Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

1 

Funkcjonowanie gospodarki. 
Wprowadzenie do makroekonomii 

DR JOANNA ŚWIDERSKA 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 
Wydział Ekonomiczny 

j-swiderska@tlen.pl 
joanna.swiderska@umcs.pl 

Lublin, 

październik 13  

Czynności (operacje) bankowe 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Rodzaje operacji bankowych 

aktywne 

pasywne 

usługowe 

pozostałe 

sensu largo 

sensu stricto 

różne 

finansujące 

depozytowe 

rozliczeniowe 

wg bilansu banku 

(k. przedmiotowe)

 

wg prawa 

bankowego

 

z punktu  

widzenia klienta

 

operacje bankowe 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Czynności bankowe sensu stricto: 

• przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z 

nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków 

tych wkładów 

• prowadzenie innych rachunków bankowych 
• udzielanie kredytów 
• udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie 

i potwierdzanie akredytyw 

• emitowanie bankowych papierów wartościowych 
• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych 
• wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego 
• wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla 

banku w odrębnych ustawach 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

2 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Czynności zastrzeżone dla banku w innych ustawach

: 

• emitowanie hipotecznych i publicznych listów zastawnych 
• prowadzenie tzw. kasy mieszkaniowej 

(prowadzenie rachunków 

oszczędnościowo-kredytowych i udzielanie kredytów kontraktowych) 

• tzw. bank domicylowy, oznaczony w dowodzie składowym jako 

właściwy do przyjmowania, przechowywania i wypłacania kwot 

posiadaczowi dowodu składowego 

• pełnienie funkcji banku-reprezentanta emisji obligacji 

w sytuacji, 

gdy jest ona zabezpieczona poręczeniem lub gwarancją Skarbu Państwa, a liczba 

nabywców obligacji jest wyższa niż 15 

• zaciąganie kredytów refinansowych w banku centralnym, 

udzielanych w ramach polityki monetarnej w celu uzupełnienia zasobów 

pieniężnych banku 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Czynności bankowe sensu largo

: 

•

udzielanie pożyczek pieniężnych 

•

operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których 

przedmiotem są warranty 

•

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich 

użyciu 

•

terminowe operacje finansowe 

•

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych 

•

przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz 

udostępnianie skrytek sejfowych 

•

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Czynności bankowe sensu largo

: 

•

udzielanie i potwierdzanie poręczeń 

•

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją 

papierów wartościowych 

•

pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz 

rozliczeń w obrocie dewizowym 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

3 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Pozostałe czynności wykonywane przez banki

: 

• obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej 

osoby prawnej i jednostek uczestnictwa w funduszach 

inwestycyjnych 

• dokonywanie obrotu papierami wartościowymi 
• dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, 

zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika  

• nabywanie i zbywanie nieruchomości 
• świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach 

finansowych 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Czynności bankowe wg prawa bankowego 

Pozostałe czynności wykonywane przez banki

: 

• świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o 

podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania 

certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w 

czynnościach, których są stronami 

• świadczenie innych usług finansowych 
• wykonywanie innych czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw 

uprawniają banki do tego 

• zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów 

wartościowych 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Operacje bankowe wg kryterium przedmiotowego 

Istotą omawianej klasyfikacji jest odniesienie 

poszczególnych operacji do sprawozdania finansowego, 

przede wszystkim - bilansu banku, co odzwierciedla również 

stosowana terminologia 

– wyróżnia się operacje aktywne i pasywne, ale 

także usługowe (pośredniczące)

.  

Bilans jest jednak tylko punktem wyjścia dla określenia tej 

klasyfikacji i w tym zakresie nie należy traktować go 

dosłownie, ponieważ wiele operacji bankowych nie znajduje 

w nim odzwierciedlenia.  

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

4 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Operacje bankowe a sprawozdanie finansowe banku komercyjnego 

AKTYWA 

PASYWA 

Pozycje pozabilansowe

: 

1.

zobowiązania warunkowe udzielone  

i otrzymane (finansowe i gwarancyjne) 

2.

zobowiązania związane z realizacją operacji 

kupna/sprzedaży 

3.

pozostałe  

Czynności (operacje) bankowe 

 

Operacje bankowe a sprawozdanie finansowe banku komercyjnego 

Pozycje pozabilansowe banku

: 

•

udzielone i otrzymane zabezpieczenia 

•

udzielone i otrzymane zobowiązania o charakterze finansowym 

(np. potwierdzone linie kredytowe, otwarte akredytywy dokumentowe) 

•

udzielone i otrzymane zobowiązania o charakterze 

gwarancyjnym 

(gwarancje i poręczenia) 

•

operacje walutowe 

•

zawarte przez bank kontrakty kupna-sprzedaży instrumentów 

finansowych w okresie pomiędzy zawarciem transakcji i jej 

rozliczeniem 

(np. transakcje na instrumentach pochodnych, terminowe 

operacje finansowe) 

Czynności (operacje) bankowe 

 

 

