ZMIANY W 

PODSYSTEMIE 

PIELĘGNIARSTWA

 

 

Dr n. med. Mariola Głowacka

Katedra Pedagogiki 

i Dydaktyki Pielęgniarskiej

 

 

Z M I A N Y 

systemowe w ochronie zdrowia

Z M I A N Y 

w zarządzaniu podsystemem pielęgniarstwa

Z M I A N Y

 

w treści i istocie pielęgnowania

Profesjonalizm zarządzania pielęgniarstwem 

i pielęgnowania 

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

PODSYSTEM  PIELĘGNIARSTWA  z  jednej 

strony  jest 

integralną  częścią  systemu 

opieki zdrowotnej,

 stąd występują w nim 

takie same zakłócenia i dysfunkcje jak w 

reformowanym  systemie  zdrowotnym,  z 

drugiej  można  go  rozpatrywać  jako 

oddzielny  podsystem

,  który  realizuje 

zadania 

w 

specyficzny 

sposób, 

koncentrując  się  na  działaniach  o 

charakterze opiekuńczo-pielęgnacyjnym.

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

 

 

DETERMINANTY SAMODZIELNOŚCI PODSYSTEMU 

PIELĘGNIARSTWA

:

• specyficzne 

metody  kształcenia

  i  doskonalenia 

pielęgniarek,

 zarządzanie

  dostosowane  do  specyfiki  sektora 

świadczeń pielęgniarskich,

 sprawowanie 

samodzielnego 

nadzoru

 

nad 

wykonywaniem zawodu,

• inspirowanie kierunku 

badań naukowych

, 

• dostosowanie  praktyki

  do  potrzeb  zdrowotnych 

społeczeństwa.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Różnice między podsystemem leczenia

 i pielęgnowania

W 

podsystemie 

leczenia

 

występują 

działania, które poddają się precyzyjnym 

pomiarom, 

 

lekarze 

są 

bardziej 

zorientowani 

technicznie na leczenie choroby,

W podsystemie pielęgniarstwa

 

trudno jest

 

ilościowo  określić  procesy  opieki  i 

komunikacji z pacjentem,

  pielęgniarki są bardziej zorientowane na 

utrzymanie zdrowia i holistyczną opiekę.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Różnice między podsystemem leczenia 

i pielęgnowania

W  systemie  zdrowotnym  następuje  coraz 

większe  oddzielenie   

postępowania  w 

chorobach  ostrych

  od 

postępowania  w 

chorobach  przewlekłych

.   

Powoduje  to 

określone 

konsekwencje 

dla 

obu 

podsystemów:

   

specyfika  chorób  przewlekłych  wymaga 

nasilenia  działań  opiekuńczych,

  co  zbliża 

je do podsystemu pielęgniarstwa,

  

udział  lekarzy  w  opiece  nad  przewlekle 

chorymi systematycznie się zmniejsza

,

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Różnice między podsystemem leczenia i 

pielęgnowania



w  przypadku

 

chorób  ostrych

 

dominującą  rolę 

odgrywają  lekarze,  jednak  zwiększenia  ich 

liczebności  nie  należy  się  spodziewać,  gdyż 

wymóg stabilizacji kosztów wymaga większego 

zapotrzebowania  na  wysoko  specjalistyczne 

pielęgnowanie,  zarówno  w  stacjonarnej  opiece 

zdrowotnej, jak i w domu chorego

,



prawdopodobnie  wystąpi 

zrównoważony  popyt 

zarówno 

na 

pielęgniarki-specjalistki 

w 

poszczególnych  dziedzinach  klinicznych,

  jak  i 

w 

zakresie 

opieki 

długoterminowej 

i 

paliatywnej.

