Zaburzenia depresyjne wśród osób

uzależnionych od alkoholu są
zjawiskiem częstym. Współcześni
autorzy szacują, że u około połowy
osób przewlekle nadużywających
alkoholu co najmniej raz w życiu
występuje zespół depresyjny o
nasileniu chorobowym, w którym
wskazana lub niezbędna jest pomoc
psychoterapeutyczna lub
farmakologiczna, krótkotrwałe zaś
reakcje depresyjne są zjawiskiem nader
częstym, pojawiającym się wiele razy.

Depresja u osoby uzależnionej może

bezpośrednio zagrażać życiu. Większość
prób samobójczych podejmowanych przez
osoby pijące występuje w stanach
obniżonego nastroju (często jednocześnie w
stanie upojenia alkoholowego).



Ścisła obserwacja i pielęgnacja powinna

odbywać się cały czas. Pielęgniarka powinna

wiedzieć, gdzie przebywa pacjent i co robi.



Chory depresyjny potrzebuje obecności

drugiego człowieka, życzliwości,

bezpieczeństwa.



Należy wysłuchać chorego, który szuka

możliwości swobodnego wypowiadania się o

problemach.



Czasami wystarczy przy kimś pomilczeć,

oczekiwać na słowa pacjenta,

zakomunikować to co istotne.



Cierpliwość, akceptacja i empatia

umożliwiają dowartościowanie pacjenta,

poprawę jego samooceny.



Leki powinno się podawać zgodnie ze

zleceniem lekarskim, dyskretnie kontrolując

ich przyjmowanie.



Brak poczucia własnej wartości: należy

wskazać pozytywne fakty z życia chorej, jej

osiągnięcia. Można ją uświadamiać, o jej

możliwościach, znaczeniu dla innych, roli w

rodzinie czy grupie zawodowej. Pacjentkę

należy stopniowo aktywizować, powierzać

zadania adekwatne do możliwości. Rodzinę

trzeba zachęcać do odwiedzin i rozmów z

pacjentką.



Lęk depresyjny: obecność, rozmowa,
wysłuchanie i próby zrozumienia pacjenta
działają psychoterapeutycznie. Należy
zachęcać do udziału w zajęciach nie
wymagających skupienia, aktywność
rozładowuje napięcie.



Trudności w zasypianiu: stworzenie
warunków do snu, wietrzenie sali,
zapewnienie o bezpieczeństwie.



Niechęć do przyjmowanie posiłków:
zachęcenie do jedzenia, towarzyszenie w
czasie posiłku, karmienie w razie
konieczności.



Trudności z nawiązywaniem
kontaktów: rozmowa, dodanie
otuchy, udzielanie wyjaśnień,
zachęcanie do czytania, oglądania
telewizji, udziale we mszy Świętej,
zachęcanie innych pacjentów do
kontaktu z chorą.



Zaparcia stolca: stosowanie środków
naturalnych, zachęcanie do udziału
w porannej gimnastyce, aktywności
w ciągu dnia.



Niechęć do dbałości o higienę: rozmowa na
temat znaczenia dbałości o higienę,
dopilnowanie wykonywania toalety, pomoc w
utrzymaniu higieny, zauważenie i
pochwalenie wysiłków pacjenta.



Brak wiary w leczenie, niechęć do
przyjmowania leków: podtrzymanie wiary w
leczenie, przekonanie o farmakoterapii,
upewnienie się czy chory połknął leki.



Nie okazywać wyższości, wyzbyć się
niechęci i uprzedzeń.



Nie moralizować, piętnować, wytykać
błędów.



Działanie pielęgniarskie powinny być
uspokajające, wspierające. Postawa
niwelująca u chorych poczucie
beznadziejności, winy, obawy i strach.



Zachowanie powinno być naturalne w
wyrazie twarzy i głosu.



Powinno się wykazywać cierpliwość,
gotowość do słuchania, konsekwentność i
stanowczość.



Umieć znaleźć czas na indywidualną
rozmowę, jeśli chory tego potrzebuje, ale
pamiętać, że jest się „zawodowym” a nie
osobistym przyjacielem pacjenta.



Zachęcać do dbania o własny wygląd i
pożądek w otoczeniu.



Pacjent potrzebuje pomocy w zrozumieniu
swego postępowania i rozpoznaniu
problemu alkoholowego.



