KLASYFIKACJA SYSTEM
KLASYFIKACJA SYSTEM
Ó
Ó
W
W
POLITYCZNYCH
POLITYCZNYCH
KLASYFIKACJA SYSTEM
KLASYFIKACJA SYSTEM
Ó
Ó
W
W
POLITYCZNYCH
POLITYCZNYCH
KLASYFIKACJA SYSTEM
KLASYFIKACJA SYSTEM
Ó
Ó
W
W
POLITYCZNYCH
POLITYCZNYCH
Ze wzgl
Ze wzgl
ę
ę
du na:
du na:
re
re
Ŝ
Ŝ
im polityczny
im polityczny
g
g
ł
ł
ow
ow
ę
ę
pa
pa
ń
ń
stwa
stwa
struktur
struktur
ę
ę
terytorialn
terytorialn
ą
ą
pa
pa
ń
ń
stwa
stwa
KRYTERIUM RE
KRYTERIUM RE
ś
ś
IMU POLITYCZNEGO
IMU POLITYCZNEGO
Szersze znaczenie re
Szersze znaczenie re
Ŝ
Ŝ
imu politycznego
imu politycznego
–
–
uk
uk
ł
ł
ad formalnych (o prawnym charakterze), jak
ad formalnych (o prawnym charakterze), jak
i pozaprawnych zasad i mechanizm
i pozaprawnych zasad i mechanizm
ó
ó
w
w
reguluj
reguluj
ą
ą
cych funkcjonowanie centrum w
cych funkcjonowanie centrum w
ł
ł
adzy
adzy
politycznej oraz sposob
politycznej oraz sposob
ó
ó
w jego powi
w jego powi
ą
ą
zania ze
zania ze
spo
spo
ł
ł
ecze
ecze
ń
ń
stwem
stwem
W
W
ęŜ
ęŜ
sze znaczenie re
sze znaczenie re
Ŝ
Ŝ
imu politycznego
imu politycznego
–
–
normatywny uk
normatywny uk
ł
ł
ad stosunk
ad stosunk
ó
ó
w mi
w mi
ę
ę
dzy w
dzy w
ł
ł
adz
adz
ą
ą
ustawodawcz
ustawodawcz
ą
ą
a wykonawcz
a wykonawcz
ą
ą
KRYTERIUM RE
KRYTERIUM RE
ś
ś
IMU POLITYCZNEGO
IMU POLITYCZNEGO
Generalny podzia
Generalny podzia
ł
ł
re
re
Ŝ
Ŝ
im
im
ó
ó
w politycznych:
w politycznych:
demokratyczne,
demokratyczne,
niedemokratyczne:
niedemokratyczne:
•
•
totalitarne
totalitarne
•
•
autorytarne
autorytarne
SYSTEM AUTORYTARNY
SYSTEM AUTORYTARNY
odrzucenie wolno
odrzucenie wolno
ś
ś
ci, pluralizmu, liberalizmu,
ci, pluralizmu, liberalizmu,
demokracji
demokracji
g
g
ł
ł
osi potrzeb
osi potrzeb
ę
ę
stworzenia silnej w
stworzenia silnej w
ł
ł
adzy
adzy
wykonawczej
wykonawczej
brak kontroli rz
brak kontroli rz
ą
ą
dz
dz
ą
ą
cych przez parlament
cych przez parlament
wodzowski styl sprawowania w
wodzowski styl sprawowania w
ł
ł
adzy
adzy
stosowana jest cenzura i aparat represji
stosowana jest cenzura i aparat represji
w odr
w odr
ó
ó
Ŝ
Ŝ
nieniu od
nieniu od
totalitaryzm
totalitaryzm
ó
ó
w
w
ideologia w
ideologia w
systemach autorytarnych nie ma znamion
systemach autorytarnych nie ma znamion
religii
religii
SYSTEM TOTALITARNY
SYSTEM TOTALITARNY
wsp
wsp
ó
ó
ł
ł
istnienie dw
istnienie dw
ó
ó
ch
ch
ź
ź
r
r
ó
ó
de
de
ł
ł
w
w
ł
ł
adzy
adzy
(partii i pa
(partii i pa
ń
ń
stwa)
stwa)
dublowanie stanowisk,
dublowanie stanowisk,
bezkszta
bezkszta
ł
ł
tno
tno
ść
ść
systemu,
systemu,
pos
pos
ł
ł
ugiwanie si
ugiwanie si
ę
ę
terrorem jako narz
terrorem jako narz
ę
ę
dziem
dziem
sprawowania w
sprawowania w
ł
ł
adzy
adzy
ideologia, d
ideologia, d
ąŜą
ąŜą
ca do przekszta
ca do przekszta
ł
ł
cenia samej
cenia samej
natury cz
natury cz
ł
ł
owieka
owieka
III Rzesza, ZSRR, pa
III Rzesza, ZSRR, pa
ń
ń
stwa bloku
stwa bloku
komunistycznego (do 1956 r.)
komunistycznego (do 1956 r.)
