OPERACJE BANKOWE

• BANK [wł. banca ‘stół’, ‘ława’],
Pojecie ekonomiczne -

przedsiębiorstwa zajmujące się
pośrednictwem finansowym
polegającym na gromadzeniu
depozytów i udzielaniu
kredytów.

• Współcześnie banki świadczą

również inne usługi finansowe
i ubezpieczeniowe.

Według przedmiotu działania

operacje bankowe dzieli się
na:

• bierne,
• czynne
• pośredniczące.

• Najważniejsze operacje bierne,

polegające na gromadzeniu
środków pieniężnych przez
zaciąganie zobowiązań, to:
przyjmowanie wkładów (
depozyt bankowy),

emisja pieniądza

, emisja

obligacji

i innych

papierów wartościowych

, także

zaciąganie pożyczek w innych
Bankach ,

• Środki pieniężne nagromadzone w

wyniku operacji biernych oraz
kapitał własny Banku stanowią
podstawę operacji czynnych,
polegających na udzielaniu m.inn

kredytu

, pożyczek i innych

transakcji związanych z ryzykiem
kredytowym

• do operacji pośredniczących

(usługowych) zalicza się
czynności wykonywane przez
Bank na rachunek i zlecenie
ich klientów.

• Według form rozliczeń operacje

dzieli się na gotówkowe i
bezgotówkowe. Rozliczenia
gotówkowe są przeprowadzane
za pomocą czeku gotówkowego
lub w formie wpłaty i wypłaty
gotówki. Najczęściej spotykane
formy rozliczeń
bezgotówkowych to: polecenia
przelewu, czek rozrachunkowy,
akredytywa, karta płatnicza.

• Wszelkie rodzaje usług świadczonych poprzez

banki można nazwać czynnościami

bankowymi.

• Operacje bankowe są często utożsamiane z

czynnościami bankowymi, a nazwy używane są

zamiennie. Nie jest to do końca właściwe

podejście - można wymienić czynności

bankowe, które nie mają charakteru operacji

(np. banki udzielają swoim klientom porad lub

informują o przepisach finansowych).

Czynności usługowe banków są to usługi,

które są wykonywane na polecenie i rachunek

klientów, zwłaszcza dokonywanie obrotów

gotówkowych, bezgotówkowych, czekowych,

przelewowych, inkasowych, wykonywanie

zleceń dotyczących obrotów z zagranicą,

wykonywanie zleceń kupna-sprzedaży

papierów wartościowych .

• Definicję usługi bankowej, którą również

można spotkać w literaturze jest definicja

usługi bankowej określana jako kategorie

produktu marketingowego, której mogą

towarzyszyć dobra materialne, na przykład

bankomaty i inne usługi o mniejszym

znaczeniu .

W myśl regulacji Unii Europejskiej, usługi

bankowe są to oznaczone rodzaje czynności

oraz określone rodzaje aktywności instytucji

finansowych. Aktywność ta przejawia się w

czynnościach (usługach) charakterystycznych

dla różnych segmentów krajowego i

międzynarodowego rynku finansowego – rynku

pieniężnego, kapitałowego, kredytowego,

walutowego i instrumentów pochodnych.

• Na rynku zatem mamy do czynienia z

usługami oferowanymi klientom
odpłatnie, natomiast usługi
nieodpłatne mogą występować jako
element wzbogacający pakiet usług dla
określonego segmentu klientów.

• WAŻNE - usługi bankowe mają

najczęściej postać umowy banku z
klientem, co powoduje, że istotna rolę
odgrywają prawne aspekty regulacji
działalności usługowej banku.

Cechy, które można przypisać

usługom bankowym,
traktowane jako specyficzne
produkty rynkowe:

• niematerialność, która oznacza

niemożność dotknięcia, obejrzenia

produktu, tak jak ma to miejsce w

odniesieniu do dóbr materialnych

oferowanych na rynku dóbr. Fakt ten,

wiąże się z ponoszeniem większego

ryzyka potencjalnego klienta w

momencie podejmowanie decyzji o

zakupie usługi bankowej, a także

konieczność poszukiwania substytutów

owej niematerialności. Przykładem tego

jest, odnoszenie się do takich kategorii

jak: zaufanie do banku, renoma,

wiarygodność i profesjonalizm

pracowników bankowych;

• niejednorodność, cecha ta jest bardzo

zróżnicowana ze względu na znaczący

udział personelu bankowego w procesie

sprzedaży. W praktyce mamy do czynienia

z dość znaczącym zróżnicowaniem

poziomu obsługi klienta w zakresie

jednej usługi, nawet w oddziałach tego

samego banku na przykład: w trakcie

zakładania lokaty złotowej czy wynajmu

skrytki sejfowej. Stosowane procedury

bankowe i konkretne zachowania

personelu bankowego wpływają na

znaczne zróżnicowanie poziomu

zadowolenia potencjalnych klientów;

