1

w w w. o p e r o n . p l

Modele odpowiedzi

Historia

Poziom rozszerzony

Zadanie

Oczekiwane odpowiedzi

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

1.

a) Poliklet, Myron; b) Klejstenes, Temistokles; c) Diogenes,
Epikur

1 pkt za poprawne
wype∏nienie wszystkich
rubryk

1

2.

a) 2; b) 1; c) 4; d) 3

1 pkt za poprawne
oznaczenie wszystkich
wydarzeƒ

1

3.

a) Rzym; b) W kompetencjach senatu le˝a∏o sàdownictwo,
sprawy finansowe oraz polityka zagraniczna.

a) 1 pkt za podanie
nazwy; b) 1 pkt za
podanie wszystkich
kategorii

2

4.

a) A; b) Minarety Êwiadczàce o islamskim charakterze
budowli, mo˝na uznaç tak˝e: znak pó∏ksi´˝yca na budowli

a) 1 pkt; b) 1 pkt

2

5.

a) synod; b) bazylika; c) lokacja

1 pkt za poprawne
podanie trzech
terminów

1

6.

Rozwój terytorialny Imperium Osmaƒskiego w XVI–XVII w.,
mo˝na uznaç tak˝e: Ekspansja terytorialna Turków
w XVI–XVII w.

1 pkt za poprawne
zawarcie w tytule
tematu i czasu

1

7.

Tendencja zmian wartoÊci dukata w Polsce w przedstawio-
nych na wykresie latach by∏a wzrostowa; mo˝na uznaç
tak˝e: WartoÊç dukata w Polsce w latach 1301–1480 stale
ros∏a.

1 pkt

1

8.

a) Habsburgowie; b) Maksymilian II by∏ stryjem Ferdynanda
II, mo˝na uznaç równie˝: Ferdynand II by∏ synem brata
Maksymiliana II

a) 1 pkt; b) 1 pkt

2

9.

a) Wojna Pó∏nocna lub Wielka Wojna Pó∏nocna; b) August II
Mocny; c) W wyniku wojny Polska zosta∏a z∏upiona przez
obce wojska, nastàpi∏ upadek gospodarki i pog∏´bi∏a si´
destabilizacja polityczna.

a) 1 pkt; b) 1 pkt;
c) 1 pkt za podanie
skutków gospodarczych
i politycznych

3

10.

a) Bertel Thorwaldsen; b) Caspar David Friedrich; c) Jan
Matejko; d) Edgar Degas

1 pkt za poprawne
wpisanie wszystkich
nazwisk

1

11.

Karol Darwin

1 pkt

1

12.

a) F; b) F; c) F

1 pkt za poprawne
okreÊlenie wszystkich
stwierdzeƒ

1

13.

Edouard Daladier, Arthur Neville Chamberlain, Benito
Mussolini, Adolf Hitler

1 pkt za podanie
czterech nazwisk

1

14.

denazyfikacja

1 pkt

1

15.

Harry Truman, Józef Stalin, Winston Churchill, Bernard
Montgomery, Dwight Eisenhower, Charles de Gaulle,
Francisco Franco

1 pkt za podanie trzech
nazwisk

1

2

w w w. o p e r o n . p l

Historia. Poziom rozszerzony

Zadanie

Oczekiwane odpowiedzi

Zasady przyznawania

punktów

Punkty

za zadanie

16.

Uniwersytet ufundowano we Wroc∏awiu, gdy˝ miasto jako
stolica ksi´stwa zapewnia∏o dobre warunki bytowe
studentom oraz nauczycielom.

1 pkt

1

17.

Fundator pochodzi∏ z dynastii Jagiellonów, zaÊ piszàc
o zajÊciach na uniwersytecie w Pradze, mia∏ na myÊli
wystàpienie Jana Husa i jego zwolenników.

1 pkt za podanie nazwy
dynastii i 1 pkt za
wyjaÊnienie, o jakie
zajÊcia w Pradze
chodzi∏o autorowi
tekstu

2

18.

1585 r., 1586 r., 1590 r., 1599 r., 1600 r., 1604 r., 1605 r.

1 pkt za podanie
wszystkich w∏aÊciwych
dat

1

19.

W czasie wojny trzydziestoletniej Âlàsk by∏ cz´Êcià Czech.
Wojna przynios∏a znacznie wi´ksze straty ludnoÊciowe
Âlàskowi ni˝ Saksonii. Wi´kszoÊç obszaru Saksonii ponios∏a
straty na poziomie 15–30%, zaÊ Âlàsk 30–60%. Wiele regionów
Âlàska ponios∏o nawet straty powy˝ej 60%, zaÊ w Saksonii
takie straty ponios∏y bardzo nieliczne tereny.