RE
RE
ś
ś
IMY DEMOKRATYCZNE
IMY DEMOKRATYCZNE
Re
Re
Ŝ
Ŝ
imy demokratyczne, cechuj
imy demokratyczne, cechuj
ą
ą
si
si
ę
ę
:
:
•
•
stabilnym i jasno zdefiniowanym zespo
stabilnym i jasno zdefiniowanym zespo
ł
ł
em instytucji
em instytucji
oraz podzia
oraz podzia
ł
ł
em r
em r
ó
ó
l w zarz
l w zarz
ą
ą
dzaniu nimi,
dzaniu nimi,
•
•
d
d
ąŜ
ąŜ
eniem poszczeg
eniem poszczeg
ó
ó
lnych obywateli i grup
lnych obywateli i grup
spo
spo
ł
ł
ecznych do realizowania w
ecznych do realizowania w
ł
ł
asnych interes
asnych interes
ó
ó
w
w
bezpo
bezpo
ś
ś
rednio poprzez system polityczny lub
rednio poprzez system polityczny lub
organizacje po
organizacje po
ś
ś
rednicz
rednicz
ą
ą
ce
ce
np
np
. partie polityczne
. partie polityczne
•
•
decyzje podejmowane w strukturach systemu
decyzje podejmowane w strukturach systemu
politycznego maj
politycznego maj
ą
ą
rozstrzygaj
rozstrzygaj
ą
ą
cy wp
cy wp
ł
ł
yw na
yw na
dystrybucj
dystrybucj
ę
ę
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w ekonomicznych oraz na
w ekonomicznych oraz na
charakter zachowa
charakter zachowa
ń
ń
spo
spo
ł
ł
ecznych i politycznych,
ecznych i politycznych,
•
•
permanentnym, wzajemnym zwi
permanentnym, wzajemnym zwi
ą
ą
zkiem mi
zkiem mi
ę
ę
dzy
dzy
otoczeniem systemu politycznego a
otoczeniem systemu politycznego a
podejmowanymi w procesach decyzyjnych
podejmowanymi w procesach decyzyjnych
rozstrzygni
rozstrzygni
ę
ę
ciami
ciami
RE
RE
ś
ś
IMY DEMOKRATYCZNE
IMY DEMOKRATYCZNE
W ramach re
W ramach re
Ŝ
Ŝ
imu demokratycznego
imu demokratycznego
wyr
wyr
ó
ó
Ŝ
Ŝ
niamy nast
niamy nast
ę
ę
puj
puj
ą
ą
ce systemy rz
ce systemy rz
ą
ą
d
d
ó
ó
w
w
(uk
(uk
ł
ł
ad relacji mi
ad relacji mi
ę
ę
dzy w
dzy w
ł
ł
adz
adz
ą
ą
ustawodawcz
ustawodawcz
ą
ą
i wykonawcz
i wykonawcz
ą
ą
):
):
•
•
parlamentaryzm,
parlamentaryzm,
•
•
prezydencjalizm
prezydencjalizm
•
•
modele hybrydalne:
modele hybrydalne:
semiprezydencjalizm
semiprezydencjalizm
,
,
rz
rz
ą
ą
dy konwentu (system komitetowy)
dy konwentu (system komitetowy)
hiperprezydentalizm
hiperprezydentalizm
PARLAMENTARYZM
PARLAMENTARYZM
Cechy fundamentalne:
Cechy fundamentalne:
model swoi
model swoi
ś
ś
cie europejski
cie europejski
gabinet aby rozpocz
gabinet aby rozpocz
ąć
ąć
sw
sw
ą
ą
dzia
dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
musi uzyska
musi uzyska
ć
ć
wyra
wyra
ź
ź
ne lub dorozumiane zaufanie cia
ne lub dorozumiane zaufanie cia
ł
ł
a
a
ustawodawczego
ustawodawczego
gabinet ponosi przed parlamentem bezpo
gabinet ponosi przed parlamentem bezpo
ś
ś
redni
redni
ą
ą
odpowiedzialno
odpowiedzialno
ść
ść
za podejmowane decyzje polityczne
za podejmowane decyzje polityczne