• długookresowość w czasie

konsumpcji, przykładem może być

kredyt inwestycyjny, który jest

rozłożony w czasie, ponadto

dostawca usługi czyli bank, może

aktywnie wpływać na proces jego

wykorzystywania, chociażby poprzez

wstrzymywanie kolejnych transzy

kredytowych. Podany przykład

wskazuje na możliwość znacznego,

czyli nawet kilkuletniego rozłożenia

w czasie procesu konsumpcji usługi

bankowej ;

• niemożność opatentowania usług i

zabezpieczenia przed szybkim
naśladownictwem przez konkurencję,
zatem w świadczeniu usług
bankowych szczególnego znaczenia
nabierają elementy wzbogacające
usługę podstawową o dodatkowe
atrybuty, które wyróżniają usługę na
tle konkurencji, między innymi:
bezpłatne ubezpieczenie na życie dla
osób zakładających rachunki
osobiste w banku;

• obwarowanie usług bankowych

większą liczbą regulacji prawnych
a procedury ostrożnościowe są
znacznie dalej posunięte i
rozwinięte niż w innych rodzajach
działalności nie tylko usługowej;

• silne zróżnicowanie wewnętrzne

asortymentu produktowo-usługowego, co

wiąże się ze zróżnicowanym poziomem

rozwoju, zwłaszcza techniczno-

technologicznego poszczególnych

przedsiębiorstw bankowych,

· występowanie specyficznych preferencji

poszczególnych segmentów klientów

bankowych, podczas gdy w analizach

zmian w tym sektorze klienci

(usługobiorcy) traktowani są często jako

zbiór homogeniczny,

· podejmowanie decyzji dotyczących

struktury sektora bankowego w sposób

właściwy dla tak zwanego mechanizmu

rynkowego regulowanego

KLASYFIKACJA USŁUG W
SEKTORZE BANKOWYM

1. Klasyczne kryterium usług
bankowych :
- usługi depozytowe,
- usługi kredytowe,
- usługi rozliczeniowe,
- usługi związane z obsługą
transakcji zagranicznych,
- usługi w zakresie rynku
kapitałowego,
- usługi dodatkowe np. doradztwo,
wynajem skrytek, usługi
ubezpieczeniowe.

2. Klasyfikacja usług bankowych z punktu widzenia

klienta i podziału czynności bankowych :

- operacje finansujące – polegają na

natychmiastowym lub późniejszym zwiększeniu

środków płatniczych klienta wraz z należącymi

do nich czynnościami,

- operacje depozytowe – umożliwiają klientowi

lokowanie w banku czasowo wolnych środków z

należącymi do nich czynnościami,

- usługi związane z obsługą obrotu płatniczego

klientów i własnego – banki realizują zlecenia

klienta, wykonania operacji płatniczych i

rozrachunkowych na rachunkach bankowych, a

także operacji inicjowanych przez dany bank,

- usługi różne – obejmują świadczenie klientom

usług konsultacyjno-doradczych, dostarczanie

informacji, pośrednictwo na rynku kapitałowym

itp.

3. Podział typowych usług bankowych :

· terminowe przyjęcie lub odstąpienie
środków pieniężnych (depozyty,
kredyty),
· przejęcie ryzyka (awal, akcept,
gwarancja),
· przechowywanie papierów
wartościowych i administrowanie nimi,
· obsługa obrotu płatniczego wraz z
emisją papierów wartościowych,
· operacje handlowe (handel papierami
wartościowymi, złotem, dewizami) .

• 4. Podział usług bankowych ze względu

na obszar :

- usługi bankowości detalicznej ( w tym

bankowość hipoteczna) , która skupia w

swoim obszarze osoby fizyczne, określane

jako klient indywidualny. Bankowość ta

zaspokaja w sposób kompleksowy

potrzeby finansowe dotyczące płacenia,

pożyczania i oszczędzania oraz w

inwestowania, zabezpieczania lub

ubezpieczania,

- usługi bankowości korporacyjnej,

obejmują gamę usług finansowych

świadczonych na rzecz podmiotów

prowadzących działalność gospodarczą.

Uzupełnieniem ww. są usługi bankowości

elektronicznej w postaci bankomatów

wypłacających gotówkę; e-banking, czyli

zdalne korzystanie z usług bankowych za

pomocą urządzeń informatycznych i

telekomunikacyjnych,

5. W skład usług bankowych wyodrębnionych przez

polskie prawo bankowe wchodzą :

1. Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na

żądanie lub terminowych,

2. Prowadzenia rachunków bankowych,

3. Udzielanie kredytów,

4. Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

oraz otwieranie akredytyw,

5. Emitowanie bankowych papierów wartościowych,

6. Przeprowadzanie bankowych rozliczeń

pieniężnych,

7. Wydawanie, rozliczenie i umarzanie pieniądza

elektronicznego,

8. Udzielanie pożyczek pieniężnych oraz kredytów

konsumenckich,

9. Operacje czekowe i wekslowe,

10. Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie

operacji przy ich użyciu,

11. Terminowe operacje finansowe,

12. Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,

13. Przechowywanie przedmiotów i papierów

wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,

14. Wykonywanie czynności obrotu dewizowego,

15. Udzielanie i potwierdzanie poręczeń,

16. Wykonywanie czynności zleconych związanych z

emisją papierów wartościowych.

