Grupowa terapia

behawioralna

Wykorzystująca procesy

grupowe

I indywidualna terapia w

grupie

Koncepcja powstawania zaburzeń i ich eliminowania

• Zaburzone zachowanie to niedostosowany nawyk

ukształtowany w procesie uczenia się pod wpływem bodźców w

środowisku według zasad uczenia się.

• Zasady procesu uczenia się:

• (1) Warunkowanie sprawcze = pozytywne konsekwencje

utrzymują zachowanie a brak wzmocnień zachowanie wygasza.

• (2) Warunkowanie klasyczne polega na kojarzeniu awersyjnego

bodźca bezwarunkowego (np.lęk przed zemdleniem) z

neutralnym (np.wejście do sklepu).

• (3) Modelowanie i naśladowanie.

• Koncepcja terapii = Modyfikacja niedostosowanego

zachowania polega na oduczeniu niepożądanego zachowania

albo nauczeniu brakującego.

• Interwencje terapeutyczne są tworzone na podstawie zasad

uczenia się.

I. Grupowa wykorzystująca interakcje grupie w celach

leczniczych w uczeniu brakujących umiejętności

• Stosowana jest gdy pacjenci mają trudności w interakcjach na

skutek braku umiejętności. Przyjmuje się, że brak umiejętności

radzenia sobie w środowisku społecznym może być źródłem stresu

dla pacjenta i powodować nasilenie objawów choroby.

• Opiera się na modelowaniu - obserwowanie i powtarzanie

zachowania i ćwiczenie go.

• Skład grupy –ten sam typ zaburzonego zachowania. Podobny

poziom umiejętności w relacjach.

• Wykorzystanie procesów grupowych: (1) Członkowie grupy stosują

wzmocnienia zachowań pożądanych; na przykład gdy alkoholik

rozmawia z kimś o tym, co go martwi zamiast ratować się wtedy

alkoholem, otrzymuje wyrazy uznania od terapeuty i grupy

terapeutycznej lub gdy schizofrenik , który jest bezradny i

oczekuje pomocy przejawia samodzielność otrzymuje pochwały a

prośby o pomoc są ignorowane.

• (2) członkowie grupy dają sobie informacje zwrotne ;

• 3) odgrywają rolę w inscenizacjach pomagając sobie wzajemnie;

• (4) modelują zachowanie pożądane;

Trening asertywności

• Opiera się na warunkowaniu klasycznym i modelowaniu.

• Cel - eliminowanie lęku i uczenie nowych zachowań.

• Stosowany w terapii fobii społecznej i osobowości lękliwej.

• Grupy złożone z 5-7 osób. 2 terapeutów modeluje zachowania.

Pacjenci ćwiczą przez odgrywanie ról.

• Przykładowy program - Przygotowane i opisane inscenizacje

sytuacji społecznych o różnej treści i stopniu trudności. Dotyczą

braku umiejętności stawiania wymagań; odmawiania;

nawiązywania kontaktu; lęku przed wystąpieniem publicznym i

niepowodzeniem. W sytuacjach zainscenizowanych są najpierw

modelowane a następnie ćwiczone przez odgrywanie.

Trening zapobiegania nawrotom przyjmowania substancji

uzależniających - w uzależnieniach: Alkoholizm i narkomania.

• Osoby uzależnione wykazują deficyty umiejętności radzenia sobie

w sytuacjach stresujących. Celem jest nauczyć umiejętności, aby

pacjenci radzili sobie w sytuacjach stresujących inaczej niż

przyjmując substancje.

• Przezywanie przykrych emocji konflikty interpersonalne presja

społeczna to sytuacje ryzyka nawrotu przyjmowania substancji i

wywołujące pragnienie zażycia narkotyku lub wypicia alkoholu.

Nabycie umiejętności radzenia sobie ze społecznymi sytuacjami

umożliwia powstrzymanie się. Zapobieganie nawrotom po

udanym leczeniu, czyli osiągnięciu abstynencji polega na uczeniu

reakcji innych w tych sytuacjach niż przyjęcie substancji. Najpierw

w sytuacjach zainscenizowanych potem w rzeczywistych.

Trening umiejętności komunikowania się - Osobowość z

pogranicza

• Przyjmuje się, że centralnym problemem jest brak zdolności

tolerowania negatywnych emocji. Stan napięcia jest redukowany

przez próby samobójcze lub uszkadzanie ciała. Celem terapii jest

uczenie pacjentów komunikowania tego, co czują, tolerowania

stresu i regulacji emocji, aby nie dopuszczać do kumulowania się

napięcia . Spotkania co tydzień przez rok.

