1

Główne instytucje strefy euro.
Zasady funkcjonowania
Europejskiego Banku Centralnego.
Polityka monetarna realizowana w
UGW.

10 maja 2012

2

Instytucje finansowe Unii
Europejskiej

Europejski Trybunał
Obrachunkowy

Europejski Bank Inwestycyjny

Komitet Ekonomiczno –
Społeczny

Komitet Ekonomiczno -
Finansowy

Rada ECOFIN

Europejski System Banków
Centralnych

3

Komitet Ekonomiczno-Finansowy

Funkcjonuje od 1999 roku.

Jego podstawowym celem jest prowadzenie prac
analitycznych odno

ś

nie polityki pieni

ęż

nej

prowadzonej na terenie strefy euro, koordynacja
polityk makroekonomicznych i wydawanie
zwi

ą

zanych z tym opinii.

Jego zadaniem jest tak

ż

e wydawanie opinii na

żą

danie

Rady, Komisji albo z inicjatywy własnej dla innych
instytucji.

Komitet

ś

ledzi tak

ż

e sytuacj

ę

finansow

ą

i

gospodarcz

ą

krajów członkowskich Wspólnoty a

nast

ę

pnie składa sprawozdania Komisji i Radzie.

Skład: po dwóch członków ze strony krajów
członkowskich, Komisji oraz EBC.

4

Rada ECOFIN

(Economic and Financial Affairs Council, Ecofin Council)

Rada Ecofin jest organem w którego skład wchodz

ą

Ministrowie Finansów/Gospodarki krajów
członkowskich UE.
Rada Ecofin zajmuje si

ę

m.in. nast

ę

puj

ą

cymi

zagadnieniami: koordynuje polityk

ę

gospodarcz

ą

krajów członkowskich UE, nadzoruje polityk

ę

bud

ż

etow

ą

, finanse publiczne, funkcjonowanie

euro, rynków finansowych, przepływy kapitału
na terenie pa

ń

stw Wspólnoty.

Rada bada raporty dotycz

ą

ce przygotowania

krajów pragn

ą

cych przyst

ą

pi

ć

do Unii Gospodarczej

i Walutowej.

2

5

Modele bankowo

ś

ci centralnej

Model

anglo - francuski

Model niemiecki

6

Europejski System Banków Centralnych
i Europejski Bank Centralny

Europejski Bank Centralny
został utworzony 1 czerwca
1998 roku a swoj

ą

statutow

ą

działalno

ść

rozpocz

ą

ł 1

stycznia 1999 roku.

Siedzib

ą

EBC jest Frankfurt

nad Menem.

Zgodnie z artykułem 107
ust

ę

pem 1 TWE, ESBC

zło

ż

ony jest z EBC i krajowych

banków centralnych Pa

ń

stw

Członkowskich.

7

Podstawy prawne działania EBC

Podstaw

ę

traktatow

ą

funkcjonowania EBC

stanowi Tytuł VII TWE.

Akty prawne reguluj

ą

ce działanie EBC to: Statut

Europejskiego Systemu Banków Centralnych i
Europejskiego Banku Centralnego.

Niektóre akty wtórnego prawa wspólnotowego.

Regulaminy ciał decyzyjnych.

8

Niezale

ż

no

ść

Zgodnie z artykułem 108 TWE przy wykonywaniu
uprawnie

ń

oraz zada

ń

i obowi

ą

zków, które zostały

im powierzone niniejszym Traktatem (TWE) i
Statutem ESBC, ani EBC, ani krajowy bank
centralny, ani członek któregokolwiek z ich
organów decyzyjnych, nie zwracaj

ą

si

ę

o

instrukcje ani ich nie przyjmuj

ą

od instytucji czy

organów wspólnotowych, rz

ą

dów Pa

ń

stw

Członkowskich, ani jakiegokolwiek innego organu.
Instytucje i organy wspólnotowe oraz rz

ą

dy Pa

ń

stw

Członkowskich zobowi

ą

zuj

ą

si

ę

respektowa

ć

t

ę

zasad

ę

i nie d

ąż

y

ć

do wywierania wpływu na

członków organów decyzyjnych EBC lub krajowych
banków centralnych przy wykonywaniu ich zada

ń

.