personalizacja przyw
personalizacja przyw
ó
ó
dztwa politycznego wynika z
dztwa politycznego wynika z
rozstrzygni
rozstrzygni
ę
ę
cia dokonanego w wyborach
cia dokonanego w wyborach
parlamentarnych
parlamentarnych
PARLAMENTARYZM
PARLAMENTARYZM
Modelowy system parlamentarny:
Modelowy system parlamentarny:
parlament (a przynajmniej izba ni
parlament (a przynajmniej izba ni
Ŝ
Ŝ
sza) pochodzi z powszechnych
sza) pochodzi z powszechnych
wybor
wybor
ó
ó
w rywalizacyjnych,
w rywalizacyjnych,
wyst
wyst
ę
ę
puje dualizm egzekutywy
puje dualizm egzekutywy
uk
uk
ł
ł
ad si
ad si
ł
ł
politycznych w parlamencie przes
politycznych w parlamencie przes
ą
ą
dza o powo
dza o powo
ł
ł
aniu
aniu
premiera i uformowaniu gabinetu
premiera i uformowaniu gabinetu
g
g
ł
ł
owa pa
owa pa
ń
ń
stwa nie kreuje polityki ani wewn
stwa nie kreuje polityki ani wewn
ę
ę
trznej, ani
trznej, ani
zagranicznej; spe
zagranicznej; spe
ł
ł
nia jedynie funkcje reprezentacyjne,
nia jedynie funkcje reprezentacyjne,
ceremonialne i wykonawcze wobec woli wi
ceremonialne i wykonawcze wobec woli wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci
ci
parlamentarnej
parlamentarnej
g
g
ł
ł
owa pa
owa pa
ń
ń
stwa nie ponosi odpowiedzialno
stwa nie ponosi odpowiedzialno
ś
ś
ci politycznej, a
ci politycznej, a
jedynie konstytucyjn
jedynie konstytucyjn
ą
ą
szef rz
szef rz
ą
ą
du wraz z gabinetem ponosz
du wraz z gabinetem ponosz
ą
ą
odpowiedzialno
odpowiedzialno
ść
ść
polityczn
polityczn
ą
ą
, wyra
, wyra
Ŝ
Ŝ
aj
aj
ą
ą
c
c
ą
ą
si
si
ę
ę
w instytucji votum nieufno
w instytucji votum nieufno
ś
ś
ci
ci
rz
rz
ą
ą
d dysponuje prawem do rozwi
d dysponuje prawem do rozwi
ą
ą
zania parlamentu przed
zania parlamentu przed
up
up
ł
ł
ywem kadencji
ywem kadencji
brak separacji w
brak separacji w
ł
ł
adzy ustawodawczej i wykonawczej
adzy ustawodawczej i wykonawczej
(
(
np
np
. ministrowie mog
. ministrowie mog
ą
ą
by
by
ć
ć
cz
cz
ł
ł
onkami parlamentu)
onkami parlamentu)
PARLAMENTARYZM
PARLAMENTARYZM
Pa
Pa
ń
ń
stwa zachodnioeuropejskie uosabiaj
stwa zachodnioeuropejskie uosabiaj
ą
ą
ce model
ce model
parlamentarny:
parlamentarny:
Austria,
Austria,
Belgia,
Belgia,
Dania,
Dania,
Grecja,
Grecja,
Hiszpania,
Hiszpania,
Holandia,
Holandia,
Irlandia,
Irlandia,
Luksemburg,
Luksemburg,
Malta,
Malta,
Norwegia,
Norwegia,
Szwecja,
Szwecja,
W
W
ł
ł
ochy,
ochy,
RFN,
RFN,
Wielka Brytania,
Wielka Brytania,
PARLAMENTARYZM
PARLAMENTARYZM
Pa
Pa
ń
ń
stwa Europy
stwa Europy
Ś
Ś
rodkowej i Wschodniej gdzie wyst
rodkowej i Wschodniej gdzie wyst
ę
ę
puje
puje
re
re
Ŝ
Ŝ
im parlamentarny:
im parlamentarny:
Bu
Bu
ł
ł
garia,
garia,
Chorwacja (po 2000 r.)
