Cela
śmierci
Charakterystyka
zabójców serjnych wg. stopnia ich
zorganizowania
FBI
Kanibalizm
Wiktymologia
Wykrywanie
sprawców zabójstw seryjnych na tle seksualnym
Klasyfikacja
zabójstw na tle seksualnym
Przestępstwo
zabójstwa w polskim kodeksie karnym
|
Określenie
rodzaju konkretnego zabójstwa jest jednym z pierwszych, a
zarazem podstawowym problemem wykrywczym, przed, którym stają
organy śledcze. Rodzaj każdego przestępstwa, a zwłaszcza
zabójstwa stanowi niezmiernie istotną determinantę wykrywczą.
Stąd też przyjmuje się, że o rodzaju określonego zabójstwa
decydują przede wszystkim następujące elementy:,
-
motyw przestępstwa,
- modus
operandi ,
-
zespół okoliczności obiektywnych,
- interakcja miedzy
sprawcą a ofiarą.
Za najważniejszy z tych elementów
należy uznać motyw zabójstwa, który odpowiednio kształtuje
trzy pozostałe determinanty rodzaju przestępstwa. Motyw
pozwala więc wyróżnić zabójstwa na np. tle emocjonalnym,
dla zysku, z zemsty czy też na tle seksualnym.
Pojecie
zabójstwa na tle seksualnym nie jest jednoznacznie określone w
teorii i praktyce. Niejednoznaczność zagadnienia wynika choćby
z posługiwania się przez wielu autorów różnymi nazwami:
"zabójstwo seksualne", "zabójstwo o motywie
seksualnym". Usystematyzowanie tej problematyki i
stworzenie precyzyjnej definicji przez wiele lat pozostawało
wyzwaniem dla teoretyków i praktyków.
W Polsce po raz
pierwszy próbę sprostaniu temu wyzwaniu podjął L.Waholz ( na
dziesiątki lat przed Robertem K.Resslerem, bo już w 1920 r,
użył pojęcia "seryjny zabójca" w pracy pt.
"Medycyna sądowa"). Wyróżnił on zabójstwo
(morderstwo) z lubieżności oraz wszystkie inne przepadki
śmierci gwałtownej osób, na których dokonano zgwałcenia.
Przez następne lata wielu innych autorów podejmowało
kolejne próby systematyzacji problematyki i jej zdefiniowania,.
W okresie powojennym pojawiło się szereg nowych definicji i
podziałów omawianego pojęcia. Warto zwrócić uwagę na dwa
nich.
Prof. B.Hołyst, ceniony autor podręczników
poświeconych tematyce kryminalistycznej, wymienia następujące
grupy zabójstw:
1. morderstwa seksualne (odznaczają się
one tym, że motyw seksualny jest wspólny dla obu czynów, tj.
dla zgwałcenia i zabójstwa,
2. zabójstwa popełnione w
związku z motyw seksualnym, ale mający jedynie subsydiarny
charakter w stosunku do głównego zamiaru sprawcy.
Bardziej
rozbudowana klasyfikacje zabójstw na tle seksualnym prezentuje
T. Rydzek, który zalicza do nich:
1. zabójstwa z
lubieżności
2. zabójstwa osób, na których dokonano
zgwałcenia, przy czym w grę mogą wejść tu trzy typowe
sytuację:
- utrata życia przez ofiarę w wyniku
przełamywania jej biernego lub czynnego oporu przez sprawcę w
trakcie aktu gwałtu,
- sprawca planuje gwałty i
przewiduje opór ze strony ofiary, ale jego zamiarem nie jest
pozbawienie jej życia, które następuje w wyniku przełamywania
obrony ofiary,
- pozbycie się niewygodnego świadka.