• Ponadto pacjenci uczestniczą w terapii indywidualnej.

Trening umiejętności społecznych i rozwiązywania

problemów -Schizofrenia

• Cel – Uczenie się nowego zachowania i rozwiązywania problemów.

• Terapeuci i pacjenci wzmacniają pożądane zachowania przez chwalenie + żetony.

Na przykład gdy schizofrenik przejawi samodzielność otrzymuje pochwałę; prośby o

pomoc są ignorowane. Wzmocnienia są stosowane także po to, aby utrzymać

zainteresowanie pacjentów uczeniem się .

• Przykładowy program treningu (12 sesji). Wywiad z pacjentem i personelem

oddziału szpitalnego, na podstawie którego ustala się, na czym polega brak

umiejętności. Sesja druga - terapeuta ustala, jakie zachowania w jakich sytuacjach

mają być ćwiczone i modeluje te zachowania. Następnie 3 osobowe grupy: 2

pacjentów i 1 osoba z personelu ćwiczą zachowania w ustalonych sytuacjach.

Udzielają sobie informacji zwrotnych. Spotkanie w dużej grupie, aby ocenić

umiejętności. Umiejętności oceniano w trzech sytuacjach: (1) Sąsiad nastawia

głośno muzykę, (2) sprzedawca nie chce przyjąć podartej marynarki sugerując, ze

nie była podarta przed zakupieniem; (3) właściciel domu, odmawia wynajęcia

pokoju, ponieważ wie , ze pacjent był szpitalu. Granie roli w zainscenizowanej

sytuacji. Ocena umiejętności na skali 1-5. Ocenie podlegały: Nawiązanie kontaktu

wzrokowego; rozumienie wypowiedzi skierowanej do rozmówcy; rozumienie próśb;

rozumienie skarg; zaburzenia mowy; dostosowanie uśmiechu do sytuacji;

dostosowanie ekspresji emocjonalnej; asertywność; utrzymanie kontaktu

wzrokowego; ekspresja twarzy; użycie gestykulacji rąk; głośne mówienie.

• Elementem treningu jest uczenie umiejętności rozwiązywania problemów:(1)

Sprecyzowanie problemu; (2) generowanie rozwiązań; (3) wybór najlepszego; (4)

planowanie wprowadzenia go w życie; (5) wprowadzenie w życie; (6) ocena

rezultatów.

II. Indywidualna terapia w grupie

grupowa ekspozycja na bodźce lękowe

• – Fobie

• Przyjmuje się, ze fobia powstaje w wyniku skojarzenia bodźca

bezwarunkowego (np. lęku) i neutralnego (nie zagrażającego). Leczy się ją

przez ekspozycję na bodźce lękowe. Ten sposób leczenia opiera się na

warunkowaniu klasycznym. Ma trzy formy.

• Skład grupy homogeniczny np. fobie: lęk przed wężami i agorafobia, lęk

przed widokiem krwi.

• A Stopniowa ekspozycja w realnej sytuacji na bodźce, które budzą

lęk

• (1) Uczenie relaksacji;

• (2). zmiana interpretacji niebezpieczeństwa związanego sytuacją, która

budzi lęk, na taką, że sytuacja ta nie stanowi niebezpieczeństwa.

• (3) Terapeuta pokazuje obrazki obiektów, których pacjent się boi, a więc

węży, robaków , myszy, karaluchów.

• (3) Terapeuta trzyma w ręku sztuczne obiekty.

• (4) Terapeuta modeluje zbliżanie się do tych obiektów.

• (5) Pacjent powtarza = Zbliża się do prawdziwych obiektów np.

umieszczonych w szklanym pojemniku. Pacjent modeluje na użytek innych

zbliżanie się do obiektu , który budzi lęk. Inni pacjenci obserwują i przez

naśladownictwo obniża się ich poziom lęku.

B. Stopniowa ekspozycja w wyobraźni na bodźce, które budzą

lęk – (Systematyczna desensytyzacja)

• W przypadku lęku przed wystąpieniem publicznym lub lęku

przed egzaminem - lęk i unikanie jest wynikiem

uwarunkowania na interpersonalne sytuacje. Celem terapii

redukcja leku i unikania. Bodźce lękowe prezentowane są w

wyobraźni.

