14.12.2015

Podstawowe zagadnienia związane z budową dzieła plastycznego

Literatura: Wychowanie plastyczne w przedszkolu – Wasiluk

Punkt i linia – podstawa wszelkich działań rysunkowych

Punkt - to inaczej kropka to idealnie okrągły ślad narzędzia rysunkowego, z którego powstanie linia – kreska

Dzięki różnemu natężeniu siły rysowania możemy otrzymać linie grube, cienkie, wyraźne, delikatne, proste, faliste, łamane, o różnej długości. Sposób zastosowania różnego rodzaju linii a później wpływ na kształt artystyczny rysunku.

Światłocień – inaczej rozmieszczenia na przedmiotach światła i cienia.
W sztukach plastycznych to taki sposób zastosowania linii/kresek oraz barw, aby na płaskiej powierzchni obrazu uzyskać efekt trójwymiarowości i podkreślić przestrzenny wymiar przedstawień.

Walor – Do uzyskania efektów światłocienia na narysowanych przedmiotach używa się plam walorowych od najjaśniejszych do najciemniejszych. Przedstawiają one kształt i budowę przedmiotu, stwarzając wrażenie trójwymiarowości.

Kompozycja – w sztukach wizualnych umiejętność zestawiania ze sobą elementów w taki sposób, aby tworzyły one harmonijną i zrównoważoną całość.
Mogą to być odpowiednio dobrane barwy, kształty albo faktury.
Ta zasada jest spotykana nie tylko w dziełach sztuki, ale również w muzyce i utworach literackich.

Kompozycja otwarta – kompozycja, która sprawia wrażenie, że można ją kontynuować ( w naszej wyobraźni)
Układ elementów w dziele sugeruje, że kompozycja ma dalszy ciąg poza ramami obrazu.

Kompozycja zamknięta – taka, która tworzy logiczną całość, a jej elementy składowe są zestawione harmonijnie i tworzą spójny układ.

Kompozycja asymetryczna – w układzie asymetrycznym o dobrej kompozycji decyduje zachowanie równowagi płaszczyzny. Nie stosuje się tu środkowej osi ani powtarzania kształtów.

Kompozycja symetryczna – kompozycja zaaranżowana wokół centralnej osi.
Oparta na jednej lub wielu osiach symetrii. Jedna połowa dzieła jest prawie dokładnym odbiciem drugiej lub jest do niej bardzo podobna.

Kompozycja rytmiczna – rytm – to miarowe powtarzanie jakiegoś fragmentu kompozycji.
Najczęściej spotyka się go w architekturze i sztuce użytkowej.

Kompozycja statyczna – to taka, w której artysta chce wywołać wrażenie bezruchu.
Może to zostać pokazane np. poprzez elementy kompozycji regularnie ułożone w układzie poziomym i pionowym.

Kompozycja dynamiczna – to taka, która stwarza wrażenie ruchu i sugeruje, że coś może się w każdej chwili zmienić.
Taka kompozycja opiera się na krzywiznach i łukach.

Kompozycja pozioma – inaczej horyzontalna, pejzażowa charakteryzująca się poziomym ułożeniem elementów składowych dzieła.

Kompozycja pionowa – inaczej wertykalna. Układ charakteryzujący się pionowym ułożeniem elementów.

Kompozycja centralna – kompozycja zorganizowana wokół centralnej osi, ważnego elementu dzieła. Może to być umieszczenie na środku, może to być podkreślenie światłem.

Kompozycja pasowa – zaczerpnięta i najbardziej charakterystyczna dla sztuki starożytnej (Egipt, Grecja).

Barwa – jest to wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu człowieka, gdy oko odbiera promieniowanie elektromagnetyczne z zakresem światła, a mówiąc dokładniej, z wizualnej części fal świetlnych.

Barwy proste – monochromatyczne, widmowe – barwy otrzymane z rozszczepienia światła białego. (7 barw, dzieciom wprowadzamy 6 – bez indygo)
Barwy złożone

Barwy podstawowe – pierwszorzędowe – barwy, z których połączenia otrzymuje się barwy pochodne.
Barawami podstawowymi są barwy, których nie można uzyskać z łączenia innych barw.
Barwy podstawowe to: niebieska, żółta i czerwona.

Barwy dopełniające – pary barw przeciwstawnych, które zmieszane ze sobą w równych ilościach dają barwę neutralną.

Temperatura barwy – barwy ciepłe (żółty, czerwony, pomarańczowy) i zimne( niebieski, zielony, fioletowy).