3

9

Europejski System Banków Centralnych (struktura organizacyjna)

RADA ZARZ

Ą

DZAJ

Ą

CA

(Governing Council)

Prezesi NBC (17 osób) i członkowie zarz

ą

du (6 osób)

Podejmuje decyzje zwi

ą

zane z kierunkami i instrumentami

realizacji polityki monetarnej w strefie euro

ZARZ

Ą

D

(Executive Board)

Prezes + wiceprezes + 4-ech członków zarz

ą

du

Mianowani s

ą

przez Rad

ę

Europejsk

ą

na 8 lat.

Ich kadencja jest nieodnawialna

Zajmuje si

ę

wydawaniem instrukcji i zalece

ń

, wykonuj

ą

c

wytyczne Rady Zarz

ą

dzaj

ą

cej a tak

ż

e prowadzi bie

żą

ce

sprawy EBC.

RADA GENERALNA

(General Council)

Prezes + wiceprezes EBC + prezesi wszystkich NBC

nale

żą

cych do UE

Rol

ą

Rady jest umo

ż

liwienie współpracy pomi

ę

dzy bankami

centralnymi, krajów nienale

żą

cych do UGW a bankami

krajów członkowskich strefy euro.

10

EUROPJESKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

11

Rada Zarz

ą

dzaj

ą

ca (Governing

Council)

Skład:

sze

ś

ciu członków Zarz

ą

du

prezesi wszystkich krajowych banków centralnych z obszaru euro
(obecnie 17).
Obowi

ą

zki:

uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji niezb

ę

dnych do

wykonywania zada

ń

powierzonych Eurosystemowi;

ustalanie polityki pieni

ęż

nej obszaru euro, w tym podejmowanie decyzji

w sprawach celów pieni

ęż

nych, podstawowych stóp procentowych,

wielko

ś

ci rezerw w Eurosystemie oraz okre

ś

lanie wytycznych

koniecznych do realizacji tych decyzji.

12

Rada Prezesów zbiera si

ę

zazwyczaj dwa razy w miesi

ą

cu, w

budynku Eurotower we Frankfurcie nad Menem.

Na pierwszym posiedzeniu ka

ż

dego miesi

ą

ca Rada Prezesów

ocenia zjawiska pieni

ęż

ne oraz wydarzenia gospodarcze, a

nast

ę

pnie podejmuje decyzj

ę

w sprawie polityki pieni

ęż

nej na dany

miesi

ą

c. Na drugim posiedzeniu Rada omawia kwestie zwi

ą

zane z

innymi zadaniami i obowi

ą

zkami EBC oraz Eurosystemu.

Protokół z posiedze

ń

nie jest publikowany, ale podj

ę

ta decyzja w

sprawie polityki pieni

ęż

nej jest ogłaszana na konferencji prasowej

organizowanej bezpo

ś

rednio po pierwszym posiedzeniu miesi

ą

ca.

Konferencj

ę

prasow

ą

prowadzi Prezes, wspierany przez

Wiceprezesa.

4

13

Głosowanie w Radzie
Zarz

ą

dzaj

ą

cej

Głosowanie w Radzie Zarz

ą

dzaj

ą

cej odbywa si

ę

zwykle

na zasadzie wi

ę

kszo

ś

ci głosów (wymagane jest

quorum);

Je

ś

li jest brak quorum Prezes mo

ż

e zwoła

ć

obrady

nadzwyczajne, na których głosowanie nie wymaga
spełnienia tego warunku;

Decyduj

ą

cy głos ma Prezes;

W drodze wyj

ą

tku, niektóre decyzje Rady Zarz

ą

dzaj

ą

cej

podejmowane s

ą

na podstawie głosowania, w którym

głosy oddane przez poszczególnych członków s

ą

wa

ż

one według udziału poszczególnych narodowych

banków centralnych reprezentowanych w Radzie w
kapitale EBC (np. zmiany i istotne decyzje zwi

ą

zane z

kapitałem akcyjnym EBC)

14

Zarz

ą

d (Execuitive Board)

Skład:

prezes i wiceprezes,

czterech innych członków.

Obowi

ą

zki:

przygotowywanie posiedze

ń

Rady Zarz

ą

dzaj

ą

cej,

realizowanie polityki pieni

ęż

nej obszaru euro zgodnie

z wytycznymi i postanowieniami Rady Zarz

ą

dzaj

ą

cej. W

tych ramach Zarz

ą

d wydaje krajowym bankom

centralnym obszaru euro niezb

ę

dne polecenia,

kierowanie codzienn

ą

działalno

ś

ci

ą

EBC,

wykonywanie okre

ś

lonych uprawnie

ń

przekazanych

Zarz

ą

dowi w drodze delegacji przez Rad

ę

Zarz

ą

dzaj

ą

c

ą

,

w tym uprawnie

ń

o charakterze regulacyjnym.

