ZAWAŁ SERCA

Epidemiologia (1)



Zawał serca i jego następstwa są 

Zawał serca i jego następstwa są 

główną przyczyną zgonów w Polsce

główną przyczyną zgonów w Polsce



Spośród 1 miliona pacjentów z chorobą 

Spośród 1 miliona pacjentów z chorobą 

niedokrwienną serca na zawał zapada 

niedokrwienną serca na zawał zapada 

każdego roku 10%, tj. około 100.000 

każdego roku 10%, tj. około 100.000 

osób

osób

Epidemiologia (2)



Bezpośrednią przyczyną zawału jest u 90% 

Bezpośrednią przyczyną zawału jest u 90% 

chorych całkowite zamknięcie tętnicy przez 

chorych całkowite zamknięcie tętnicy przez 

zakrzep uruchomiony pęknięciem blaszki 

zakrzep uruchomiony pęknięciem blaszki 

miażdżycowej zwężającej tętnicę

miażdżycowej zwężającej tętnicę



R

R

oczna śmiertelność związana z zawałem 

oczna śmiertelność związana z zawałem 

przekracza 40%: w okresie przedszpitalnym 

przekracza 40%: w okresie przedszpitalnym 

sięga 23-35% (najwięcej 

sięga 23-35% (najwięcej 

o

o

sób ginie w ciągu 

sób ginie w ciągu 

1 godz. od wystąpienia objawów), w okresie 

1 godz. od wystąpienia objawów), w okresie 

szpitalnym 7-15% i w okresie pierwszego 

szpitalnym 7-15% i w okresie pierwszego 

roku po zawale wynosi 5-10% - zależnie od 

roku po zawale wynosi 5-10% - zależnie od 

stosowanych metod leczenia.

stosowanych metod leczenia.

Rodzaje zawału

W przebiegu zawału serca wyróżnia się

W przebiegu zawału serca wyróżnia się

:

:



zawał z załamkiem Q, 

zawał z załamkiem Q, 



zawał bez załamka Q, 

zawał bez załamka Q, 



szerzenie się 

szerzenie się 

zawału serca

zawału serca



dorzut zawału serca.

dorzut zawału serca.

Powikłania

Najczęstsze powikłania zawału serca 

Najczęstsze powikłania zawału serca 

obejmują: 

obejmują: 



z

z

aburzenia rytmu i przewodzenia, 

aburzenia rytmu i przewodzenia, 



niewydolność serca (obrzęk płuc, wstrząs), 

niewydolność serca (obrzęk płuc, wstrząs), 



ostrą niewydolność mitralną, 

ostrą niewydolność mitralną, 



pęknięcie wolnej ściany lewej komory, 

pęknięcie wolnej ściany lewej komory, 



pęknięcie przegrody komorowej, 

pęknięcie przegrody komorowej, 



tętniak lewej komory, 

tętniak lewej komory, 



zakrzepy i zatory.

zakrzepy i zatory.

Rozpoznanie - EKG



Pojedyncze badanie EKG pozwala na 

Pojedyncze badanie EKG pozwala na 

rozpoznanie zawału serca w 50-80% (średnio 

rozpoznanie zawału serca w 50-80% (średnio 

(60%), 

(60%), 



W

W

 20-25% 

 20-25% 

EKG 

EKG 

wykazuje nieprawidłowości, 

wykazuje nieprawidłowości, 

ale bez zmian typowych, 

ale bez zmian typowych, 



U

U

 15% chorych z zawałem serca obraz EKG 

 15% chorych z zawałem serca obraz EKG 

może być całkowicie prawidłowy. 

może być całkowicie prawidłowy. 

Biochemiczne markery martwicy m. 
sercowego (1)



CPK (CK) – kinaza kreatyninowa, enzym 

CPK (CK) – kinaza kreatyninowa, enzym 

zbudowany z podjednostek CK-M i CK-B. 

zbudowany z podjednostek CK-M i CK-B. 

Izoenzymy:

Izoenzymy:



mięśniowy CK-MM

mięśniowy CK-MM



sercowy CK-MB

sercowy CK-MB



mózgowy CK-BB

mózgowy CK-BB

Aktywność całkowitej CK <190 U/l (mężczyźni) i 

Aktywność całkowitej CK <190 U/l (mężczyźni) i 

<170 U/l kobiety

<170 U/l kobiety

W przypadku zawału serca wzrost aktywności CK po 

W przypadku zawału serca wzrost aktywności CK po 

4 godz., maksimum po około 20 godzinach.

4 godz., maksimum po około 20 godzinach.

Biochemiczne markery martwicy m. 
sercowego (2)



Aktywność CK-MB <25 U/l

Aktywność CK-MB <25 U/l



Stosunek CK-MB do całkowitej CK 

Stosunek CK-MB do całkowitej CK 





 2,5% 

 2,5% 

(norma)

(norma)



CK-MB / CK w przedziale 

CK-MB / CK w przedziale 

6-25%

6-25%

 przemawia 

 przemawia 

za zawałem serca

za zawałem serca



CK-MB / CK > 25% przemawia za obecnością 

CK-MB / CK > 25% przemawia za obecnością 

form makro CK-MB (nieswoiste dla zawału)

form makro CK-MB (nieswoiste dla zawału)

Biochemiczne markery martwicy m. 
sercowego (3)

Troponina: kompleks białkowy regulujący czynność 

Troponina: kompleks białkowy regulujący czynność 

włókienek mięśniowych. Składa się z 3 

włókienek mięśniowych. Składa się z 3 

podjednostek:

podjednostek:



T (TnT) (norma w surowicy < 0,2 

T (TnT) (norma w surowicy < 0,2 





g/l)

g/l)



I (TnI) (norma w surowicy < 0,1 

I (TnI) (norma w surowicy < 0,1 





g/l)

g/l)



C (TnC)

C (TnC)

Troponina sercowa jest swoista dla mięśnia 

Troponina sercowa jest swoista dla mięśnia 

sercowego. W przypadku zawału wzrost stężenia 

sercowego. W przypadku zawału wzrost stężenia 

po 3-4 godz., pierwszy szczyt po 10-24 godz, drugi 

po 3-4 godz., pierwszy szczyt po 10-24 godz, drugi 

po 40-120 godz. TnT koreluje z rozległością zawału

po 40-120 godz. TnT koreluje z rozległością zawału

Postępowanie w miejscu zachorowania 
(1)

1.

1.

Unieruchomienie – pozycja leżąca

Unieruchomienie – pozycja leżąca

2.

2.

U chorego w bólu zawałowym, w zawale 

U chorego w bólu zawałowym, w zawale 

niepowikłanym bez objawów hipotonii - podać 

niepowikłanym bez objawów hipotonii - podać 

tabletkę nitrogliceryny pod język

tabletkę nitrogliceryny pod język

3.

3.

Leczenie przeciwbólowe (konieczne założenie 

Leczenie przeciwbólowe (konieczne założenie 

kaniuli do żyły).        Podstawowym lekiem 

kaniuli do żyły).        Podstawowym lekiem 

przeciwbólowym jest morfina podana 

przeciwbólowym jest morfina podana 

d

d

ożylnie: 

ożylnie: 

5 mg w ciągu 2 min., a następnie 2 mg co 5 min. 