• Czynności wymienione w punkcie 1-7 mogą

być wykonywane wyłącznie poprzez banki w

granicach określonych statutem banku.

Natomiast czynności od 8 do 16 mogą być

wykonywane również przez inne podmioty

(instytucje) ale wykonywane przez banki, stają

się formalnie czynnościami bankowymi.

Czynnościami bankowymi poza wyżej

wymienionymi mogą być także:

- nabywanie akcji i udziałów innej osoby

prawnej a także dokonywanie zmian swych

wierzytelności na składniki majątku dłużnika,

- zaciąganie zobowiązań związanych z emisją

papierów wartościowych i dokonywanie

obrotów papierami wartościowymi,

- nabywanie i zbywanie nieruchomości oraz

wierzytelności zabezpieczonych hipoteką,

- świadczenie usług konsultacyjno-doradczych

a także innych usług finansowych.

PODSTAWOWE ZASADY
DOTYCZĄCE OTWIERANIA
RACHUNKÓW BANKOWYCH

• Otwarcie rachunku bankowego

następuje poprzez złożenie
wniosku o otwarcie rachunku
oraz zawarcie z bankiem
umowy na piśmie.

•

Wnioskodawca zobowiązany jest do

przedłożenia następujących kopii lub

kserokopii:

- dokumentu tożsamości,

- zaświadczenia o wpisie do właściwej ewidencji

działalności gospodarczej, Krajowego Rejestru

Sądowego (Rejestru Przedsiębiorców) albo do

właściwego rejestru - zgodnie z obowiązującymi

przepisami,

- decyzji o nadaniu nr NIP,

- decyzji o nadaniu nr REGON,

- licencji, zezwolenia lub koncesji jeżeli

prowadzona działalność gospodarcza wymaga

takiego dokumentu,

- umowy spółki (w przypadku spółek),

- innych dokumentów wymaganych przez bank.

• Podpis złożony pod Umową traktowany jest dla celów

bankowych jako wzór podpisu Posiadacza rachunku.

Wszystkie późniejsze dokumenty w obrocie z bankiem

muszą być podpisane w sposób identyczny ze wzorami

podpisów. Dotyczy to nie tylko pieczątki, ale także

zewnętrznego wyglądu podpisu. Pracownicy Banku,

dostrzegając różnice w sposobie podpisywania

dokumentów, mogą odmówić wykonania danej

dyspozycji. W przypadku wystąpienia wątpliwości, co do

wiarygodności danych osobowych osoby / ób

występującej/ych o otwarcie Rachunku lub

dokumentów związanych z prowadzoną działalnością

gospodarczą czy wykonywaniem wolnego zawodu, Bank

ma prawo zażądać dodatkowych dokumentów

potwierdzających tożsamość oraz prawdziwość

okazanych dokumentów. Na dowód otwarcia rachunku,

Posiadacz Rachunku lub każdy ze Współposiadaczy

otrzymuje jeden egzemplarz podpisanej Umowy oraz

Potwierdzenie otwarcia rachunku bieżącego. Bank ma

prawo do odmowy otwarcia rachunku w przypadku nie

spełnienia warunków jego otwarcia, określonych w

regulacjach obowiązujących w Banku.

RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH DLA OSÓB

PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ.

• Dla osób będących przedsiębiorcami

bank może prowadzić następujące
rachunki:
- rachunki rozliczeniowe
- rachunki bieżące
- rachunki pomocnicze
- rachunki lokat terminowych

• Rachunek bieżący – zobowiązuje bank do

gromadzenia środków pieniężnych

kontrahenta oraz do przeprowadzania

rozliczeń bezgotówkowych z kontrahentami

krajowymi i zagranicznymi.

Przeprowadzane są na nim również

operacje gotówkowe, kredytowe,

dyskontowe i inne.

Umowa ta jest zawierana przede wszystkim

z osobami prawnymi i fizycznymi

prowadzącymi działalność gospodarczą, a

także z innymi osobami prawnymi (np. ze

szkołami wyższymi, fundacjami)

• Rachunek pomocniczy – może służyć do

dokonywania rodzajowo określonych
operacji pieniężnych i mają ułatwić lub
przyspieszyć przeprowadzanie rozliczeń
pieniężnych dokonywanych przez ich
posiadaczy. Mogą być także użyte do
dokonywania rozliczeń w innym
oddziale tego samego banku, więc
mogą być prowadzone zarówno przez
bank, który prowadzi rachunek bieżący,
jak też przez inny bank.