- Barwy chromatyczne

- Barwy kontrastowe

Tonacja barwna – gama barwna – paleta barwna – zestawienie, a którym dominuje jedna określona barwa. Gama może być szeroka (paleta) lub wąska (paleta).

Akcent kolorystyczny – to plama barwna lub element kolorystyczny obrazu wyróżniający się w tonacji dzieła. Skupia naszą uwagę, dopełnia i zamyka kompozycję obrazu w harmini barwnej.

Barwy pastelowe – barwy rozbielone.

Bryła – to obiekt trójwymiarowy umieszczony w przestrzeni. Najczęściej kojarzy się z formą rzeźbiarską lub architektoniczną.
Charakter bryły określa jej geometria. Może być obła, graniasta, wklęsła, wypukła, a także zwarta – monolityczna, lub rozczłonkowana, ażurowa.
Ważna jest także faktura. Dopełnia jej estetyczną wartość wzmacnia i uwydatnia jej ekspresję.

Faktura – każdy przedmiot posiada określoną fakturę. Powierzchnia może być : gładka, chropowata, równa, falista, pomarszczona, niejednolita. Faktura jest tym większa im bardziej różni się od powierzchni gładkiej.

Faktura malarska zależy od grubości warstwy farby i sposobu jej położenia. Grubo kładziona farba, wystająca ponad powierzchnię obrazu, również staje się fakturą.

11.01.2016 Wykład.

Dzieło sztuki w edukacji dziecka

Poznawanie rzeczywistości przez pryzmat sztuki prowadzi człowieka do poszukiwania, dostrzegania i doznawania piękna, a ono nie poucza, lecz raduje i nasyca

I. Wychowanie przez sztukę – Herbert Read:

• Wartości, które tkwią w dziełach sztuki wpływają na ludzkie życie i procesy w nim zachodzące.

• Obszar sztuki jest rozumiany jako specyficzna przestrzeń, w której wykorzystuje się dzieło sztuki w bardzo wielowymiarowym kontekście.

II. Edukacja przez sztukę – oznacza wykorzystanie wytworów sztuki zarówno w roli przedmiotów poznania, jak też w roli środków służących do poszerzania wiedzy dziecka, kształtowania jego umiejętności oraz twórczej postawy.

III. Edukacja dla sztuki – rozumiana jako przygotowanie dziecka do świadomego uczestnictwa w kulturze i recepcji dzieł sztuki.

Wartości tkwiące w dziełach sztuki i ich walory dydaktyczne powodują iż powinny stać się stałym, trwałym elementem oddziaływań dydaktycznych w przestrzeni edukacyjnej.

Koncepcje edukacji przez sztukę odnajdujemy w treściach:

- plastycznych,

- muzycznych,

- historycznych,

- polonistycznych.

IV. Pojęcie sztuki.

Sztuka – towarzyszy człowiekowi od najdawniejszych czasów.
Już nasi praprzodkowie odkryli, że kontakt z wytworami posiadającymi wyraźne
walory estetyczne i artystyczne ma niezwykły wpływ na kształtowanie się postaw.

Pojęcie jest to trudne do zdefiniowania i ujęcie go w określone ramy jest niemożliwe.
Pozostaje pojęciem otwartym.
Wynika to z faktu, że mamy do czynienia ze zjawiskiem płynnym, dziejącym się tu i teraz, tworzącym związek tego co już było z tym co dopiero nastąpi.

Sztuka (Tatarkiewicz) – czynność, umiejętność, wytwór.

Sztuka od niemieckiego MEISTERSTUCK – praca wykonywana przez ucznia warsztatu cechowanego przy jego wyzwoleniu się na mistrza.

Sztuka – od łacińskiego ARS – oznacza zręczność, biegłość

Sztuki piękne – termin wprowadzony pod koniec XVIII w. odnosi się do” malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki, wymowy, poezji, tańca i teatru.

V. Dziedziny sztuki.

Dziedziny sztuki:

• Film,

• Kabaret,

• Komiks,

• Literatura,

• Muzyka

Sztuki piękne:

- Rysunek

- Malarstwo

- Grafika

- Rzeźba

- Architektura

- Fotografia

VI. Funkcje sztuki:

• Funkcja estetyczna

Estetyka – dziedzina filozofii zajmująca się pięknem, innymi wartościami estetycznymi.