Chorwacja (po 2000 r.)
Czechy,
Czechy,
Estonia,
Estonia,
Litwa,
Litwa,
Ł
Ł
otwa,
otwa,
Polska,
Polska,
S
S
ł
ł
owacja,
owacja,
S
S
ł
ł
owenia,
owenia,
W
W
ę
ę
gry,
gry,
Ukraina
Ukraina
PARLAMENTARYZM
PARLAMENTARYZM
Typologie europejskiego
Typologie europejskiego
parlamentaryzmu ze wzgl
parlamentaryzmu ze wzgl
ę
ę
du na:
du na:
relacj
relacj
ę
ę
si
si
ł
ł
y parlamentu i si
y parlamentu i si
ł
ł
y rz
y rz
ą
ą
du
du
mechanizm decyzyjny w parlamencie
mechanizm decyzyjny w parlamencie
pozycj
pozycj
ę
ę
g
g
ł
ł
owy pa
owy pa
ń
ń
stwa
stwa
na spos
na spos
ó
ó
b w jaki rz
b w jaki rz
ą
ą
d uzyskuje
d uzyskuje
upowa
upowa
Ŝ
Ŝ
nienie do dzia
nienie do dzia
ł
ł
ania
ania
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA RELACJ
DU NA RELACJ
Ę
Ę
SI
SI
Ł
Ł
Y PARLAMENTU I SI
Y PARLAMENTU I SI
Ł
Ł
Y RZ
Y RZ
Ą
Ą
DU
DU
Model gabinetowy:
Model gabinetowy:
dominuj
dominuj
ą
ą
cy w Europie model parlamentaryzmu
cy w Europie model parlamentaryzmu
wysoka skuteczno
wysoka skuteczno
ść
ść
rz
rz
ą
ą
du wszczynaj
du wszczynaj
ą
ą
cego
cego
proces ustawodawczy
proces ustawodawczy
Istnienie trwa
Istnienie trwa
ł
ł
ej i zdyscyplinowanej wi
ej i zdyscyplinowanej wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci
ci
parlamentarnej, popieraj
parlamentarnej, popieraj
ą
ą
cej dzia
cej dzia
ł
ł
ania rz
ania rz
ą
ą
du
du
parlament legitymuje, a nie koryguje inicjatyw
parlament legitymuje, a nie koryguje inicjatyw
rz
rz
ą
ą
dowych
dowych
„
„
najczystsze
najczystsze
”
”
formy wyst
formy wyst
ę
ę
puj
puj
ą
ą
w RFN, W.
w RFN, W.
Brytanii, Grecji, Irlandii i Hiszpanii
Brytanii, Grecji, Irlandii i Hiszpanii
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA RELACJ
DU NA RELACJ
Ę
Ę
SI
SI
Ł
Ł
Y PARLAMENTU I SI
Y PARLAMENTU I SI
Ł
Ł
Y RZ
Y RZ
Ą
Ą
DU
DU
Model komitetowy:
Model komitetowy:
dominuj
dominuj
ą
ą
c
c
ą
ą
rol
rol
ę
ę
w procesie decyzyjnym
w procesie decyzyjnym
odgrywaj
odgrywaj
ą
ą
sta
sta
ł
ł
e komisje parlamentarne,
e komisje parlamentarne,
dysponuj
dysponuj
ą
ą
ce prawem zmieniania lub
ce prawem zmieniania lub
blokowania propozycji rz
blokowania propozycji rz
ą
ą
dowych,
dowych,
komisje parlamentarne s
komisje parlamentarne s
ą
ą
g
g
ł
ł
ó
ó
wnym forum
wnym forum
negocjacji grup nacisku i poszczeg
negocjacji grup nacisku i poszczeg
ó
ó
lnych partii
lnych partii
politycznych
politycznych
niska dyscyplina partii tworz
niska dyscyplina partii tworz
ą
ą
cych wi
cych wi
ę
ę
kszo
kszo
ść
ść
rz
rz
ą
ą
dow
dow
ą
ą
,
,
„
„
najczystsza
najczystsza
”
”
forma wyst
forma wyst
ę
ę
puje w Szwecji,
puje w Szwecji,
Danii i Norwegii
Danii i Norwegii
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA
DU NA
MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH
MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH
PARLAMENTU
PARLAMENTU
Model konsensualny:
Model konsensualny:
proporcjonalny system wyborczy,
proporcjonalny system wyborczy,
system wielopartyjny,
system wielopartyjny,
r
r
ó
ó
wnowaga w
wnowaga w
ł
ł
adzy mi
adzy mi
ę
ę
dzy egzekutyw
dzy egzekutyw
ą
ą
a
a
legislatyw
legislatyw
ą
ą
,
,
wi
wi
ę
ę
kszy stopie
kszy stopie
ń
ń
reprezentatywno
reprezentatywno
ś
ś
ci
ci
„
„
najczystsza
najczystsza
”
”
forma wyst
forma wyst
ę
ę
puje w Belgii
puje w Belgii
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA
DU NA
MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH
MECHANIZM DECYZYJNY W RAMACH
PARLAMENTU
PARLAMENTU
Model wi
Model wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ciowy:
ciowy:
rywalizacja wyborcza partii w
rywalizacja wyborcza partii w
jednomandatowych okr
jednomandatowych okr
ę
ę
gach,
gach,
dwupartyjno
dwupartyjno
ść
ść
,
,
koncentracja w
koncentracja w
ł
ł
adzy w r
adzy w r
ę
ę
kach gabinetu
kach gabinetu
nastawiony na efektywno
nastawiony na efektywno
ść
ść
,
,
„
„
najczystsza
najczystsza
”
”
forma wyst
forma wyst
ę
ę
puj
puj
ę
ę
w
w
Wielkiej Brytanii
Wielkiej Brytanii
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA POZYCJ
DU NA POZYCJ
Ę
Ę
G
G
Ł
Ł
OWY PA
OWY PA
Ń
Ń
STWA
STWA
Na podstawie konstytucyjnie okre
Na podstawie konstytucyjnie okre
ś
ś
lonego zakresu
lonego zakresu
kompetencji wyr
kompetencji wyr
ó
ó
Ŝ
Ŝ
niamy:
niamy:
parlamentaryzm z koryguj
parlamentaryzm z koryguj
ą
ą
c
c
ą
ą
prezydentur
prezydentur
ą
ą
(W
(W
ł
ł
ochy, Rumunia, Polska, Irlandia, Bu
ochy, Rumunia, Polska, Irlandia, Bu
ł
ł
garia)
garia)
parlamentaryzm z symboliczn
parlamentaryzm z symboliczn
ą
ą
prezydentur
prezydentur
ą
ą
(RFN, Austria, S
(RFN, Austria, S
ł
ł
owenia, Estonia, S
owenia, Estonia, S
ł
ł
owacja,
owacja,
Czechy)
Czechy)
parlamentaryzm monarchiczny
parlamentaryzm monarchiczny
(Wielka Brytania, Szwecja, Dania, Norwegia,
(Wielka Brytania, Szwecja, Dania, Norwegia,
Belgia, Holandia, Hiszpania)
Belgia, Holandia, Hiszpania)
TYPOLOGIA ZE WZGL
TYPOLOGIA ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA SPOS
DU NA SPOS
Ó
Ó
B
B
W JAKI RZ
W JAKI RZ
Ą
Ą
D UZYSKUJE
D UZYSKUJE
UPOWA
UPOWA
ś
ś
NIENIE DO DZIA
NIENIE DO DZIA
Ł
Ł
ANIA
ANIA
parlamentaryzm pozytywny
parlamentaryzm pozytywny
–
–
upowa
upowa
Ŝ
Ŝ
nienie do
nienie do
dzia
dzia
ł
ł
ania dokonuje si
ania dokonuje si
ę
ę
w spos
w spos
ó
ó
b
b
dorozumiany; wyst
dorozumiany; wyst
ę
ę
puje w utrwalonych systemach
puje w utrwalonych systemach
dwupartyjnych
dwupartyjnych
(
(
np
np
. Wielka Brytania)
. Wielka Brytania)
parlamentaryzm negatywny
parlamentaryzm negatywny
-
-
rozpocz
rozpocz
ę
ę
cie prac
cie prac
gabinetu jest poprzedzone spe
gabinetu jest poprzedzone spe
ł
ł
nienie wymogu
nienie wymogu
uzyskania
uzyskania
wotum zaufania
wotum zaufania
wyst
wyst
ę
ę
puje w Belgii,
puje w Belgii,
Grecji, Irlandii, W
Grecji, Irlandii, W
ł
ł