 

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

 

 

Na zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 wpływają także 

wybrane koncepcje 

polityki zdrowotnej

 

 pielęgnowania

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Oddziaływanie wybranych koncepcji polityki 

zdrowotnej na podsystem pielęgniarstwa

 

 

Koncepcje „pól zdrowia”  Lalonda

 

(wpływ stylu życia na utrzymanie 

dobrego stanu zdrowia)

 

 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 



Oddziaływanie  poglądów Lalonda na 

koncepcję D. Orem - w opiece należy 

przesunąć akcenty z 

„pielęgnowania 

wyręczającego”

  na  rzecz  aktywnego 

przygotowania 

pacjenta 

do 

niezależności od otoczenia.



W 

zarządzaniu

 

podsystemem 

pielęgniar-  stwa  wskazane  jest 

poszerzenie  obszaru  decyzyjnego 

pielęgniarek  i  ich  samodzielności 

zawodowej.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

Oddziaływanie wybranych koncepcji polityki 

zdrowotnej na podsystem pielęgniarstwa 

 

Poglądy  I.  Illicha

  (opublikowane  w 

książce  „Medyczna  Nemezis”)  : 

„współczesna 

medycyna 

zdejmując  odpowiedzialność  za 

zdrowie 

może 

prowadzić 

do 

intensyfikacji 

procesów 

chorobotwórczych” 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 



W 

zarządzaniu

 

podsystemem 

pielęgniarstwa, 

analogii 

należy 

poszukiwać  w 

preferowanych  metodach 

organizacji  pracy  pielęgniarskiej,

  gdzie 

nadal  akceptuje  się  dzielenie  pracą 

według funkcji w opiece nad pacjentem.



 

W  pielęgnowaniu 

 -    powyższe 

metody 

zdejmują  odpowiedzialność  za  wyniki 

opieki  pielęgniarskiej  konkretnej  osoby 

nad  grupą  chorych,  co  jest  preferowane 

przez  te  pielęgniarki,  które  niechętnie 

samodzielnie podejmują decyzje.

Zmiany w podsystemie pielęgniarstwa

 

 

Oddziaływanie  wybranych  koncepcji  polityki 

zdrowotnej na podsystem pielęgniarstwa

 

 

Zbiór publikacji J. Knowlsa

„  lepsze  działanie  gorsze  samopoczucie 

„

 

stan  zdrowia  mierzony  obiektywnymi 

wskaźnikami  zdrowotnymi  nie  zawsze 
jest utożsamiany z satysfakcją z opieki 
 

 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 



W  zarządzaniu  zespołami  pielęgniarskimi 

kierownikom 

łatwiej 

jest 

rozliczać 

pracowników  z  działań  instrumentalnych

 

(wymiernych), 

niż  z  zakresu  wsparcia 

psychicznego, 

edukacji 

i 

informacji

 

(ulotnych i na ogół nie dokumentowanych).



W  większości  zakładów  opieki  zdrowotnej 

same  pielęgniarki  chętniej  wykonują   
zabiegi 

zlecone 

przez 

lekarzy

 

(instrumentalne) 

niż  podejmują  działania 

na  podstawie  własnej  diagnozy  i  oceny 
potrzeb pacjentów

 (mniej wymierne).

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Oddziaływanie wybranych koncepcji polityki 

zdrowotnej na podsystem pielęgniarstwa

 

 

Badania A.C. Enthovena

  nt. 

„rynku wewnętrznego

 

w opiece 

zdrowotnej”

 -

potrzeba wprowadzania konkurencji 

między świadczeniodawcami o 
środki publiczne  

 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

W  organizacji  opieki  nad  pacjentem 

zaznaczają się dwa wyraźne nurty:

Substytucja  usług

,  która  oznacza 

przekazywanie 

zakresu 

obowiązków, 

uprawnień 

i 

odpowiedzialności 

z 

jednego 

szczebla  organizacyjnego  na  inny 
(szpitale: lekarze               pielęgniarki 

   pomoce pielęgniarskie).

  

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Obejmowanie  coraz  większych  grup 

pacjentów 

pielęgniarską 

opieką 

domową

 

(opieka 

długoterminowa, 

hospicyjna,  specjalistyczna)  w  ramach 
samodzielnych  i  grupowych  praktyk 
(spółki partnerskie).