Pielęgniarka powinna akceptować chorego
jako jednostkę a nie jako alkoholika. Powinna
dostrzegać pozytywne zachowanie chorego,
doceniać, dowartościowywać a w przypadku
zaniedbać upominać i karać. Nie okazywać
litości, kontrolować abstynencję. Wykazywać
czujność, ostrożność, zdolność
obserwowania.

Terapia ukierunkowana na abstynencję



Wymogiem stawianym przez społeczności
terapeutyczne jest całkowite odstawienie
alkoholu. Celem terapii jest budowanie
uczciwej, otwartej relacji pomiędzy terapeutą i
poszczególnymi osobami w grupie. Dobrze
prowadzona terapia pozwala nabyć
kompetencję społeczną, tzn. umiejętność
radzenia sobie w życiu społecznym i poczucie
samowystarczalności.



Główną wadą tego typu leczenia jest wysoki
wskaźnik jego przerywania. Szacuje się, że ok.
75% pacjentów przerywa kurację w ciągu
pierwszego miesiąca – wynika to w głównej
mierze z niskiej motywacji do zerwania z
uzależnieniem.



Terapia grupowa dobrze sprawdza się w
leczeniu osób uzależnionych od alkoholu. To,
co człowiek uzależniony ma najbardziej
zaburzone w swoim życiu, to właśnie relacje z
innymi ludźmi. Próby zmiany tego stanu
rzeczy dokonywane w trzeźwym życiu będą
wymagały odnawiania prawdziwych
kontaktów z innymi ludźmi. Dlatego więc
grupy, w których bierze udział zdrowiejący
alkoholik, są dla niego idealnym miejscem
terapii.



Pozytywne skutki uczestnictwa w terapii
grupowej :

-

odbudowanie zaufania do innych ludzi,

-

alkoholik może poznać samego siebie,

-

pacjenci zaczynają siebie samych traktować
łagodniej, gdy widzą, w jaki sposób są
traktowani przez innych.



Przez cały proces terapii, zależnie od jego

stanu zaawansowania, pacjenci poddawani

są odpowiedniej porcji informacji w trakcie

zajęć grup edukacyjnych. Celem

uczestniczenia w takich grupach jest

zdobycie wiedzy na temat alkoholu, skutków

jego działania oraz przyswojenia sobie

informacji o chorobie alkoholowej. Spotkania

te mogą mieć różną formę: może to być mini

wykład, pokaz filmu, czy też spotkanie ze

specjalistą z dziedziny alkoholizmu,

lekarzem, zakończone dyskusją w grupie.



Są one oparte na trzech pierwszych krokach

wspólnoty Anonimowych Alkoholików. Krok pierwszy:

[¨Przyznaliśmy, że jesteśmy bezsilni wobec alkoholu,

że przestaliśmy kierować własnym życiem ¨]. Jest tu

mowa o potrzebie uznania swojej bezsilności

względem alkoholu oraz o konieczności kapitulacji,

bez której nie może rozpocząć się proces zdrowienia.¨.

Krok drugi: [¨Uwierzyliśmy, że Siła Większa od nas

samych może przywrócić nam zdrowie¨] po przez

oddanie Sile Większej od nas samych uleczenia z

uzależnienia prowadzi do pomniejszenia możliwości

swojego ¨Ja¨. Człowiek staje się wtedy mniej

samowystarczalny i wszechmocny, bardziej skory do

przyjmowania pomocy od innych. Na tym polega

właśnie ten paradoks mówiący o tym, że uznanie

swojej bezsilności wobec choroby jest pierwszym

etapem prowadzącym do jej wyleczenia.



Krok trzeci [¨Postanowiliśmy powierzyć naszą
wolę i nasze życie opiece Boga, jakkolwiek go
pojmujemy¨] . Realizacja tego kroku wymaga
podejmowania działań na rzecz zdrowienia w
oparciu o fakt, iż Bóg, jakkolwiek Go
pojmujemy, wspomaga nasz wysiłek w
budowaniu trzeźwego życia. W przekładaniu
idei zawartych w tym kroku na codzienne życie
mogą być pomocne słowa ¨Modlitwy o Pogodę
Ducha¨, którą Wspólnota AA zapożyczyła od
rzymskiego cesarza Marka Aureliusza



Psychoterapia depresji w początkowym
okresie leczenie ma zwykle działanie
wspomagające leczenie farmakologiczne. W
istocie polega na wspieraniu pacjenta,
udzielaniu mu niezbędnych informacji i
wyjaśnianiu, czym jest depresja. W miarę
zmniejszania objawów poprawia się
koncentracja, a wówczas znaczenie
psychoterapii wzrasta i często jest ona
niezbędna w dalszym procesie leczenia, a
zwłaszcza w zapobieganiu nawrotom.