5 mg w ciągu 2 min., a następnie 2 mg co 5 min. 

- pod kontrolą częstości i 

- pod kontrolą częstości i 

g

g

łębokości oddechów, 

łębokości oddechów, 

ciśnienia tętniczego, częstości rytmu serca

ciśnienia tętniczego, częstości rytmu serca

4.

4.

U chorych bez przeciwwskazań podać doustnie 

U chorych bez przeciwwskazań podać doustnie 

300 mg    polopiryny/aspiryny.

300 mg    polopiryny/aspiryny.

Postępowanie w miejscu zachorowania 
(2)

5.

5.

Hipotonia: uniesienie nóg, dożylne podanie płynów, a 

Hipotonia: uniesienie nóg, dożylne podanie płynów, a 

wobec braku normalizacji ciśnienia - wlew dopaminy.

wobec braku normalizacji ciśnienia - wlew dopaminy.

6.

6.

Wskazaniem dla tlenoterapii jest hipoksemia - 

Wskazaniem dla tlenoterapii jest hipoksemia - 

głównie w przebiegu       nasilonej niewydolności 

głównie w przebiegu       nasilonej niewydolności 

serca (obrzęk płuc, wstrząs) i 

serca (obrzęk płuc, wstrząs) i 

n

n

iewydolności 

iewydolności 

oddechowej.

oddechowej.

Transport



Obowiązuje unieruchomienie chorego w 

Obowiązuje unieruchomienie chorego w 

pozycji leżącej. 

pozycji leżącej. 



Transport w pozycji leżącej karetką 

Transport w pozycji leżącej karetką 

wyposażoną w defibrylator elektryczny. 

wyposażoną w defibrylator elektryczny. 



Wskazane jest stałe monitorowanie 

Wskazane jest stałe monitorowanie 

elektrokardiograficzne. 

elektrokardiograficzne. 



W obrzęku płuc unieruchomienie i transport w 

W obrzęku płuc unieruchomienie i transport w 

pozycji siedzącej.

pozycji siedzącej.

Przesłanki nakazujące bardzo szybką 
hospitalizację



P

P

onad połowa całej śmiertelności rocznej z powodu 

onad połowa całej śmiertelności rocznej z powodu 

zawału serca ma  miejsce w okresie 

zawału serca ma  miejsce w okresie 

przedszpitalnym, głównie na skutek migotania 

przedszpitalnym, głównie na skutek migotania 

k

k

omór. W szpitalu można łatwo opanować pierwotne 

omór. W szpitalu można łatwo opanować pierwotne 

migotanie komór defibrylacją elektryczną. 

migotanie komór defibrylacją elektryczną. 



L

L

eczenie fibrynolityczne redukuje śmiertelność (o 

eczenie fibrynolityczne redukuje śmiertelność (o 

50% w ciągu pierwszej godziny) i obszar zawału, 

50% w ciągu pierwszej godziny) i obszar zawału, 

odwrotnie proporcjonalnie do upływu czasu od 

odwrotnie proporcjonalnie do upływu czasu od 

wystąpienia zawału. 

wystąpienia zawału. 

Leczenie zawału serca w szpitalu

 

Leczenie trombolityczne

Leczenie trombolityczne

Celem leczenia trombolitycznego jest 

Celem leczenia trombolitycznego jest 

spowodowanie reperfuzji zamkniętej przez 

spowodowanie reperfuzji zamkniętej przez 

zakrzep tętnicy wieńcowej przez podanie 

zakrzep tętnicy wieńcowej przez podanie 

aktywatora plazminogenu, który przekształca 

aktywatora plazminogenu, który przekształca 

ustrojowy 

ustrojowy 

plazminogen

plazminogen

 w czynny 

 w czynny 

e

e

nzym 

nzym 

plazminę

plazminę

 trawiącą włóknik. 

 trawiącą włóknik. 

Leki fibrynolityczne (1)

Wprowadzono szereg aktywatorów plazminogenu: 

Wprowadzono szereg aktywatorów plazminogenu: 



L

L

eki pierwszej generacji

eki pierwszej generacji

: 

: 

streptokinaza

streptokinaza

 (SK), 

 (SK), 

są niespecyficznymi proteazami 

są niespecyficznymi proteazami 

przekształcającymi plazminogen w plazminę na 

przekształcającymi plazminogen w plazminę na 

p

p

owierzchni zakrzepu, ale także w osoczu, co  

owierzchni zakrzepu, ale także w osoczu, co  

powoduje oprócz trawienia włóknika także 

powoduje oprócz trawienia włóknika także 

rozkład fibrynogenu, czynnika V

rozkład fibrynogenu, czynnika V

 

 

i VIII oraz 

i VIII oraz 

plazminogenu (poziom fibrynogenu obniża się 

plazminogenu (poziom fibrynogenu obniża się 

do około 20% normy). Systemowa liza jest 

do około 20% normy). Systemowa liza jest 

przyczyną krwotocznych 

przyczyną krwotocznych 

p

p

owikłań leczenia 

owikłań leczenia 

trombolitycznego.

trombolitycznego.

Leki fibrynolityczne (2)



L

L

eki drugiej generacji: głównie 

eki drugiej generacji: głównie 

tkankowy 

tkankowy 

aktywator plazminogenu

aktywator plazminogenu

 (t-PA) - większe 

 (t-PA) - większe 

powinowactwo do włóknika w zakrzepie przy 

powinowactwo do włóknika w zakrzepie przy 

mniejszym ryzyku powikłań krwotocznych (co 

mniejszym ryzyku powikłań krwotocznych (co 

się nie sprawdziło w  klinice). 

się nie sprawdziło w  klinice). 

W

W

adą t-PA jest 

adą t-PA jest 

10-krotnie wyższa cena w porównaniu z SK. 

10-krotnie wyższa cena w porównaniu z SK. 

Wskazania do leczenia trombolitycznego

Chorzy

Chorzy

:

:

 

 



przyjęci w ciągu pierwszych 12 godzin od 

przyjęci w ciągu pierwszych 12 godzin od 

wystąpienia bólu zawałowego (a także z 

wystąpienia bólu zawałowego (a także z 

utrzymującym się bólem zawałowym po tym 

utrzymującym się bólem zawałowym po tym 

terminie), 

terminie), 



z uniesieniem ST w o najmniej 2 

z uniesieniem ST w o najmniej 2 

odprowadzeniach EKG

odprowadzeniach EKG



lub ze 

lub ze 

świeżym blokiem odnogi pęczka Hisa. 

świeżym blokiem odnogi pęczka Hisa. 

Bezwzględne przeciwwskazania do 
leczenia trombolitycznego (1)



Czynne krwawienie z naczyń nie poddających 

Czynne krwawienie z naczyń nie poddających 

się uciskowi. 

się uciskowi. 



Przebyte

Przebyte

 

 

w ciągu ostatniego miesiąca

w ciągu ostatniego miesiąca

:

:



udar krwotoczny mózgu, 

udar krwotoczny mózgu, 



nowotwór, tętniak śródczaszkowy

nowotwór, tętniak śródczaszkowy



anomalie naczyniowe, 

anomalie naczyniowe, 



zabieg neurologiczny, 

zabieg neurologiczny, 



uraz głowy 

uraz głowy 

Bezwzględne przeciwwskazania do 
leczenia trombolitycznego (2)



Podejrzenie tętniaka rozwarstwiającego aorty.