• Terapeuta uczy relaksu , wspólnie jest ustalana hierarchia

bodźców, które budzą lęk. Będąc w stanie relaksu pacjenci

skupiają się na wyobrażeniach sytuacji lękowych,

począwszy od tych które wywołują najmniejszy lęk, a

skończywszy na tych, które wywołują największy lęk.

Terapeuta wszystkim członkom grupy sugeruje wyobrażenie

sobie danej sytuacji z hierarchii. Każde kolejne wyobrażenie

powoduje, że siła lęku maleje i w końcu osiąga poziom

zerowy. Podczas jednej sesji sugeruje wyobrażanie sobie 3-4

sytuacji. Gdy w wyobraźni lęk ustaje, wtedy pacjent ma się

znaleźć w rzeczywistej sytuacji wywołującej lęk.

C. Terapia implozywna w wyobraźni lub w rzeczywistej

sytuacji

• Polega na ekspozycji ciągłej na bodźce lękowe w rzeczywistości lub w

wyobraźni. Prezentacja bodźców trwa tak długo, aż lęk zaczyna

słabnąć; co zajmuje od 10 minut do godziny. Jeśli technika okazuje się

skuteczna, poziom odczuwania lęku obniża się pod koniec każdej sesji,

a także pod koniec każdej następnej. Stosuje się ekspozycję stopniową

lub ciągłą. Bodźce lękowe prezentowane w rzeczywistości lub w

wyobraźni.

• Pacjenci wyobrażają sobie, że uczestniczą w sytuacji, której się boją,

na przykład widok krwi. Lub są w sytuacji, której się boją i oglądają

krew.

• W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych na przykład

przymusu mycia rąk, terapeuta dotyka butów lub podłogi i dotyka rąk

pacjentów i zapobiega umyciu rak przez namawianie, aby nie szli do

łazienki.

• W przypadku bulimii skłania pacjentów, aby spożywali pokarm, co

wywołuje lęk i zapobiega obniżeniu lęku przez pozbycie się pokarmu.

• W przypadku alkoholizmu stosuje ekspozycję na zapach lub widok

miejsca, które wywołują pragnienie wypicia alkoholu z treningiem

radzenia sobie z impulsem , aby wypić.

Trening relaksacji

• Stosowany jako metoda radzenia sobie z lękiem w przypadku lęku

uogólnionego oraz z bólem w przypadku migreny, syndromu jelita

drażliwego.

• Najpierw osoby są uczone relaksacji mięsni. Terapeuta podaje instrukcję,

gdy osiągną umiejętność odprężania się, wtedy uczy ich jak skrócić

instrukcję, aby osiągnąć stan odprężenia szybko. Dalej pacjenci ćwiczą, jak

powtarzając instrukcje bezgłośnie podczas wydechu: „odpręż się” - szybko

osiągnąć stan odprężenia.

• Gdy to opanują ćwiczą odprężanie się w różnych sytuacjach; chodząc,

siedząc, stojąc.

• Następnie uczą się rozpoznawania fizjologicznych sygnałów lęku albo

sygnałów pojawienia się bólu. Gdy mają opanowane obydwie umiejętności

stosują je łacznie. Gdy pojawia się napięcie jako sygnał lęku lub wczesny

sygnał bólu , wtedy natychmiast się odprężają i zapobiegają w ten sposób

wystąpieniu lęku lub bólu.

• W przypadku chorób reumatycznych poza treningiem relaksacji jest

stosowane planowanie aktywności dających przyjemność oraz techniki

wyobrażeniowe oddzielania się od bólu lub odwracania uwagi od bólu.

• W przypadku raka trening relaksacji służy kontrolowaniu skutków

ubocznych chemioterapii, jak objawy somatyczne: nudności i wymioty oraz

lęku jaki te objawy wywołują.

Trening masturbacji i trening umiejętności seksualnych

• Grupa złożona z 5 par małżeńskich.

• Trening masturbacji – edukacja dotycząca umiejętności

seksualnych w grupie, ćwiczenia są wykonywane w domu.

• Trening umiejętności seksualnych tak samo. Z tym, że w tym

przypadku jeszcze jest prowadzone poradnictwo w zakresie

eliminowania problemów w interakcjach seksualnych.

• Jeśli są konflikty w relacji małżeńskiej, trening umiejętności

seksualnych bywa stosowany z treningiem komunikacji,

treningiem rozwiązywania problemów, planowaniem interakcji

dostarczających przyjemności i zmniejszających interakcje

destrukcyjne.