OTOCZENIE
INSTYTUCJONALNE
PODATKU
Plan prezentacji:
1.
Źródła prawa podatkowego
2.
Obowiązek podatkowy
3.
Zobowiązanie podatkowe
4.
Porównanie obowiązku i zobowiązania
podatkowego
5.
Termin płatności podatku
6.
Miejsce płatności podatku
7.
Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych
8.
Organizacja systemu organów
podatkowych w Polsce
9.
Organy I i II instancji
10.
Postępowanie podatkowe
11.
Kontrola podatkowa
1. ŹRÓDŁA PRAWA
PODATKOWEGO
Prawo podatkowe jest regulowane za
pomocą:
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
ustaw podatkowych,
ratyfikowanych międzynarodowych umów
podatkowych,
rozporządzeń,
aktów prawa miejscowego.
KONSTYTUCJA RP
najważniejsze znaczenie spośród wszystkich
aktów, które regulują prawo podatkowe,
wylicza wszystkie akty prawotwórcze w
dziedzinie prawa podatkowego,
ustala relacje pomiędzy poszczególnymi
aktami prawotwórstwa podatkowego,
określa zakres spraw, które mogą być
przedmiotem regulacji poszczególnych
aktów.
określa treść ustaw podatkowych oraz
wskazuje na odmienności dotyczące sposobu
ich tworzenia.
USTAWY PODATKOWE
w drodze ustaw podatkowych nakładane
są:
- podatki,
- inne daniny publiczne,
- określane są podmioty,
- przedmioty opodatkowania i
- stawki podatkowe a także
- ustalane są zasady przyznawania ulg i
umorzeń - oraz kategorii podmiotów
zwolnionych od podatków.
RATYFIKOWANE MIĘDZYNARODOWE
UMOWY PODATKOWE
Są źródłem prawa powszechnie
obowiązującego,
Ratyfikowaniem międzynarodowych umów
podatkowych zajmuje się Prezydent,
Po ich ratyfikacji i ogłoszeniu są one
stosowane bezpośrednio, a oznacza to że
mają pierwszeństwo przed przepisami ustaw
podatkowych,
Przykładowo dotyczą harmonizacji systemów
podatkowych zgodnie ze standardami UE lub
pomocy prawnej w zakresie wymiaru i poboru
podatków.
ROZPORZĄDZENIA
Muszą pozostawać w merytorycznym i
funkcjonalnym związku z ustawą podatkową i
nie mogą kształtować praw podmiotowych
jednostki.
Zgodnie z normami konstytucyjnymi
pomiędzy ustawą podatkową, a
rozporządzeniem jako aktem wykonawczym,
musi być zachowana tożsamość w zakresie
podmiotu opodatkowania, przedmiotu
opodatkowania ( podstawy opodatkowania) i
stawek podatkowych.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
dotyczą władzy jednostek samorządu
terytorialnego, która jest ograniczona,
ponieważ te jednostki nie mają kompetencji
do wprowadzania i znoszenia obowiązków
podatkowych,
są źródłem prawa powszechnie
obowiązującego tylko na obszarze działania
organów, które je ustanowiły,
art. 168 Konstytucji RP: jednostki samorządu
terytorialnego mają prawo ustalania
podatków i opłat lokalnych w zakresie
określonym w ustawie,
odnoszą się jedynie do uchwał rad gminnych
i miejskich.
2. OBOWIĄZEK PODATKOWY
Art. 4 Ordynacji podatkowej określa
obowiązek podatkowy jako wynikającą z
ustaw podatkowych nieskonkretyzowaną
powinność poniesienia przymusowego
świadczenia pieniężnego w związku z
zaistnieniem zdarzenia określonego w tych
ustawach.
Moment powstania obowiązku:
jest jednocześnie momentem powstania
stosunku prawno-podatkowego i uzyskania
przez dany podmiot statusu płatnika.
3. ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE
Art. 5 Ordynacji podatkowej określa
zobowiązanie podatkowe jako wynikające z
obowiązku podatkowego zobowiązanie
podatnika do zapłacenia na rzecz państwa,
województwa, powiatu albo gminy podatku w
wysokości, terminie oraz miejscu określonych
w przepisach prawa podatkowego.
Zawiera cztery elementy, czyli:
- określenie podatnika
- kwoty podatku
- miejsca zapłaty
- terminu płatności.
4. PORÓWNANIE OBOWIĄZKU I
ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO
Obowiązek podatkowy
Zobowiązanie podatkowe
Skutkuje powinnością
przymusowej zapłaty
Stanowi konkretyzację
obowiązku podatkowego
Powstaje z chwilą wykonania
czynności podlegającej
opodatkowaniu np. wystawienie
faktury
Dotyczy zapłaty na rzecz Skarbu
Państwa, województwa, powiatu
lub gminy, podatku w wysokości
w terminie, miejscu określonym
w przepisach prawa
podatkowego.
