Zanieczyszczenie środowiska
Zanieczyszczenie środowiska - stan środowiska wynikający z
wprowadzania do powietrza, wody lub gruntu, substancji stałych,
ciekłych lub gazowych lub energii w takich ilościach i takim składzie,
że może to ujemnie wpływać na zdrowie człowieka, przyrodę
ożywioną, klimat, glebę, wodę lub powodować inne niekorzystne
zmiany np. korozję metali.
•Zanieczyszczenia pyłowe
•Zanieczyszczenia gazowe
•Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka
Źródła zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia środowiska mogą być spowodowane przez źródła
naturalne (np. wulkany) lub sztuczne (spowodowane działalnością
człowieka), które następują w wyniku nie zamierzonej, ale
systematycznej działalności człowieka, polegającej na ciągłej emisji
czynników degradujących środowisko lub są następstwem awarii
będącej przyczyną nagłego uwolnienia zanieczyszczeń.
Oceny stanu środowiska dokonuje się w odniesieniu do stanu
naturalnego bez względu na to, czy jego zmiany są spowodowane
przez substancje lub oddziaływania, dla których ustalono poziom
stężeń dopuszczalnych.
Rodzaje zanieczyszczeń środowiska
Zanieczyszczenia środowiska dzielą się na:
•Zanieczyszczenie powietrza - występowanie w atmosferze różnych
substancji w takiej koncentracji i przez tak długi czas, że prowadzi
do szkodliwych konsekwencji dla zdrowia lub samopoczucia ludzi,
dla organizmów żywych albo do uszkodzeń obiektów nieożywionych
(np. przez korozję)
•Zanieczyszczenia wody - zmiany cech fizycznych, chemicznych i
biologicznych, uniemożliwiające wykorzystanie wód do celów
pitnych lub gospodarczych
•Zanieczyszczenia gleby - zmiana cech gleby uniemożliwiająca jej
normalne użytkowanie
•Skażenia promieniotwórcze - to skażenie wody, gleby lub
powietrza substancjami promieniotwórczymi, np. uranem powstałe
przeważnie podczas awarii elektrowni jądrowej, wybuchu bomby
atomowej, itp.
•Zanieczyszczenie hałasem - to zanieczyszczenie spowodowane
dużą emisją hałasu przez urządzenia mechaniczne, np. samoloty,
samochody, itp.,; jest typowe dla środowiska miejskiego
•Zanieczyszczenie krajobrazu - polega na zmniejszeniu wartości
estetycznych otoczenia przez ingerencję człowieka, np. hałdy
•Zanieczyszczenie światłem - to emisja światła, która
przeszkadza przeważnie w żerowaniu zwierzętom
Skutki zanieczyszczenia środowiska
Najpoważniejszymi dotychczas odczuwanymi przez nas
skutkami zanieczyszczenia środowiska są:
•Efekt cieplarniany
•Dziura ozonowa
•Smog
•Kwaśne deszcze
•Efekt cieplarniany
jest spowodowany przez emisję do atmosfery dużych ilości tzw.
gazów cieplarnianych, tj. dwutlenku węgla, ozonu oraz freonów.
Następstwem efektu cieplarnianego jest podwyższenie się
średniej temperatury na Ziemi. Skutkuje to topnieniem
lodowców, przesuwaniem się stref klimatycznych na północ,
wymieraniem gatunków, gwałtownymi zmianami pogody oraz
częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych (huragany,
gradobicia).
Dziura ozonowa
jest spowodowana głównie przez emisję freonów oraz
tlenków azotu. Powłoka ozonu w górnych warstwach atmosfery (przy
powierzchni ziemi ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed
szkodliwym promieniowaniem UV. Bez tej powłoki zaistnienie życia na
Ziemi byłoby niemożliwe. Największy ubytek ozonu notowany jest nad
Antarktydą. Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry,
częstsze występowanie raka skóry, uszkodzenie wzroku oraz niższe
plony (ponieważ promienioweanie UV uszkadza chlorofil.
Smog
jest spowodowany przez emisję głównie spalin i pyłów do
atmosfery przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Tworzy się
przeważnie nad dużymi metropoliami. Smog może doprowadzić do
lokalnego opadu kwaśnego deszczu. Skutki smogu to przeważnie
niszczenie elewacji budynków, pomników itp., gorsze samopoczucie,
niższy poziom zdrowia mieszkańców, alergia oraz astma. Miasta
borykające się z problemem smogu to np.: Tokio, Ateny, Los Angeles,
Londyn.
