Zaburzenia

Zaburzenia

czynnościowe narządu

czynnościowe narządu

żucia

żucia

Wg. teorii Helda w układzie
stomatognatycznym można wyróżnić 3
stawy:

• skroniowo-żuchwowy
• zębowo-zębodołowy
• zębowo-zębowy

Pomiędzy tymi „stawami” istnieje ścisła

Pomiędzy tymi „stawami” istnieje ścisła

korelacja czynnościowa (za pośrednictwem

korelacja czynnościowa (za pośrednictwem

mięśni i centralnego układu nerwowego),

mięśni i centralnego układu nerwowego),

której zaburzenie odgrywa zasadniczą rolę w

której zaburzenie odgrywa zasadniczą rolę w

powstawaniu dysfunkcji narządu żucia.

powstawaniu dysfunkcji narządu żucia.

Zaburzenia w jednym ze stawów zawsze

Zaburzenia w jednym ze stawów zawsze

prowadzą do zmian w pozostałych oraz do

prowadzą do zmian w pozostałych oraz do

zaburzeń czynności mięśni

zaburzeń czynności mięśni

Schemat układu

Schemat układu

stomatognatycznego

stomatognatycznego

„

„

trzech stawów”

trzech stawów”

Przyczyny zaburzeń czynnościowych

Przyczyny zaburzeń czynnościowych

1. ZLOKALIZOWANE
• Zaburzenia zwarcia centrycznego i

ekscentrycznego (staw zębowo-zębowy)

• Zmiany w stawie skroniowo-żuchwowym

(zaburzenia ułożenia głów i krążków stawowych)

• Nieprawidłowości zębowe, zgryzowe, jatrogenne
• Czynniki miejscowe sprzyjające powstawaniu

parafunkcji niezwarciowych

2. OGÓLNE
• Psychogenne – prowadzące do powstania

parafunkcji: - zwarciowych (np.

bruksizm, zaciskanie zębów) -

niezwarciowych (np. ząb-ciało obce; ząb-błona

śluzowa)

• Choroby ogólnoustrojowe np. reumatoidalne

zapalenie stawów, zaburzenia endokrynne,

czynniki genetyczne

Objawy kliniczne dysfunkcji skroniowo-

Objawy kliniczne dysfunkcji skroniowo-

żuchwowych:

żuchwowych:

1.

1.

Patologiczne starcie zębów

Patologiczne starcie zębów

2.

2.

Zgrzytanie/zaciskanie zebów

Zgrzytanie/zaciskanie zebów

3.

3.

Rozchwianie pojedynczych zebów lub grup

Rozchwianie pojedynczych zebów lub grup

zębowych

zębowych

4.

4.

Przemieszczenia – wędrówka zębów

Przemieszczenia – wędrówka zębów

5.

5.

Recesje dziąseł

Recesje dziąseł

6.

6.

Objawy ogólne: zaburzenia ruchomości głów

Objawy ogólne: zaburzenia ruchomości głów

żuchwy i/lub objawy akustyczne, bolesność

żuchwy i/lub objawy akustyczne, bolesność

stawów, sztywność mięśni i ich zwiększone

stawów, sztywność mięśni i ich zwiększone

napięcie, bóle głowy/szyi/pasa barkowego

napięcie, bóle głowy/szyi/pasa barkowego

Przedwczesne kontakty i przeszkody zgryzowe
mogą być przyczyna powstawania urazu
zgryzowego.

Wyróżniamy:

•Pierwotny uraz zgryzowy

– powstaje w wyniku

działania nadmiernych, niefizjologicznych sił na
ząb/zęby ze zdrowym przyzębiem

•Wtórny uraz zgryzowy

– powstaje w wyniku

działania fizjologicznych sił na ząb/zęby w
przebiegu zapalenia przyzębia, ze
zredukowanym przyzębiem.

•Złożony uraz zgryzowy

– powstaje w wyniku

działania nadmiernych sił na ząb/zęby ze
zredukowanym przyzębiem

Sam uraz zgryzowy nie jest w stanie

wywołać zapalenia dziąseł lub przyzębia.

Jednakże w obecności zapalenia

związanego z płytką może on

modyfikować przebieg procesu

zapalnego i przyczyniać się do szybszej

destrukcji tkanek przyzębia w danym

miejscu.

