Skały ilaste
Minerały ilaste: kaolinit, illit, montmorillonit, chloryty. Minerały ilaste są nierozpoznawalne
mikroskopowo. Mikroskopowo po pewnych charakterystycznych cechach możemy
przypuszczać który z minerałów buduje skałę.
Kaolinit - niskie barwy interferencyjne, ma tendencje do tworzenia agregatów kolumnowych
o robakowatym pokroju.
Illit, smektyty - wyższe barwy interferencyjne - słomkowo-żółte. Wzbogacone w żelazo,
przy IN zielonkawe, podobne do chlorytów.
Glaukonit - charakterystyczna zielona barwa (utleniony zabarwiony na brunatno). Wskazuje
na przybrzeżne środowisko sedymentacji.
Chloryty - bezbarwne, zielonkawe, zielone - podobne do smektytów.
Skały ilaste zbudowane są ze składników okruchowych i autigenicznych. Skały te zawierają ponad 50% ziarn o średnicy mniejszej niż 0,002 mm, i różnią się od innych skał tym że zbudowane są praktycznie głównie ze zwietrzałych składników skał starszych. Posiadają struktury pelitowe, pelitowo-aleurytowe, mogą zawierać domieszki gruboziarnistego materiału przy przejściu w utwory gliniaste. Tekstury równoległe, warstwowane (powstają w środowisku wodnym).
Podział skał ilastych ze względu na skład mineralny.
□ Skały zasobne w kaolinit - kaoliny. Powstają poprzez przeobrażenie skał zasobnych w
skalenie i miki w środowisku kwaśnym.
Gliny i iły kaolinowe - gdy skały zasobne w skalenie zawierają inne składniki takie jak kwarc, miki np. tonsteiny.
Skały zasobne w montmorillonit.
Skały zasobne w illit.
Tonsteiny - łupki ogniotrwałe - powstają poprzez przeobrażenie tufów i tufitów w
środowisku kwaśnym (pH ok. 5) typu torfowisk i bagnisk. Często występują w obrębie węgli
kamiennych i brunatnych. Wykazują poziome rozprzestrzenienie, tworzą cienki kilku-
kilkunastocentymetrowe warstewki. Są doskonałymi poziomami korelacyjnymi.
Dzielą się na:
krupowe (oczkowe) - zbudowane z tzw. oczek (twory spłaszczone sferycznie) będące
przeobrażonymi okruchami szkliwa wulkanicznego w kaolinit umieszczonymi w
kaolinitowym tle. Ponadto zawierają inne składniki takie jak: kwarc, relikty skaleni,
składniki piroklastyczne (okruchy szkliwa wulkanicznego), substancje organiczna,
apatyt.
- pseudomorfozowe - utworzone jako pseudomorfozy po mikach, często zawierają
zachowane relikty mik.
Bentonit - odpowiednik tonsteinów powstaje z przeobrażenia tufów i tufitów w
środowisku lekko alkalicznym (pH 7-9) takie pH zapewnia podmorskie wietrzenie - w
takich warunkach powstaje montmorillonit.
Opis skał:
Iłowiec montmorillonitowy (nr 22), skład mineralny: substancja ilasta typu montmorillonitu, relikty mik, skaleni. Tekstura równoległa.
łupek ilasty (nr 16 - 2 szlify, lub 54). Skład mineralny: substancja ilasta typu montmorillonitowego, substancja organiczna, relikty skaleni i mik. Skały scementowanymi o wyraźnej oddzielności równoległej najczęściej do uwarstwienia.
Tonstein psuedomorfozowy (nr 18 - 2 szlify). Skład mineralny: szkliwo przeobrażone w minerały ilaste, skalenie (sanidyn, wysokotemperaturowy), kwarc, kaolinit o pokroju robakowym powstały kosztem mik i skaleni, substancja organiczna silnie uwęglona (1 N - brunatna, ciemna, NX - czarne nieregularne formy)
Tonstein krupowy (nr 25) - Tekstura równoległa. Oczka zbudowane z mikrokrystalicznego kaolinitu powstałego z przeobrażenia szkliwa wulkanicznego, substancja organiczna (woski, żywice, 1 N - czerwone).
Kaolin Turoszów - skład mineralny: kaolinit, relikty mik, skalenie (mikroklin) częściowo skaolinityzowane, okruch skał, kwarc wysokotemperaturowy, schlorytyzowane miki, piryt framboidalny.
Mułowiec 100 (Karpaty) - skład mineralny: kwarc, skalenie, miki, litoklasty wapieni, substancja ilasta typu illitowo-montmorillonitowego, glaukonit - efekt sedymentacji przybrzeżnej.