15

Rada Ogólna (General Council)

Skład:

prezes i wiceprezes EBC,

prezesi krajowych banków centralnych 27 pa

ń

stw członkowskich UE.

Obowi

ą

zki (Rada Ogólna wykonuje te z zada

ń

przej

ę

tych od Europejskiego Instytutu Walutowego,

których kontynuacja na trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW) jest obowi

ą

zkiem

EBC):

informowanie o post

ę

pach w procesie konwergencji osi

ą

gni

ę

tych przez pa

ń

stwa członkowskie

UE, które jeszcze nie wprowadziły euro;

doradztwo w sprawie przygotowa

ń

do ustalenia przez te pa

ń

stwa członkowskie nieodwołalnych

sztywnych kursów walutowych;

monitorowanie funkcjonowania mechanizmu kursowego ERM II oraz trwało

ś

ci dwustronnych

relacji kursowych pomi

ę

dzy euro a walutami poszczególnych pa

ń

stw członkowskich spoza strefy

euro;

rola forum ds. koordynacji polityki pieni

ęż

nej i kursowej w UE;

czynno

ś

ci administracyjne zwi

ą

zane z mechanizmem interwencyjno-finansowym ERM II;

udział w ró

ż

nych działaniach EBC, np. doradczych;

zbieranie informacji statystycznych.

Rada Ogólna opiniuje te

ż

m.in. zmiany zasad rachunkowo

ś

ci i sprawozdawczo

ś

ci finansowej, klucza

kapitałowego EBC oraz warunków zatrudnienia personelu EBC.

16

Prezes EBC jest zapraszany do
uczestnictwa w posiedzeniach Rady UE
(je

ś

li jest na nich mowa o EBC).

EBC ma obowi

ą

zek przedstawi

ć

:

Parlamentowi Europejskiemu, Radzie UE,
KE, Radzie Europejskiej roczne
sprawozdanie z działalno

ś

ci ESBC w

sprawie polityki pieni

ęż

nej za rok ubiegły i

bie

żą

cy.

Parlament Europejski mo

ż

e przeprowadzi

ć

debat

ę

generaln

ą

na podstawie tych

sprawozda

ń

.

5

17

Zadania Europejskiego Banku

Centralnego

18

Cele działania EBC

Zgodnie z artykułem 105 ust

ę

pem 1 TWE,

głównym celem ESBC jest

utrzymywanie

stabilno

ś

ci cen.

Bez uszczerbku dla celu

stabilno

ś

ci cen, ESBC wspiera ogólne

polityki gospodarcze we Wspólnocie,
maj

ą

c na wzgl

ę

dzie przyczynianie si

ę

do

osi

ą

gni

ę

cia celów Wspólnoty

przedstawionych w artykule II TWE.

19

OGÓLNE WYTYCZNE POLITYKI GOSPODARCZEJ

Komisja, Rada Europejska, Rada Ecofin

Art. 99 TWE

Polityka pieni

ęż

na EBC

Art. 105 TWE

Polityka kursowa

Rada (+EBC/Komisja)

Art. 111 TWE

Pakt Stabilno

ś

ci i Wzrostu

Programy Stabilizacyjne

Programy Konwergencji

Art. 104 TWE

Proces Cardiff

Proces

luksemburski

Proces

kolo

ń

ski

Rynek towarów i usług

Rynek kapitałowy

Dialog

makroekonomiczny

Wytyczne w

sprawie

zatrudnienia

Narodowe Plany

Działania

Polityka bud

ż

etowa

Procedura nadmiernego

deficytu

20

Cele polityki pieni

ęż

nej EBC

Utrzymanie stabilnego poziomu cen

(cel bezpo

ś

redni)

Stabilno

ść

cen oznacza sytuacj

ę

, gdzie

ś

rednia

stopa inflacji mierzona zharmonizowanym

indeksem cen konsumpcyjnych – Harmonised

Index of Consumer Prices, HICP) w okresie

kilkuletnim, nie przekracza

2%

w skali roku ale

jednocze

ś

nie jest bliska 2%.

6

21

Inflation in the euro area

(annual percentage changes, non-seasonally adjusted)

22

The ECB has defined price stability as a
year-on-year increase in the Harmonised
Index of Consumer Prices (HICP) for the
euro area of below 2%. In the pursuit of
price stability, the ECB aims at maintaining
inflation rates below, but close to, 2%
over the medium term.