Kwaśne deszcze
są spowodowane przez emisję do atmosfery
głównie tlenków siarki i tlenków azotu. W kontakcie z wodą
tworzą silne kwasy: kwas siarkowy oraz kwas azotowy. Kwaśne
deszcze występują głównie w rejonach silnie zurbanizowanych.
Mają bardzo negatywny wpływ na środowisko powodując m.in.
niszczenie budynków, niszczenie lasów (Karkonosze) oraz
zakwaszanie gleby.
Zanieczyszczenia pyłowe
Pyły stanowią odrębną, zróżnicowaną pod względem działania na
otoczenie, grupę zanieczyszczeń. Pył tworzą cząstki (ziarna) od
0,001 do 100 um, przy czym pył o wielkości ziaren 35-100 um
opada na ziemię stosunkowo szybko, pył o ziarnach 0,1-3,5 um
dłużej utrzymuje się w powietrzu, natomiast przy uziarnieniu
poniżej 0,1 um elektryzuje się ujemnie, wskutek czego nie opada
na ziemię. Biologiczne oddziaływanie pyłów na organizm
człowieka uzależnione jest przede wszystkim od wielkości ziaren
(najbardziej niebezpieczne dla człowieka są pyły o średnicy
poniżej 5 um), od stężenia, składu chemicznego, charakteru
działania, czyli wywołanych skutków, i sposobu przenikania do
organizmu.
Zanieczyszczenia gazowe
Zanieczyszczenia gazowe powietrza to w głównej mierze: związki
siarki (SO2, SO3, H2S), związki azotu (NO, NO2, N2O, NH3), tlenki
węgla (CO, CO2), węglowodory (CxHy, np. metan).
•Związki siarki
•Dwutlenek siarki
•Związki azotu
•Tlenek węgla
•Dwutlenek węgla
•Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)
Wpływ zanieczyszczenia środowiska na zdrowie człowieka
Określenie ujemnego wpływu zanieczyszczeń środowiska na organizm
człowieka jest zagadnieniem bardzo złożonym, zależy bowiem od wielu
czynników, jak: wiek, indywidualna odporność organizmu, warunki
klimatyczne, stężenie i czas oddziaływania zanieczyszczeń. W celu
oceny wpływu zanieczyszczonego powietrza na organizmy prowadzi
się badania biologiczne ludzi, zwierząt, roślin oraz badania
statystyczne dotyczące występowania chorób. W wyniku badań i
obserwacji stwierdzono, że niektóre choroby lub dolegliwości ludzi
mogą być związane z oddziaływaniem zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego.
•Do schorzeń takich należą:
•choroby układu oddechowego: zapalenie błony śluzowej jamy
nosowej, gardła, oskrzeli, nowotwory płuc
•zaburzenia centralnego układu nerwowego: bezsenność, bóle głowy,
złe samopoczucie
•choroby oczu, zapalenie spojówek oka
•reakcje alergiczne ustroju
•zaburzenia w układzie krążenia, choroby serca
Znany jest także zakres i mechanizm oddziaływania poszczególnych
składników zanieczyszczonego powietrza.
Dwutlenek siarki atakuje najczęściej drogi oddechowe i struny
głosowe. Wdychanie SO2 powoduje skurcze oskrzeli. Długotrwałe
oddychanie powietrzem z zawartością SO2 , nawet w niskich
stężeniach, powoduje uszkodzenie dróg oddechowych, prowadzące
do nieżytów oskrzeli częste przypadki tego schorzenia stwierdzono w
badaniach epidemiologicznych mieszkańców miast o
zanieczyszczonym powietrzu. Dwutlenek siarki, po wniknięciu w
ściany dróg oddechowych, przenika do krwi i dalej do całego
organizmu; kumuluje się w ściankach tchawicy i oskrzelach oraz
wątrobie, śledzionie, mózgu i węzłach chłonnych. Duże stężenie
SO2 w powietrzu może prowadzić do zmian w rogówce oka.
