1.Def. socjologii wg Szczepańskiego, podmiot socjologii, funkcje socjologii
Socjologia jest nauką o zbiorowościach ludzkich- przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach.
Funkcje socjologii:
-poznawcza
-diagnostyczna
-prognostyczna
-praktyczna (socjotechnika)
2.Wymień etapy i metody procesu badawczego
Etapy:
-zdefiniowanie problemu
-przegląd literatury
-sformułowanie hipotezy
-wybór metody badawczej
-zbieranie danych, czyli przeprowadzenie badań empirycznych
-analiza wybranego materiału
-wnioski
Metody:
-badanie obserwacyjne
-obserwacja zewnętrzna
-obserwacja uczestnicząca
-ankieta
-sondaż
-wywiad
-wywiad kwestionariuszowy
-wywiad kwestionariuszowy z pytaniami otwartymi
-wywiad swobodny
-eksperyment
-eksperyment laboratoryjny (sztuczny)
3.Def. grupy społecznej, wymień cechy grup i typy
Grupa społeczna-wszelki zbiór ludzi, pomiędzy którymi zachodzą jakieś znaczące stosunki społeczne
-zbiór ludzi zespolonych więzią społeczną, przejawiających świadomość łączność społecznej w kontaktach wzajemnych oraz członkami grup społecznych
Cechy charakteryzujące grupę:
-przynajmniej trzech członków
-cele wzmacniające solidarność
-struktura zwana organizacją (rola, pozycja grupy)
-identyczność wskazująca na odrębność grupy
-ośrodki skupienia (wartość, symbole, idee)
Typy grup społecznych:
-pierwotne
-wtórne
-swoje
-obce
-grupy odniesienia
a)ze względu na liczebność
-małe
-duże
b)ze względu na rodzaje więzi społecznych:
-pierwotne
-wtórne
c)ze względu na stopień sformalizowania
-formalne (zorganizowane)
-nieformalne (niezorganizowane)
d)ze względu na trwałość
-krótkotrwałe
-trwałe
e)ze względu na stopień trudności wejścia do grupy
-inkluzywne (łatwy stopień wstąpienia)
-ekskluzywne
f)ze względu na strukturę
-wspólnota
-zrzeszenie
4.Opisz czynniki powstawania grup
Czynniki:
-styczność-grupy składają się z jednostek, między którymi dochodzi do integracji. Im bliżej pod względem geograficznym znajdują się dwie osoby, tym większe prawdopodobieństwo ich spotkania, nawiązania rozmowy i wzajemnej interakcji i wspólnych działań, których rezultatem jest powstanie grupy społecznej
-podobieństwo-tworzenie grup społecznych nie zależy wyłącznie od fizycznej styczności potencjalnych członków. Ważnym czynnikiem w procesie formowania grupy jest podobieństwo między jednostkami. Ludzie wolą wiązać się z osobami podobnymi do siebie. Czują się swobodniej z kimś, kto dzieli z nimi zainteresowania, przekonania, wartości. Mają skłonność do wiązania się z osobami o podobnej charakterystyce społecznej, takiej ja: rasa, religia, pochodzenie etniczne i klasowe, z osobami o podobnym wieku, o podobnym poziomie inteligencji i o podobnej osobowości.
5.Def więzi społecznej i rodzaje
Więź społeczna- ogół stosunków, religii i zależności wiążących jednostkę z grupą, zbiorowością. Więź łącząca jednostki w grupy opiera się przede wszystkim na świadomości przynależności do grupy, wspólnocie wartości i interesów, przekładaniu interesów grupy nad swoje własne, identyfikacji działań i przekonań z działaniami i przekonaniami grupy.
Trzy rodzaje więzi społecznej wg P. Rybickiego
1.więź naturalna
2.zrzeszeniowa
3.stanowiona
6.Cechy organizacji wg Maxa Webera
-specjalizacja oraz podział pracy
-hierarchiczność
-regulacje i zasady
-neutralność uczuciowa
-dokumentowanie wszystkich działań organizacji
-fachowość
7.Def instytucji społecznej i rodzaje
Instytucja społeczna- instytucja to specyficzny typ organizacji społecznej, który jest nastawiony na zaspokajanie określonych potrzeb i rozwiązywanie problemów jej członków
Rodzaje instytucji społecznych:
-rodzina
-gospodarcze
-polityczne
-edukacyjne
-religijne
-nowe
8.Def kultury i rodzaje kultury
Kultura jako system zbiorowych wyobrażeń
Goodman i Max nazwali kulturę świadomym społecznie przekazywanym dziedzictwem wytworów, wiedzy, przekonań, wartości i oczekiwań normatywnych, które to dziedzictwo pomaga członkom danego społeczeństwa radzić sobie z pojawiającymi się problemami
Związek między kulturą i ludźmi ma charakter wzajemny. Choć tworzymy kulturę to ona sprawia, że jesteśmy ludźmi. To co najczęściej uważane jest za naturę ludzką, w istocie stanowi produkt określonej kultury.