Podejrzenie tętniaka rozwarstwiającego aorty.



Zabieg chirurgiczny lub ciężki uraz w ciągu 

Zabieg chirurgiczny lub ciężki uraz w ciągu 

ostatnich 2 tygodni. 

ostatnich 2 tygodni. 



Reanimacja z masażem serca i uszkodzeniem 

Reanimacja z masażem serca i uszkodzeniem 

żeber, mostka i innych  narządów. 

żeber, mostka i innych  narządów. 



Krwotoczna retinopatia cukrzycowa i inne 

Krwotoczna retinopatia cukrzycowa i inne 

procesy grożące krwawieniem 

procesy grożące krwawieniem 

wewnątrzgałkowym. 

wewnątrzgałkowym. 



S

S

aza krwotoczna. 

aza krwotoczna. 



Ciąża. 

Ciąża. 

Względne przeciwwskazania do leczenia 
trombolitycznego (1)



Przebyty przed ponad 2 miesiącami udar 

Przebyty przed ponad 2 miesiącami udar 

mózgu 

mózgu 

lub TIA

lub TIA

. 

. 



Oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze. 

Oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze. 



Czynne owrzodzenie żołądka bądź jelit. 

Czynne owrzodzenie żołądka bądź jelit. 



Aktualne stosowanie doustnych leków 

Aktualne stosowanie doustnych leków 

przeciwzakrzepowych. 

przeciwzakrzepowych. 



Reanimacja z masażem zewnętrznym. 

Reanimacja z masażem zewnętrznym. 



Zabieg operacyjny dokonany przed upływem 2 

Zabieg operacyjny dokonany przed upływem 2 

miesięcy. 

miesięcy. 

Względne przeciwwskazania do leczenia 
trombolitycznego (2)



Świeże wkłucie do naczynia nie poddającego 

Świeże wkłucie do naczynia nie poddającego 

się uciskowi. 

się uciskowi. 



Przeciwwskazania dla SK: leczenie SK lub 

Przeciwwskazania dla SK: leczenie SK lub 

APSAC przed upływem dwóch lat, oraz 

APSAC przed upływem dwóch lat, oraz 

wywiady uczulenia na lek (można wtedy 

wywiady uczulenia na lek (można wtedy 

zastosować t-PA). 

zastosować t-PA). 



Niewydolność wątroby i nerek. 

Niewydolność wątroby i nerek. 



Czynny proces nowotworowy, okres schyłkowy 

Czynny proces nowotworowy, okres schyłkowy 

ciężkich 

ciężkich 

chorób

chorób

Leczenie powikłań krwotocznych po 
leczeniu trombolitycznym (1)



Małe krwawieni

Małe krwawieni

a

a

 w miejscu wkłuć 

 w miejscu wkłuć 

- 

- 

ucisk bez 

ucisk bez 

przerywania 

przerywania 

leczenia

leczenia



I

I

stotne krwawieni

stotne krwawieni

e

e

: przerwać podawanie leku 

: przerwać podawanie leku 

t

t

rombolitycznego, heparyny i aspiryny. 

rombolitycznego, heparyny i aspiryny. 



C

C

iężki

iężki

e

e

 krwawieni

 krwawieni

e

e

 u chorego otrzymującego 

 u chorego otrzymującego 

heparynę, podać siarczan protaminy w dawce 1 

heparynę, podać siarczan protaminy w dawce 1 

mg na 100 j. heparyny podanej w ciągu ostatnich 

mg na 100 j. heparyny podanej w ciągu ostatnich 

4 godzin 

4 godzin 

(

(

najwyższa dawka jednorazowa 50 mg). 

najwyższa dawka jednorazowa 50 mg). 

Leczenie powikłań krwotocznych po 
leczeniu trombolitycznym (2)



Obniżenie hematokrytu poniżej 30% 

Obniżenie hematokrytu poniżej 30% 

 - 

 - 

przetocz

przetocz

yć

yć

 

 

kr

kr

e

e

w. 

w. 



C

C

iężki

iężki

e

e

 krwawienia

 krwawienia

 -

 -

 krioprecypitat w dawce 10 j., 

 krioprecypitat w dawce 10 j., 

który zawiera fibrynogen i czynnik VIII. Dawka 

który zawiera fibrynogen i czynnik VIII. Dawka 

wstępna może być powtarzana. 

wstępna może być powtarzana. 



M

M

rożone osocz

rożone osocz

e

e

 20 ml/kg lub koncentrat  czynników 

 20 ml/kg lub koncentrat  czynników 

zespołu protrombiny 20 j. czynnika IX/kg masy ciała. 

zespołu protrombiny 20 j. czynnika IX/kg masy ciała. 



W bardzo ciężkich krwawieniach kwas 

W bardzo ciężkich krwawieniach kwas 

traneksamowy (Exacyl) dożylnie 10 mg/kg masy 

traneksamowy (Exacyl) dożylnie 10 mg/kg masy 

ciała na dobę. 

ciała na dobę. 

Leki wspomagające

Do leków wspomagających w zawale serca 

Do leków wspomagających w zawale serca 

należą: nitrogliceryna, leki blokujące receptor 

należą: nitrogliceryna, leki blokujące receptor 

beta

beta

-

-

 adrenergiczny i inhibitory konwertazy 

 adrenergiczny i inhibitory konwertazy 

Nitrogliceryna (1)

Wskazania: zawał serca z objawami niewydolności 

Wskazania: zawał serca z objawami niewydolności 

lewej komory (bierne przekrwienie, obrzęk płuc) z 

lewej komory (bierne przekrwienie, obrzęk płuc) z 

prawidłowym bądź 

prawidłowym bądź 

p

p

odwyższonym ciśnieniem 

odwyższonym ciśnieniem 

tętniczym, ból zawałowy utrzymujący się i 

tętniczym, ból zawałowy utrzymujący się i 

nawracający mimo leczenia 

nawracający mimo leczenia 

p

p

rzeciwbólowego, 

rzeciwbólowego, 

nadciśnienie tętnicze, niedomykalność mitralna. 

nadciśnienie tętnicze, niedomykalność mitralna. 

     

     

Przeciwwskazania: wstrząs i hipotonia poniżej 100 

Przeciwwskazania: wstrząs i hipotonia poniżej 100 

mmHg, zawał prawej komory, nadciśnienie płucne. 

mmHg, zawał prawej komory, nadciśnienie płucne. 

Nitrogliceryna (2)

Uwaga: ostrożne wskazania i dawkowanie w 

Uwaga: ostrożne wskazania i dawkowanie w 

zawale ściany dolnej (równoczesny zawał 

zawale ściany dolnej (równoczesny zawał 

prawej komory u 40% tej grupy). 

prawej komory u 40% tej grupy). 

     

     

Dawkowanie: początkowo 1 tabletka pod 

Dawkowanie: początkowo 1 tabletka pod 

język, a następnie wlew kroplowy zaczynając 

język, a następnie wlew kroplowy zaczynając 

od 5 µg/min., a następnie podwyższanie dawki 

od 5 µg/min., a następnie podwyższanie dawki 

o 5-10 µg/min, co 5 min. pod kontrolą 

o 5-10 µg/min, co 5 min. pod kontrolą 

częstości rytmu i ciśnienia tętniczego.  

częstości rytmu i ciśnienia tętniczego.  