1 pkt za podanie
przynale˝noÊci
paƒstwowej Âlàska
w czasie wojny
trzydziestoletniej, 1 pkt
za porównanie strat
Âlàska i Saksonii
(koniecznoÊç
przytoczenia danych
procentowych)

2

20.

Czarownicom zarzucano porzucenie chrzeÊcijaƒstwa,
zawarcie paktu z diab∏em, udzia∏ w sabatach, mordowanie
dzieci, niszczenie upraw i szkodzenie zwierz´tom
hodowlanym.

1 pkt za wymienienie
wszystkich kategorii win

1

21.

Najliczniej reprezentowanymi w XVIII-wiecznej Âwidnicy
rzemios∏ami by∏y: piekarstwo, rzeênictwo, szewstwo,
krawiectwo. PopularnoÊç ich wynika∏a z tego, ˝e wytwarza∏y
one produkty pierwszej potrzeby dla mieszkaƒców miasta
(˝ywnoÊç i odzie˝), bez których, w przeciwieƒstwie do
wytworów innych rzemieÊlników, trudno si´ by∏o obejÊç.

1 pkt za podanie
czterech rzemios∏
i 1 pkt za wyjaÊnienie
ich popularnoÊci

2

22.

Po∏o˝enie ekonomiczne robotników Êlàskich pod koniec
XIX w. by∏o niezwykle trudne, gdy˝ ich p∏ace z najwy˝szym
trudem wystarcza∏y na zaspokojenie podstawowych potrzeb
bytowych rodzin. Nie by∏o mowy o zrobieniu jakichkolwiek
oszcz´dnoÊci czy przeznaczeniu pieni´dzy na kszta∏cenie
dzieci, rozwój kulturalny, opiek´ zdrowotnà czy rozrywki.

1 pkt

1

3

w w w. o p e r o n . p l

Historia . Poziom rozszerzony

Kryteria szczegó∏owe dla poszczególnych poziomów

Punkty

poziom I:
Zdajàcy w przybli˝eniu umieÊci∏ temat w czasie i przestrzeni. Poda∏ jedynie kilka informacji
Êwiadczàcych o tym, ˝e rozumie temat. Poda∏ nieliczne i nieuporzàdkowane wiadomoÊci o zmia-
nach przynale˝noÊci politycznej Âlàska w Êredniowieczu, bez zlokalizowania tych zmian w kon-
kretnych przedzia∏ach czasowych. Wymieni∏ Polsk´ i Czechy jako dwóch g∏ównych rywali walczà-
cych w Êredniowieczu o Âlàsk.

1–5

poziom II:
Zdajàcy sprecyzowa∏ ramy czasowe tematu, uwzgl´dni∏ podstawowà faktografi´, okreÊli∏ (w przy-
bli˝eniu) rozumienie przestrzenne nazwy Âlàsk, zwróci∏ uwag´ na wewn´trzne podzia∏y Âlàska,
zw∏aszcza w okresie rozbicia dzielnicowego Polski (bez podawania szczegó∏ów). Wskaza∏ na Mie-
szka I jako w∏adc´, który przy∏àczy∏ Âlàsk do Polski. Wymieni∏ panujàcych na Âlàsku ksià˝àt piasto-
wskich w okresie rozbicia dzielnicowego (W∏adys∏aw Wygnaniec, Henryk Pobo˝ny, Henryk Broda-
ty), zwracajàc zarazem uwag´ na ∏àcznoÊç Âlàska z Polskà. Wspomnia∏ o licznych najazdach czes-
kich i niemieckich na Âlàsk. Wskaza∏ na ca∏kowite przejÊcie Âlàska pod panowanie Czech w XV w.