Objawy urazu zgryzowego:

Objawy urazu zgryzowego:

Kliniczne

– nadmierna ruchomość zębów,

recesje dziąseł, przemieszczenia zębów, ból zęba,
dyskomfort podczas żucia, wrażliwość na
opukiwanie, nadmierne starcie powierzchni
żujących i brzegów siecznych, pęknięcia szkliwa,
złamania korzenia lub korony, festony McCalla,
szczeliny Stillmana

Radiologiczne

–

poszerzenie szpary
ozębnej, zniszczenie
blaszki zbitej zębodołu,
resorpcja kości,
resorpcja korzenia,
osteoliza pionowa

Celem leczenia zaburzeń czynnościowych
jest przywrócenie optymalnych warunków
dla zgryzu i artykulacji poprzez m.in..
usunięcie parafunkcji, osiągnięcie
równowagi między siłami działającymi
podczas żucia a wydolnością przyzębia.
Można to osiągnąć poprzez:

•

Korektę zwarcia

- usunięcie

przedwczesnych kontaktów i przeszkód
zgryzowych

•

Zmianę położenia żuchwy względem

szczęki

(szyny nagryzowe, uzupełnienia

zębów)

• Szynowanie zębów
• Uzupełnienie brakujących zębów
(leczenie ortodontyczne i protetyczne)

Analiza i korekta zwarcia

Analiza i korekta zwarcia

Celem korekty zwarcia jest zmiana kierunku działania
sił zgryzowych z poziomego na pionowy. W tym celu
stosuje się selektywne szlifowanie niektórych guzków
zębowych.

Zestaw narzędzi do korekty zwarcia;

Kalka, wosk w płytkach, krążki ścierne, gumki, środki
do znoszenia nadwrażliwości zębiny.

ANALIZA ZWARCIA

ANALIZA ZWARCIA

I FAZA

I FAZA

- Analiza centryczna

- Analiza centryczna

Dotyczy kontaktów w dotylnym położeniu

Dotyczy kontaktów w dotylnym położeniu

zwarciowym, w maksymalnym zaguzkowaniu zębów

zwarciowym, w maksymalnym zaguzkowaniu zębów

oraz na drodze poślizgu pomiędzy tymi dwoma

oraz na drodze poślizgu pomiędzy tymi dwoma

położeniami.

położeniami.

II FAZA

II FAZA

- Analiza ekscentryczna

- Analiza ekscentryczna

Dotyczy wszystkich możliwych ekscentrycznych

Dotyczy wszystkich możliwych ekscentrycznych

kontaktów zębów w obrębie całego pola zwarciowego

kontaktów zębów w obrębie całego pola zwarciowego

Aby uzyskać równowagę zgryzową, należy w I i II

Aby uzyskać równowagę zgryzową, należy w I i II

fazie otrzymać równomierne siły nacisku na zęby.

fazie otrzymać równomierne siły nacisku na zęby.

Dąży się więc do otrzymania na zębach odbicia kalki

Dąży się więc do otrzymania na zębach odbicia kalki

o

o

równej sile

równej sile

i o

i o

charakterze punktowym

charakterze punktowym

Podstawowe zasady korekty zwarcia

• Poprzez szlifowanie guzków nie
należy zmieniać wysokości zwarcia

• Nie należy szlifować brzegów
siecznych zębów dolnych, a równowagę
zgryzową uzyskiwać poprzez szlifowanie
powierzchni podniebiennych siekaczy
górnych

• Jeżeli występują kontakty
płaszczyznowe na powierzchniach
wargowych dolnych zębów siecznych,
należy je zmienić w kontakty punktowe
lub liniowe jak najbliżej brzegu
siecznego

Podstawowe zasady korekty zwarcia

• Szlifować należy stoki podniebienne guzków
policzkowych zębów górnych i stoki policzkowe
guzków językowych zębów dolnych (zasada
Schuylera – „BULL” – bucal of upper, lingual of
lower)

Niezwykle ważnym elementem w leczeniu zaburzeń
czynnościowych narządu żucia jest

eliminacja

eliminacja

parafunkcji niezwarciowych

parafunkcji niezwarciowych

(ząb-ciało obce, ząb

(ząb-ciało obce, ząb

błona śluzowa)

błona śluzowa)

i zwarciowych

i zwarciowych

(bruksizm, zaciskanie

(bruksizm, zaciskanie

zębów).

zębów).

Najczęstszą parafunkcją zwarciową jest bruksizm,
który leczymy:
Ogólnie

•Psychoterapia – uświadomienie pacjenta w zakresie
przyczyn, mechanizmu, szkodliwości i sposobów
zwalczania jego parafunkcji

•Farmakoterapia – środki zmniejszające napięcie
mięśni, uspakajajace,

•Mioterapia – ćwiczenia zmierzające do odciążenia
mięśni żujących

•Fizykoterapia – masaże, ciepłe okłady, zwłaszcza w
przypadku bólów mięśni i stawów

Miejscowo

•Płyty nagryzowe – obejmują tylko zęby przednie

•Szyny zgryzowe – obejmują wszystkie zęby szczęki
i/lub żuchwy

Szyna zgryzowa

Szyna zgryzowa

–

stosowanie szyny
powinno być
poprzedzone mioterapią,
która zmniejszy napięcie
mięśni.

Szynę pacjent nosi w
nocy lub/i w sytuacjach
sprzyjających
powstawaniu
parafunkcji np.. w
stresie.