PATOLOGIA WIEKU STARCZEGO

mgr Elżbieta Grygorowicz

Proces starzenia charakteryzują

dwie cechy:

Stopniowe zmniejszanie się
zdolności adaptacyjnych organizmu
Stopniowe zwiększanie się
prawdopodobieństwa śmierci



W miarę postępowania procesu
starzenia organizm z coraz większym
trudem zachowuje stałość środowiska
wewnętrznego, a szansa utrzymania
się przy życiu jest coraz mniejsza

STARZENIE:

Starzenie fizjologiczne – zachodzące
w czasie i w stopniu
charakterystycznym dla danego
gatunku zwierzęcia
Starzenie patologiczne, czyli
przedwczesne, występujące
nadmiernie wcześnie pod wpływem
czynników chorobowych

ODREBNOŚCI PSYCHIKI STAREGO

CZŁOWIEKA:

Podstawą przemian psychicznych są zmiany w
mózgu



Mózg jest materialnym podłożem życia psychicznego:
psychika jest jego funkcją



Z wiekiem w mózgu człowieka zachodzą powolne,
kumulujące się i nieodwracalne zmiany



Komórki nerwowe ulegają uszkodzeniu, które
prawdopodobnie jest powodowane gromadzeniem się w
nich barwnika zwanego lipochromem



Liczba komórek nerwowych stopniowo maleje

W kształtowaniu wieku psychologicznego dużą rolę

poza czynnikami biologicznymi odgrywa:



Dominujący rodzaj działalności człowieka



Czynniki społeczne i psychiczne oddziałujące w
ciągu życia

WIEK PSYCHOLOGICZNY:

POJĘCIE WIEKU PSYCHOLOGICZNEGO
JEST ZŁOŻONE Z TRZECH
PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW:



INTELEKT CZŁOWIEKA



ŻYCIE UCZUCIOWE



POSTAWY SPOŁECZNE

INTELEKT CZŁOWIEKA:

W miarę starzenia się dochodzi do obniżenia
procesów poznawczych u człowieka, co wiąże się
również z osłabieniem wzroku i słuchu
Charakterystyczną cechą jest sztywność
schematów myślowych, człowiek stary nie potrafi
zmienić swych sądów na określone sprawy życia
codziennego
Zmniejsza się zdolność przystosowania do nowych
sytuacji
Nasilają się zmiany w procesie zapamiętywania,
człowiek stary nie pamięta faktów i zdarzeń z
najbliższej przeszłości, natomiast wiernie pamięta
przeżycia z okresu dzieciństwa i
młodości

ŻYCIE UCZUCIOWE:

Życie uczuciowe ulega osłabieniu
Dynamika uczuć w późnym wieku słabnie

nierównomiernie
Uczuciowość związana z własną osobą

ma tendencję do przerostu
Natomiast uczuciowość nie związana z własną

osobą słabnie
Większa wrażliwość w odczuwaniu

rzeczywistych czy subiektywnych niepowodzeń
Występuje nadmierna pobudliwość

emocjonalna, płaczliwość, przecenianie

własnych zasług
Wyraźny egoizm, zwiększona chęć posiadania,
Osamotnienie, łatwość wpadania w depresję

POSTAWY SPOŁECZNE:

Ludzie którzy w okresie dzieciństwa,
młodości i dorosłości byli lepiej
przystosowani do życia, lepiej znoszą
również jesień swego życia
Natomiast ludzie którym w młodości nie
udało się osiągnąć wymarzonej
pozycji zawodowej czy społecznej,
wcześniej wyobcowują się z życia, trudniej
akceptują fakt starzenia się, częściej
ulegają lękom, depresjom i innym
objawom nerwicowym

BROMLEY wyróżnia 5 typów

przystosowania się do wieku

starczego:

POSTAWA KONSTRUKTYWNA
POSTAWA ZALEŻNOŚCI
POSTAWA OBRONNA
POSTAWA WROGOŚCI
POSTAWA WROGOŚCI SKIEROWANEJ
NA SAMEGO SIEBIE

ZMIANY PSYCHICZNE I FIZJOLOGICZNE
WIEKU STARCZEGO MOGĄ SIĘ NASILAĆ
LUB PRZYBIERAĆ FORMĘ
WYRAŹNIE PATOLOGICZNĄ, ZARÓWNO
POD WPŁYWEM ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ZMIAN
ORGANICZNYCH W MÓZGU, JAK TEŻ
POD WPŁYWEM SYTUACJI KONFLIKTOWYCH
W ŚRODOWISKU STAREGO CZŁOWIEKA.
STANY TE NALEŻĄ DO
GERONTOPSYCHIATRII, DZIAŁU MEDYCYNY
KLINICZNEJ ZAJMUJĄCEJ SIĘ CHOROBAMI
PSYCHICZNYMI WIEKU STARCZEGO

PATOLOGIĘ WIEKU STARCZEGO

CHARAKTERYZUJĄ

NASTEPUJĄCE CECHY

:

Zmiana zapadalności na poszczególne
schorzenia
Wielonarządowość zmian chorobowych
Zatarcie charakterystycznej
symptomatologii i zmiana
dynamiki przebiegu chorób
Gorsze rokowanie co do wyleczenia i co do
życia
Zmiana reakcji organizmu na środki
farmakologiczne

ZMIANA ZAPADALNOŚCI

NA POSZCZEGÓLNE SCHORZENIA:

Wielu klinicystów uważa, że zgony spowodowane wyłącznie
zmianami starczymi w istocie nie zdarzają się.
Występują stany patologiczne, przyczynowo związane z
rozwojem miażdżycy, np. zawał serca, udary mózgowe,
otępienie starcze.
Na drugim miejscu schorzenia zwyrodnieniowe, dotyczące
głównie narządu ruchu i układu płucno-sercowego.
Zwiększa się częstość występowania spraw nowotworowych,
a pewne z nich są niemal swoiste dla wieku
starczego.
Wśród przyczyn zgonów wymienić należy przede wszystkim:
powikłania miażdżycy i nowotwory.



Także powikłania zapalne układu oddechowego są częstą
przyczyną śmierci ludzi starych.

Rzadziej niż w wieku młodym występują występują schorzenia
o mechanizmie immunologicznym
oraz te postacie chorób których rozwój wiąże się z dużą
odpornością i reaktywnością ustroju,
np. choroba reumatyczna, dychawica oskrzelowa.

WIELONARZĄDOWOŚĆ ZMIAN CHOROBOWYCH

Człowiek stary zgłasza się do lekarza zwykle z
powodu jednej dominującej choroby, jednak obok
stwierdza się szereg innych
przewlekłych procesów chorobowych,
stanowiących „tło” na którym toczy się główne
schorzenie.

W rezultacie lekarz geriatra ma do czynienia
nie z pojedynczymi „jednostkami
chorobowymi”, lecz ze
schorowanym człowiekiem, którego organizm,
osłabiony wskutek przewlekłych zmian
inwolucyjnych i chorobowych, jest
dotknięty wieloma procesami chorobowymi.

ZATARCIE CHARAKTERYSTYCZNYCH

OBJAWÓW KLINICZNYCH

Wielonarządowość procesów chorobowych oraz zmiana

reaktywności starego organizmu powodują zatarcie

charakterystycznych objawów klinicznych i trudności

diagnostyczne, wiodące do pomyłek diagnostycznych

i opóźnienia skutecznej terapii.
Słabsza reakcja bólowa, stąd często bezbólowy przebieg

ostrych stanów zapalnych jamy brzusznej, czy zawału serca.
Słabiej wyrażone są ogólnoustrojowe reakcje, np. gorączka,

hiperleukocytoza.
Objawy ze strony jednego narządu mogą być maskowane

przez objawy spowodowane schorzeniami towarzyszącymi

innych narządów.
Zwolnieniu ulega dynamika przebiegu chorób.
Niektóre choroby rozpoczynają się skrycie, bez typowej

symptomatologii, a pełny obraz kliniczny rozwija się dopiero

w fazie zaawansowania choroby, lub nie występuje nigdy.

