Władza i panowanie

1. Geneza władzy i jej społeczne

postrzeganie

Władza generuje egzystencję jednostki i grupy, odzwierciedla

istniejące stosunki społeczne, którym towarzyszą intensywne emocje.

Władza jest elementem funkcjonalnym (organizuje i koordynuje życie

społeczne), a zarazem dysfunkcjonalnym (koercyjnym) - jej przejawem

są zachowania oligarchujące, alienacyjne i patologiczne.

Postrzeganie społeczne władzy:

1. Od starożytności do renesansu -

substancjalne

(była atrybutem Boga,

który

otrzymywali wybrani, mieli prawo decydowania. Władza miała wymiar

transcendentny)

auctoritas

(wymiar metafizyczny, poza zasięgiem umysłu)

Władza

potestas

(konkretne czynności osób obdarzonych auctoritas)

2. W oświeceniu (J. Locke, K. Monteskiusz, J. J. Rousseau -

stosunek

społeczny

jako wynik interakcji społecznych). Władza polityczna jest to

uprawnienie  do  tworzenia  prawa  (włącznie  z  karą  śmierci)  w  celu
określenia  i  zachowania  własności  oraz  użycia  siły  społeczności  do
wykonania  tych  praw  oraz  obrony  wspólnoty  przed  zagrożeniami
zewnętrznymi i dla dobra wspólnego.

3. Współcześnie w socjologii pojęcie władzy [power] jest centralną
kategorią problematyki stratyfikacji społecznej (ujęcie M. Webera), która
jest
konstytuowana przez

klasy

(władza gospodarcza - rezultat stosunków

rynkowych),

stany społeczne

(normatywnie zdefiniowana władza społeczna)

partie

(aktywne grupy realizujące określone cele w sferze politycznej).

Według klasycznej definicji, władza to dowolna możliwość wykonywania

własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw
i na to, na czym ta możliwość się opiera.

W badaniach nad polityką pojęcie władzy odnosi się do trzech ogólnych

kategorii:
*

struktury

, która obejmuje problematykę organizacji, instytucji, państwa i

systemu;
*

kontroli

- kwestie wpływu, autorytetu, legitymizacji i powiązań obywatel -

państwo;
*

jakości życia

- równości, wolności, porządku i postępu.

2. Pojęcie władzy

Władza to stosunek zachodzący między jednostkami lub grupami,

w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość narzucania
własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu. Ważne jest, że
władza istnieje także wtedy, gdy możliwość ta nie jest realizowana.

•

WŁADZA W UJĘCIU MAXA WEBERA:

•Tradycyjna

- występowała już we wczesnym średniowieczu i w

niektórych dzisiejszych społeczeństwach plemiennych, jest uświęcona
wielowiekowym przestrzeganiem zwyczaju. Uzasadniała ona wyróżnioną
pozycję władcy, który z kolei stał na straży jej przestrzegania

•Charyzmatyczna

- opiera się na “osobistej zdolności jednostki

podporządkowywania sobie ludzi oraz ich oddaniu i zaufaniu w stosunku
do przywódcy”. Jest, więc to władza zindywidualizowana, władza, której
nikt inny poza osobą obdarzoną charyzmą nie jest w stanie sprawować.

•Legalna

– do jej sprawowania uprawniony jest każdy, kto działa w

ramach przyznanych mu kompetencji, określonych przez obowiązujący
porządek normatywny.

Władza jest stosunkiem społecznym, w którym jedna strona podejmuje

decyzje  o  pewnym  stanie  rzeczy,  a  druga  je  realizuje  w  sposób  zgodny  z
decyzją i pod kontrolą decydującego. [J.Szczepański]
2.  Władza  polityczna-  czyli  uprawnienie  do  tworzenia  prawa  włącznie  z
karą śmierci i w konsekwencji ze wszystkimi pomniejszymi karami w celu
określenia  i  zachowania  własności  a  także  użycia  siły  społeczności  do
wykorzystania  tych  praw,  oraz  w  obronie  wspólnoty  przed  zagrożeniem
zewnętrznym to wszystko dla dobra publicznego. [J.Lock]
3. Władza polityczna – władza polityczna jako wszelka zorganizowana na
zasadzie  przymusu  władza  jednej  grupy  ludzi  w  stosunku  do  innej  grupy
ludzi. [Ujęcie marksistowskie]
4.  Władza  polityczna  –  władza  polityczna  jako  system  stosunków
społecznych zachodzących pomiędzy określonymi podmiotami, polegający
na  możliwości  stosowania  trwałego  przymusu  w  celu  zmuszenia  drugiej
strony do określonego postępowania. [Żmigrodzki, Chmaj]
5. Władza polityczna – zdolność podporządkowywania sobie woli organów
państwa

jako

zbiorowości

złożonej

strukturze

nazywana

społeczeństwem obywatelskim. [Zjawisko częste w trakcie wyborów]
6. Władza polityczna – władza polityczna, czyli możliwość podejmowania
decyzji i kontrolowanie ich wykonania w sposobie uzyskiwania, chronienia
i pomnażania dóbr publicznych oraz o sposobie i rozmaitych sposobach
dystrybucji tych dóbr.

Typy definicji władzy

1. definicja behawioralna - władza jako możliwość modyfikowania
zachowania  innych  ludzi,  skorelowanie  zachowań  co  najmniej
dwóch aktorów - indywidualnych lub zbiorowych;
2.  definicja  teleologiczna  (celościowa)  –  władza  jako  spełnianie
celów, wytwarzanie zamierzonych skutków, w ramach określonego
systemu;
3.  definicja  instrumentalna  -  władza  jako  możliwość  stosowania
szczególnych  środków  przymusu,  kar  i  nagród  w  celu  osiągnięcia
zamierzonego celu,
4. definicja strukturalna – władza jako specyficzny rodzaj stosunku
między rządzącymi a rządzonymi, kierującymi i kierowanymi;
5. definicja władzy jako wpływu - władza to możliwość wywierania
wpływu, skłonienia innych by myśleli i czuli jak tego pragną inni.
Wpływ pojawia się wtedy, kiedy pojawia się autorytet;
6.  definicja  konfliktowa  -  władza  jako  źródło  konfliktu,  władza  to
również sposób rozwiązywania tego konfliktu,

Document Outline