Powstaje niezależnie od woli
podmiotów temu obowiązkowi
podlegających
Powstaje z dniem zaistnienia
zdarzenia, z którym ustawa
podatkowa wiąże powstanie
takiego zobowiązania albo z
dniem doręczenia decyzji organu
podatkowego ustalającej
wysokość tego zobowiązania np.
podatek od nieruchomości – w
chwili doręczenia decyzji.
5. TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU
14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej
wysokość zobowiązania podatkowego,
ostatni dzień, w którym zgodnie z przepisami
prawa podatkowego wpłata powinna nastąpić
dzień następujący po ostatnim dniu, w
którym zgodnie z przepisami prawa
podatkowego, wpłata podatku powinna
nastąpić, chyba że organ stanowiący
właściwej jednostki samorządu terytorialnego
wyznaczy termin późniejszy
6. MIEJSCE PŁATNOŚCI PODATKU
Art. 60 Ordynacji Podatkowej
przy zapłacie gotówką - w kasie organu
podatkowego lub na rachunek tego organu w
banku, w placówce pocztowej, w
spółdzielczej kasie oszczędnościowo-
kredytowej, w biurze usług płatniczych lub
instytucji płatniczej
w obrocie bezgotówkowym - spółdzielcza
kasa oszczędnościowo-kredytowa lub
rachunek płatniczy podatnika w instytucji
płatniczej na podstawie polecenia przelewu
7. WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Art. 59 Ordynacji podatkowej wymienia 10
możliwych sposobów całkowitego albo
częściowego wygasania zob. podatkowych:
zapłata
pobranie podatku przez płatnika albo inkasenta
potrącenie
zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku
zaniechanie poboru
przeniesienie własności rzeczy lub praw
majątkowych
przejęcie własności nieruchomości lub prawa
majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym
umorzenie zaległości
przedawnienie
zwolnienie z obowiązku zapłaty
WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH
Art. 66 Ordynacji podatkowej wyszczególnia
szczególne przypadki wygaśnięcia
zobowiązania podatkowego, którym jest
przeniesienie własności rzeczy lub praw
majątkowych na rzecz:
1) Skarbu Państwa – w zamian za zaległości
podatkowe z tyt. podatków stanowiących
dochody budżetu państwa
2) gminy , powiatu lub województwa – w
zamian za zaległości z tyt. podatków
stanowiących dochody ich budżetów.
8. ORGANIZACJA SYSTEMU ORGANÓW
PODATKOWYCH W POLSCE
Organami prowadzącymi postępowanie w
zakresie spraw podatkowych są tzw. organy
podatkowe, które można podzielić na organy
I i II instancji
W postępowaniu z urzędu organy podatkowe
są zobowiązane przestrzegać swojej
właściwości rzeczowej, miejscowej i
instancyjnej (funkcjonalnej), będącej
odmianą właściwości rzeczowej oraz
delegacyjnej.
WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA
Art. 16 Ordynacji podatkowej wskazuje, iż
właściwości rzeczowe organów podatkowych
ustala się wg przepisów określających zakres
ich działania.
Uprawnienia organu podatkowego do
prowadzenia postępowania i rozstrzygania w
sprawach podatkowych oraz wydawania
zaświadczeń sprawach podatkowych.
WŁAŚCIWOŚĆ INSTANCYJNA
(FUNKCJONALNA)
Część składowa właściwości rzeczowej
organów podatkowych
Rozstrzyga ona, który z właściwych w dane
sprawie organów podatkowych jest
uprawniony do załatwienia określonej sprawy
w pierwszej instancji, a który jako druga
instancja (odwoławcza).
WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA
Uprawnienie organu podatkowego do
prowadzenia postępowania w określonej
sprawie ze względu na terytorialny zasięg
jego kompetencji.
Ustalana wg miejsca zamieszkania albo
adresu siedziby podatnika, płatnika,
inkasenta lub strony
Może być ona modyfikowana przez ustawy
podatkowe lub Ministra Finansów.
WŁAŚCIWOŚĆ DELEGACYJNA
Wynika z przekazania danej sprawy do
rozstrzygnięcia jednemu organowi przez inny
organ.
Np. wyznaczenie innego organu w przypadku
wyłączenia go od załatwiania sprawy.
9. ORGANY I I II INSTANCJI
Organ I instancji to:
naczelnik urzędu skarbowego
naczelnik urzędu celnego
wójt, burmistrz ( prezydent miasta, starosta
albo marszałek województwa)
dyrektor izby skarbowej
dyrektor izby celnej
Organy II instancji:
dyrektor izby skarbowej i dyrektor izby celnej
jako:
a) organ odwoławczy od decyzji naczelnika
urzędu skarbowego lub celnego
b) organ odwoławczy od decyzji wydanej
przez ten organ w pierwszej instancji
samorządowe kolegium odwoławcze jako:
organ odwoławczy od decyzji wójta,
burmistrza ( prezydenta miasta, starosty albo
marszałka województwa )
Organem podatkowym jest także Minister
Finansów.
10. POSTĘPOWANIE PODATKOWE
Cel postępowania podatkowego:
ustalenie istnienia i zakresu roszczeń
pieniężnych państwa oraz samorządu
terytorialnego w stosunku do podmiotów,
które znajdują się w sytuacji określonej przez
prawo podatkowe.
