BŁONY PŁODOWE I

BŁONY PŁODOWE I

ŁOŻYSKA ZWIERZĄT

ŁOŻYSKA ZWIERZĄT

SSĄCYCH

SSĄCYCH

Błonami płodowymi

Błonami płodowymi

nazywamy te

nazywamy te

struktury i tkanki zarodka, które nie

struktury i tkanki zarodka, które nie

wchodzą w skład jego ciała, lecz mają

wchodzą w skład jego ciała, lecz mają

znaczenie tylko w życiu płodowym. Służą

znaczenie tylko w życiu płodowym. Służą

one dla ochrony płodu i pośredniczą w

one dla ochrony płodu i pośredniczą w

jego odżywianiu. W błonach płodowych

jego odżywianiu. W błonach płodowych

rozwijają się ptaki, gady i ssaki. Błony te

rozwijają się ptaki, gady i ssaki. Błony te

biorą udział w wytwarzaniu łożyska czyli

biorą udział w wytwarzaniu łożyska czyli

narządu dostarczającego tlenu oraz

narządu dostarczającego tlenu oraz

niezbędnych substancji odżywczych.

niezbędnych substancji odżywczych.

U zwierząt ssących listki zarodkowe

U zwierząt ssących listki zarodkowe

rozciągają się poza obręb okolicy, w

rozciągają się poza obręb okolicy, w

której leży zarodek i tworzą błony

której leży zarodek i tworzą błony

pozazarodkowe, służące do ochrony i

pozazarodkowe, służące do ochrony i

dostarczania substancji odżywczych.

dostarczania substancji odżywczych.

Do błon tych zaliczamy:

Do błon tych zaliczamy:

pęcherzyk

pęcherzyk

żółtkowy (

żółtkowy (

saccus vitellinus

saccus vitellinus

),

),

owodnię (

owodnię (

amnion

amnion

), kosmówkę

), kosmówkę

(

(

chorion

chorion

) i omocznię (

) i omocznię (

allantois

allantois

).

).

Rozwój pęcherzyka

Rozwój pęcherzyka

żółtkowego

żółtkowego

Pęcherzyk żółtkowy u zwierząt ssących

Pęcherzyk żółtkowy u zwierząt ssących

uczestniczy w odżywianiu zarodka we

uczestniczy w odżywianiu zarodka we

wczesnych okresach rozwoju. Na jego

wczesnych okresach rozwoju. Na jego

powierzchni powstają komórki krwi i pierwotne

powierzchni powstają komórki krwi i pierwotne

naczynia krwionośne oraz rozpoczyna się

naczynia krwionośne oraz rozpoczyna się

krążenie krwi połączone z krążeniem krwi w

krążenie krwi połączone z krążeniem krwi w

zarodku. Krew do pęcherzyka żółtkowego jest

zarodku. Krew do pęcherzyka żółtkowego jest

doprowadzona przez

doprowadzona przez

tętnice pępkowo-

tętnice pępkowo-

krezkowe (

krezkowe (

arteriae omphalo-

arteriae omphalo-

mesentericae)

mesentericae)

prowadzące krew od aorty.

prowadzące krew od aorty.

Rozpadają się one później w ścianie pęcherzyka

Rozpadają się one później w ścianie pęcherzyka

żółtkowego na sieć naczyń włosowatych.

żółtkowego na sieć naczyń włosowatych.

Stąd zbierają się w

Stąd zbierają się w

żyłę pępkowo-krezkową

żyłę pępkowo-krezkową

(

(

vena

vena

omphalo-mesenterica)

omphalo-mesenterica)

, która przez

, która przez

pępowinę wnika do zarodka i uchodzi do

pępowinę wnika do zarodka i uchodzi do

zbiornika żylnego, (

zbiornika żylnego, (

sinus venosus

sinus venosus

)

)