oszech, Hiszpanii, Portugalii,
oszech, Hiszpanii, Portugalii,
wszystkich krajach Europy
wszystkich krajach Europy
Ś
Ś
rodkowej i
rodkowej i
Wschodniej)
Wschodniej)
PREZYDENCJALIZM
PREZYDENCJALIZM
wyb
wyb
ó
ó
r g
r g
ł
ł
owy pa
owy pa
ń
ń
stwa w drodze wybor
stwa w drodze wybor
ó
ó
w
w
powszechnych
powszechnych
jednoosobowo
jednoosobowo
ść
ść
egzekutywy
egzekutywy
brak odpowiedzialno
brak odpowiedzialno
ś
ś
ci g
ci g
ł
ł
owy pa
owy pa
ń
ń
stwa przed
stwa przed
parlamentem
parlamentem
dualistyczna demokratyczna legitymizacja w
dualistyczna demokratyczna legitymizacja w
ł
ł
adzy
adzy
ministrowie odpowiadaj
ministrowie odpowiadaj
ą
ą
politycznie przed
politycznie przed
prezydentem, kt
prezydentem, kt
ó
ó
ry realnie sprawuje w
ry realnie sprawuje w
ł
ł
adz
adz
ę
ę
wykonawcz
wykonawcz
ą
ą
oddzielenie egzekutywy od legislatywy na
oddzielenie egzekutywy od legislatywy na
p
p
ł
ł
aszczy
aszczy
ź
ź
nie organizacyjnej i funkcjonalnej
nie organizacyjnej i funkcjonalnej
SEMIPREZYDENCJALIZM
SEMIPREZYDENCJALIZM
wyst
wyst
ę
ę
puje we Francji
puje we Francji
dualizm w
dualizm w
ł
ł
adzy wykonawczej, kt
adzy wykonawczej, kt
ó
ó
ra jest rozdzielona
ra jest rozdzielona
pomi
pomi
ę
ę
dzy prezydenta i premiera,
dzy prezydenta i premiera,
szczeg
szczeg
ó
ó
lna pozycja prezydenta:
lna pozycja prezydenta:
•
•
powo
powo
ł
ł
ywany w wyborach powszechnych na okre
ywany w wyborach powszechnych na okre
ś
ś
lony
lony
konstytucyjnie i niezale
konstytucyjnie i niezale
Ŝ
Ŝ
ny od zmiany uk
ny od zmiany uk
ł
ł
adu si
adu si
ł
ł
politycznych w parlamencie czas,
politycznych w parlamencie czas,
•
•
dysponuje uprawnieniami do kreowania polityki
dysponuje uprawnieniami do kreowania polityki
wewn
wewn
ę
ę
trznej i zagranicznej,
trznej i zagranicznej,
•
•
nie odpowiada politycznie przed parlamentem,
nie odpowiada politycznie przed parlamentem,
•
•
powo
powo
ł
ł
uje i odwo
uje i odwo
ł
ł
uje cz
uje cz
ł
ł
onk
onk
ó
ó
w gabinetu
w gabinetu
•
•
ma prawo do przedterminowego rozwi
ma prawo do przedterminowego rozwi
ą
ą
zania parlamentu
zania parlamentu
podw
podw
ó
ó
jna odpowiedzialno
jna odpowiedzialno
ść
ść
rz
rz
ą
ą
du przed parlamentem
du przed parlamentem
i g
i g
ł
ł
ow
ow
ą
ą
pa
pa
ń
ń
stwa
stwa
SYSTEM RZ
SYSTEM RZ
Ą
Ą
D
D
Ó
Ó
W KONWENTU
W KONWENTU
Cechy:
Cechy:
wyst
wyst
ę
ę
puje w Szwajcarii
puje w Szwajcarii
kolegialny charakter monistycznej egzekutywy
kolegialny charakter monistycznej egzekutywy
brak mo
brak mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ś
ś
ci rozwi
ci rozwi
ą
ą
zania parlamentu przed
zania parlamentu przed
up
up
ł
ł
ywem kadencji
ywem kadencji
wybieralno
wybieralno
ść
ść
rz
rz
ą
ą
du przez parlament,
du przez parlament,
po
po
ł
ą
ł
ą
czona z brakiem mo
czona z brakiem mo
Ŝ
Ŝ
liwo
liwo
ś
ś
ci wyra
ci wyra
Ŝ
Ŝ
ania mu
ania mu
votum nieufno
votum nieufno
ś
ś
ci (lub votum zaufania)