Innymi słowy to realizacja uprawnień i
obowiązków podatkowych różnych
podmiotów, zawarte w przepisach
materialnego prawa podatkowego.
ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA
PODATKOWEGO:
zasada praworządności - organy podatkowe
działają na podstawie prawa i zgodnie z
prawem
zasada prawdy obiektywnej - zobowiązuje
ona organy podatkowe do podejmowania w
toku postępowania wszelkich niezbędnych
działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu
faktycznego oraz załatwienia sprawy
zasada udzielania pomocy (informacji)
prawnej - nakłada na organy podatkowe
obowiązek należytego i wyczerpującego
informowania o przepisach prawa podatkowego
zasada czynnego udziału stron w każdym stadium
postępowania podatkowego - organy podatkowe
obowiązane są zapewnić stronom ich czynny udział w każdym
stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić
im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów
oraz zgłoszonych żądań
zasada przekonywania stron - organy podatkowe
prowadzące postępowanie mają obowiązek uzasadniania oraz
wyjaśniania stronom przesłanek i motywów podejmowania
decyzji
zasada szybkości i prostoty postępowania - nakazuje
organom podatkowym wnikliwe i szybkie działanie oraz
posługiwanie się możliwie najprostszymi środkami
prowadzącymi do załatwienia sprawy.
zasada zaufania do organów podatkowych - naruszeniem
tej zasady może być sytuacja gdy organ administracji
publicznej zachowuje się odmiennie wobec osoby, której
uprzednio udzielił informacji o praktyce stosowania prawa.
zasada pisemności - nakazuje ona załatwić
sprawę w formie pisemnej
zasada dwuinstancyjności - stronie przysługuje
środek odwoławczy od decyzji pierwszej instancji
zasada trwałości decyzji ostatecznych -
ochrona i istnienie porządku prawnego
zasada jawności postępowania - dotyczy
interesu danej strony i nie jest znana ogólnemu
postępowaniu administracyjnemu
zasada sądowej kontroli legalności decyzji
podatkowej - sąd administracyjny sprawuje
kontrolę legalności m.in. rozstrzygnięć w sprawach
podatkowych, zasadniczo ani nie ogranicza ani nie
zastępuje organu podatkowego
11. KONTROLA PODATKOWA
Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie czy
kontrolowani wywiązują się z obowiązków
wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Kontrola podatkowa jest podejmowana z urzędu.
Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po
upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30
dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze
wszczęcia kontroli
Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia
doręczenia wymaga zgody kontrolowanego.
Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli
podatkowej zawiera:
oznaczenia organu,
datę i miejsce wystawienia,
oznaczenie kontrolowanego,
wskazanie zakresu kontroli,
pouczenie o prawie złożenia korekty
deklaracji,
podpis osoby upoważnionej do
zawiadomienia.
Czynności kontrolnych dokonuje się w
obecności kontrolowanego lub osoby przez
niego wyznaczonej, chyba że zrezygnuje on z
uczestnictwa w czynnościach kontrolnych.
Czynności te przeprowadzane są: w siedzibie
kontrolowanego, w innym miejscu
przechowywania dokumentacji oraz w
miejscach związanych prowadzoną przez
niego działalnością i w godzinach jej
prowadzenia.
Jeżeli kontrolowany wyrazi zgodę – możliwe
jest wykonanie czynności kontrolnych w
siedzibie organu podatkowego.
Dokumenty związane z kontrolą podatkową:
protokół:
powinien być sporządzony w taki sposób, aby
wynikało z niego:
- kto, gdzie i w jakich okolicznościach dokonał
określonej czynności,
- kto i w jakim charakterze był przy tym
obecny,
- co i w jaki sposób w wyniku tych czynności
ustalono,
- jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.
Sporządzony protokół należy odczytać
wszystkim obecnym biorącym udział w
czynnościach kontrolnych, które powinny w
następnej kolejności ten protokół podpisać.
adnotacja:
- jest rodzajem notatki urzędowej
sporządzanej przez organ podatkowy w
sytuacjach niewymagających sporządzenia
protokołu,
- dotyczy kwestii niemających istotnego
znaczenia dla sprawy lub toku postępowania,
- jest podpisywana tylko przez pracownika
organu podatkowego, w związku z czym jej
wiarygodność i moc dowodowa jest mniejsza
od protokołu.
deklaracja podatkowa:
- ma istotne znaczenie w postępowaniu
podatkowym,
- jest oświadczeniem wiedzy strony o
faktach, które mają znaczenia dla
postępowania obowiązku i zobowiązania
podatkowego.
Cechy deklaracji:
- są sformalizowane, składane na specjalnych
formularzach opracowanych w Ministerstwie
Finansów;
- zawierają wszystkie elementy podatkowego
stanu faktycznego
PRZYGOTOWAŁY:
Magdalena Szweda
Katarzyna Szczeponek
(grupa 11)
Dziękujemy za uwagę!