Nitrogliceryna (3)

Najczęściej stosowane dawki 20-100 µg/min. 

Najczęściej stosowane dawki 20-100 µg/min. 

Dawki wyższe są stosowane w obrzęku z 

Dawki wyższe są stosowane w obrzęku z 

prawidłowym bądź podwyższonym ciśnieniem 

prawidłowym bądź podwyższonym ciśnieniem 

tętniczym, pod warunkiem zapobiegania: 

tętniczym, pod warunkiem zapobiegania: 

większej redukcji niż 10% średniego ciśnienia 

większej redukcji niż 10% średniego ciśnienia 

tętniczego oraz przyspieszenia częstości 

tętniczego oraz przyspieszenia częstości 

rytmu serca o ponad 10/min. bądź 

rytmu serca o ponad 10/min. bądź 

przekroczenia częstości rytmu 110/min.

przekroczenia częstości rytmu 110/min.

Leki blokujące receptor  -adrenergiczny 

(LBA) (1)

Mogą wpływać na zmniejszenie objawów 

Mogą wpływać na zmniejszenie objawów 

niedokrwienia (redukcja bólu) i obszaru zawału 

niedokrwienia (redukcja bólu) i obszaru zawału 

serca, obniżenie napięcia (stres) ściany lewej 

serca, obniżenie napięcia (stres) ściany lewej 

komory (prewencja pęknięcia serca) oraz mogą 

komory (prewencja pęknięcia serca) oraz mogą 

zapobiegać groźnym zaburzeniom rytmu. 

zapobiegać groźnym zaburzeniom rytmu. 

Wskazania: stan wskazujący na stymulację 

Wskazania: stan wskazujący na stymulację 

adrenergiczną z tachykardią, podwyższonym 

adrenergiczną z tachykardią, podwyższonym 

ciśnieniem skurczowym, przedłużonym bólem 

ciśnieniem skurczowym, przedłużonym bólem 

zawałowym. 

zawałowym. 

     

     

Leki blokujące receptor -adrenergiczny 

(LBA) (2)

Przeciwwskazania: 

Przeciwwskazania: 



blok I° z PQ ponad 0,24 s 

blok I° z PQ ponad 0,24 s 



blok II° i III°,

blok II° i III°,



wywiady dychawicy oskrzelowej, 

wywiady dychawicy oskrzelowej, 



niewydolność serca z rzężeniami ponad 1/3 dolną płuc, 

niewydolność serca z rzężeniami ponad 1/3 dolną płuc, 



bradykardia poniżej 50/min., 

bradykardia poniżej 50/min., 



ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg, 

ciśnienie skurczowe poniżej 100 mmHg, 



ciśnienie zaklinowane w tętnicy płucnej ponad 20 

ciśnienie zaklinowane w tętnicy płucnej ponad 20 

mmHg. 

mmHg. 

Leki blokujące receptor  -adrenergiczny 

(LBA) (3)

Dawkowanie: LBA powinny być podawane 

Dawkowanie: LBA powinny być podawane 

dożylnie w ciągu pierwszych 6 godz. od 

dożylnie w ciągu pierwszych 6 godz. od 

wystąpienia bólu 

wystąpienia bólu 

z

z

awałowego, metoprolol 10-

awałowego, metoprolol 10-

15 mg, atenolol 5-10 mg, w         dawkach 

15 mg, atenolol 5-10 mg, w         dawkach 

podzielonych: pierwsze wstrzyknięcie testujące 

podzielonych: pierwsze wstrzyknięcie testujące 

1-2 mg, a następnie 2-5 mg w odstępach 5 min. 

1-2 mg, a następnie 2-5 mg w odstępach 5 min. 

pod 

pod 

k

k

ontrolą częstości rytmu serca, ciśnienia 

ontrolą częstości rytmu serca, ciśnienia 

tętniczego, oceny wydolności krążenia, a 

tętniczego, oceny wydolności krążenia, a 

następnie leczenie doustne: atenolol 2x50 mg, 

następnie leczenie doustne: atenolol 2x50 mg, 

metoprolol 3x50 mg, propranolol 3x20-40 mg. 

metoprolol 3x50 mg, propranolol 3x20-40 mg. 

Nadkomorowe zaburzenia rytmu (1)



P

P

obudzenia przedwczesne nadkomorowe: nie 

obudzenia przedwczesne nadkomorowe: nie 

wymagają leczenia

wymagają leczenia

.

.



M

M

igotanie i trzepotanie przedsionków oraz 

igotanie i trzepotanie przedsionków oraz 

częstoskurcz 

częstoskurcz 

na

na

dkomorowy: z prawidłową lub 

dkomorowy: z prawidłową lub 

nieznacznie przyspieszoną częstością rytmu 

nieznacznie przyspieszoną częstością rytmu 

komór - nie wymaga leczenia

komór - nie wymaga leczenia

.

.

Nadkomorowe zaburzenia rytmu (2)

M

M

igotanie i trzepotanie przedsionków oraz 

igotanie i trzepotanie przedsionków oraz 

częstoskurcz nadkomorowy: z prawidłową lub 

częstoskurcz nadkomorowy: z prawidłową lub 

nieznacznie przyspieszoną częstością rytmu komór 

nieznacznie przyspieszoną częstością rytmu komór 

- nie wymaga leczenia; z przyspieszoną czynnością 

- nie wymaga leczenia; z przyspieszoną czynnością 

komór - beta bloker (najczęściej metoprolol 1-2 mg 

komór - beta bloker (najczęściej metoprolol 1-2 mg 

i.v. z kontrolą rytmu i hemodynamiki, dawki mogą 

i.v. z kontrolą rytmu i hemodynamiki, dawki mogą 

być powtarzane co 5 min. do uzyskania poprawy 

być powtarzane co 5 min. do uzyskania poprawy 

bądź dawki 

bądź dawki 

1

1

0-15 mg i.v., a następnie doustnie), 

0-15 mg i.v., a następnie doustnie), 

bądź werapamil 2,5 mg - z powtarzaniem dawki 

bądź werapamil 2,5 mg - z powtarzaniem dawki 

pod kontrolą jak wyżej, albo digoxin 0,5 mg

pod kontrolą jak wyżej, albo digoxin 0,5 mg

. 

. 

Nadkomorowe zaburzenia rytmu (3)

W

W

 

 

r

r

azie braku efektu amiodaronu i jeśli 

azie braku efektu amiodaronu i jeśli 

tachyarytmie nadkomorowe powodują 

tachyarytmie nadkomorowe powodują 

zaburzenia hemodynamiczne (obrzęk płuc, 

zaburzenia hemodynamiczne (obrzęk płuc, 

wstrząs) bądź ból wieńcowy, istnieją 

wstrząs) bądź ból wieńcowy, istnieją 

wskazania do kardiowersji elektrycznej. 

wskazania do kardiowersji elektrycznej. 

