Dylematy moralne
w pracy
pielęgniarek i
położnych
Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, WNoZ, Am Warszawa
mgr Zofia Sienkiewicz
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, WPiNoZ, AM Lublin
Prof. dr hab. Irena Wrońska
Dylematy moralne
w pracy
pielęgniarek i
położnych
Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, WNoZ, Am Warszawa
mgr Zofia Sienkiewicz
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, WPiNoZ, AM Lublin
Prof. dr hab. Irena Wrońska
Dylemat
trudny problem pozornie niemożliwy
dla pomyślnego rozwiązania
sytuacja wymagająca wyboru
między równie niezadowalającymi alternatywami
to
to
DYLEMAT
ETYCZNY
jest
wyborem odwołującym się do
naszych przekonań i odczuć o tym,
co my uważamy za dobre i słuszne w
świetle wartości
i zasad moralnych i według tych
kryteriów pragniemy postępować
DYLEMAT
ETYCZNY
to
sytuacja sprzecznych moralnych
żądań,
wymagających naszego
ustosunkowania się
do nich i wyboru
Dylematy etyczne pielęgniarek / pielęgniarzy
mogą powstawać na podłożu
określonych sytuacji
specjalności pielęgniarskich,
zajmowanego stanowiska w strukturze
organizacyjnej pielęgniarstwa,
atmosfery pracy panującej w określonej
jednostce organizacyjnej.
właściwych dla:
Powstają na podłożu
konfliktów
moralnych między
powinnościami
pielęgniarek / pielęgniarzy,
a prawami pacjenta
Powstają na podłożu
konfliktów
moralnych między
powinnościami
pielęgniarek / pielęgniarzy,
a prawami pacjenta
DYLEMATY ETYCZNE
Zdolność do podejmowania decyzji etycznych
Zdolność do podejmowania decyzji etycznych
stanowi istotę jakości pracy
stanowi istotę jakości pracy
pielęgniarki / pielęgniarza
pielęgniarki / pielęgniarza
Muszę przemyśleć!
NAJWAŻNIEJSZE
ELEMENTY
NIEZBĘDNE
W PODEJMOWANIU
DECYZJI ETYCZNYCH
Muszę przemyśleć!
NAJWAŻNIEJSZE
ELEMENTY
NIEZBĘDNE
W PODEJMOWANIU
DECYZJI ETYCZNYCH
Znajomość
koncepcji
etycznych
Standardy
zachowań
etycznych
Wierzenia
Wartości
Niezbędne
elementy ważne
w podejmowaniu
decyzji etycznych
Czynniki warunkujące procesy
decyzyjne pielęgniarek
Czynniki merytoryczne związane ze stanem
zdrowia podopiecznych
sytuacje, potrzeby człowieka jako jednostki
związane z zachowaniem jego zdrowia i
życia
Czynniki osobowe związane z orientacją
moralną poziom wiedzy i umiejętności z
zakresu wartości, orientacji moralnych,
które kierują życiem osobistym i
zawodowym pielęgniarek, wpływają na ich
postawy oraz podejmowane decyzje
MODEL
PODEJMOWANIA
DECYZJI
1.
Co zaszło przed wystąpieniem
konfliktu
wartości?
2. Jakie znaczenie mają wartości
występujące w konflikcie?
3. Jakie znaczenie ma konflikt dla
każdej z zaangażowanych stron?
4. Co należy zrobić?
1. Co zaszło przed
wystąpieniem konfliktu
wartości?
Zadając to pytanie zaczynamy
odkrywać, jak problem jest określany
przez zainteresowane strony.
Każda ze stron powinna opowiedzieć
przebieg wydarzeń, podając zarówno
fakty (kto, co zrobił?),
Strony powinny opisać wartości
połączone z konfliktem
(dlaczego sytuacja jest określana jako
problem etyczny?).
1. Co zaszło przed
wystąpieniem
konfliktu wartości?