,

,

a z

a z

niego do serca. Pęcherzyk żółtkowy jest

niego do serca. Pęcherzyk żółtkowy jest

oddzielony od macicy tylko cienką ścianą

oddzielony od macicy tylko cienką ścianą

trofoblastu, przez którą odbywa się absorpcja

trofoblastu, przez którą odbywa się absorpcja

substancji, odżywczych i tlenu z błony śluzowej

substancji, odżywczych i tlenu z błony śluzowej

i naczyń krwionośnych macicy. Substancje te są

i naczyń krwionośnych macicy. Substancje te są

doprowadzane do zarodka za pośrednictwem

doprowadzane do zarodka za pośrednictwem

krążenia żółtkowego. Pęcherzyk żółtkowy jest

krążenia żółtkowego. Pęcherzyk żółtkowy jest

początkowo duży, lecz zmniejsza się szybko w

początkowo duży, lecz zmniejsza się szybko w

miarę, jak ustala się krążenie krwi na ścianie

miarę, jak ustala się krążenie krwi na ścianie

kosmówki i u starszych płodów tylko jego

kosmówki i u starszych płodów tylko jego

szczątki znajdują się jeszcze w pępowinie.

szczątki znajdują się jeszcze w pępowinie.

Owodnia (

Owodnia (

amnion

amnion

)

)

Owodnia (

Owodnia (

amnion)

amnion)

tworzy ponad

tworzy ponad

zarodkiem błonę złożoną z ektodermy i

zarodkiem błonę złożoną z ektodermy i

mezodermy ściennej. Zarodek leży w

mezodermy ściennej. Zarodek leży w

przestrzeni ograniczonej przez nią, zwanej

przestrzeni ograniczonej przez nią, zwanej

jamą owodni,

jamą owodni,

wypełnionej wodnistym

wypełnionej wodnistym

płynem, będącym przesączem z naczyń

płynem, będącym przesączem z naczyń

krwionośnych ściany owodni. Owodnia jest

krwionośnych ściany owodni. Owodnia jest

umocowana do zarodka w miejscu, gdzie

umocowana do zarodka w miejscu, gdzie

szypuła woreczka żółtkowego łączy się ze

szypuła woreczka żółtkowego łączy się ze

ścianą zarodka. W dalszym rozwoju w tym

ścianą zarodka. W dalszym rozwoju w tym

miejscu, u zespolenia szypuły żółtkowej z

miejscu, u zespolenia szypuły żółtkowej z

szypułą omoczniową tworzy się

szypułą omoczniową tworzy się

pępowina

pępowina

,

,

a omocznia zostaje do niej umocowana.

a omocznia zostaje do niej umocowana.

Kosmówka (

Kosmówka (

chorion

chorion

)

)

U zwierząt, u których błony płodowe tworzą

U zwierząt, u których błony płodowe tworzą

się przez fałdowanie, zewnętrzna ściana fałdu

się przez fałdowanie, zewnętrzna ściana fałdu

owodni tworzy

owodni tworzy

kosmówkę

kosmówkę

, błonę która

, błonę która

otacza zarodek od zewnątrz wraz z owodnią i

otacza zarodek od zewnątrz wraz z owodnią i

pęcherzykiem żółtkowym. Składa się ona z

pęcherzykiem żółtkowym. Składa się ona z

ektodermy, która leży na zewnątrz i

ektodermy, która leży na zewnątrz i

mezodermy ściennej wyścielającej ją od

mezodermy ściennej wyścielającej ją od

wnętrza. Przestrzeń pomiędzy kosmówką, a

wnętrza. Przestrzeń pomiędzy kosmówką, a

owodnią jest

owodnią jest

pozazarodkową jamą ciała.

pozazarodkową jamą ciała.

Kosmówka wchodzi w połączenie z błoną

Kosmówka wchodzi w połączenie z błoną

śluzową macicy w wytwarzaniu

śluzową macicy w wytwarzaniu

łożyska.

łożyska.

Na powierzchni kosmówki pojawiają się

Na powierzchni kosmówki pojawiają się

wyniosłości zwane

wyniosłości zwane

kosmkami

kosmkami

, które rosną w

, które rosną w

kierunku błony śluzowej i w pewnych

kierunku błony śluzowej i w pewnych

rodzajach łożysk wrastają w nią. U niektórych

rodzajach łożysk wrastają w nią. U niektórych

zwierząt kosmówka zrasta się z omocznią,

zwierząt kosmówka zrasta się z omocznią,

tworząc tzw.

tworząc tzw.

kosmówkę omoczniową

kosmówkę omoczniową

(

(

allantochorion

allantochorion

).

).

Jest ona obficie

Jest ona obficie

unaczyniona i obejmuje funkcję wymiany

unaczyniona i obejmuje funkcję wymiany

substancji między matką a płodem. Zarodek

substancji między matką a płodem. Zarodek

otoczony kosmówką nazywamy

otoczony kosmówką nazywamy

jajem

jajem

płodowym.

płodowym.