ci (lub votum zaufania)
„
„
HIPERPREZYDENCJALIZM
HIPERPREZYDENCJALIZM
”
”
wyst
wyst
ę
ę
puje w Federacji Rosyjskiej
puje w Federacji Rosyjskiej
zmiana w
zmiana w
ł
ł
adzy dokonuje si
adzy dokonuje si
ę
ę
przez transfer,
przez transfer,
prezydent proponuje kandydata na premiera,
prezydent proponuje kandydata na premiera,
prezydent posiada prawa rozwi
prezydent posiada prawa rozwi
ą
ą
zania
zania
parlamentu
parlamentu
naruszania procedur demokratycznych
naruszania procedur demokratycznych
koncentracja w
koncentracja w
ł
ł
adzy w p
adzy w p
ł
ł
aszczy
aszczy
ź
ź
nie pionowej
nie pionowej
(prezydent powo
(prezydent powo
ł
ł
uje gubernator
uje gubernator
ó
ó
w)
w)
PODZIA
PODZIA
Ł
Ł
ZE WZGL
ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA G
DU NA G
Ł
Ł
OW
OW
Ę
Ę
PA
PA
Ń
Ń
STWA
STWA
-
-
REPUBLIKA
REPUBLIKA
w
w
ł
ł
adza pochodzi wprost z demokratycznych
adza pochodzi wprost z demokratycznych
wybor
wybor
ó
ó
w
w
organy w
organy w
ł
ł
adzy publicznej wybierane s
adzy publicznej wybierane s
ą
ą
na
na
okre
okre
ś
ś
lony czas
lony czas
g
g
ł
ł
owa pa
owa pa
ń
ń
stwa ponosi polityczn
stwa ponosi polityczn
ą
ą
i prawn
i prawn
ą
ą
odpowiedzialno
odpowiedzialno
ść
ść
za swoj
za swoj
ą
ą
dzia
dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
,
,
PODZIA
PODZIA
Ł
Ł
ZE WZGL
ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA G
DU NA G
Ł
Ł
OW
OW
Ę
Ę
PA
PA
Ń
Ń
STWA
STWA
-
-
MONARCHIA
MONARCHIA
funkcj
funkcj
ę
ę
g
g
ł
ł
owy pa
owy pa
ń
ń
stwa sprawuje do
stwa sprawuje do
Ŝ
Ŝ
ywotni i
ywotni i
zazwyczaj dziedziczny monarcha
zazwyczaj dziedziczny monarcha
kr
kr
ó
ó
l panuje z woli ludu, a jego w
l panuje z woli ludu, a jego w
ł
ł
adza jest
adza jest
ograniczona prawem,
ograniczona prawem,
monarcha sprawuje funkcj
monarcha sprawuje funkcj
ę
ę
ceremonialno
ceremonialno
–
–
reprezentacyjn
reprezentacyjn
ą
ą
monarcha jest symbolem jedno
monarcha jest symbolem jedno
ś
ś
ci narodu
ci narodu
obecnie dominuje model monarchii
obecnie dominuje model monarchii
parlamentarnej
parlamentarnej
PODZIA
PODZIA
Ł
Ł
ZE WZGL
ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA STRUKUR
DU NA STRUKUR
Ę
Ę
TERYTORIALN
TERYTORIALN
Ą
Ą
PA
PA
Ń
Ń
STWA
STWA
Pa
Pa
ń
ń
stwo unitarne:
stwo unitarne:
najbardziej rozpowszechniona forma pa
najbardziej rozpowszechniona forma pa
ń
ń
stwa
stwa
cechuje si
cechuje si
ę
ę
:
:
•
•
jednolitym systemem prawa
jednolitym systemem prawa
•
•
jednolitym obywatelstwem
jednolitym obywatelstwem
•
•
jednorodnym systemem w
jednorodnym systemem w
ł
ł
adzy
adzy
•
•
jednostki administracyjno
jednostki administracyjno
–
–
terytorialne s
terytorialne s
ą
ą
podporz
podporz
ą
ą
dkowane organom centralnym
dkowane organom centralnym
modele pa
modele pa
ń
ń
stwa unitarnego:
stwa unitarnego:
•
•
zdecentralizowane
zdecentralizowane
–
–
organy regionalne s