• Rachunek lokaty terminowej – służy do

przechowywania czasowo wolnych środków

pieniężnych przez czas określony w umowie

zawartej z bankiem, zwykle jest to okres

1,2,3,6,12,24,36 miesięcy

Aktualnie cechą charakterystyczną umowy o lokatę

terminową jest zawarte w niej zobowiązanie banku

do zapłaty odpowiednio wyższego oprocentowania

od wniesionego wkładu w zamian za gotowość

posiadacza rachunku do powstrzymania się od

wykonania uprawnienia do podjęcia wkładu przez

czas określony w umowie. Posiadasz takiego

rachunku może domagać się wypłaty wkładu w

każdej chwili, ale zgłoszenie takiego żądania przed

upływem terminu lokaty terminowej jest przez

bank traktowane jako wypowiedzenie umowy o

lokatę i wiąże się to z utratą oprocentowania lub

zmniejszeniem jego wysokości.

RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH DLA OSÓB

FIZYCZNYCH NIE PROWADZĄCYCH

DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.

• Dla osób fizycznych, które nie

prowadzą działalności
gospodarczej bank może
prowadzić rachunki:
- rachunki oszczędnościowe
- rachunki oszczędnościowo-
rozliczeniowe

• Rachunek oszczędnościowy –Rachunek

oszczędnościowy służy potrzebom

osobistym, Rachunki oszczędnościowe nie

mogą być wykorzystywane przez ich

posiadaczy do przeprowadzania rozliczeń

pieniężnych związanych z prowadzeniem

działalności gospodarczej. Nie pokrywa się

ono z pojęciem działalności zarobkowej, w

szczególności nie obejmuje ono działalności

niemającej charakteru zorganizowanego i

ciągłego. Nie jest działalnością gospodarczą

działalność zarobkowa adwokata i radcy

prawnego, rzecznika patentowego, a także

działalność zarobkowa notariusza.

• Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy -

Konto osobiste lub inaczej rachunek

oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR).

Konto takie zgodnie z nazwą służy do

zaspokajania potrzeb osobistych jego

właściciela - osoby fizycznej, czyli klienta

indywidualnego. Na koncie gromadzone są

wpłaty, które muszą pochodzić z

wynagrodzeń lub świadczeń emerytalno-

rentowych przekazywanych przez zakłady

pracy właściciela, jak również z innych

tytułów. Zadeklarowanie stałych

(systematycznych) wpłat na konto przez

właściciela jest na ogół warunkiem jego

otwarcia.

• Posiadacz rachunku bankowego dysponuje

swobodnie środkami pieniężnymi
zgromadzonymi na rachunku. W umowie z
bankiem mogą być jednak zawarte
postanowienia ograniczające swobodę
dysponowania tymi środkami. Ograniczenia
mogą wynikać nie tylko z umowy rachunku
bankowego, ale mogą być również
następstwem innych zdarzeń (np. w wyniku
zajęcia rachunku bankowego przez
komornika w ramach postępowania
egzekucyjnego).

• Rachunek bankowy może mieć postać

rachunku wspólnego prowadzonego dla

kilku osób fizycznych lub kilku jednostek

samorządu terytorialnego (art. 51 ustawy

Prawo bankowe). W tym pierwszym wypadku

każdy ze współposiada czy rachunku

bankowego może swobodnie dysponować

zgromadzonymi na tym rachunku

środkami pieniężnymi, także każdy ze

współposiadaczy może rozwiązać umowę

rachunku bankowego ze skutkiem dla

wszystkich współposiadaczy (art. 51a

ustawy Prawo bankowe). W drugim

przypadku rachunek bankowy może być

prowadzony jedynie w związku z wspólnym

wykonywaniem zadań publicznych, w

tym dla realizacji przedsięwzięć

współfinansowanych ze środków UE.

ELEMENTY KTÓRE MUSI ZAWIERAĆ

KAŻDA UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO

• Umowa rachunku bankowego to umowa, w

której bank zobowiązuje się względem

posiadacza rachunku do przechowywania

jego środków pieniężnych oraz do

przeprowadzania na jego zlecenie

rozliczeń pieniężnych. Bank może

dysponować zgromadzonymi środkami

pieniężnymi klienta, natomiast jest

zobowiązany do natychmiastowego ich

zwrotu na każde żądanie klienta.