Omocznia

Omocznia

Tworzy się ona jako uwypuklenie entodermy z tylnej

Tworzy się ona jako uwypuklenie entodermy z tylnej

części jelita, pokrytego od zewnątrz mezodermą

części jelita, pokrytego od zewnątrz mezodermą

trzewną. Rozrastając się bardzo szybko, tworzy

trzewną. Rozrastając się bardzo szybko, tworzy

worek połączony wąską szypułą z zarodkiem.

worek połączony wąską szypułą z zarodkiem.

Następnie wnika do pozazarodkowej jamy ciała,

Następnie wnika do pozazarodkowej jamy ciała,

zrastając się w niektórych łożyskach z kosmówką i

zrastając się w niektórych łożyskach z kosmówką i

tworząc

tworząc

kosmówkę omoczniową

kosmówkę omoczniową

,

,

(

(

allantochorion).

allantochorion).

Dalej, do omoczni wrastają

Dalej, do omoczni wrastają

naczynia tętnicze odchodzące od tylnego końca

naczynia tętnicze odchodzące od tylnego końca

aorty zarodka. Są to

aorty zarodka. Są to

tętnice pępkowe (

tętnice pępkowe (

arteriae

arteriae

umbilicales).

umbilicales).

Rozpadają się one na sieć naczyń

Rozpadają się one na sieć naczyń

włosowatych w ścianie kosmówki omoczniowej a z

włosowatych w ścianie kosmówki omoczniowej a z

nich zbierają się żyły, przez które krew wraca do

nich zbierają się żyły, przez które krew wraca do

zarodka

zarodka

żyłą pępkową (v

żyłą pępkową (v

ena umbilicalis)

ena umbilicalis)

,

,

uchodzącą do

uchodzącą do

zatoki żylnej

zatoki żylnej

(

(

sinus venosus)

sinus venosus)

, a z

, a z

niej do serca zarodka.

niej do serca zarodka.

Łożyska zwierząt ssących

Łożyska zwierząt ssących

Łożysko jest narządem który wytwarza się w

Łożysko jest narządem który wytwarza się w

rozwoju zwierząt ssących jako narząd

rozwoju zwierząt ssących jako narząd

pośredniczący w odżywianiu zarodka (wymiana

pośredniczący w odżywianiu zarodka (wymiana

gazów pomiędzy krwią matki, a krwią zarodka

gazów pomiędzy krwią matki, a krwią zarodka

oraz dostarczanie substancji odżywczych

oraz dostarczanie substancji odżywczych

pochodzących z gruczołów błony śluzowej

pochodzących z gruczołów błony śluzowej

macicy i krwi matki). Łożysko pośredniczy także

macicy i krwi matki). Łożysko pośredniczy także

w odprowadzaniu dwutlenku węgla i produktów

w odprowadzaniu dwutlenku węgla i produktów

przemiany materii zarodka.

przemiany materii zarodka.

W warunkach

W warunkach

prawidłowych nie zachodzi nigdy

prawidłowych nie zachodzi nigdy

zmieszanie krwi matki i płodu, lecz tylko

zmieszanie krwi matki i płodu, lecz tylko

dyfuzja gazów i innych substancji w obrębie

dyfuzja gazów i innych substancji w obrębie

krwiobiegu matki i płodu w łożysku.

krwiobiegu matki i płodu w łożysku.

Łożysko

Łożysko

jest narządem, w którym dochodzi

jest narządem, w którym dochodzi

do przylegania lub zrośnięcia się błon

do przylegania lub zrośnięcia się błon

płodowych zarodka z błoną śluzową macicy w

płodowych zarodka z błoną śluzową macicy w

celu wymiany fizjologicznej. Dokładniej, jest to

celu wymiany fizjologicznej. Dokładniej, jest to

część kosmówki unaczynionej przez naczynia

część kosmówki unaczynionej przez naczynia

doprowadzane przez omocznię, przylegająca

doprowadzane przez omocznię, przylegająca

lub złączona z błoną śluzową macicy i służąca

lub złączona z błoną śluzową macicy i służąca

do tej wymiany. Powierzchnia kosmówki tylko

do tej wymiany. Powierzchnia kosmówki tylko

u stekowców jest gładka. U innych zwierząt

u stekowców jest gładka. U innych zwierząt

ssących i człowieka wytwarzają się na jej

ssących i człowieka wytwarzają się na jej

powierzchni wyniosłości zwane

powierzchni wyniosłości zwane

kosmkami

kosmkami

(

(

villi

villi

)

)

, dzięki obecności których błona ta

, dzięki obecności których błona ta

otrzymała nazwę

otrzymała nazwę

kosmówki.

kosmówki.