6–10

poziom III:
Zdajàcy trafnie dobra∏ faktografi´, poda∏ fakty uporzàdkowane, poprawnie pos∏u˝y∏ si´ termino-
logià historycznà. Wskaza∏ na s∏owiaƒskie osadnictwo na Âlàsku we wczesnym Êredniowieczu.
Wyró˝ni∏ Âlàsk Dolny i Górny, prawid∏owo je lokalizujàc. Poda∏ nazw´ dokumentu „Dagome iudex”
jako pierwszego opisu granic Polski uwzgl´dniajàcego przynale˝noÊç Âlàska. Wspomnia∏ o utwo-
rzeniu podczas zjazdu gnieênieƒskiego (1000 r.) biskupstwa wroc∏awskiego dla ca∏ego Âlàska.
Wspomnia∏ o okresowym p∏aceniu przez polskich w∏adców Czechom trybutu za w∏adanie Âlàskiem
(Kazimierz Odnowiciel, W∏adys∏aw Herman). Poda∏ dat´ podzia∏u Polski mi´dzy synów Boles∏awa
Krzywoustego po jego Êmierci. OkreÊli∏ W∏adys∏awa Wygnaƒca jako pierwszego dzielnicowego
w∏adc´ Âlàska. Zwróci∏ uwag´ na feudalne rozbicie Âlàska na liczne ksi´stwa formalnie uznajàce
zwierzchnoÊç Polski. Przedstawi∏ ambicje zjednoczeniowe Henryków Êlàskich i kres ich planów
po∏o˝ony przez Êmierç Henryka Pobo˝nego w bitwie z Mongo∏ami pod Legnicà. Poda∏ dat´ rocznà
bitwy legnickiej (1241 r.). Wskaza∏ na XIV w. jako okres stopniowego przechodzenia ksi´stw
Êlàskich pod w∏adanie czeskie poprzez sk∏adanie ho∏dów lennych Luksemburgom czeskim.

11–15

poziom IV:
Zdajàcy wyczerpujàco i w sposób uporzàdkowany opisa∏ zmiany przynale˝noÊci politycznej Âlàska
w Êredniowieczu. Rozszerzy∏ ramy chronologiczne rozwa˝aƒ, wskazujàc na wiedz´ autorów an-
tycznych na temat Âlàska (∏aciƒska nazwa Silesia i przebieg szlaku bursztynowego). Wspomnia∏
o hipotezie przynale˝noÊci Âlàska do paƒstwa wielkomorawskiego. Skrótowo przedstawi∏ Âlàsk
jako aren´ walk polsko-niemieckich w okresie wojen Boles∏awa Chrobrego (do 1018 r.) z cesar-
stwem (obrona G∏ogowa i Niemczy). Wspomnia∏ o przy∏àczeniu Âlàska do Czech przez ksi´cia
Brzetys∏awa I w 1038/1039 r. i poda∏ dat´ reintegracji Âlàska z Polskà w 1050 r. (Kazimierz Odno-
wiciel). Wskaza∏ Boles∏awa Krzywoustego jako ksi´cia w∏adajàcego Âlàskiem pod koniec XI w., po
podziale paƒstwa przez W∏adys∏awa Hermana. Opisa∏ wypraw´ cesarza Henryka V na Âlàsk
w 1109 r. i jego nieudane obl´˝enie G∏ogowa i Wroc∏awia. Zna∏ nast´pc´ W∏adys∏awa Wygnaƒca
na tronie Âlàskim (Boles∏aw K´dzierzawy). OkreÊli∏ XIII w. jako okres podzia∏u Âlàska na kilkanaÊcie
drobniejszych ksi´stw. Zwróci∏ uwag´ na rozwój ekonomiczny Âlàska w okresie w∏adania Henry-
ków Êlàskich (akcja kolonizacyjna, przywileje tolerancyjne dla ˚ydów). Przedstawi∏ próby zaw∏a-
dni´cia Âlàskiem przez W∏adys∏awa ¸okietka. Poda∏ dat´ rocznà (1335 r.) zjazdu w Wyszehradzie,
gdzie król Kazimierz Wielki uzna∏ zwierzchnoÊç Czech nad niemal ca∏ym Âlàskiem.

16–20

23. Zadanie rozszerzonej odpowiedzi (20 pkt)

Temat I
Przedstaw polityczne dzieje Âlàska w Êredniowieczu
(przewidywany czas na rozwiàzanie: ok. 60 min)

4

w w w. o p e r o n . p l

Historia. Poziom rozszerzony

Kryteria szczegó∏owe dla poszczególnych poziomów

Punkty

poziom I:
Zdajàcy w przybli˝eniu umieÊci∏ temat w czasie i przestrzeni. Poda∏ jedynie kilka informacji Êwiad-
czàcych o tym, ˝e rozumie, i˝ podstawowymi zagadnieniami dla tematu sà powstania Êlàskie
i plebiscyt. Poda∏ nieliczne i nieuporzàdkowane wiadomoÊci o powstaniach Êlàskich (bez podzia-
∏ów na poszczególne powstania i okreÊlania dok∏adniejszych dat). Wymieni∏ Polsk´ i Niemcy jako
dwóch g∏ównych rywali walczàcych o Âlàsk w omawianym okresie.

