1

Praca socjalna i metodyka

pracy służb społecznych

Barbara Szatur-
Jaworska©

2

Literatura



R.A.Skidmore, M.G.Thackeray, Wprowadzenie do pracy
socjalnej, Warszawa 1996, rozdz. 4,5,6.



D.Lalak, Teoretyczny i praktyczny sens metody
indywidualnych przypadków (w:) T.Pilch, I.Lepalczyk (red.),
Pedagogika społeczna, wyd. 2.



J.Szmagalski, Metoda grupowa w pracy socjalnej(w:) T.Pilch,
I.Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna, wyd. 2.



J.Krzyszkowski,Pomoc społeczna. Szkic socjologiczny,
Warszawa 2008, rozdz. 3.



B.Szatur-Jaworska, Teoretyczne podstawy pracy socjalnej (w:)
T.Pilch, I.Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna, wyd. 2.

3

Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.

dział I, rozdział 1, artykuł 6

praca socjalna - działalność zawodowa

mająca na celu pomoc osobom i
rodzinom we wzmacnianiu lub
odzyskiwaniu zdolności do
funkcjonowania w społeczeństwie
poprzez pełnienie odpowiednich ról
społecznych oraz tworzenie warunków
sprzyjających temu celowi.

4

Praca socjalna - definicja

porządkująca

Praca socjalna jest działalnością prowadzoną przez

profesjonalistów (pracowników socjalnych) i

nieprofesjonalistów (wolontariuszy) nakierowaną na:



wspieranie ludzi w ich społecznym funkcjonowaniu,

realizowaniu przez nich ról społecznych;



rozwijanie społecznego uczestnictwa grup i osób zagrożonych

społecznym wykluczeniem;



stymulowanie rozwoju jednostek i społeczności;



pomaganie ludziom w wychodzeniu z krytycznych sytuacji

życiowych;



zapewnienie ludziom dostępu do zasobów (świadczeń,

usług, instytucji) służących zaspokajaniu ich potrzeb;



pomaganie ludziom w adaptacji do środowiska społecznego i

zmieniających się warunków życia.

5

Międzynarodowa definicja pracy

socjalnej – IFSW 2000 r.

10 wersji językowych: www.ifsw.org

6

FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE

JEDNOSTKI



optymalne zaspokojenie potrzeb
zgodnie z treścią realizowanych ról
społecznych,



ustanowienie pozytywnych relacji ze
środowiskiem (adaptacja społeczna),



indywidualny rozwój.

7

KRYTYCZNE SYTUACJE ŻYCIOWE

Sytuacje jednostek i rodzin polegające na

kumulacji następujących okoliczności:



niezaspokojone są ich podstawowe potrzeby,



ludzie stają wobec konieczności podjęcia

decyzji o wysokim stopniu ryzyka,



zawodzą dotychczasowe mechanizmy

adaptacyjne, dochodzi nawet do załamania się

drogi życiowej,



jednostka nie jest w stanie samodzielnie

zmienić swojej sytuacji.

8

Empowerment

Empowerment ma dwojakie znaczenie:



cel – wzmocnienie



proces – wzmacnianie

Empowerment zakłada przede wszystkim orientację na mocne

strony klientów, a nie na wyrównywanie deficytów i

dysfunkcji.

Według Rappaporta empowerment prowadzi do tego, że ludzie i

społeczności uzyskują (odzyskują) panowanie nad swoim

życiem, co oznacza:



decydowanie o swoim życiu (poczucie kontroli i faktyczne

funkcjonowanie);



zwiększenie kompetencji ułatwiających realizacje ról

społecznych i adaptację w środowisku;



demokratyczne uczestnictwo w życiu społecznym

9

METODY PRACY SOCJALNEJ



Metoda indywidualnego przypadku



Metoda grupowa



Metoda środowiskowa

1
0

Etapy pracy z indywidualnym przypadkiem



Diagnoza sytuacji jednostki / rodziny



Diagnoza sytuacji w środowisku społecznym



Negocjacje i podpisanie kontraktu



Plan pomocy



Realizacja planu / kontraktu



Ewaluacja



Decyzje w sprawie kontynuacji / zakończenia
pracy z przypadkiem

1
1

ZASADY METODY GRUPOWEJ

1.

Dwa przedmioty oddziaływania: jednostka i grupa

2.

Grupa źródłem pomocy

3.

Dobrowolność uczestnictwa

4.

Osobiste kontakty

5.

Identyfikacja z grupą

6.

Wykorzystanie procesu grupowego

7.

Wzmacnianie jednostek i ich usamodzielnienie

8.

Wykorzystywanie doświadczeń z pracy grupowej w

realnym życiu

9.

Samorządność

10.

Ustalanie terminu zakończenia pracy

Por. J.Szmagalski, op.cit.

1
2

Typologia modeli

metody

środowiskowej

wg Jacka Rothmana



community development (locality

development)



community planning (social planning)

> community organization



community action, social action

Por.: J.Krzyszkowski,
op.cit.

1
3

Sposoby (formy)

działania w ramach

metody środowiskowej

1.

świadczenie usług,

2.

rzecznictwo,

3.

aktywizacja dla usamodzielnienia,

4.

organizacja instytucji,

5.

edukacja,

6.

działania o charakterze politycznym
(odezwy, manifestacje).

)

1
4

Literatura



E.Marynowicz-Hetka, J.Piekarski (red.),
Wokół problemów działania
społecznego, Warszawa 1996.



C.de Robertis, Metodyka działania w
pracy socjalnej, Warszawa 1996,
rozdz.6.

1
5

Kontrakt socjalny wg ustawy o

pomocy społecznej



(Art..6)

kontrakt socjalny [oznacza]- pisemną umowę

zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc, określającą

uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach

wspólnie podejmowanych działań zmierzających do

przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.



(Art. 108.) 1. W celu określenia sposobu współdziałania w

rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdującej się

w trudnej sytuacji życiowej ośrodek pomocy społecznej

zawiera kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną.



2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego

określi, w drodze rozporządzenia, wzór kontraktu socjalnego,

w którym zostaną uwzględnione indywidualne cechy osoby

podpisującej kontrakt socjalny

.

1
6

wzór kontraktu socjalnego w pomocy społecznej –

załącznik do rozporządzenia Ministra Polityki

Społecznej z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie wzoru

kontraktu socjalnego

Dz.U. 2005 r., nr 42, poz. 409

1
7

Projekt socjalny

1.

Zespół celów skoordynowanych ze
względu na cel nadrzędny. Jest systemem
wielu interwencji, które przebiegają
etapowo i są ze sobą powiązane.



projekt jako działanie

2.

Dokument zawierający opis celów,
środków etc.



projekt jako dokument

1
8

DIAGNOZA

4 podsystemy pracy
socjalnej

problemy społeczne

1 wersja
projektu

negocjacje z partnerami

(sojusznicy, ograniczenia,
zasoby)

2 wersja
projektu

kontrakty

REALIZACJA

OCENY
ETAPOWE

ZAKOŃCZENIE
PRAC

RAPORT KOŃCOWY –
EWALUACJA ex-post