• Umowa rachunku bankowego powinna zawierać:

1. strony umowy

2. rodzaj otwieranego rachunku

3. walutę, w jakiej rachunek jest prowadzony

4. czas, na jaki rachunek został otwarty

5. wysokość oprocentowania i warunki jego

zmiany

6. wysokość prowizji i opłat związanych z

wykonywaniem umowy

7. formy i zakres rozliczeń pieniężnych

dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku

oraz terminy ich realizacji

8. zakres odpowiedzialności banku za terminowe

i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń

pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za

przekroczenie terminu realizacji dyspozycji

posiadacza rachunku.

9. tryb i warunki dokonywania zmian umowy

10. sposób i termin wypowiedzenia lub

rozwiązania umowy rachunku

11. zasady rozwiązania umowy w razie

niedokonywania na rachunku żadnych obrotów.

• Stronami umowy rachunku bankowego są

bank i posiadacz rachunku bankowego. Taka

umowa powinna być zawarta na piśmie.

Umowę rachunku bankowego charakteryzuje

odpłatność, polega ona na oprocentowaniu

kapitału na rzecz klienta. Bank zobowiązany

jest do zwrotu całości lub części środków

pieniężnych klienta na każde jego zadanie.

Bank ma tez obowiązek przeprowadzać na

zlecenie posiadacza rachunku wskazanych

przez niego rozliczeń pieniężnych. Posiadacz

rachunku powinien po każdej zmianie stanu

rachunku otrzymywać wyciąg z rachunku

bankowego. Bank ponosi odpowiedzialność za

wypłatę gotówki czy przelewy z rachunku

bankowego, jeżeli posiadacz rachunku zgłosił

utratę tych dokumentów, a posłużyła się nimi

osoba nieuprawniona.

• Odpowiedzialność ta powstaje od chwili zgłoszenia

utraty dokumentów. Przed zawiadomieniem o

utracie dokumentów bank zobowiązany jest do

zachowania należytej staranności przy wykonywaniu

zobowiązania umownego oraz do dołożenia

wszelkich starań w zakresie bezpieczeństwa

powierzonych mu

środków pieniężnych. Jeżeli umowa zawarta jest na

czas nieoznaczony, strony mogą rozwiązać taka

umowę w dowolnym czasie przez właściwe

wypowiedzenie (art. 730 KC).

Natomiast bank ma prawo wypowiedzieć umowę

rachunku bankowego jedynie z ważnych powodów

(np. ogłoszenie upadłości posiadacza rachunku

bankowego). Umowa rachunku bankowego może

ulec rozwiązaniu, gdy w ciągu dwóch lat nie

dokonano na rachunku żadnych obrotów, poza

dopisywaniem odsetek, a stan środków pieniężnych

na tym rachunku nie przekracza kwoty minimalnej

określonej w tej umowie (art. 60 ustawy Prawo

bankowe).

DOKUMENTY POTWIERDZAJĄCE

ZAWARCIE UMOWY RACHUNKU

OSZCZĘDNOŚCIOWEGO.

• Dowodem potwierdzającym zawarcie

umowy rachunku oszczędnościowego
może być:
- imienna książeczka oszczędnościowa
- imienny dokument potwierdzający
zawarcie umowy.

• Jeżeli bank wyda taki dokument, jest

on zwolniony od obowiązku przesyłania

posiadaczowi rachunku bankowego

wyciągów z tego rachunku. Natomiast

w przypadku utraty tego dokumentu,

podlega on umorzeniu.

Wprowadzenie nakazu używania w

dokumencie stwierdzającym zawarcie

umowy rachunku oszczędnościowego

wyrazu „oszczędnościowy” ma na celu

usunięcie ewentualnych wątpliwości co

do charakteru konkretnej umowy

rachunku bankowego.

• Książeczka oszczędnościowa lub inny

dokument potwierdzający zawarcie umowy o

rachunek oszczędnościowy mogą mieć, choć

nie muszą, charakter papieru wartościowego.

Charakter papieru wartościowego książeczka

oszczędnościowa (lub inny dokument) ma

wówczas, gdy w umowie rachunku

oszczędnościowego (w regulaminie

bankowym) zawarto klauzulę przewidującą, iż

możliwość realizacji przez posiadacza

rachunku jego uprawnień wynikających z

umowy wymaga jako przesłanki koniecznej

przedstawienia książeczki oszczędnościowej

dłużnikowi (bankowi). W takim przypadku do

imiennych książeczek oszczędnościowych

mają zastosowanie przepisy kodeksu

cywilnego o imiennych papierach

wartościowych.

• Innym dokumentem niż książeczka

oszczędnościowa potwierdzającym

zawarcie umowy rachunku

oszczędnościowego może być

wypełniony i podpisany przez strony

formularz samej umowy. Umowa

może również przewidywać inne

formy stwierdzania uprawnień

rachunku do dysponowania wkładem

np. imienne karty plastikowe.