 

Wymaga  to  większej  samodzielności 

pielęgniarek.

 

Daje 

także 

lepsze 

wyniki opieki, co do jakości i kosztów.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem

 

pielęgniarstwa



Planowanie  obsad  kadrowych  zgodnie  z 

rzeczywistym  zapotrzebowaniem  chorych 

na 

opiekę

 

wg 

metody 

klasyfikacji 

pacjentów (Patient Classification System –PCS).



Wybór  pracy  taką  metodą  pielęgnowania, 

która 

umożliwi 

indywidualną 

odpowiedzialność  pielęgniarki  za  wyniki 

opieki  u  konkretnych  pacjentów.

  Istnieje 

również 

potrzeba 

dokumentowania

 

wszystkich  czynności  wykonywanych  przy 
pacjencie.

 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem 

pielęgniarstwa

 

Stałe 

analizowanie 

regulaminowych 

obowiązków, 

uprawnień 

i 

odpowiedzialności

  na  pielęgniarskich 

stanowiskach  pracy,  tak  aby  były 

komplementarne 

z 

przygotowaniem 

zawodowym 

pielęgniarek 

(licencjat, 

specjalizacje, 

studia 

magisterskie) 

i 

aktualnym ustawodawstwem. 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem

 

pielęgniarstwa

 

Stała ocena jakości świadczeń                

               pielęgniarskich

, 

pomiar przy 

pomocy  narzędzi  oceniających  jakość 

w 

płaszczyźnie 

obiektywnej 

i 

subiektywnej

 

(BOHIPSZO, 

audit 

zewnętrzny, 

obliczanie 

współczynników 

opieki, 

pomiar 

poziomu 

satysfakcji pacjentów). 

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem

 

pielęgniarstwa

Wprowadzenie i

 

praca według standardów 

postępowania pielęgnacyjnego

 

 w poszczególnych specjalnościach.

Stosowanie 

systematycznych 

ocen 

pracowniczych 

zorientowanych 

na 

kryteria ilości i jakości pracy.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem 

pielęgniarstwa

 

Ocena  kosztów  opieki

  w  odniesieniu 

do sektora świadczeń pielęgniarskich

, 

a  także  w  relacji  koszt/efekt  (własny 

budżet, 

substytucja, 

wyposażenie 

w 

odpowiedni 

sprzęt 

do 

pielęgnacji, 

zapobieganie  powikłaniom  i  błędom  w 
sztuce)

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Zmiany w zarządzaniu podsystemem pielęgniarstwa

Włączenie  zarządzania  strategicznego  i  marketingu 

świadczeń 

pielęgniarskich 

do 

zarządzania 

podsystemem pielęgniarstwa.

 

    Oznacza to stałą analizę otoczenia zewnętrznego

 

(SWOT,  stakeholders,  benchmarking),  otwartość  na 

potrzeby  pacjentów  i  ich  rodzin,  zmiany  zakresu 

świadczonej  opieki,  gotowość  odpowiedzi  na 

potrzeby rynku usług zdrowotnych. 

    Dotyczy to również 

analizy potrzeb wewnętrznych 

zakładu,

 inwestowania w rozwój pracowników        

                i gotowości na wprowadzenie zmian.

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

 

zmiany w pielęgnowaniu

 i 

zarządzaniu 

pielęgniarstwem

  są  istotne  zarówno 

dla 

zapewnienia 

dobrej 

jakości 

świadczeń, 

jak 

i 

rozwoju 

pielęgniarstwa 

jako 

samodzielnej 

dyscypliny  naukowej  i  działalności 
praktycznej.

    Ich rzeczywiste zaistnienie zależy w 

dużym 

stopniu 

od 

kierujących 

podsystemem  pielęgniarstwa,  jak  i 
woli działania samych pielęgniarek

Zmiany w podsystemie 

pielęgniarstwa

 

 

Przyszłość polskiego pielęgniarstwa 
       
       w rękach 

                  polskich 

pielęgniarek !!!!!!!