1–5

poziom II:
Zdajàcy wyraênie nakreÊli∏ ramy czasowe i przestrzenne omawianego tematu (zlokalizowa∏ Górny
Âlàsk). Wskaza∏ na zamieszkiwanie na Âlàsku przede wszystkim dwóch grup ludnoÊciowych – Âlà-
zaków uto˝samiajàcych si´ z Polskà i Âlàzaków dà˝àcych do niemieckiej przynale˝noÊci paƒstwo-
wej. Wskaza∏ na wp∏yw I wojny Êwiatowej na dalsze losy Âlàska (os∏abienie Niemiec, upadek mo-
narchii Habsburgów i Hohenzollernów, odrodzenie si´ paƒstwowoÊci polskiej i czeskiej). WyjaÊni∏
termin „plebiscyt”. Przedstawi∏ wartoÊç gospodarczà Âlàska jako regionu silnie uprzemys∏owio-
nego. Poda∏ daty roczne trzech powstaƒ Êlàskich i okreÊli∏ ich wyniki. Przedstawi∏ ogólnie efekty
plebiscytu na Âlàsku i przybli˝ony podzia∏ tego regionu po III powstaniu.

6–10

poziom III:
Zdajàcy poszerzy∏ ramy chronologiczne pracy, wskazujàc na dzieje Âlàska w okresie przedrozbio-
rowym i rozbiorowym. Definiowa∏ i u˝ywa∏ w∏aÊciwie terminologii historycznej. NakreÊli∏ obraz
napi´cia spo∏eczno-politycznego na Âlàsku pod koniec I wojny Êwiatowej. Wymieni∏ daty mie-
si´czne i roczne trzech powstaƒ Êlàskich i osobno dla ka˝dego z nich okreÊli∏ przyczyny wybuchu
i sposób zakoƒczenia walk. Przedstawi∏ zasady przeprowadzania plebiscytu i dzia∏ania Niemiec
zmierzajàce do przechylenia wyniku g∏osowania na swojà korzyÊç (akcja transportowania upra-
wnionych do g∏osowania z Niemiec na Âlàsk, szykanowanie Âlàzaków sprzyjajàcych Polsce). Opisa∏
biernoÊç wojsk rozjemczych majàcych zapewniç bezpieczeƒstwo na terenie plebiscytowym.
Wskaza∏ na rol´ Wojciecha Korfantego w zmaganiach o Âlàsk. Wspomnia∏ o zmaganiach w rejonie
Góry Âwi´tej Anny w czasie III powstania. OkreÊli∏ procentowo odsetek terytorium i ludnoÊci Âlà-
ska, jakie trafi∏y w granice Polski po III powstaniu Êlàskim.

11–15

poziom IV:
OkreÊli∏ daty dzienne trzech powstaƒ Êlàskich i ich zasi´g terytorialny. Poda∏ nazw´: Mi´dzyso-
jusznicza Komisja Rzàdzàca i Plebiscytowa na Górnym Âlàsku i okreÊli∏ jej zadania. Wskaza∏ zna-
czenie Alfonsa Zgrzebnioka i Polskiej Organizacji Wojskowej dla I powstania. WyjaÊni∏ powody
niewielkiego zaanga˝owania Polski w sprawy Êlàskie (zmagania o Lwów, wojna polsko-bolszewic-
ka). Wskaza∏ na Rad´ Ambasadorów jako organ, który dokona∏ ostatecznego podzia∏u Âlàska, we-
ryfikujàc w 1922 r. w Genewie decyzje poplebiscytowe na korzyÊç Polski. Dokona∏ porównaƒ pro-
cesów kszta∏towania granicy Polski na Âlàsku i innych regionach. Wykaza∏ si´ wiedzà na temat
odwetowych represji prowadzonych zarówno na terenach Êlàskich w∏àczonych do Niemiec, jak
i do Polski, wobec Âlàzaków popierajàcych przeciwne paƒstwo (w czasie powstaƒ i plebiscytu).
Oceni∏ skutki zmagaƒ o Âlàsk i uzasadni∏ swoje zdanie. NaÊwietli∏ korzyÊci i zagro˝enia, jakie wy-
nika∏y dla paƒstwa polskiego z powodu przy∏àczenia cz´Êci Âlàska (wzmocnienie ekonomiczne
kraju, ale i nara˝enie si´ na niemiecki rewan˝yzm).

16–20

Temat II
Opisz przebieg zmagaƒ o przynale˝noÊç Górnego Âlàska do Polski po I wojnie Êwiatowej
(przewidywany czas na rozwiàzanie: ok. 60 min)