Rodzaje kultury:
-bytu
-społeczna
-symboliczna
-ludowa
9.Opisz składniki kultury niematerialnej
Składniki kultury niematerialnej:
-wiedza- odnosi się do zbioru takich pojęć, które oparte są na wnioskach pochodzących z doświadczenia empirycznego
-przekonania- są natomiast poglądami nie popartymi odpowiednią wiedzą empiryczną w takim stopniu, który umożliwiłaby uznanie ich za niewątpliwie prawdziwe
-wątpliwości są abstrakcyjnymi pojęciami mówiącymi o tym co społeczeństwo uważa za dobre, słuszne i pożądane. Wartości stanowią kontekst, w którym są ustanowione normy społeczne. Wartości są podstawą oceny działań społecznych i dlatego kształtują nasze wybory.
-normy- znaczna część życia społecznego ma postać zachowań rutynowych. Nasze zachowanie jest poddane strukturze norm, przepisów i regulacji społecznych nakazujących odpowiednie zachowanie w szczególnych przypadkach. Normy mogą kształtować zachowania ludzi wobec siebie.
10.Struktura osobowości i fazy osobowości człowieka wg Freuda
Struktura osobowości
-według Freuda osobowość zbudowana jest z trzech elementów: id, superego i ego. Mają one rózne korzenie i funkcje, ale w interakcja między nimi stanowi istotę życia psychicznego
-id jest siedzibą powszechnych popędów biologicznych, które często domagają się natychmiastowego zaspokojenia. Id jest w znacznej mierze uświadamiane i działa zgodnie z „zasadą przyjemności”
-w ujęciu psychoanalitycznym niemowlę jest samym id; stanowi wiązkę potrzeb biologicznych domagających się natychmiastowego zaspokojenia. Żądania te nie zawsze są uwzględniane z powodu wymagań życia społecznego i natury rzeczywistości
-Wymagania życia społecznego reprezentuje w osobowości superego, które jest podobne do tego, co nazywamy sumieniem. Superego zawdzięcza powstanie nakazom i ograniczeniom narzucanym dziecku przez rodziców. W miarę jak dziecko dorasta i podlega coraz szerszemu zakresowi wpływów społecznych, superego nadal się rozwija.
- Id i superego są pod wieloma względami do siebie podobne. Zarówno id jak i superego stanowią żądania, są stosunkowo nieelastyczne i często tracą kontakt z rzeczywistością. Często też są w opozycji wobec siebie. Id domaga się czegoś, a superego nie dopuszcza do tego za względu na normy społeczne. Zadanie łagodzenia konfliktu przypada trzeciemu elementowi osobowości - ego.
-"Ego jest tą częścią osobowości, która ma kontakt z rzeczywistością. Spełnia funkcję mediatora między nierealistycznymi żądaniami id a restryktywnymi wymaganiami superego; próbuje również dostosować oba elementy do rzeczywistości społecznej.
Rozwój osobowości
Rozwój osobowości ludzkiej odbywa się w kilku następujących po sobie uniwersalnych, biologicznie uwarunkowanych i związanych z wiekiem fazach, które Freud nazwał „fazami rozwoju psychoseksualnego". Fazy te związane są z umiejscowieniem (kateksją) libido, czyli energii seksualnej będącej pochodną instynktu życia, w różnych częściach ciała.
-Pierwszą fazą obejmującą pierwszy rok życia, Freud nazwał fazą oralna. W trakcie jej trwania niemowlę szuka przyjemności przez takie czynności, jak ssanie i gryzienie.
-Druga faza, rozpoczynająca się w drugim roku życia, nazywana jest faza analna.
Centralną sprawą tego etapu jest kontrola nad zachowaniem czystości.
-Przejście do fazy fallicznei następuje między trzecim a piątym rokiem życia. Jest to okres wstępnej inicjacji seksualnej. W tym czasie tworzy się kompleks Edypa.
W teorii psychoanalitycznej kompleks ten dotyczy dziecięcej skłonności do tworzenia silnej więzi emocjonalnej o seksualnych implikacjach - z rodzicem płci przeciwnej i do wrogiej rywalizacji z rodzicem tej samej płci. Kompleks rozwiązuje się wraz z odchodzeniem dziecka od przywiązania do rodzica płci przeciwnej i dochodzenia do identyfikacji z rodzicem tej samej płci.
-W fazie latencii. trwającej od piątego roku życia do okresu dojrzewania, seksualizm traci na znaczeniu. W centrum zainteresowania znajduje się rozwój umiejętności fizycznych i intelektualnych.
-Faza genitalna jest rezultatem ponownego przypływu energii seksualnej, co ma związek ze zmianami hormonalnymi okresu dojrzewania W przeciwieństwie do wcześniejszej fazy fallicznej jednostka jest już gotowa do dojrzałych zachowań seksualnych, a także do dzielenia przyjemności seksualnej z innymi.