GORSZE ROKOWANIE

CO DO WYLECZENIA I CO DO ŻYCIA:

Mała odporność starego organizmu, słabe reakcje
obronne i przystosowawcze, duża chwiejność
środowiska wewnętrznego i trudności w
zachowaniu homeostazy powodują wydłużenie
okresu rekonwalescencji i większą śmiertelność
Cofanie się procesów chorobowych przedłuża się,
często pozostają trwałe następstwa przebytych
schorzeń
Każda cięższa, obłożna choroba naraża starego
pacjenta na groźne, nieraz śmiertelne
powikłania ze strony OUN, oraz ze strony płuc i
serca

Zmiana reakcji organizmu na środki

farmakologiczne:

Generalnie ludzie starzy wymagają zdecydowanie

mniejszych dawek leków oraz bardziej ścisłego

określania wskazań do ich stosowania



Tymczasem w praktyce spotykamy się ze zjawiskiem

przeciwnym – nadmiernego stosowania wielu leków

objawowych (polipragmazja), bez liczenia się z ich wzajemnym

wpływem, tolerancją i ich działaniem

ubocznym

W starszym wieku na ogół wzrasta wrażliwość

na poszczególne leki, pogarsza się wchłanianie

leków, ich metabolizm i wydalanie



Stąd częściej dochodzi do objawów ubocznych i objawów

toksycznych

W. F. Anderson powiedział: „Widziałem

niejednokrotnie lepsze efekty odstawienia

leków niż ich zapisywania”

ELEMENTY OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ:

Ocena kontaktu psychicznego z chorym



Objawy otępienne i zaburzenia charakterologiczne
utrudniają leczenie i pielęgnację



Od sprawności psychicznej pacjenta zależy
wykonywanie nawet prostych poleceń, dokładnego
przyjmowania zleconych leków, przestrzegania
ograniczeń dietetycznych

W

czasie pielęgnacji należy zwracać uwagę

na zmiany stanu psychicznego,
zwłaszcza narastanie otępienia lub senności,
co może być spowodowane zarówno
pogarszaniem się sprawności
OUN, jak i ubocznym wpływem stosowanych
leków

Ocena stanu wydolności krążenia i oddychania



Tętno, jego częstość i miarowość, pojawienie się
niemiarowości tętna, może zwiastować groźne dla życia
zaburzenia rytmu serca



Pojawienie się przyspieszenia tętna po defekacji lub
niewielkim wysiłku jest jednym z pierwszych objawów
niedomogi krążenia



Podobne znaczenie ma przyspieszenie oddechu lub
tendencja do układania się do snu w pozycji
półwysokiej

Pielęgnując ludzi starszych należy wnikliwie
kontrolować wagę ciała



Kontrola wagi ciała daje cenne wskazówki na temat
regularności odżywiania, bilansu wodnego, powstawania i
narastania obrzęków,występowania stanów odwodnienia



Niedobory płynów szybko zauważone, można dość łatwo
wyrównać, podczas gdy zaawansowane zaburzenia wodno-
elektrolitowe mogą być nieodwracalnym, prowadzącym do
śmierci powikłaniem

Pogarszanie się ogólnego stanu
lub narastanie zmian
miażdżycowych w
mózgu może spowodować, że pacjent
dotychczas sprawny zaczyna
się zanieczyszczać



W takich sytuacjach utrzymanie czystości
chorego jest już nie tylko sprawą higieny,
ale wręcz zachowania człowieczeństwa



Utrzymanie estetyki pacjenta i jego otoczenia
często pozwala uratować rwące
się więzi uczuciowe
pomiędzy chorym i jego
najbliższą rodziną