Kosmki stykają się lub wnikają mniej

Kosmki stykają się lub wnikają mniej

lub bardziej głęboko w błonę śluzową

lub bardziej głęboko w błonę śluzową

macicy, co służy do umocowania

macicy, co służy do umocowania

płodu. Powiększają one powierzchnię

płodu. Powiększają one powierzchnię

kosmówki i pośredniczą w wymianie

kosmówki i pośredniczą w wymianie

substancji między matką a płodem.

substancji między matką a płodem.

Wniknięcie jaja zapłodnionego i

Wniknięcie jaja zapłodnionego i

umiejscowienie się go w macicy

umiejscowienie się go w macicy

nazywamy

nazywamy

implantacją

implantacją

czyli

czyli

zagnieżdżeniem.

zagnieżdżeniem.

Zagnieżdżenie może się odbyć w różny sposób:

Zagnieżdżenie może się odbyć w różny sposób:

1.

1.

Zagnieżdżenie środkowe

Zagnieżdżenie środkowe

, jeśli pęcherzyk

, jeśli pęcherzyk

zarodkowy umiejscawia się w świetle macicy,

zarodkowy umiejscawia się w świetle macicy,

wysyłając kosmki w kierunku jej błony śluzowej. Taki

wysyłając kosmki w kierunku jej błony śluzowej. Taki

rodzaj implantacjii występuje u zwierząt kopytnych i

rodzaj implantacjii występuje u zwierząt kopytnych i

mięsożernych.

mięsożernych.

2.

2.

Zagnieżdżenie mimośrodowe - ekscentryczne

Zagnieżdżenie mimośrodowe - ekscentryczne

–

–

występuje u myszy i jeża. Zarodek wnika między

występuje u myszy i jeża. Zarodek wnika między

fałdy błony śluzowej i rozwija się wśród nich.

fałdy błony śluzowej i rozwija się wśród nich.

3.

3.

Zagnieżdżenie śródmiąższowe- interstycjalne

Zagnieżdżenie śródmiąższowe- interstycjalne

zachodzi kiedy zarodek wżera się w błonę śluzową

zachodzi kiedy zarodek wżera się w błonę śluzową

macicy dzięki enzymom proteolitycznym,

macicy dzięki enzymom proteolitycznym,

wytwarzanym przez trofoblast, niszcząc jej tkanki i

wytwarzanym przez trofoblast, niszcząc jej tkanki i

umieszczając się wśród tkanki błony śluzowej macicy

umieszczając się wśród tkanki błony śluzowej macicy

(gryzonie, naczelne, człowiek).

(gryzonie, naczelne, człowiek).

W zależności od tego rozróżniamy 4 typy łożysk:

W zależności od tego rozróżniamy 4 typy łożysk:

1)

1)

łożysko rozproszone —

łożysko rozproszone —

placenta diffusa

placenta diffusa

, kiedy

, kiedy

cała powierzchnia kosmówki jest pokryta kosmkami

cała powierzchnia kosmówki jest pokryta kosmkami

2)

2)

łożysko wielokrotne -

łożysko wielokrotne -

placenta multiplex

placenta multiplex

występujące u przeżuwaczy, u których na gładkiej

występujące u przeżuwaczy, u których na gładkiej

powierzchni kosmówki znajdują się liczne pólka

powierzchni kosmówki znajdują się liczne pólka

pokryte kosmkami, zwane

pokryte kosmkami, zwane

liścieniami –

liścieniami –

kotyledo

kotyledo

, a

, a

kosmki wnikają do zgrubiałych okolic błony śluzowej

kosmki wnikają do zgrubiałych okolic błony śluzowej

macicy zwanych

macicy zwanych

karunkulą

karunkulą

3)

3)

łożysko popręgowe –

łożysko popręgowe –

placenta zonaria

placenta zonaria

,

,

w

w

którym pokryty kosmkami jest tylko pas kosmówki

którym pokryty kosmkami jest tylko pas kosmówki

otaczający zarodek w połowie ciała, a pozostała część

otaczający zarodek w połowie ciała, a pozostała część

kosmówki jest gładka

kosmówki jest gładka

4)

4)

łożysko tarczowe –

łożysko tarczowe –

placenta discoidalis

placenta discoidalis

,

,

w

w

którym tylko okolica kosmówki mająca kształt tarczki

którym tylko okolica kosmówki mająca kształt tarczki

ma kosmki

ma kosmki

Rozróżniamy w łożysku

Rozróżniamy w łożysku

część płodową

część płodową

i

i

część matczyną.

część matczyną.

