Modele organizacji i usług w 

Modele organizacji i usług w 

opiece zdrowotnej 

opiece zdrowotnej 

wg E. Freidsona

wg E. Freidsona

 

 

 

 

Modele

Modele



Wolnorynkowy

Wolnorynkowy



Specjalistyczny

Specjalistyczny



Biurokratyczny

Biurokratyczny

 

 

 

 

Model wolnorynkowy

Model wolnorynkowy

Jawna rywalizacja o pacjentów na wolnym rynku 

Jawna rywalizacja o pacjentów na wolnym rynku 

pomiędzy tymi wszystkimi, którzy pragną 

pomiędzy tymi wszystkimi, którzy pragną 

sprzedawać usługi dotyczące zdrowia (lekarze, 

sprzedawać usługi dotyczące zdrowia (lekarze, 

zielarze, homeopaci itp.);

zielarze, homeopaci itp.);

Zakłada się, że usługi efektywne zyskają 

Zakłada się, że usługi efektywne zyskają 

powodzenie, natomiast nieefektywne nie znajdą 

powodzenie, natomiast nieefektywne nie znajdą 

nabywców i zanikną; 

nabywców i zanikną; 

Nabywca nie jest w stanie ocenić jakości usługi ani 

Nabywca nie jest w stanie ocenić jakości usługi ani 

rozpoznać usługi nierzetelnej;

rozpoznać usługi nierzetelnej;

Sprzedający zabiega o wysoką jakość usługi, 

Sprzedający zabiega o wysoką jakość usługi, 

kierując się dobrze rozumianym własnym 

kierując się dobrze rozumianym własnym 

interesem ekonomicznym.

interesem ekonomicznym.

 

 

 

 

Model specjalistyczny

Model specjalistyczny

Jego podstawą jest chroniony przez prawo 

Jego podstawą jest chroniony przez prawo 

rynek usług, do którego dopuszcza się 

rynek usług, do którego dopuszcza się 

tylko pewne osoby, spełniające określone 

tylko pewne osoby, spełniające określone 

warunki (licencjonowany sprzedawca 

warunki (licencjonowany sprzedawca 

usług- lekarz)

usług- lekarz)

Swobodna konkurencja w zabieganiu o 

Swobodna konkurencja w zabieganiu o 

pacjentów między osobami uprawnionymi

pacjentów między osobami uprawnionymi

 

 

 

 

Model biurokratyczny

Model biurokratyczny

Jest tworem polityki rządowej, przyjmuje te same formy, co 

Jest tworem polityki rządowej, przyjmuje te same formy, co 

inne instytucje państwowe

inne instytucje państwowe

Pracownicy powinni być zabezpieczeni przed ekonomicznymi 

Pracownicy powinni być zabezpieczeni przed ekonomicznymi 

naciskami i pokusami dodatkowych zarobków

naciskami i pokusami dodatkowych zarobków

Rywalizacja o wynagrodzenie jest czynnikiem korumpującym

Rywalizacja o wynagrodzenie jest czynnikiem korumpującym

Pracownicy powinni być opłacani wedle określonego schematu 

Pracownicy powinni być opłacani wedle określonego schematu 

(ubezpieczenie i awans)

(ubezpieczenie i awans)

Zbiór przepisów (prawa i obowiązki) ma chronić pracownika i 

Zbiór przepisów (prawa i obowiązki) ma chronić pracownika i 

pacjenta

pacjenta

Usługi przestają zależeć od pieniędzy, zależą od przepisów

Usługi przestają zależeć od pieniędzy, zależą od przepisów

Procedury postępowania, systematyczna sprawozdawczość

Procedury postępowania, systematyczna sprawozdawczość

 

 

 

 

Krytyka modeli

Krytyka modeli

Każdy z wymienionych modeli charakteryzuje się pewnym 

Każdy z wymienionych modeli charakteryzuje się pewnym 

stopniem patologii.

stopniem patologii.

Model wolnorynkowy: brak gwarancji, że ważniejsza będzie jakość 

Model wolnorynkowy: brak gwarancji, że ważniejsza będzie jakość 

usługi niż własny interes, został wyparty przez model 

usługi niż własny interes, został wyparty przez model 

specjalistyczny.

specjalistyczny.

Model specjalistyczny: patologią jest wyłączność uprawnień, 

Model specjalistyczny: patologią jest wyłączność uprawnień, 

ograniczona swoboda wyboru specjalisty, brak starań o 

ograniczona swoboda wyboru specjalisty, brak starań o 

klientelę, pacjent przestaje stać w centrum zainteresowania, 

klientelę, pacjent przestaje stać w centrum zainteresowania, 

liczą się honoraria i awans, obowiązuje zasada profesjonalnej 

liczą się honoraria i awans, obowiązuje zasada profesjonalnej 

lojalności.

lojalności.

Model biurokratyczny: dehumanizacja stosunków międzyludzkich, 

Model biurokratyczny: dehumanizacja stosunków międzyludzkich, 

wysoka sprawozdawczość, przeniesienie aktywności z celów na 

wysoka sprawozdawczość, przeniesienie aktywności z celów na 

środki, potrzeby systemu ponad potrzebami klienta.

środki, potrzeby systemu ponad potrzebami klienta.

 

 

 

 

Nowy model- model 

Nowy model- model 

konsumenta

konsumenta

Model, który zrywa z tradycyjną bierną rolą pacjenta i 

Model, który zrywa z tradycyjną bierną rolą pacjenta i 

konsumenta.

konsumenta.

Pacjent- aktywnym uczestnikiem procesu leczenia- posiada 

Pacjent- aktywnym uczestnikiem procesu leczenia- posiada 

dostęp do informacji, na podstawie których podejmuje decyzję

dostęp do informacji, na podstawie których podejmuje decyzję

„

„

Subiektywne” reakcje konsumenta (zachowania, 

Subiektywne” reakcje konsumenta (zachowania, 

funkcjonowanie, ocena usługi) są „obiektywnym” elementem 

funkcjonowanie, ocena usługi) są „obiektywnym” elementem 

skuteczności terapii

skuteczności terapii

Model nie zakłada z góry „dobra pacjenta”- jest nastawiony na 

Model nie zakłada z góry „dobra pacjenta”- jest nastawiony na 

realizację jego oczekiwań i żądań.

realizację jego oczekiwań i żądań.

 

 

Maksymalna realizacja preferencji konsumenta i minimalizowanie 

Maksymalna realizacja preferencji konsumenta i minimalizowanie 

poufności, tajności specjalistycznej i administracyjnej

poufności, tajności specjalistycznej i administracyjnej