1
Praca socjalna i metodyka
pracy służb społecznych
Barbara Szatur-
Jaworska©
1
Praca socjalna i metodyka
pracy służb społecznych
Barbara Szatur-
Jaworska©
2
Literatura
R.A.Skidmore, M.G.Thackeray, Wprowadzenie do pracy
socjalnej, Warszawa 1996, rozdz. 4,5,6.
D.Lalak, Teoretyczny i praktyczny sens metody
indywidualnych przypadków (w:) T.Pilch, I.Lepalczyk (red.),
Pedagogika społeczna, wyd. 2.
J.Szmagalski, Metoda grupowa w pracy socjalnej(w:) T.Pilch,
I.Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna, wyd. 2.
J.Krzyszkowski,Pomoc społeczna. Szkic socjologiczny,
Warszawa 2008, rozdz. 3.
B.Szatur-Jaworska, Teoretyczne podstawy pracy socjalnej (w:)
T.Pilch, I.Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna, wyd. 2.
3
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.
dział I, rozdział 1, artykuł 6
praca socjalna - działalność zawodowa
mająca na celu pomoc osobom i
rodzinom we wzmacnianiu lub
odzyskiwaniu zdolności do
funkcjonowania w społeczeństwie
poprzez pełnienie odpowiednich ról
społecznych oraz tworzenie warunków
sprzyjających temu celowi.
4
Praca socjalna - definicja
porządkująca
Praca socjalna jest działalnością prowadzoną przez
profesjonalistów (pracowników socjalnych) i
nieprofesjonalistów (wolontariuszy) nakierowaną na:
wspieranie ludzi w ich społecznym funkcjonowaniu,
realizowaniu przez nich ról społecznych;
rozwijanie społecznego uczestnictwa grup i osób zagrożonych
społecznym wykluczeniem;
stymulowanie rozwoju jednostek i społeczności;
pomaganie ludziom w wychodzeniu z krytycznych sytuacji
życiowych;
zapewnienie ludziom dostępu do zasobów (świadczeń,
usług, instytucji) służących zaspokajaniu ich potrzeb;
pomaganie ludziom w adaptacji do środowiska społecznego i
zmieniających się warunków życia.
5
Międzynarodowa definicja pracy
socjalnej – IFSW 2000 r.
10 wersji językowych: www.ifsw.org
6
FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE
JEDNOSTKI
optymalne zaspokojenie potrzeb
zgodnie z treścią realizowanych ról
społecznych,
ustanowienie pozytywnych relacji ze
środowiskiem (adaptacja społeczna),
indywidualny rozwój.
7
KRYTYCZNE SYTUACJE ŻYCIOWE
Sytuacje jednostek i rodzin polegające na
kumulacji następujących okoliczności:
niezaspokojone są ich podstawowe potrzeby,
ludzie stają wobec konieczności podjęcia
decyzji o wysokim stopniu ryzyka,
zawodzą dotychczasowe mechanizmy
adaptacyjne, dochodzi nawet do załamania się
drogi życiowej,
jednostka nie jest w stanie samodzielnie
zmienić swojej sytuacji.
8
Empowerment
Empowerment ma dwojakie znaczenie:
cel – wzmocnienie
proces – wzmacnianie
Empowerment zakłada przede wszystkim orientację na mocne
strony klientów, a nie na wyrównywanie deficytów i
dysfunkcji.
Według Rappaporta empowerment prowadzi do tego, że ludzie i
społeczności uzyskują (odzyskują) panowanie nad swoim
życiem, co oznacza:
decydowanie o swoim życiu (poczucie kontroli i faktyczne
funkcjonowanie);
zwiększenie kompetencji ułatwiających realizacje ról
społecznych i adaptację w środowisku;
demokratyczne uczestnictwo w życiu społecznym
9
METODY PRACY SOCJALNEJ
Metoda indywidualnego przypadku
Metoda grupowa
Metoda środowiskowa
1
0
Etapy pracy z indywidualnym przypadkiem
Diagnoza sytuacji jednostki / rodziny
Diagnoza sytuacji w środowisku społecznym
Negocjacje i podpisanie kontraktu
Plan pomocy
Realizacja planu / kontraktu
Ewaluacja
Decyzje w sprawie kontynuacji / zakończenia
pracy z przypadkiem
1
1
ZASADY METODY GRUPOWEJ
1.
Dwa przedmioty oddziaływania: jednostka i grupa
2.
Grupa źródłem pomocy
3.
Dobrowolność uczestnictwa
4.
Osobiste kontakty
5.
Identyfikacja z grupą
6.
Wykorzystanie procesu grupowego
7.
Wzmacnianie jednostek i ich usamodzielnienie
8.
Wykorzystywanie doświadczeń z pracy grupowej w
realnym życiu
9.
Samorządność
10.
Ustalanie terminu zakończenia pracy
Por. J.Szmagalski, op.cit.
1
2
Typologia modeli
metody
środowiskowej
wg Jacka Rothmana
community development (locality
development)
community planning (social planning)
> community organization
community action, social action
Por.: J.Krzyszkowski,
op.cit.
1
3
Sposoby (formy)
działania w ramach
metody środowiskowej
1.
świadczenie usług,
2.
rzecznictwo,
3.
aktywizacja dla usamodzielnienia,
4.
organizacja instytucji,
5.
edukacja,
6.
działania o charakterze politycznym
(odezwy, manifestacje).
)
1
4
Literatura
E.Marynowicz-Hetka, J.Piekarski (red.),
Wokół problemów działania
społecznego, Warszawa 1996.
C.de Robertis, Metodyka działania w
pracy socjalnej, Warszawa 1996,
rozdz.6.
1
5
Kontrakt socjalny wg ustawy o
pomocy społecznej
(Art..6)
kontrakt socjalny [oznacza]- pisemną umowę
zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc, określającą
uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach
wspólnie podejmowanych działań zmierzających do
przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.
(Art. 108.) 1. W celu określenia sposobu współdziałania w
rozwiązywaniu problemów osoby lub rodziny znajdującej się
w trudnej sytuacji życiowej ośrodek pomocy społecznej
zawiera kontrakt socjalny z tą osobą lub rodziną.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
określi, w drodze rozporządzenia, wzór kontraktu socjalnego,
w którym zostaną uwzględnione indywidualne cechy osoby
podpisującej kontrakt socjalny
.
1
6
wzór kontraktu socjalnego w pomocy społecznej –
załącznik do rozporządzenia Ministra Polityki
Społecznej z dnia 1 marca 2005 r. w sprawie wzoru
kontraktu socjalnego
Dz.U. 2005 r., nr 42, poz. 409
1
7
Projekt socjalny
1.
Zespół celów skoordynowanych ze
względu na cel nadrzędny. Jest systemem
wielu interwencji, które przebiegają
etapowo i są ze sobą powiązane.
projekt jako działanie
2.
Dokument zawierający opis celów,
środków etc.
projekt jako dokument
1
8
DIAGNOZA
4 podsystemy pracy
socjalnej
problemy społeczne
1 wersja
projektu
negocjacje z partnerami
(sojusznicy, ograniczenia,
zasoby)
2 wersja
projektu
kontrakty
REALIZACJA
OCENY
ETAPOWE
ZAKOŃCZENIE
PRAC
RAPORT KOŃCOWY –
EWALUACJA ex-post