Struktura aktywów bilansowych banków w Polsce w latach 2006-2010 (%) 

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

06

I

III V VII IX XI 07

I

III V VII IX XI 08

I

III V VII IX XI 09

I

III V VII IX XI 10

I

III V VII IX

Pozostałe aktywa

Aktywa trwałe

Aktywa zagraniczne

Papiery własn. wyemitowane
przez podm. krajowe

Dłużne PW wyemitowane przez
poz. sektory krajowe

Dłużne PW wyemitowane przez
sektor IRiS

Dłużne PW wyemitowane przez
MIF

Kredyty, pożyczki i inne należn.
od pozostałych sektorów
krajowych
Kredyty, pożyczki i inne należn.
od sektora IRiS

Kredyty, pożyczki i inne należn.
od pozostałych MIF

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

5 

Czynności (operacje) bankowe 

 

 

Struktura pasywów bilansowych banków w Polsce w latach 2006-2010 (%) 

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

06 I III

V VII IX XI 07 I III

V VII IX XI 08 I III

V VII IX XI 09 I III

V VII IX XI 10 I III

V VII IX

Pozostałe pasywa

Pasywa zagraniczne

Rezerwy

Fund. własne i uzupełniające

Emisja dłużnych papierów
wartościowych

Depozyty i in. zobow. wobec
pozostałych sektorów kraj.

Depozyty i in. zobow. wobec
centralnych IR

Depozyty i in. zobow. Wobec
MIF

Czynności (operacje) bankowe 

 

Działania banku a rodzaj operacji bankowych 

Rodzaj operacji bankowych 

S 

L 

P 

dokonywanie obrotu papierami wartościowymi we własnym imieniu 

dokonywanie, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności 

na składniki majątku dłużnika 
emitowanie bankowych papierów wartościowych w rozumieniu ustawy prawo 

bankowe 

emitowanie listów zastawnych 

korzystanie ze skarbca nocnego (wrzutni) 

nabywanie dłużnych papierów wartościowych we własnym imieniu 

nabywanie i zbywanie nieruchomości 

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych, w tym kredytowych 

obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów innej osoby prawnej i 

jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Działania banku a rodzaj operacji bankowych 

Rodzaj operacji bankowych 

S 

L 

P 

operacje czekowe 

operacje wekslowe z udziałem banku centralnego  

operacje, których przedmiotem są warranty 

otwieranie i potwierdzanie akredytyw 

pełnienie funkcji banku-reprezentanta emisji określonych obligacji 
pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie 

dewizowym 
prowadzenie rachunków oszczędnościowo-kredytowych w tzw. kasach 

mieszkaniowych 
prowadzenie rachunków powierniczych 
prowadzenie rachunków wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z 

nadejściem oznaczonego terminu 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

6 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Działania banku a rodzaj operacji bankowych 

Rodzaj operacji bankowych 

S 

L 

P 

prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych 
przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie 

skrytek sejfowych 

przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych 

przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem 

oznaczonego terminu  
przyjmowanie, przechowywanie i wypłacanie kwot posiadaczowi dowodu 

składowego 
świadczenie usług certyfikacyjnych w rozumieniu przepisów o podpisie 

elektronicznym 

świadczenie usług konsultacyjno-doradczych w sprawach finansowych 

terminowe operacje finansowe  

udzielanie akceptów weksli 

Czynności (operacje) bankowe 

 

Działania banku a rodzaj operacji bankowych 

Rodzaj operacji bankowych 

S 

L 

P 

udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych 

udzielanie i potwierdzanie poręczeń 

udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych 

udzielanie poręczeń wekslowych 

wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego 

wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu 

wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych 

zaciąganie kredytów refinansowych w banku centralnym (np. kredytu 

lombardowego, technicznego) 

zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych, np. obligacji 

Funkcjonowanie gospodarki. 
Wprowadzenie do makroekonomii 

JOANNA ŚWIDERSKA 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 
Wydział Ekonomiczny 

Dziękuję za uwagę 

Czynności (operacje) bankowe 

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 

 

dr Joanna Świderska 

październik 13 

7 

 

dr Joanna Świderska 

Katedra Bankowości 

 

Literatura 

1. T. Galbarczyk, J. Świderska, Bank komercyjny w Polsce. Podręcznik akademicki, Difin, 

Warszawa 2011, rozdz. 3.1-3.3 

2. W. Jaworski, Z. Zawadzka (red.), Bankowość. Podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa 2002, 

cz. II, rozdz. 1 

3. Srokosz W., Czynności bankowe zastrzeżone dla banków, Wyd. Brandta, Bydgoszcz-Wrocław 

2003, rozdz. 3.1, rozdz. 4 

4. Głuchowski J., Szambelańczyk J. (red.), Bankowość. Podręcznik dla studentów, Wyd. WSB, 

Poznań 1999, rozdz. 3.5, rozdz. 6 

5. Inne pozycje – rozdz. o definiowaniu i klasyfikacji operacji bankowych 

6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity), Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 

665, ze zm., art. 5-6 

19