3.
przypadki śmierci gwałtownej, które nie zaliczają się do
zabójstw na tle seksualnym, ale które zawierają niektóre ich
elementy, np.:
- osoba gwałcona podejmuje akcję obronna,
w wyniku której napastnik ponosi śmierć,
- w trakcie
odbywanego dobrowolnie stosunku płciowego zachowanie jednego z
partnerów doprowadza do nieumyślnego spowodowania śmierci
drugiej osoby.
Jednak najbardziej wyczerpująca i
pogłębiona definicja zabójstw na tle seksualnym i ich
szczegółowa klasyfikacja jest autorstwa prof. T.Hanauska,
jednego z najwybitniejszych polskich specjalistów z dziedziny
kryminalistyki.
Według niego zabójstwa
na tle seksualnym to każde spowodowanie śmierci człowieka
pozostające w związku ze wzbudzeniem, utrzymywaniem lub
zaspokojeniem popędu seksualnego sprawcy skierowanego na jego
ofiarę .
Zabójstwa na tle. seksualnym można podzielić na:
1.Zabójstwa
pozorne -
tj. takie, w których brak jest rzeczywistej, bezpośredniej
łączności pomiędzy zboczonym popędem seksualnym a
spowodowaniem śmierci człowieka i tylko zewnętrzne pozory
świadczą o istnieniu takiego związku.
Do tej grupy
nalezą:
- Zabójstwa
pozorowane nie popełnione na tle seksualnym ,
lecz popełnione z motywów innych aniżeli seksualne ( np. z
zemsty). Sprawca z reguły już po dokonaniu czynu, ze względów
kamuflażowych, upozorował istnienie niektórych elementów
zewnętrznych charakterystycznych dla właściwych zabójstw na
tle seksualnym, np. obnażając narządy płciowe ofiary.
Klasycznym przykładem takie pozorowanego działania sprawcy
jest zabójstwo Dusi Zarębianki (sprawa Rity Gorgonwej).
-
Zabójstwa
quasi-seksualne również
swymi zewnętrznymi cechami bywają prawie identyczne z
właściwymi zabójstwami na tle seksualnym. Różnią się
motywacją sprawców. Sprawca działa, nie dla zaspokojenia
swojego popędu płciowego, ale dla urzeczywistnienia treści
przeżyć chorobowych (głownie urojeń) typowych dla chorób
psychicznych.
- Zabójstwa
"przypadkowe"
z reguły nieumyślne. Przy tej odmianie zabójstw na tle
seksualnym elementem zasadniczym, pozwalającym zaliczyć je do
tej grupy, jest zamiar sprawcy. W tym przypadku sprawca swym
czynem pragnie zaspokoić swój popęd seksualny, ale nie przez
śmierć partnerki/partnera. Śmierć jest następstwem
nieostrożnego albo brutalnego zachowania się sprawcy podczas
aktu płciowego, mimo iż nie chciał on ani nie godził się na
taki rezultat swego zachowania.
- Zabójstwa
akcesoryjne ,
w stosunku do zazwyczaj wcześniejszego aktu seksualnego. Śmierć
ofiary służy zatajeniu faktu odbycia z późniejszą ofiarą
stosunku płciowego, przeważnie wymuszonego. W grę mogą
wchodzić dwie sytuację: 1) śmierć ofiary oznacza pozbycie
się umyślne świadka zgwałcenia (zbrodnia typu soleillant),
2) śmierć ofiary następuje podczas przełamywania jej
biernego lub czynnego oporu.
2.
Zabójstwa właściwe
zwane też rzeczywistymi
zabójstwami seksualnymi lub
zabójstwa
z lubieżności seksualnej ,
tj. takie, które dokonywane są w ścisłym i bezpośrednim
powiązaniu z realizacją odchylonego od normy popędu
seksualnego sprawcy. W tej grupce zabójstw można wyróżnić:
- Zabójstwa
popełnione dla wzbudzenia popędu
płciowego sprawcy. W tym przypadku odchylenie od normy popędu
polega na tym, że dla jego wzbudzenia sprawca "potrzebuje"
nadmiernie silnych doznań i często połączonych z
powodowaniem lub spowodowaniem śmierci partnerki/partnera.