Komorowe zaburzenia rytmu (1)



P

P

obudzenia przedwczesne pojedyncze, nawet 

obudzenia przedwczesne pojedyncze, nawet 

liczne, nie wymagają  leczenia; 

liczne, nie wymagają  leczenia; 



liczne pary i salwy oraz częstoskurcz komorowy 

liczne pary i salwy oraz częstoskurcz komorowy 

n

n

ieutrwalony: lidokaina w dawce wstępnej 3 razy 

ieutrwalony: lidokaina w dawce wstępnej 3 razy 

50 mg w odstępach 3-5 min, a następnie wlew 

50 mg w odstępach 3-5 min, a następnie wlew 

kroplowy 3 mg/min., a po 12 godz. 2 mg/min.; 

kroplowy 3 mg/min., a po 12 godz. 2 mg/min.; 



c

c

zęstoskurcz komorowy utrwalony z zaburzeniami 

zęstoskurcz komorowy utrwalony z zaburzeniami 

hemodynamicznymi bądź bólem wieńcowym 

hemodynamicznymi bądź bólem wieńcowym 

stanowi wskazanie do kardiowersji elektrycznej 

stanowi wskazanie do kardiowersji elektrycznej 

(jeśli nie ma możliwości - lidokaina jak wyżej); 

(jeśli nie ma możliwości - lidokaina jak wyżej); 

Komorowe zaburzenia rytmu (2)



C

C

zęstoskurcz bez możliwości weryfikacji 

zęstoskurcz bez możliwości weryfikacji 

EKG

EKG

, 

, 

leki w          następującej kolejności: lidokaina w 

leki w          następującej kolejności: lidokaina w 

dawkach 50 mg i.v. do czterech  razy co 3 min. 

dawkach 50 mg i.v. do czterech  razy co 3 min. 

(jeśli skuteczna - wlew dożylny jak wyżej), jeśli 

(jeśli skuteczna - wlew dożylny jak wyżej), jeśli 

nieskuteczna: metoprolol i.v. w dawkach jak 

nieskuteczna: metoprolol i.v. w dawkach jak 

wyżej, gdy nieskuteczny: amiodaron dożylnie 5 

wyżej, gdy nieskuteczny: amiodaron dożylnie 5 

mg/kg masy ciała w ciągu 20-30 min. (w 

mg/kg masy ciała w ciągu 20-30 min. (w 

s

s

tanach 

tanach 

zagrożenia życia dawka może być podana w 

zagrożenia życia dawka może być podana w 

ciągu 1-3 min.), a następnie wlew kroplowy 10-

ciągu 1-3 min.), a następnie wlew kroplowy 10-

20 mg/kg/24 godz. 

20 mg/kg/24 godz. 

Migotanie komór (1)

Migotanie komór jest wskazaniem do 

Migotanie komór jest wskazaniem do 

natychmiastowej defibrylacji  elektrycznej, jeśli 

natychmiastowej defibrylacji  elektrycznej, jeśli 

jest to możliwe w ciągu 30-60 sek. (jako jedyny  

jest to możliwe w ciągu 30-60 sek. (jako jedyny  

zabieg reanimacyjny), najczęściej pierwszy impuls 

zabieg reanimacyjny), najczęściej pierwszy impuls 

200 J, jeśli  nieskuteczny - natychmiast następny 

200 J, jeśli  nieskuteczny - natychmiast następny 

300 J, jeśli nieskuteczny -  natychmiast 400 J, co 

300 J, jeśli nieskuteczny -  natychmiast 400 J, co 

powoduje defibrylację przy najmniejszym  

powoduje defibrylację przy najmniejszym  

uszkodzeniu serca. 

uszkodzeniu serca. 

Migotanie komór (2)

Jeśli defibrylacja nie jest możliwa w ciągu 30-60  

Jeśli defibrylacja nie jest możliwa w ciągu 30-60  

sek., stosować typowo masaż serca i sztuczne 

sek., stosować typowo masaż serca i sztuczne 

oddychanie. Gdy         defibrylacja jest 

oddychanie. Gdy         defibrylacja jest 

skuteczna, stosować lidokainę (jak wyżej) i 

skuteczna, stosować lidokainę (jak wyżej) i 

wyrównać

wyrównać

 

 

 niedobory elektrolitów (K+, Mg++). 

 niedobory elektrolitów (K+, Mg++). 

Jeśli lidokaina nie zapobiega  nawrotom, stosuje 

Jeśli lidokaina nie zapobiega  nawrotom, stosuje 

się dożylnie tosylan bretylinu 5 mg/kg, który 

się dożylnie tosylan bretylinu 5 mg/kg, który 

można  powtórzyć po 20 min. w dawce o połowę 

można  powtórzyć po 20 min. w dawce o połowę 

niższej, a następnie wlew amiodaronu. 

niższej, a następnie wlew amiodaronu. 

Bradyarytmie (1)

Dysfunkcja węzła zatokowego: występuje u 

Dysfunkcja węzła zatokowego: występuje u 

25-40 chorych w 

25-40 chorych w 

p

p

ierwszej godzinie zawału 

ierwszej godzinie zawału 

serca, później w malejącym odsetku chorych. 

serca, później w malejącym odsetku chorych. 

B

B

radykardia bez następstw 

radykardia bez następstw 

hemodynamicznych nie wymaga leczenia. 

hemodynamicznych nie wymaga leczenia. 

Bradyarytmie (2)

Bradykardia z zaburzeniami 

Bradykardia z zaburzeniami 

hemodynamicznymi: 

hemodynamicznymi: 



podanie 0,5 mg atropiny i.v., 

podanie 0,5 mg atropiny i.v., 



uniesienie nóg, 

uniesienie nóg, 



szybkie przetoczenie 250 ml 0,9% NaCl, 

szybkie przetoczenie 250 ml 0,9% NaCl, 



powtarzanie atropiny do łącznej dawki 1,5 mg 

powtarzanie atropiny do łącznej dawki 1,5 mg 

i.v. 

i.v. 

Bradyarytmie (3)

Wobec nieskuteczności atropiny, u chorych z 

Wobec nieskuteczności atropiny, u chorych z 

objawami hemodynamicznymi, bradykardii 

objawami hemodynamicznymi, bradykardii 

poniżej 40/min. istnieją wskazania do 

poniżej 40/min. istnieją wskazania do 

stymulacji, najlepiej (jeśli nie ma zaburzeń 

stymulacji, najlepiej (jeśli nie ma zaburzeń 

przewodzenia przedsionkowo-komorowego) 

przewodzenia przedsionkowo-komorowego) 

p

p

rzedsionkowej (AAI). 

rzedsionkowej (AAI). 

Bloki przewodzenia (1)



Blok przedsionkowo-komorowy I stopnia nie wymaga 

Blok przedsionkowo-komorowy I stopnia nie wymaga 

leczenia.

leczenia.

Blok przedsionkowo-komorowy II stopnia (wyróżnia się 

Blok przedsionkowo-komorowy II stopnia (wyróżnia się 

blok proksymalny - typ I, dawniej periodyka 

blok proksymalny - typ I, dawniej periodyka 

Wenckebacha oraz dystalny - typ II, dawniej Mobitz II). 

Wenckebacha oraz dystalny - typ II, dawniej Mobitz II). 