23

Zgodnie z artykułem 105 ust

ę

pem 2 TWE

podstawowe zadania ESBC

polegaj

ą

na:

definiowaniu i urzeczywistnianiu polityki
pieni

ęż

nej Wspólnoty,

przeprowadzaniu operacji walutowych,

utrzymywaniu i zarz

ą

dzaniu oficjalnymi

rezerwami walutowymi Pa

ń

stw Członkowskich,

popieraniu sprawnego funkcjonowania
systemów płatniczych.

24

Polityka pieni

ęż

na w

ś

wietle Traktatu

ustanawiaj

ą

cego Wspólnot

ę

Europejsk

ą

Regulacje dotycz

ą

ce prowadzenia polityki

pieni

ęż

nej zawarte s

ą

w art. 105-111

TWE.

Instytucj

ą

odpowiedzialn

ą

za

kształtowanie i realizacj

ę

polityki

pieni

ęż

nej jest Rada Zarz

ą

dzaj

ą

ca EBC.

7

25

1. Operacje otwartego rynku:

operacje z odkupem typu repo i reverse
repo,

operacje bezwarunkowe – outright,

swapy walutowe,

przyjmowanie depozytów terminowych,

emisje certyfikatów dłu

ż

nych.

2. Stopy procentowe.
3. Rezerwy obowi

ą

zkowe.

Trzema podstawowymi instrumentami polityki
monetarnej ESBC s

ą

:

26

Key figures at a glance

Marginal lending facility

2.00 %

Main refinancing operations
(fixed rate)

1.25 %

Deposit facility

0.50

27

Operacje walutowe

Operacje dewizowe obejmuj

ą

:

interwencje walutowe,

operacje takie jak sprzeda

ż

przychodów

odsetkowych z aktywów walutowych i tzw.
transakcje handlowe.

28

Polityka kursowa w ramach UGW

Podstawowe kompetencje ma Rada UE
(Rada Ecofin).

Podejmuje w tej kwestii działania na
zlecenie Komisji i po konsultacji z EBC
a tak

ż

e z Parlamentem Europejskim

Praktyczn

ą

stron

ą

(interwencje na

rynkach walutowych) zajmuje si

ę

EBC.

8

29

Interwencje walutowe

Interwencje walutowe pomi

ę

dzy

kursem euro a kursem innych walut

spoza Unii Europejskiej (czyli np.

mi

ę

dzy euro a dolarem ameryka

ń

kim

lub jenem japo

ń

skim).

Istniej

ą

tutaj dwie mo

ż

liwo

ś

ci

alternatywnych rozwi

ą

za

ń

instytucjonalnych dotycz

ą

cych tych

walut:
Formalne umowy: Rada Ecofin mo

ż

e

zawrze

ć

umowy formalne w sprawie

systemu kursów wymiany euro.
Ogólne kierunki polityki: Rada
Ecofin mo

ż

e okre

ś

li

ć

główne kierunki

polityki kursowej Eurosystemu.

Interwencje walutowe w ramach

mechanizmu kursowego ERM II

Obecnie w ERM II uczestnicz

ą

nast

ę

puj

ą

ce kraje: Litwa, Łotwa,

Dania.

Interwencje walutowe Eurosystemu

30

Zarz

ą

dzanie portfelem

EBC zarz

ą

dza trzema portfelami:

portfelem rezerw walutowych,

portfelem funduszy własnych,

portfelem funduszu emerytalnego.

31

System TARGET i TARGET II

Trans-European Automated Real-time
Gross settlement Express Transfer
system.

Ogólnoeuropejski Elektroniczny System
Transferu Płatno

ś

ci w Czasie

Rzeczywistym

32

Podstawowe zadanie:

Umo

ż

liwienie dokonywania płatno

ś

ci

pomi

ę

dzy podmiotami działaj

ą

cymi na

terenie UE.

Wspieranie sprawnego funkcjonowania
systemów płatniczych.

9

33

Nadzór nad bankami

Nadzór nad bankami i innymi instytucjami
finansowymi (innymi ni

ż

towarzystwa

ubezpieczeniowe) został pozostawiony
w kompetencji władz krajowych.
Sprawowany jest on albo przez banki
narodowe albo przez specjalne instytucje
powołane w tym celu (np. w Polsce
Komisja Nadzoru Finansowego)