Zaspokojenie popędu następuje zazwyczaj w czasie agonii ofiary
lub po jej zgonie. W tym przypadku mamy do czynienia z
nekrofilią sprawcy.
- Zabójstwa
popełnione dla utrzymania lub nasilania popędu
seksualnego sprawcy. W tym przypadku odchylenie popędu od normy
polega na tym, że czynnikiem, który stymuluje popęd jest
zabójstwo.
- Zabójstwa
popełnione po odbyciu stosunku płciowego .
Śmierć partnerki/partnera stanowi namiastkę lub przedłużenie
uprzedniego stosunku seksualnego, który nie przyniósł sprawcy
oczekiwanej satysfakcji.
- Zabójstwo popełnione zamiast
odbycia stosunku płciowego (zabójstwo
ekwiwalentne) .
Istota tej odmiany zabójstw na tle seksualnym wyraża się w
tym, że zabijanie lub zabicie ofiary dostarcza sprawcy
satysfakcji analogicznej do tej, jaką daje osobie o normalnym
popędzie seksualnym zakończenie stosunku płciowego. U sprawcy
dochodzi często w chwili zabijania ofiary do wytrysku nasienia,
a więc do reakcji szczytowej przy zaspokajaniu popędu
płciowego. Zabójstwo to uważane jest za krańcowa postać
sadyzmu. W literaturze przedmiotu określa się je jako właściwe
zabójstwo z lubieżności lub
zabójstwo
z lubieżności w
węższym tego słowa znaczeniu (lustmord,
l,assainat sadique, lust murder ).
Ta ostania kategoria zabójstw na tle seksualnym występuję
najczęściej w przypadku seryjnych sprawców zabójstw na tle
seksualnym, chociaż nie zawsze da się ustalić jednoznacznie
ich charakter. Zdarzają się jednak wyjątki, a jednym z nich
jest osoba Vaclava Mrazka zwanego "upiorem z Chomuntova".
Mrazek w latach 1951-56r na terenie północno-zachodnich Czech
zastrzelił pięć kobiet. Dokonane przez niego zabójstwa
nosiły wszystkie znamiona zabójstw ekwiwalentnych. Kobiety
zabijał z pistoletu, "żeby nie krzyczały", gdyż
był nieśmiały, powściągliwy i bał się dziewczyn. Samo
zabijanie sprawiało mu taką samą przyjemność jak stosunek
płciowy. Potwierdzeniem tego jest wydarzenie, które miało
miejsce w czasie ataku na jedną z kobiet. Na chwilę przed
oddaniem strzału u Mrazka nastąpił wytrysk nasienia.
Okoliczność ta uratowała napadniętej kobiecie życie. Mrazek
zaspokoiwszy swój popęd nie maił już ani powodu ani
potrzeby, by ją zabijać. Co prawda oddał do niej dwa strzały,
ale oba chybiły. Prawdopodobnie sprawca chciał jedynie
przerazić kobietę, a nie wyrządzać jej krzywdy. Kolejne
zaatakowane kobiety nie miały już tyle szczęścia. Opisana
"wpadka" mordercy przytrafiła mu się na początku
jego zbrodniczej działalności i później jedynie śmierć
ofiar była w stanie go zaspokoić.
przygotował
Krzysztof
Gonerski
na
podstawie na podstawie własnej pracy mgr pt.
"Modus
operandi sprawców zabójstw seryjnych na tle
seksualnym".
Bibliografia:
J. Leszczyński,
T.Hanausek:
Kryminologiczne i kryminalistyczne problemy
zabójstw z lubieżności,
Wyd. ABC, 1995
B.Hołyst:
Wykrywalność sprawców zabójstw, Warszawa 1967
T.Rydzek:
Zabójstwa na tle seksualnym i ich sprawcy, Problemy
Kryminalistyki 1968, nr
|