Typ I bloku II stopnia u chorego z zawałem ściany 

Typ I bloku II stopnia u chorego z zawałem ściany 

dolnej wymaga monitorowania, a jeśli występuje wolna 

dolnej wymaga monitorowania, a jeśli występuje wolna 

czynność serca <40/min. bądź hipotonia, groźne 

czynność serca <40/min. bądź hipotonia, groźne 

zaburzenia rytmu, blok wiązki bądź odnogi, a także 

zaburzenia rytmu, blok wiązki bądź odnogi, a także 

gdy blok ten wikła zawał ściany przedniej - istnieją 

gdy blok ten wikła zawał ściany przedniej - istnieją 

wskazania do stymulacji serca przez elektrodę 

wskazania do stymulacji serca przez elektrodę 

założoną do prawej komory. 

założoną do prawej komory. 

Bloki przewodzenia (2)



Typ II bloku II jest wskazaniem do 

Typ II bloku II jest wskazaniem do 

profilaktycznego założenia elektrody do prawej 

profilaktycznego założenia elektrody do prawej 

komory - ze względu na ryzyko bloku 

komory - ze względu na ryzyko bloku 

c

c

ałkowitego 

ałkowitego 

z objawami hemodynamicznymi.

z objawami hemodynamicznymi.

 

 



Blok 

Blok 

z

z

aawansowany stanowi wskazanie do 

aawansowany stanowi wskazanie do 

założenia elektrody czasowej do prawej komory.

założenia elektrody czasowej do prawej komory.

 

 



Blok całkowity - jest wskazaniem do 

Blok całkowity - jest wskazaniem do 

wprowadzenia elektrody do prawej komory i 

wprowadzenia elektrody do prawej komory i 

stymulacji na żądanie. 

stymulacji na żądanie. 

Obrzęk płuc (1)

Objawy biernego przekrwienia płuc wykazuje 

Objawy biernego przekrwienia płuc wykazuje 

40-60% chorych z zawałem serca, a izolowany 

40-60% chorych z zawałem serca, a izolowany 

obrzęk płuc 3-10% chorych, częściej obrzęk 

obrzęk płuc 3-10% chorych, częściej obrzęk 

płuc kojarzy się ze wstrząsem zawałowym (do 

płuc kojarzy się ze wstrząsem zawałowym (do 

10-20%). W ocenie Killipa i Kimballa obrzęk 

10-20%). W ocenie Killipa i Kimballa obrzęk 

płuc w zawale serca związany jest z 44% 

płuc w zawale serca związany jest z 44% 

śmiertelnością.

śmiertelnością.

Obrzęk płuc (2)

Zasady leczenia: 

Zasady leczenia: 



pozycja siedząca z opuszczonymi nogami; 

pozycja siedząca z opuszczonymi nogami; 



u chorych z prawidłowym i podwyższonym 

u chorych z prawidłowym i podwyższonym 

ciśnieniem tętniczym,           podjęzykowe podanie 

ciśnieniem tętniczym,           podjęzykowe podanie 

nitrogliceryny 0,5-1,0 mg; dawka może być           

nitrogliceryny 0,5-1,0 mg; dawka może być           

powtarzana w odstępach 5-10 min. pod kontrolą 

powtarzana w odstępach 5-10 min. pod kontrolą 

ciśnienia tętniczego i częstości rytmu serca; 

ciśnienia tętniczego i częstości rytmu serca; 



nitrogliceryna może być kontynuowana dożylnie 

nitrogliceryna może być kontynuowana dożylnie 

kroplowo rozpoczynając od 5 µg/min., a następnie 

kroplowo rozpoczynając od 5 µg/min., a następnie 

podwyższana co 3 min.o 5 µg/min. aż do 

podwyższana co 3 min.o 5 µg/min. aż do 

ustąpienia obrzęku płuc, bądź redukcji 

ustąpienia obrzęku płuc, bądź redukcji 

skurczowego ciśnienia tętniczego (które nie może 

skurczowego ciśnienia tętniczego (które nie może 

być niższe niż 100 mmHg); w obrzęku płuc stosuje 

być niższe niż 100 mmHg); w obrzęku płuc stosuje 

się czasami dawki 200 µg/min., rzadko powyżej

się czasami dawki 200 µg/min., rzadko powyżej

.

.

Obrzęk płuc (3)

P

P

odawanie tlenu 

odawanie tlenu 



przez maskę bądź cewnik nosowy 6-10 l/min/; 

przez maskę bądź cewnik nosowy 6-10 l/min/; 



w ciężkim obrzęku płuc trudnym do opanowania 

w ciężkim obrzęku płuc trudnym do opanowania 

leczeniem trombolitycznym, gdy pO2<60 mmHg, 

leczeniem trombolitycznym, gdy pO2<60 mmHg, 

istnieją           wskazania do intubacji i 

istnieją           wskazania do intubacji i 

mechanicznej wentylacji; 

mechanicznej wentylacji; 



do opanowania obrzęku płuc czasami bywa 

do opanowania obrzęku płuc czasami bywa 

konieczne stosowanie oddechu z dodatnim 

konieczne stosowanie oddechu z dodatnim 

ciśnieniem wydechu; 

ciśnieniem wydechu; 



k

k

onieczne jest usuwanie wydzieliny zalegającej w 

onieczne jest usuwanie wydzieliny zalegającej w 

drogach oddechowych

drogach oddechowych

.

.

Obrzęk płuc (4)



M

M

orfina 3-5 mg dożylnie - może być powtarzana 

orfina 3-5 mg dożylnie - może być powtarzana 

w dawce 3 mg w odstępach 

w dawce 3 mg w odstępach 

1

1

0-15 min; 

0-15 min; 



niekiedy stosuje się zamiast morfiny 

niekiedy stosuje się zamiast morfiny 

dehydrobenzperidol 2,5-5 mg i.v. 

dehydrobenzperidol 2,5-5 mg i.v. 

Obrzęk płuc (5)



F

F

urosemid 40-60 mg w ciągu 2-5 min. (diureza 

urosemid 40-60 mg w ciągu 2-5 min. (diureza 

r

r

ozpoczyna się po 5 min. i utrzymuje się ok. 2 

ozpoczyna się po 5 min. i utrzymuje się ok. 2 

godz.); 

godz.); 



W

W

 niektórych przypadkach, zwłaszcza u chorych z 

 niektórych przypadkach, zwłaszcza u chorych z 

migotaniem przedsionków i szybką czynnością 

migotaniem przedsionków i szybką czynnością 

komór, wskazane może być zastosowanie 

komór, wskazane może być zastosowanie 

digoksyny 0,25-0,5 mg (w zależności od 

digoksyny 0,25-0,5 mg (w zależności od 

wcześniejszego podawania          naparstnicy); 

wcześniejszego podawania          naparstnicy); 

Obrzęk płuc (6)



U

U

 chorych w ciężkim stanie, zwłaszcza z 

 chorych w ciężkim stanie, zwłaszcza z 

hipotonią, korzystny efekt może być osiągnięty 

hipotonią, korzystny efekt może być osiągnięty 

dzięki dożylnemu stosowaniu dobutaminy lub 

dzięki dożylnemu stosowaniu dobutaminy lub 

dopaminy - najlepiej w dawkach 2-6 µg/kg/min.; 

dopaminy - najlepiej w dawkach 2-6 µg/kg/min.; 

lek jest stosowany jeśli do obrzęku płuc 

lek jest stosowany jeśli do obrzęku płuc 

dołączają się objawy wstrząsu zawałowego. 

dołączają się objawy wstrząsu zawałowego. 