Tlenek węgla
jest niezwykle groźny, ponieważ powoduje ciężkie
zatrucia, a nawet śmierć organizmu. Przy zatruciach (zaczadzeniu) CO
jest pochłaniany przez płuca, skąd przenika do krwi i łączy się trwale z
hemoglobiną, tworząc karboksyhemoglobinę, niezdolną do
przenoszenia tlenu. Ponieważ powinowactwo CO do hemoglobiny jest
ok. 300x większe niż tlenu, następuje gwałtowne obniżenie zawartości
oksyhemoglobiny i w konsekwencji niedotlenienie organizmu ( w
szczególności mózgu i mięśnia sercowego). Objawami zatrucia
tlenkami węgla są bóle i zawroty głowy, oszołomienie, duszności,
nudności wymioty, przyspieszony oddech, kołatanie serca, a w końcu
utrata przytomności. Po zatruciach możliwe są powikłania, nerwobóle,
uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, zmiany w czynnościach
płuc i serca. Toksyczne działanie tlenku węgla na człowieka zależy od
stężenia w powietrzu i czasu działania.
Toksyczność tlenków azotu jest różna, np. NO2 jest czterokrotnie
bardziej toksyczny niż NO. Toksyczne działanie dwutlenku azotu
polega na ograniczaniu dotlenienia organizmu; obciąża on zdolności
obronne ustroju na infekcje bakteryjne. NO2działa drażniąco na oczy i
drogi oddechowe, jest przyczyną zaburzeń w oddychaniu, powoduje
choroby alergiczne, m.in. astmę - szczególnie u dzieci mieszkających
w miastach narażonych na smog. Zarówno NO, jak i NO2są
prekursorami powstających w glebie rakotwórczych i mutagennych
nitrozoamin.
Metale ciężkie
(głównie Cd, Pb, Hg) odkładają się w szpiku kostnym,
śledzionie i nerkach; uszkadzają układ nerwowy - hamują produkcję
enzymów odpowiedzialnych za wytwarzanie energii w ośrodkowym
układzie nerwowym; powodują anemie, zaburzenia snu, pogorszenie
sprawności umysłowej, agresywność; mogą wywołać zmiany
nowotworowe. Wśród metali ciężkich na uwagę zasługuje ołów.
Największe jego ilości pochodzą z procesów spalania w przemyśle oraz
procesów produkcyjnych (łącznie 65%). Ołów jest trucizną
ogólnoustrojową, działa szkodliwie na układ nerwowy, nerki, a także
może powodować bezpłodność. Wpływa hamująco na rozwój
psychiczny dzieci, może wywoływać uszkodzenia mózgu.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) wywołują ostre
i przewlekłe zatrucia. W grupie węglowodorów aromatycznych duże
zagrożenie stanowią benzopiren, ze względu na właściwości
rakotwórcze. Obok WWA do groźnych zanieczyszczeń organicznych
zaliczamy dioksyny i furany.
Dioksyny
- chloroorganiczne związki aromatyczne toksycznością
wielokrotnie przewyższające cyjanek potasu. Gromadzą się w
środowisku, ale trudno je wykryć z racji nikłych stężeń. Są
substancjami odpowiedzialnymi m.in. za powstawanie raka,
zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego człowieka.
Powodują m.in. uszkodzenie płodów, bezpłodność. Dioksyny są
bardzo stabilne chemicznie i odporne na rozkład mikrobiologiczny, w
środowisku zalegają przez wiele lat, krążąc we wszystkich ogniwach
ekosystemu.
Pyły
- bezpośrednie oddziaływanie pyłów zależy od wielkości
cząsteczek. Niebezpieczne są pyły najdrobniejsze o wielkości cząstki
do 5 mikrometrów, które z łatwością przenikają do większości
organizmów. U ludzi osiadają na ściankach pęcherzyków płucnych i
utrudniają wymianę gazową. Powodują podrażnienie naskórka i
śluzówki, zapalenia górnych dróg oddechowych; wywołują choroby
oczu, choroby alergiczne, astmę a także ciężkie schorzenia, jak pylica
płuc oraz nowotwory płuc, gardła, krtani. Niektóre z wymienionych
chorób mogą być powodowane obecnością w pyłach metali ciężkich i
węglowodorów.
Jedna
planeta.
Jedna
szansa.
Wykonał: Paweł Choroś
Kl. Ic