanie otwarte



Zaburzenie rezonansu w mowie



Dysfunkcja zwieracza podniebienno-gardłowego

może mieć tło:

- strukturalne
- neurologiczne
- czynnościowe



Przyczyną najczęściej są:

- rozszczepy podniebienia
- krótkie podniebienie, głębokie nosogardło
- urazy, guzy nowotworowe, dystrofie

mięśniowe, udary, zespoły opuszkowe,

hipotonie

- powiększone migdałki podniebienne lub

gardłowe

Nosowanie otwarte c. d.

-

nieprawidłowa praca pierścienia zwierającego

gardło



Artykulacja bywa cofnięta w głąb jamy

gardłowej, wymowa jest niewyraźna, gardłowa,

czasem bardzo zakłócająca rozumienie

wypowiedzi



Najbardziej zniekształcone są spółgłoski

szczelinowe i zwarto-szczelinowe, głoski „k” ;

„g” mogą być zastępowane przez zwarcie

językowo-gardłowe lub „x”.



„t” ; „d” zastępowane przez „n” (zwykle

międzyzębowo)



Głoska „f” wymawiana wargowo



Artykulacja „r” cofnięta w głąb jamy ustnej

Nosowanie mieszane



Pośrednie pomiędzy wyżej

opisanymi stanami



Polega na braku lub osłabieniu

rezonansu nosowego z jednoczesną
nosalizacją głosek ustnych

Kwestionowanie nosowania

zamkniętego

W świetle zjawisk akustycznych

istnieje jedynie nosowanie otwarte i
mieszane, zaś nosowanie zamknięte
nie ma charakterystycznych cech
akustycznych, stąd niektórzy autorzy
(foniatorzy i logopedzi) nie wymieniają
go, a inni badacze nosowania opisują
osobne formanty nosowe i ustne dla
poszczególnych głosek mowy.

Przyczyny wpływające na

rozwój rynolalii

Powietrze wydechowe niosące ze sobą

dźwięk wytwarzane w krtani powinno w

czasie produkcji większości głosek mowy

wydostawać się na zewnątrz poprzez

jamę gardła i jamę ustną. Odgrodzenie

tego kanału głosowego od jamy nosa

odbywa się przez uniesienie miękkiego

podniebienia i zamknięcie nosogardła. W

czasie produkcji głosek nosowych, jak: n,

m, ę, ą. Podniebienie miękkie rozluźniane

opada i w ten sposób jama nosowa

zostaje przyłączona do rezonacyjnego

kanału głosowego. To tzn. w akustyce

kanał bocznikowy.

Powietrze wydechowe dzieli

się na dwa strumienie:

1.

Powietrze przez jamę ustną wydostaje
się otworem ustnym na zewnątrz

2.

Powietrze przez jamę nosogardłową i
nosową wychodzi na zewnątrz przez
otwory nosowe przednie.

W obu tych kanałach wytwarzają się pewne

skupiska energetyczne potrzebne do

emitowanie dźwięku. Połączone dają

charakterystyczne nosowe zabarwienie głosu.

Diagnoza rynolalii



Podczas badania nosowania ocenia się

przepływ powietrza wydechowego przez

nos w czasie fonacji:



pacjentowi podstawia się pod nos

lusterko i prosi o długie wypowiedzenie

głoski „a”. Pokrycie się lusterka skroploną

para wodną wskazuje na nieprawidłowy

przepływ powietrza przez nos w czasie

fonacji



próba AI, prosimy pacjenta o

naprzemienne wymawianie głoski „a”;

„i”. W czasie powtórzeń

Diagnoza c. d.

- zaciskamy pacjentowi nos i puszczamy.

Zmiana barwy wymawianych głosek w czasie

zaciskania nosa i z nosem wolnym wskazuje

na obecność nosowania.



ocena proporcji oddechowej, potrzebny

do tego jest spirometr. Pacjent dmucha w

rurkę spirometru po głębokim wdechu.

Wydech powinien być całkowity z

wysiłkiem. To samo powtarzamy z

zaciśniętym nosem. Różnica pomiędzy

tymi pomiarami przekraczająca 10%

świadczy o wadliwie funkcjonującym

zwarciu podniebienno-gardłowym.

S

pirometr

Spirometria wymaga
współpracy pacjenta,
w związku z tym jest
możliwa do wykonania
dopiero u starszych dzieci.
Z doświadczenia wiadomo,
że spirometrię poprawnie
wykonują dopiero dzieci
w wieku powyżej 5-7 lat.

Leczenie nosowania



Faryngofiksacja:

-Polega na wytworzeniu sztucznego połączenia miedzy tylnią ścianą

gardła, a podniebieniem miękkim, w celu ułatwienia zbliżenia

poszczególnych elementów zwieracza przy fonacji.



Postępowanie leczniczo – rehabilitacyjne:

-Zależne od przyczyny powodującej nosowanie.

-W przypadku rozszczepienia podniebienia wykonuje się zabieg

operacyjny zszycia podniebienia. Stomatolodzy zalecają operacje ok. 9

roku życia, ponieważ przedwczesne zabiegi prowadzą do deformacji

szczęk. Chirurdzy zalecają operacje częściowych rozszczepów ok. 2 r. ż.,

natomiast całkowitych około 4 r. ż.

-Gdy w przypadkach operowanych, pomimo intensywnych, prawidłowo

prowadzonych ćwiczeń nie uzyskuje się poprawy należy rozważyć

ponowny zabieg operacyjny. Polega on na wszyciu w podniebienie płata

mięśniowego pobranego z tylniej ściany gardła. Dzięki temu wytwarza

się połączenie stałe pomiędzy podniebieniem miękkim, a tylnią ścianą

gardła zamykającą nosogardło w czasie fonacji.



Logopedyczne usprawnianie mowy:

-Celem jest zwiększenie ruchliwości miękkiego podniebienia oraz mięśni

gardła, ułatwienie komunikacji, eliminowanie lęku przed mówieniem,

uzyskanie prawidłowej artykulacji.

-Stosuje się usprawnianie motoryki ogólnej.

-Ćwiczenia sposobu oddychania.

Leczenie nosowania c. d.



Masaż:

-Tonizacja podniebienia miękkiego oraz

pozostałych elementów zwieracza

podniebienno-gardłowego. Masaż rozpoczynamy

od „linii oralnej” podniebienia twardego. Ruchy

masujące muszą być delikatne,

a jednocześnie pewne. Jednorazowo

wykonujemy od 10 do 15 ruchów. Takie seanse

powtarzamy kilka razy dziennie. Przy okazji

masaży staramy się wyzwalać odruchy

wykrztuśne, gdyż te są pożądane z uwagi na

wzmacniające działanie, stymulujące pracę

mięśni zwierającego gardła.

B

ibliografia



Gałkowski T., Jastrzębowska G., Logopedia. Pytania i

odpowiedzi – pytania i odpowiedzi, tom II, Opole 2003.



Minczakiewicz E. M., Mowa – rozwój – zaburzenia – terapia,

Kraków 2000.



Styczek I., Logopedia, Warszawa 1990.



Wykonały:



Osiadła Kamila



Pietrań Katarzyna



Stapurewicz Ewelina



Szejna Sylwia



Szymańska Agnieszka



Topka Izabela



Wojtowicz Agnieszka