Ostra hipotonia (1)

Hipotonia u chorego z zawałem może być wynikiem

Hipotonia u chorego z zawałem może być wynikiem



odruchowej wagotonii z bradykardią, 

odruchowej wagotonii z bradykardią, 



h

h

ipowolemii, 

ipowolemii, 



zawału prawej komory. 

zawału prawej komory. 

Hipowolemia występuje u do 20% chorych z zawałem 

Hipowolemia występuje u do 20% chorych z zawałem 

serca. Pewną metodą różnicowania ze wstrząsem 

serca. Pewną metodą różnicowania ze wstrząsem 

jest pomiar 

jest pomiar 

c

c

iśnienia kapilarnego (zaklinowanego) 

iśnienia kapilarnego (zaklinowanego) 

w tętnicy płucnej: ciśnienie poniżej 8 mmHg 

w tętnicy płucnej: ciśnienie poniżej 8 mmHg 

wskazuje na hipowolemię. Hipotonia, uwypuklenie 

wskazuje na hipowolemię. Hipotonia, uwypuklenie 

żył szyjnych bez objawów         przekrwienia płuc 

żył szyjnych bez objawów         przekrwienia płuc 

wskazuje na zawał prawej komory. 

wskazuje na zawał prawej komory. 

Ostra hipotonia (2)



Ciśnienie w prawym przedsionku ponad 10 mmHg 

Ciśnienie w prawym przedsionku ponad 10 mmHg 

oraz iloraz ciśnienia w prawym przedsionku do 

oraz iloraz ciśnienia w prawym przedsionku do 

ciśnienia zaklinowania >0,8 jest 

ciśnienia zaklinowania >0,8 jest 

charakterystyczny dla zawału prawej komory. 

charakterystyczny dla zawału prawej komory. 



I

I

stotą leczenia tych stanów jest zapewnienie 

stotą leczenia tych stanów jest zapewnienie 

optymalnego ciśnienia napływu krwi do lewej 

optymalnego ciśnienia napływu krwi do lewej 

komory (często w granicach 18-24 mmHg), co 

komory (często w granicach 18-24 mmHg), co 

wymaga niekiedy podania ponad 1000 ml płynu w 

wymaga niekiedy podania ponad 1000 ml płynu w 

ciągu pierwszych godzin - pod warunkiem braku 

ciągu pierwszych godzin - pod warunkiem braku 

narastania objawów przekrwienia bądź obrzęku 

narastania objawów przekrwienia bądź obrzęku 

płuc.

płuc.



Stosowanie diuretyku, nitrogliceryny, morfiny w 

Stosowanie diuretyku, nitrogliceryny, morfiny w 

tej grupie chorych może nasilać hipotonię.

tej grupie chorych może nasilać hipotonię.

Wstrząs zawałowy (1)

Wstrząs zawałowy charakteryzuje się 

Wstrząs zawałowy charakteryzuje się 



systemową hipotonią poniżej 90 mmHg, 

systemową hipotonią poniżej 90 mmHg, 



upośledzeniem perfuzji narządowej, na skutek 

upośledzeniem perfuzji narządowej, na skutek 

redukcji rzutu minutowego serca 

redukcji rzutu minutowego serca 

spowodowanego zawałem 

spowodowanego zawałem 

o

o

bejmującym >40% 

bejmującym >40% 

masy lewej/prawej komory, bądź jego 

masy lewej/prawej komory, bądź jego 

mechanicznymi powikłaniami.

mechanicznymi powikłaniami.

Wstrząs zawałowy (2)



Wstrząs występuje u 7-10% chorych z zawałem 

Wstrząs występuje u 7-10% chorych z zawałem 

serca, z 70-

serca, z 70-

8

8

0% śmiertelnością w tej grupie. 

0% śmiertelnością w tej grupie. 



W okresie przedszpitalnym pojawia się 10-30% 

W okresie przedszpitalnym pojawia się 10-30% 

w

w

szystkich przypadków wstrząsu w zawale.

szystkich przypadków wstrząsu w zawale.



Pożądana jest kontrola hemodynamiczna w 

Pożądana jest kontrola hemodynamiczna w 

trakcie leczenia wstrząsu.

trakcie leczenia wstrząsu.

Wstrząs zawałowy (3). Leczenie 
zachowawcze



P

P

odanie tlenu przez maskę lub cewnik 

odanie tlenu przez maskę lub cewnik 

założony do nosa - z przepływem do 10 l/min.

założony do nosa - z przepływem do 10 l/min.

;

;



W

W

 razie depresji funkcji oddechowej, obrzęku 

 razie depresji funkcji oddechowej, obrzęku 

płuc lub           pO

płuc lub           pO

2

2

<60 mmHg intubacja z 

<60 mmHg intubacja z 

oddechem kontrolowanym (patrz: obrzęk 

oddechem kontrolowanym (patrz: obrzęk 

płuc); 

płuc); 



O

O

cena i wyrównanie hipowolemii: optymalne 

cena i wyrównanie hipowolemii: optymalne 

ciśnienie napełniania lewej komory we 

ciśnienie napełniania lewej komory we 

wstrząsie mieści się w 

wstrząsie mieści się w 

g

g

ranicach 18-24 mmHg 

ranicach 18-24 mmHg 

- pod warunkiem braku obrzęku płuc; 

- pod warunkiem braku obrzęku płuc; 

Wstrząs zawałowy (4). Leczenie 
zachowawcze



S

S

tosowanie heparyny w typowy sposób jest zalecane  

tosowanie heparyny w typowy sposób jest zalecane  

        w wielu ośrodkach, chociaż nie wykazano 

        w wielu ośrodkach, chociaż nie wykazano 

zmniejszenia śmiertelności po tym sposobie leczenia; 

zmniejszenia śmiertelności po tym sposobie leczenia; 



G

G

likokortykoidy i glukagon - nie są skuteczne. 

likokortykoidy i glukagon - nie są skuteczne. 



Dożylny wlew dobutaminy 

Dożylny wlew dobutaminy 

l

l

ub dopaminy w dawkach 

ub dopaminy w dawkach 

5-20 µg/kg/min. Przy ciśnieniu skurczowym poniżej 

5-20 µg/kg/min. Przy ciśnieniu skurczowym poniżej 

70 mmHg 

70 mmHg 

r

r

ozpoczynać od dobutaminy; można 

ozpoczynać od dobutaminy; można 

kojarzyć w równych           częściach dobutaminę z 

kojarzyć w równych           częściach dobutaminę z 

dopaminą; 

dopaminą; 

Wstrząs zawałowy (5). Leczenie 
zachowawcze



U

U

 chorych we wstrząsie stosuje się leczenie 

 chorych we wstrząsie stosuje się leczenie 

t

t

rombolityczne, chociaż skuteczność tego 

rombolityczne, chociaż skuteczność tego 

postępowania jest ograniczona. 

postępowania jest ograniczona. 