Metody i techniki psychoterapeutyczne mające

zasadnicze znaczenie w leczeniu depresji

wywodzą się z koncepcji poznawczo-

behawioralnych. Koncepcje poznawcze

wychodzą z założenia, że osoby chorujące na

depresję jeszcze przed zachorowaniem

ujawniają specyficzny sposób myślenia o sobie i

otaczającym je świecie, który doprowadza do

obniżonej oceny własnej osobowości, błędnej

oceny swoich relacji z ludźmi oraz widzenia

swojej przyszłości w „czarnych barwach”.

Koncepcja behawioralna zakłada, że depresja

jest wynikiem przewagi karania za różne rodzaje

aktywności (nadmiernej krytyki) nad

nagradzaniem (pochwałą). Osoby, u których

wystąpiły objawy depresji nie odczuwają

zadowolenia ze swoich osiągnięć, mają kłopoty z

pozytywną oceną samego siebie oraz efektów

swojego działania.

Farmakoterapia w uzależnieniu od

alkoholu



W leczeniu powikłanych zespołów abstynencyjnych

stosuje się:



1. Benzodiazepiny i klometiazol (Hemineuryna). Leki

te maja działanie: przeciwlękowe, uspokajające,

nasenne. Najczęściej stosowane benzodiazepiny to:

diazepam (Relanium) i chlordiazepoksyd (Elenium).

Ostatnio coraz częściej stosuje się: lorazepam

(Lorafen) – szczególnie polecany u osób z

marskością wątroby, klorazepat (Cloranxen,

Tranxene) – można go podawać 1–2 x dobę. W

postępowaniu terapeutycznym w przypadku

niepowikłanych zespołów abstynencyjnych

wystarcza podanie 10–30 mg diazepamu na dobę.

W leczeniu drgawek abstynencyjnych zazwyczaj

stosuje się benzodiazepiny.



Rutynowym postępowaniem jest również

pozajelitowe podawanie witamin, przede

wszystkim B1. Disulfiram (Anticol, Esperal) –

hamuje aktywność dehydrogenazy aldehy-dowej,

co w przypadku wypicia alkoholu powoduje

burzliwe, nieprzyjemne objawy zatrucia

aldehydem octowym. Akamprozat (Campral) –

zmniejsza głód alkoholowy, wydłuża okresy

nawrotów, zmniejsza ilość wypijanego alkoholu.

Naltrexon (ReVia, Nemexin, Trexal) – redukuje

euforyzujące działanie alkoholu.



5. Stosuje się też inhibitory wychwytu zwrotnego

serotoniny:



• fluoksetyna (Bioxetin, Seronil, Fluoksetyna),



• fluwoksamina (Fevarin),



• citalopram (Cipramil), szczególnie użyteczny u

osób, u których głównym powodem picia są próby

„samoleczenia” alkoholem.

Leki przeciwdepresyjne, tymoleptyki



Leki przeciwdepresyjne powodują ustąpienie
objawów depresji po kilku tygodniach ich
sto-sowania.



Leki przeciwdepresyjne hamujące wychwyt
zwrotny monoamin: noradrenaliny i/lub
serotoniny (TLPD, CzLPD, SSRI, IMAO A,
RIMA, NaSSA, NARI, NDR, SARI, inne):



• nieselektywne inhibitory noradrenaliny i

serotoniny, działające również na inne układy

przekaźnictwa (układy cholinergiczny,

dopaminoergiczny, histaminowy) –TLPD: imi-

pramina (10 mg, 25 mg, amp. 25 mg),

amitryptylina (10, mg, 25 mg, amp. 50 mg),

dokse-pina (Doxepin 10 mg, 25 mg, amp. 50

mg), klomipramina (Anafranil 10 mg, 25 mg,

SR 75 mg, amp 25 mg, Hydiphen 25 mg),

dezipramina (Petylyl 25 mg), dibenzepina

(Noveril 240 mg), opipramol (Pramolan 50

mg)



• inhibitory wychwytu serotoniny-SSRI:

fluoksetyna (10 mg, 20 mg: Andepin,

Fluoksetyna, Fluoxetin, Bioxetyna, Deprexetin,

Seronil), fluwoksamina (Fevarin 50 mg, 100

mg), cita-lopram (Aurex 20 mg, 40 mg, Cital

20 mg, Cipramil 20 mg), escitalopram

(Lexapro 5 mg, 10