organy regionalne s
ą
ą
formowane niezale
formowane niezale
Ŝ
Ŝ
nie od organ
nie od organ
ó
ó
w centralnych
w centralnych
(Wielka Brytania)
(Wielka Brytania)
•
•
scentralizowane
scentralizowane
(Francja, Finlandia, Holandia)
(Francja, Finlandia, Holandia)
PODZIA
PODZIA
Ł
Ł
ZE WZGL
ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA STRUKUR
DU NA STRUKUR
Ę
Ę
TERYTORIALN
TERYTORIALN
Ą
Ą
PA
PA
Ń
Ń
STWA
STWA
Pa
Pa
ń
ń
stwa z
stwa z
ł
ł
o
o
Ŝ
Ŝ
one:
one:
cz
cz
ęś
ęś
ci sk
ci sk
ł
ł
adowe zachowuj
adowe zachowuj
ą
ą
pe
pe
ł
ł
ny lub ograniczony
ny lub ograniczony
zakres suwerenno
zakres suwerenno
ś
ś
ci
ci
modele pa
modele pa
ń
ń
stwa z
stwa z
ł
ł
o
o
Ŝ
Ŝ
onego:
onego:
•
•
unia personalna,
unia personalna,
•
•
unia realna
unia realna
•
•
konfederacja (zwi
konfederacja (zwi
ą
ą
zek pa
zek pa
ń
ń
stw)
stw)
•
•
federacja (pa
federacja (pa
ń
ń
stwo zwi
stwo zwi
ą
ą
zkowe):
zkowe):
podmioty federacji maj
podmioty federacji maj
ą
ą
w
w
ł
ł
asny podzia
asny podzia
ł
ł
administracyjno
administracyjno
–
–
terytorialny,
terytorialny,
podmioty federacji maj
podmioty federacji maj
ą
ą
w
w
ł
ł
asne konstytucje, systemy
asne konstytucje, systemy
prawne, instytucje w
prawne, instytucje w
ł
ł
adzy politycznej i s
adzy politycznej i s
ą
ą
downiczej,
downiczej,
bud
bud
Ŝ
Ŝ
ety, hymny, flagi god
ety, hymny, flagi god
ł
ł
a, symbole
a, symbole
decentralizacja i dekoncentracja w
decentralizacja i dekoncentracja w
ł
ł
adzy
adzy
interesy podmiot
interesy podmiot
ó
ó
w federacji s
w federacji s
ą
ą
najcz
najcz
ęś
ęś
ciej
ciej
reprezentowane w wy
reprezentowane w wy
Ŝ
Ŝ
szych izbach parlament
szych izbach parlament
ó
ó
w
w
przyk
przyk
ł
ł
ady (Belgia, Rosja, RFN, Austria)
ady (Belgia, Rosja, RFN, Austria)
PODZIA
PODZIA
Ł
Ł
ZE WZGL
ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA STRUKUR
DU NA STRUKUR
Ę
Ę
TERYTORIALN
TERYTORIALN
Ą
Ą
PA
PA
Ń
Ń
STWA
STWA
Autonomia:
Autonomia:
wewn
wewn
ę
ę
trzne
trzne
samozarz
samozarz
ą
ą
dzanie
dzanie
cz
cz
ęś
ęś
ci terytorium
ci terytorium
pa
pa
ń
ń
stwa na podstawie kompetencji ustawodawczych
stwa na podstawie kompetencji ustawodawczych
dotycz
dotycz
ą
ą
cych spraw o lokalnym znaczeniu
cych spraw o lokalnym znaczeniu
aktem normatywnym b
aktem normatywnym b
ę
ę
d
d
ą
ą
cym prawn
cym prawn
ą
ą
podstaw
podstaw
ą
ą
dzia
dzia
ł
ł
alno
alno
ś
ś
ci organ
ci organ
ó
ó
w autonomicznych jest statut
w autonomicznych jest statut
autonomii
autonomii
autonomiczne parlamenty i autonomiczne rz
autonomiczne parlamenty i autonomiczne rz
ą
ą
dy
dy
prowadz
prowadz
ą
ą
dzia
dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
pod nadzorem organ
pod nadzorem organ
ó
ó
w
w
centralnych
centralnych
przyk
przyk
ł
ł
ady autonomii w Europie:
ady autonomii w Europie:
•
•
Kraj Bask
Kraj Bask
ó
ó
w
w
•
•
Nawarra
Nawarra
•
•
Andaluzja
Andaluzja
•
•
Katalonia
Katalonia