• Uprawnienia posiadacza rachunku

bankowego z tytułu wniesionego
wkładu, w tym także wkładu
oszczędnościowego mogą zostać
przelane na osobę trzecią.
Przeniesienie wierzytelności z
tytułu wkładu następuje przez
przelew (pisemny) połączony z
wydaniem książeczki
cesjonariuszowi. (osoba na którą
zostały przeniesione prawa).

•

Środki pieniężne znajdujące się na

rachunku oszczędnościowym są wolne od

zajęcia na podstawie sadowego lub

administracyjnego tytułu wykonawczego

do

wysokości trzykrotnego przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia w sektorze

przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z

zysku, ogłaszanego przez Prezesa

Głównego

Urzędu Statystycznego za okres

bezpośrednio poprzedzający dzień

wystawienia

tytułu wykonawczego.

• Z chwilą otrzymania od podmiotu

prowadzącego egzekucję (np. komornika)
zawiadomienia o zajęciu rachunku
oszczędnościowego bank prowadzący
rachunek zobowiązany jest do
niedokonywania wypłat z rachunku do
wysokości zajętej wierzytelności oraz do
bezzwłocznego przekazania zajętej kwoty
na pokrycie należności wierzyciela. Po
wykonaniu tego obowiązku bank
zobowiązany jest do uwzględnienia kwoty
objętej zwolnieniem od egzekucji.

OBOWIĄZKI BANKU W PRZYPADKU

ŚMIERCI POSIADACZA RACHUNKU

OSZCZĘDNOŚCIOWEGO.

• art.55

W przypadku śmierci posiadacza rachunku

oszczędnościowego bank jest zobowiązany

wypłacić z tych rachunków:

a. kwotę wydatkowaną na koszty pogrzebu

posiadacza rachunku osobie, która przedstawiła

rachunki stwierdzające wysokość poniesionych

przez nią kosztów – w wysokości

nieprzekraczającej kosztów urządzenia

pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w

danym środowisku. Kwota wypłacona nie

wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.

b. Kwotę równą wypłatom na rachunki

dokonanym przez organ wypłacający

świadczenie z ubezpieczenia lub zabezpieczenia

społecznego albo uposażenie w stanie

spoczynku, które nie przysługiwały za okres po

śmierci posiadacza rachunku, wskazaną we

wniosku organu wypłacającego to świadczenie

lub uposażenie, skierowanym do banku wraz z

podaniem numerów rachunków, na które

dokonano wpłat.

• Bank jest zwolniony od wypłaty pełnej lub

częściowej kwoty, o której mowa w punkcie

b, jeżeli przed otrzymaniem wniosku

organu wypłacającego świadczenie lub

uposażenie dokonał z tych rachunków

wypłat innym uprawnionym osobom, które

to wypłaty nie pozwalają zrealizować

wniosku w całości lub części, oraz w

terminie 30 dni od otrzymania wniosku

poinformuje o tym ten organ, wraz ze

wskazaniem osób, które pobrały wypłaty.

Bank nie odpowiada za szkody wynikające

z wykonywania czynności.

Odpowiedzialność w tym zakresie ponosi

organ wypłacający świadczenie lub

uposażenie, który wystąpił z wnioskiem.

• W razie śmierci posiadacza rachunków

oszczędnościowych osoba, która poniosła

wydatki związane z pogrzebem posiadacza

rachunku i przedstawiła rachunki

stwierdzające wysokość ich wydatków, może

żądać od banku prowadzącego rachunek

oszczędnościowy wypłacenia jej kwoty

stanowiącej równowartość tych wydatków.

Bez znaczenia jest czy osoba ta należy do

kręgu spadkobierców po zmarłym

posiadaczu. Roszczenie to ogranicza się

jednak do kwoty nieprzekraczającej kosztów

urządzenia pogrzebu. Wypłacona przez bank

kwota nie wchodzi do spadku po posiadaczu

rachunku.

• Osoba domagająca się zwrotu kosztów

urządzenia pogrzebu nie musi

przedstawić bankowi książeczki

oszczędnościowej zmarłego (lub

innego dowodu zawarcia umowy).

Należy przyjąć, że bank, który

otrzymał żądanie wypłaty od osoby

przedstawiającej rachunki, nie może

odmówić tej osobie informacji o fakcie

prowadzenia rachunku

oszczędnościowego dla osoby zmarłej.

• W przypadku, gdy ilość środków

zgromadzonych na rachunku
oszczędnościowym w danym
banku nie wystarcza na pełne
pokrycie kosztów urządzenia
pogrzebu, bank zobowiązany jest
jedynie do wypłacenia sumy
mieszczącej się w granicach salda
dodatniego.

• Obowiązek banku wypłaty na

rzecz ZUS powstaje z chwilą
otrzymania od organu rentowego
wniosku. Organem rentowym jest
Biuro Rent Zagranicznych lub też
inna jednostka organizacyjna ZUS,
określona jako właściwa do
wydawania decyzji w sprawach
świadczeń w przepisach o
systemie ubezpieczeń
społecznych.