Dopiero, kiedy fakty są
poznane, dochodzi do
wyjaśnienia całego kontekstu,
w którym powstał konflikt.
Problemy etyczne zawsze
wynikają z
konfliktu wartości moralnych
i pozamoralnych
.
2. Jakie znaczenie mają
wartości
występujące w konflikcie?
Wyjaśniając znaczenie wartości
ważnych dla poszczególnych stron,
otrzymujemy nie tylko obraz
wartości moralnych, ale także i ich
źródeł:
- religijnego,
- kulturowego,
- zawodowego,
- a nawet politycznego.
2. Jakie znaczenie mają
wartości
występujące w konflikcie?
Zawsze niezmiernie ważne jest
poznanie jak inne osoby
rozumieją znaczenie wartości
wchodzących w danej sytuacji, w
konflikt.
Nie można rozwiązać problemu
etycznego, jeśli nie zna się
znaczenia wartości
występujących w problemie.
3. Jakie znaczenie ma konflikt
dla każdej z zaangażowanych
stron?
Odpowiadając na to pytanie,
dowiadujemy się w jaki sposób
strony odnoszą swoje wartości
do zaistniałej sytuacji.
Wartości nigdy nie są stałe i
zmieniają się z biegiem czasu,
a także w wyniku ważnych
wydarzeń.
4. Co należy zrobić?
Zadanie tego pytania zobowiązuje do
rozważenia wszystkich możliwych sposobów
rozwiązywania problemu.
Znajomość różnych sposobów rozwiązywania
konfliktów stwarza dla stron więcej
możliwości rozpatrywania konfliktu.
Opcje, które powinny być rozpatrywane
obejmują:
wartości ważne dla poszczególnych stron,
skutki różnych decyzji,
moralne dobro lub zło wynikające z
proponowanych rozwiązań.
Czy posiadam dostateczną
ilość informacji?
Kogo ta decyzja
będzie dotyczyła?
Jakie kryteria należy
brać pod uwagę?
Jaki zakres zgody
(przyzwolenia)
będzie można uzyskać
od pacjenta?
Jakie zasady
moralne zostaną
Uwzględnione
lub zanegowane
w proponowanych
działaniach?
Kto powinien brać
udział w procesie
rozwiązywania
dylematu?
Kto powinien podjąć
ostateczną decyzję ?
Pytania charakterystyczne
dla procesu
podejmowania decyzji
Utrudnienia
w podejmowaniu
etycznie słusznych decyzji
obciążenie procesu
podejmowania decyzji
silnymi emocjami
takimi jak: obawa, lęk,
gniew
obciążenie procesu
podejmowania decyzji
silnymi emocjami
takimi jak: obawa, lęk,
gniew
to
to
DYLEMATY ETYCZNE
Samobójstwo
Zabójstwo
Zabójstwo w obronie własnego życia
Eutanazja
Aborcja
Kara śmierci
Przeszczep narządów
Klonowanie
Antykoncepcja
DYLEMATY ETYCZNE
stosowanie odpowiednich procedur
diagnostycznych,
przydział środków leczniczych,
możliwości czasowe co do realizowania
procesów
pielęgnowania,
mówienie prawdy pacjentowi,
podłoże pełnionych ról społecznych,
natury biomedycznej dotyczące badań
prenatalnych,
opieka nad osobami niepełnosprawnymi,
opieka nad chorymi psychicznie
Dylematy etyczne
– rodzaj i nasilenie zależy
od:
sytuacji zdrowotno - chorobowej
pacjenta,
warunków materialno – organizacyjnych
placówek i ich specjalności klinicznych,
umiejętności rozwiązywania sytuacji
problemowych,
wrażliwości moralnej i wiedzy etycznej
pielęgniarek,
ponoszenia osobistej odpowiedzialności
za decyzje
trzech powinności moralnych
pracowników ochrony zdrowia
czynienia tego, co jest
najlepsze dla pacjenta,
uwzględnianie potrzeb
pozostałych pacjentów,
poszanowanie ich autonomii