Część płodową stanowi

Część płodową stanowi

unaczyniona kosmówka, część matczyną

unaczyniona kosmówka, część matczyną

rozrośnięta i obficie unaczyniona część błony

rozrośnięta i obficie unaczyniona część błony

śluzowej macicy, która wchodzi w kontakt z

śluzowej macicy, która wchodzi w kontakt z

kosmówką. Kosmki rozwijają się albo na całej

kosmówką. Kosmki rozwijają się albo na całej

powierzchni kosmówki – mamy wtedy do

powierzchni kosmówki – mamy wtedy do

czynienia z

czynienia z

kosmówką kosmatą (

kosmówką kosmatą (

chorion

chorion

frondosum

frondosum

)

)

,

,

albo też tylko niektóre jej

albo też tylko niektóre jej

odcinki pokryte są kosmkami, a pozostała

odcinki pokryte są kosmkami, a pozostała

część jest gładka -

część jest gładka -

chorion laeve.

chorion laeve.

Różnorodność zachodząca w budowie łożysk u różnych

Różnorodność zachodząca w budowie łożysk u różnych

ssaków dotyczy także sposobu zespolenia się części

ssaków dotyczy także sposobu zespolenia się części

płodowej łożyska z częścią matczyną. Jeżeli przy ich

płodowej łożyska z częścią matczyną. Jeżeli przy ich

rozłączeniu zachodzi krwawienie, mamy do czynienia z

rozłączeniu zachodzi krwawienie, mamy do czynienia z

łożyskiem prawdziwym -

łożyskiem prawdziwym -

placenta vera.

placenta vera.

Jest to zależne od

Jest to zależne od

mniej lub więcej ścisłego zespolenia się tych dwóch błon. W

mniej lub więcej ścisłego zespolenia się tych dwóch błon. W

łożysku odżywianie zarodka zachodzi przez dyfuzję

łożysku odżywianie zarodka zachodzi przez dyfuzję

substancji z krwi matki do krwi płodu i w różnych łożyskach

substancji z krwi matki do krwi płodu i w różnych łożyskach

błona dzieląca obieg krwi matki od obiegu krwi zarodka jest

błona dzieląca obieg krwi matki od obiegu krwi zarodka jest

różnie zbudowana. Nazywamy ją

różnie zbudowana. Nazywamy ją

barierą łożyskową.

barierą łożyskową.

W

W

najprostszym przypadku błona śluzowa nie zniszczona

najprostszym przypadku błona śluzowa nie zniszczona

przylega do kosmówki i

przylega do kosmówki i

krew płodu od krwi matki oddziela

krew płodu od krwi matki oddziela

śródbłonek naczyń krwionośnych kosmków, ich tkanka

śródbłonek naczyń krwionośnych kosmków, ich tkanka

łączna i nabłonek pokrywający je, od strony matki nabłonek

łączna i nabłonek pokrywający je, od strony matki nabłonek

błony śluzowej, jej tkanka łączna i śródbłonek jej naczyń

błony śluzowej, jej tkanka łączna i śródbłonek jej naczyń

włosowatych. W tych przypadkach tkanki matki pozostają

włosowatych. W tych przypadkach tkanki matki pozostają

nie zniszczone podczas porodu, gdyż nabłonek kosmówki

nie zniszczone podczas porodu, gdyż nabłonek kosmówki

przylega tylko do nabłonka macicy i rozłączenie ich

przylega tylko do nabłonka macicy i rozłączenie ich

zachodzi bezkrwawo. Łożyska, takie nazywamy

zachodzi bezkrwawo. Łożyska, takie nazywamy

nabłonkowo – kosmówkowymi (

nabłonkowo – kosmówkowymi (

placenta

placenta

epitheliochorialis).

epitheliochorialis).

Typ taki spotykamy u świni, konia, a

spośród naczelnych u lemarów. Jest to

łożysko rzekome

(semiplacenta).