Każde dzieło sztuki jest nośnikiem wartości estetycznych skupionych wokół pojęcia : piękno i brzydota

• Funkcja poznawcza
  Dzieło sztuki stanowi doskonałe źródło informacji o człowieku i kulturze, naturze i sztuce.
  Dzieło powinno być dobrane w sposób celowy, a jego zastosowanie powinno mieć swoje uzasadnienie w planowanym działaniu dydaktycznym
  To w dziełach sztuki dzieci odnajdę odpowiedź na wiele pytań, na przykład jak wygląda orka wołem, w co bawili się ich rówieśnicy 200, 300 lat temu, jak ubierali się i co jedli starożytni Egipcjanie.
  W każdym z wybranych dzieł dziecko odnajduje szereg ważnych informacji dotyczących kształtów, barw, faktury, cech charakterystycznych dla prezentowanych treści.
  Odnajdzie również doskonałe przykłady rozwiązań warsztatowych wykorzystanych technik, materiałów, narzędzi oraz sposobów ich zastosowania.

• Funkcja kształtująca
  Wpływa na harmonijny rozwój jednostki. Powoduje, że dziecko kształci wszystkie dyspozycje psychiczne. Pobudza procesy myślowe, oddziałuje na sferę emocjonalną.
  Kontakt z dziełem sztuki daje możliwości rozwoju wyobraźni i twórczego myślenia.
  Dzieło powinno być dobrane w sposób celowy.

- Funkcja katarktyczna – sztuka w sposób bezpieczny wprowadza dzieci w świat emocji, pomaga w ich poznaniu i rozumieniu, a w procesie twórczym jest sposobem ich wyrażania w wytworze, wzmacnia pozytywne pola myślenia, stymuluje procesy poznawcze.

• Funkcja Wychowawcza

• Funkcja społeczna

Trudno wyobrazić sobie społeczeństwo bez sztuki.

1. Kultura i sztuka regionalna

2.Kultura i sztuka Polska

3. Kultura i sztuka europejska

4. Kultura i sztuka światowa.

Co mogą przedstawiać dzieła sztuki?

I. Dzieła sztuki dzielimy na:

• Sztuka przedstawiająca

- portret – w sztukach plastycznych to przedstawienie jednaj postaci lub wielu osób, z dbałością o wierne odtworzenie ich cech fizycznych i psychicznych.
Rodzaje portretów : popiersie, portret całopostaciowy, autoportret, zbiorowy.

- martwa natura – tematem jest przedmiot życia codziennego, kwiaty, trofea myśliwskie.

- pejzaż – inaczej krajobraz, widok natury, niekiedy z fragmentami zabudowy lub miasta. ( sztafaż – z postaciami, weduta – panorama miasta, nokturn – pejzaż nocny).

- Karykatura i groteska (Groteska – zastosowanie przeciwieństw, komizmu i tragizmu, Karykatura – przesadna deformacja, eksponowanie cech jednostki)

• Sztuka nieprzedstawiająca

Abstrakcja – coś co jest oderwane od rzeczywistości. W sztukach plastycznych taka realizacja działa, w której jest ono pozbawione wszelkich cech ilustracyjności, a artysta nie stara się naśladować natury.

- Abstrakcja liryczna – formy nieregularne, przypominające formy istniejące w naturze np.: pnącza, węże, gałęzie drzew, spirale
- Abstrakcja geometryczna – artyści posługują się formami geometrycznymi, np. prostokątami, trójkątami czy kołami.

• Sztuka dekoracyjna

Sztuka, której głównym zadaniem jest ukazanie piękna przy pomocy dekoracyjnych wzorów. Pojawia się w wielu dziedzinach: W sztuce iluminatorskiej.
- ornament – motyw zdobniczy występujący pojedynczo lub w układach
- rozeta

- arabeska

- mozaika

Secesja – styl w sztuce na przełomie XIX i XX w. charakteryzujący się dekoracyjnością i asymetrią.

VII. Dziedziny sztuki

• Rysunek – podstawa każdej działalności artystycznej.

• Malarstwo – sztuka tworzenia obrazu za pomocą pigmentów barwnych.

• Rzeźba – forma przestrzenna lub półprzestrzenna złożona z brył różnych kształtach i fakturze.

• Grafika – jej dziełem jest papierowa odbitka otrzymana z matrycy. ( druk wklęsły, druk wypukły, druk płaski. )

• Fotografia – technika rejestrowania trwałego obrazu za pomocą światła.

• Film – seria migawkowych zdjęć wykonanych kamerą filmową.

• Architektura

• Teatr

• Moda

• Wzornictwo przemysłowe

• Sztuka użytkowa

• Sztuka ludowa

ZADANIE : Dzieło sztuki malarskiej z dowolnej epoki. Analiza dzieła. Uzasadnienie wyboru w kontekście pracy z dzieckiem.