• Obowiązek wypłaty na rzecz ZUS obciąża

bank do wysokości środków

znajdujących się na rachunku w chwili

otrzymania wniosku od organu

rentowego.

Jeżeli jednak bank po otrzymaniu

wniosku wypłacił z rachunku objętego

wnioskiem określone kwoty innym

osobom uprawnionym, powodując w

konsekwencji zmniejszenie salda

dodatniego rachunku poniżej poziomu

niezbędnego do realizacji wniosku, to

jest on w dalszym ciągu zobowiązany do

wypłaty na rzecz ZUS w granicach jego

wniosku , powstały niedobór bank musi

pokryć z własnych środków.

BANKOWE

ROZLICZENIA

PIENIĘŻNE.

• Bankowe rozliczenia pieniężne – to

operacje polegające na dokonywaniu

zmian w stanie środków pieniężnych na

rachunku bankowym na zlecenie klienta w

wyniku czynności, które z mocy prawa

powodują wskazane zmiany w stanie praw

majątkowych klienta.

W większości przypadków bankowe

rozliczenia pieniężne są dokonywane w

wykonaniu łączącej bank z klientem

umowy rachunku bankowego, albo w

wykonaniu innej umowy (np. umowy

kredytowej)

• Rozliczenia te są przeprowadzane:

1. na polecenie („zlecenie”)

posiadacza rachunku lub jego

przedstawiciela ustawowego albo

pełnomocnika

2. w wykonaniu polecenia złożonego

przez osobę trzecią bezpośrednio w

banku prowadzącym rachunek albo

innym banku; w takim przypadku do

realizacji polecenia niezbędna jest

uprzednio wyrażona zgoda posiadacza

rachunku (np. w przypadku polecenia

zapłaty)

3. z inicjatywy samego banku w

przypadku przewidzianych w umowie

lub regulaminie bankowym (np.

dopisywanie odsetek od wkładu,

pobieranie z rachunku kwot należnych

z tytułu prowizji i opłat).

• Poza wyżej określonymi przypadkami

bankowe rozliczenia pieniężne mogą być
dokonywane – na zasadzie wyjątku od
reguły – w razie zajścia zdarzeń
określonych w ustawie, które zobowiązują
bank do dokonania rozliczenia bez
względu na wolę posiadacza rachunku.
Typowymi przykładami tego rodzaju
zdarzeń jest zajęcie rachunku przez
komornika, rodzące po stronie banku
obowiązek przekazania zajętej kwoty na
pokrycie egzekwowanej należności.

• W treści polecenia rozliczeniowego

powinny być określone:

a) rodzaj usługi rozliczeniowej, czyli

forma rozliczenia (np. przelew)

b) strony rozliczenia (wierzyciel,

dłużnik)

c) rachunki bankowe stron

rozliczenia (przez wskazanie ich

banków oraz numerów rachunków)

d) kwota, która ma być przekazana z

jednego rachunku na drugi, a także

ewentualnie termin realizacji

polecenia.

• Bankowe rozliczenia pieniężne mogą

być przeprowadzane w formie
gotówkowej bądź w formie
bezgotówkowej.
Rozliczenia gotówkowe mogą być
przeprowadzane, gdy co najmniej jedna
z osób dokonujących rozliczenia
posiada rachunek bankowy.
Natomiast rozliczenia bezgotówkowe
mogą być przeprowadzane jedynie w
przypadku, gdy zarówno wierzyciel, jak
i dłużnik posiadają rachunki bankowe.

FORMY DOKONYWANIA

ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH

• A) GOTÓWKOWE

Rozliczenia gotówkowe polegają na
przyjmowaniu przez bank znaków
pieniężnych lub też na ich wypłacie. Mogą
one być dokonywane przez realizację
czeków lub też przez wypłatę gotówki na
rachunek wierzyciela.
Rozliczenia gotówkowe mogą być
przeprowadzane, gdy co najmniej jedna z
osób dokonujących rozliczenia posiada
rachunek bankowy

• B) BEZGOTÓWKOWE

Rozliczenia bezgotówkowe mogą być

przeprowadzane jedynie w przypadku, gdy

zarówno wierzyciel, jak i dłużnik posiadają

rachunki bankowe

Rozliczenie bezgotówkowe - polega na

obciążeniu rachunku bankowego dłużnika oraz

uznaniu rachunku bankowego wierzyciela.

Rachunek dłużnika i wierzyciela mogą

znajdować się w jednym banku lub też w

różnych bankach.

Bezgotówkowe rozliczenia pieniężne

przeprowadzane są przy użyciu papierowych

bądź elektronicznych nośników informacji, w

tym również przy użyciu kart płatniczych.