Wstrząs zawałowy (6). Leczenie 
interwencyjne



K

K

ontrapulsacja wewnątrzaortalna: powoduje poprawę 

ontrapulsacja wewnątrzaortalna: powoduje poprawę 

wskaźników hemodynamiczych i metabolicznych, ale 

wskaźników hemodynamiczych i metabolicznych, ale 

według większości doniesień 

według większości doniesień 

n

n

ie poprawia śmiertelności

ie poprawia śmiertelności

 

 



A

A

ngioplastyka wieńcowa: jest obok rewaskularyzacji 

ngioplastyka wieńcowa: jest obok rewaskularyzacji 

chirurgicznej

chirurgicznej

 

 

najbardziej skuteczną metodą leczenia 

najbardziej skuteczną metodą leczenia 

wstrząsu; pozwala na obniżenie śmiertelności ze 

wstrząsu; pozwala na obniżenie śmiertelności ze 

średnio 81% do 31%

średnio 81% do 31%



R

R

ewaskularyzacja chirurgiczna: wykazuje wysoką 

ewaskularyzacja chirurgiczna: wykazuje wysoką 

skuteczność 

skuteczność 

l

l

eczenia wstrząsu zawałowego z

eczenia wstrząsu zawałowego z

 

 

obniżeniem

obniżeniem

 śmiertelności do 

 śmiertelności do 

o

o

koło 32%. Warunkiem 

koło 32%. Warunkiem 

skuteczności metod rewaskularyzacji jest 

skuteczności metod rewaskularyzacji jest 

przeprowadzenie 

przeprowadzenie 

zabiegu 

zabiegu 

w krótkim okresie (4-6 godz.) 

w krótkim okresie (4-6 godz.) 

od wystąpienia zawału. 

od wystąpienia zawału. 

Mechaniczne powikłania zawału serca (1)
Perforacja przegrody komorowej

 



W

W

ystępuje w 0,5-3% zawałów zwykle w pierwszym 

ystępuje w 0,5-3% zawałów zwykle w pierwszym 

t

t

ygodniu, częściej w następstwie pierwszego 

ygodniu, częściej w następstwie pierwszego 

zawału. 

zawału. 



W ciągu pierwszej doby ginie 24% chorych, w 

W ciągu pierwszej doby ginie 24% chorych, w 

ciągu 2         tygodni - 65% chorych. 

ciągu 2         tygodni - 65% chorych. 



Rozpoznanie na podstawie szorstkiego szmeru, 

Rozpoznanie na podstawie szorstkiego szmeru, 

często z przekrwieniem i obrzękiem płuc oraz 

często z przekrwieniem i obrzękiem płuc oraz 

wstrząsem

wstrząsem

.

.



P

P

otwierdz

otwierdz

e

e

n

n

i

i

e echokardiograficznie. 

e echokardiograficznie. 



Stanowi wskazania do pilnej operacji. 

Stanowi wskazania do pilnej operacji. 

Mechaniczne powikłania zawału serca (2)
Niedomykalność mitralna



Występuje u blisko 70% chorych na zawał serca

Występuje u blisko 70% chorych na zawał serca



Obraz kliniczny jest różny, zależnie od struktury i 

Obraz kliniczny jest różny, zależnie od struktury i 

wielkości dysfunkcji. 

wielkości dysfunkcji. 



Badanie echokardiograficzne określa stopień i 

Badanie echokardiograficzne określa stopień i 

mechanizm niedomykalności. 

mechanizm niedomykalności. 



Mała niedomykalność mitralna nie wpływa na 

Mała niedomykalność mitralna nie wpływa na 

rokowanie. 

rokowanie. 



Pęknięcie mięśnia brodawkowatego

Pęknięcie mięśnia brodawkowatego

 występuje w 

 występuje w 

0,1-1% zawałów i ma przebieg dramatyczny: 50% 

0,1-1% zawałów i ma przebieg dramatyczny: 50% 

chorych ginie w ciągu pierwszej doby, a 80% - w 

chorych ginie w ciągu pierwszej doby, a 80% - w 

ciągu tygodnia. Obserwuje się obrzęk płuc i wstrząs. 

ciągu tygodnia. Obserwuje się obrzęk płuc i wstrząs. 



Rozpoznanie pęknięcia mięśnia brodawkowatego 

Rozpoznanie pęknięcia mięśnia brodawkowatego 

stanowi wskazanie do pilnej operacji, u pozostałych

stanowi wskazanie do pilnej operacji, u pozostałych

Mechaniczne powikłania zawału serca (3)
Pęknięcie wolnej ściany komory



Występuje średnio u około 10% chorych z 

Występuje średnio u około 10% chorych z 

zawałem serca, częściej u kobiet powyżej 60 

zawałem serca, częściej u kobiet powyżej 60 

roku życia, w przebiegu nadciśnienia tętniczego, 

roku życia, w przebiegu nadciśnienia tętniczego, 

najczęściej między 3 a 6 dniem pełnościennego 

najczęściej między 3 a 6 dniem pełnościennego 

pierwszego zawału lewej komory

pierwszego zawału lewej komory



Powoduje u 98% chorych szybki zgon, u 

Powoduje u 98% chorych szybki zgon, u 

pozostałych krwiak osierdzia powstaje powoli, 

pozostałych krwiak osierdzia powstaje powoli, 

prowadząc do tamponady osierdzia, ale dochodzi 

prowadząc do tamponady osierdzia, ale dochodzi 

do wystąpienia 

do wystąpienia 

tętniaka rzekomego

tętniaka rzekomego

 serca. 

 serca. 



Decydujące znaczenie ma echokardiografia. 

Decydujące znaczenie ma echokardiografia. 

Mechaniczne powikłania zawału serca (4)
Pęknięcie wolnej ściany komory



Chorzy w okresie narastającej tamponady 

Chorzy w okresie narastającej tamponady 

wymagają punkcji osierdzia i naglącej operacji

wymagają punkcji osierdzia i naglącej operacji



Chorzy z tętniakiem rzekomym, w dobrym 

Chorzy z tętniakiem rzekomym, w dobrym 

stanie hemodynamicznym, mogą być 

stanie hemodynamicznym, mogą być 

operowani w terminie późniejszym pod 

operowani w terminie późniejszym pod 

warunkiem kontroli echokardiograficznej

warunkiem kontroli echokardiograficznej

Mechaniczne powikłania zawału 
serca (5)
Tętniak pozawałowy

 



Występuje u 8-38% chorych z zawałem. 

Występuje u 8-38% chorych z zawałem. 



Stwierdzenie 

Stwierdzenie 

prawdziwego tętniaka

prawdziwego tętniaka

 nie stanowi 

 nie stanowi 

wskazania do leczenia operacyjnego w każdym 

wskazania do leczenia operacyjnego w każdym 

przypadku. 

przypadku. 



Wskazania operacyjne mają chorzy, u których 

Wskazania operacyjne mają chorzy, u których 

stwierdzono: 

stwierdzono: 



niewydolność serca, 

niewydolność serca, 



groźne zaburzenia rytmu trudne do opanowania, 

groźne zaburzenia rytmu trudne do opanowania, 



zatorowość w obrębie tętnic dużego krążenia,

zatorowość w obrębie tętnic dużego krążenia,



objawy dławicy piersiowej.

objawy dławicy piersiowej.



Rozpoznanie 

Rozpoznanie 

tętniaka rzekomego

tętniaka rzekomego

 jest 

 jest 

wskazaniem do leczenia operacyjnego. 

wskazaniem do leczenia operacyjnego.