11, Funkcje instytucjonalne i osobowe rodziny jako grupy społecznej
Funkcje instytucjonalne to:
• funkcja prokreacyjna
• funkcja ekonomiczna
• funkcja opiekuńcza
• funkcja socjalizacyjna
• funkcja stratyfikacyjna
• funkcja integracyjna
Jako funkcje osobowe F. Adamski wymienia:
• funkcję małżeńską
• funkcję rodzicielską
• funkcję braterską
12. Rola menedżerów we współczesnych gospodarkach
• nastawieni przede wszystkim na wzrost siły przedsiębiorstwa,
• posiadają konieczne umiejętności radzenia sobie w świecie konkurencji i ograniczonego popytu,
• pobudzania innowacyjności i zapewnienia odpowiedniej dynamiki wzrostu, rozwoju firm.
• gotowość do elastycznych zachowań,
• częściej wybierają kooperację niż konflikt z pracownikami i ich organizacjami.
• między głównymi aktorami działającymi w przedsiębiorstwie mogą powstawać różnego rodzaju układy koalicyjne. Badania wykazują, że koalicje te mogą tworzyć właśnie menedżerowie i liderzy organizacji pracowniczych lub przedstawiciele grup o szczególnym znaczeniu dla firmy.
13. Funkcje samorządu gospodarczego
• reprezentowanie interesów przedsiębiorców wobec krajowych instytucji publicznych i organizacji międzynarodowych (współdziałanie z międzynarodowymi organizacjami biznesowymi)
• kojarzenie interesów różnych grup przedsiębiorców, a także interesów biznesu z interesem publicznym i organizacjami pracobiorców,
• tworzenie i propagowanie zasad kultury gospodarowania, w tym etosu przedsiębiorczości i etyki kupieckiej, przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym i naruszaniu prawa.
• regulacje prawne konkurencji
• relacje z organizacjami pracowniczymi.
14. Definicja grupy mniejszościowej i cechy mniejszości etnicznej
Grupa mniejszościowa - jest kategorią społeczną obejmującą pewną populację wyróżnioną w obrębie szerszej zbiorowości na podstawie pewnych cech, które są negatywnie oceniane przez dominującą większość społeczeństwa.
Cechy mniejszości etnicznej:
• grupa etniczna żyje w obrębie narodu, społeczeństwa
• członkowie grupy etnicznej genezę swojej przynależności upatrują we wspólnej historii
• członkowie grupy etnicznej tworzą sieć organizacji i nieformalnych stosunków społecznych, które zachęcają do pozostawania w granicach grupy
• grupę etniczną charakteryzuje to, iż posiada ona własne symbole związane z poczuciem własnej odrębności.
15. Przyczyny migracji i czynniki asymilacji imigrantów
Jednostka tym chętniej wędruje im:
• im większe są jej oczekiwania, że dzięki temu zdobędzie ocenianą pozytywnie „przestrzeń życiową"
• im częściej wstępuje w jej otoczeniu i stanowi pozytywny wzorzec zachowań
• im więcej jednostek ma informacje, że inni dzięki migracji odnieśli sukces
Jako główne bariery asymilacji imigrantów pierwszego pokolenia wymieniane sa:
• różnice w rozwoju cywilizacyjnym między krajem, z którego pochodzą a krajem, do którego przybywają
• różnice kulturowe
• standard wykształcenia
• nieznajomość języka
• izolacja grupy.
16.Klasyfikacja konfliktów oraz ich źródło postępowania
Klasyfikacja:
-konflikty zachodzące w małych grupach (interpersonalne)
-konflikty między małymi grupami (mikrokonflikty)
-konflikty między dużymi grupami (makrokonflikty)
Źródła:
-uwarunkowania pozaspołeczne, głównie biologiczne, których rolę analizują zwolennicy darwizmu społecznego
-uwarunkowanie psychologiczne (neutralistyczne koncepcje w psychologii) poszukujące przyczyn konfliktów w instynktach ludzkich
-uwarunkowania odwołujące się do psychologii społecznej (zwolennicy tzw psychologii tłumów)
-uwarunkowania związane z trudnościami adaptacyjnymi jednostek i grup do zmieniających się warunków
-uwarunkowanie społeczne: za źródło konfliktów uważa się wewnętrzne mechanizmy funkcjonowania społeczeństwa a za czynniki konfliktotwórcze nierówności i dystanse społeczne, władzę i panowanie, systemy wartości, a także wszelkiego rodzaju zmiany społeczne (demograficzne, technologiczne, itp.)
17. Pojęcie dewiacji i anomii
Anomia- jest sytuacją społeczną, w której jednostki w masowej skali zatracają zdolność odróżnienia dobra od zła, co jest świadectwem głębokiego kryzysu społecznego
Dewiacje- indywidualne odchylenia od normy są w ogólności zjawiskiem nierzadkim. Można zaryzykować opinią iż częstość zjawisk dewiacyjnych zwiększa się proporcjonalnie do stopnia sztywności kontroli społecznej.