• Rozliczenia bezgotówkowe mogą

być przeprowadzane w jednej z
następujących form:
1) polecenia przelewu
2) polecenia zapłaty
3) czeku rozrachunkowego
4) kartą płatniczą

• Polecenie przelewu – jest najpowszechniejszą

formą rozliczeń bezgotówkowych. Stanowi ono

udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika obciążenia

jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą

rachunku wierzyciela.

W przypadku, gdy zarówno wierzyciel, jak i

dłużnik posiadają w tym samym banku rachunki,

bank ten dokonuje zapisów na obu rachunkach,

zmniejszając stan rachunku dłużnika i zwiększając

jednocześnie stan rachunku wierzyciela.

W przypadku, gdy dłużnik i wierzyciel posiadają

rachunki w różnych bankach, operacja ta

dokonywana jest przez bank dłużnika, we

współpracy z bankiem wierzyciela i ewentualnie z

bankami pośredniczącymi. W tym przypadku,

bank wierzyciela obowiązany jest zawiadomić

wierzyciela o stanie jego rachunku bankowego po

przeprowadzonej operacji.

• Polecenie zapłaty - stanowi udzieloną

bankowi dyspozycję wierzyciela
obciążenia określoną kwotą rachunku
bankowego dłużnika i uznania ta kwotą
rachunku wierzyciela. Dyspozycja
wierzyciela oznacza równocześnie jego
zgodę na cofnięcie przez bank dłużnika
obciążenia rachunku dłużnika i
cofnięcie uznania rachunku wierzyciela
w przypadku dokonanego przez
dłużnika odwołania polecenia zapłaty.

• Przeprowadzenie rozliczeń poleceniem zapłaty

jest dopuszczalne pod warunkiem:

1. posiadania przez wierzyciela i dłużnika

rachunków w bankach, które zawarły

porozumienie w sprawie stosowania polecenia

zapłaty, określające:

- zakres odpowiedzialności banków wykonujących

polecenie zapłaty

- przyczyny odmowy wykonania polecenia zapłaty

przez bank dłużnika

- procedury dochodzenia wzajemnych roszczeń

banków, wynikających ze skutków odwołania

polecenia zapłaty przez dłużnika

- wzory jednolitych formularzy

- zasady wykonywania przez banki poleceń zapłaty

za pomocą elektronicznych nośników informacji

• 2. udzielenia przez dłużnika wierzycielowi

zgody do obciążenia rachunku dłużnika w

drodze polecenia zapłaty w umownych

terminach zapłaty z tytułu określonych

zobowiązań

• 3. zawarcia pomiędzy wierzycielem a

bankiem prowadzącym jego rachunek

umowy w sprawie stosowania polecenia

zapłaty przez wierzyciela, zawierającej:

- zgodę banku na stosowanie polecenia

zapłaty przez wierzyciela

- zasady składania i realizowania poleceń

zapłaty

- zgodę wierzyciela na obciążenie jego

rachunku kwotami odwołanych poleceń

zapłaty wraz z odsetkami

• Bank, który udzielił wierzycielowi zgody

na stosowanie polecenia zapłaty, jest

wobec banków-stron porozumienia,

odpowiedzialny za działania wierzyciela

związane ze stosowaniem poleceń

zapłaty, w szczególności jest obowiązany

- do natychmiastowego uznania kwotą

odwołanego polecenia zapłaty rachunku

banku dłużnika wraz z odsetkami

- również w przypadku braku środków

na rachunku wierzyciela lub wystąpienia

innej przyczyny uniemożliwiającej

obciążenie rachunku bankowego

wierzyciela.

•

Uznanie rachunku bankowego wierzyciela następuje

po uzyskaniu przez jego bank od banku dłużnika

środków wystarczających na pokrycie polecenia

zapłaty.

Dłużnikowi przysługuje prawo do cofnięcia w

każdym czasie zgody do obciążenia swojego

rachunku w drodze polecenia zapłaty.

Dłużnik może odwołać pojedyncze polecenie zapłaty,

w banku prowadzącym jego rachunek w terminie:

1) 30 dni kalendarzowych od dnia dokonania

obciążenia rachunku bankowego – w przypadku gdy

dłużnikiem jest osoba fizyczna nie wykonująca

działalności gospodarczej,

2) 5 dni roboczych od dnia dokonania obciążenia

rachunku bankowego – w przypadku pozostałych

dłużników.

• Odwołanie polecenia zapłaty przez

dłużnika zobowiązuje bank dłużnika
do natychmiastowego uznania
rachunku bankowego dłużnika kwotą
odwołanego polecenia zapłaty.
Uznanie rachunku dłużnika następuje
z datą złożenia odwołania polecenia
zapłaty, z obowiązkiem naliczenia
odsetek należnych dłużnikowi z tytułu
oprocentowania rachunku
bankowego.