Jeżeli w łożysku przez niszczące działanie

Jeżeli w łożysku przez niszczące działanie

kosmówki nabłonek pokrywający błonę

kosmówki nabłonek pokrywający błonę

śluzową macicy zostanie zniszczony,

śluzową macicy zostanie zniszczony,

kosmówka wchodzi w kontakt z jej tkanką

kosmówka wchodzi w kontakt z jej tkanką

łączną i mamy do czynienia z łożyskiem

łączną i mamy do czynienia z łożyskiem

łącznotkankowo – kosmówkowym

łącznotkankowo – kosmówkowym

(

(

placenta syndesmochorialis)

placenta syndesmochorialis)

,

,

w którym

w którym

już tylko 5 błon rozdziela krążenie krwi matki

już tylko 5 błon rozdziela krążenie krwi matki

od krążenia krwi płodu. A mianowicie: tkanka

od krążenia krwi płodu. A mianowicie: tkanka

łączna błony śluzowej i śródbłonki jej naczyń,

łączna błony śluzowej i śródbłonki jej naczyń,

nabłonek kosmków, ich tkanka łączna i

nabłonek kosmków, ich tkanka łączna i

śródbłonek ich naczyń. Łożyska takie

śródbłonek ich naczyń. Łożyska takie

spotykamy u przeżuwaczy.

spotykamy u przeżuwaczy.

Jeżeli błona śluzowa macicy zostaje jeszcze

Jeżeli błona śluzowa macicy zostaje jeszcze

głębiej zniszczona przez destrukcyjną

głębiej zniszczona przez destrukcyjną

działalność kosmówki i nabłonek kosmków

działalność kosmówki i nabłonek kosmków

styka się ze śródbłonkiem naczyń włosowatych

styka się ze śródbłonkiem naczyń włosowatych

błony śluzowej macicy, mówimy o

błony śluzowej macicy, mówimy o

łożysku

łożysku

śródbłonkowo-kosmówkowym –

śródbłonkowo-kosmówkowym –

placenta

placenta

endotheliochorialis.

endotheliochorialis.

Błona oddzielająca dwa

Błona oddzielająca dwa

krążenia składa się więc w tych łożyskach

krążenia składa się więc w tych łożyskach

tylko ze śródbłonków matki, nabłonka

tylko ze śródbłonków matki, nabłonka

kosmków, ich tkanki łącznej i śródbłonków ich

kosmków, ich tkanki łącznej i śródbłonków ich

naczyń. Łożysko takie występuje u

naczyń. Łożysko takie występuje u

mięsożernych i niektórych owadożernych.

mięsożernych i niektórych owadożernych.

Przy jeszcze dalej posuniętej redukcji

Przy jeszcze dalej posuniętej redukcji

tkanek macicy także śródbłonek jej naczyń

tkanek macicy także śródbłonek jej naczyń

krwionośnych zostaje zniszczony i krew z

krwionośnych zostaje zniszczony i krew z

naczyń krwionośnych błony śluzowej

naczyń krwionośnych błony śluzowej

macicy wylewa się do przestrzeni

macicy wylewa się do przestrzeni

międzykosmkowych, opłukując

międzykosmkowych, opłukując

bezpośrednio kosmki. Błona rozdzielająca

bezpośrednio kosmki. Błona rozdzielająca

te dwa krążenia składa się tylko z tkanek

te dwa krążenia składa się tylko z tkanek

kosmków, a łożysko takie jest łożyskiem

kosmków, a łożysko takie jest łożyskiem

krwio – kosmówkowym (

krwio – kosmówkowym (

placenta

placenta

haemochorialis).

haemochorialis).

Łożysko takie tworzy się

Łożysko takie tworzy się

u naczelnych i człowieka.

u naczelnych i człowieka.

Jeszcze bardziej zredukowana staje się

Jeszcze bardziej zredukowana staje się

błona łożyskowa pod koniec ciąży u

błona łożyskowa pod koniec ciąży u

myszy, szczura, świnki morskiej i królika,

myszy, szczura, świnki morskiej i królika,

gdzie i nabłonek kosmówki zostaje

gdzie i nabłonek kosmówki zostaje

zniszczony i między krwią matki, a krwią

zniszczony i między krwią matki, a krwią

płodu znajduje się tylko śródbłonek

płodu znajduje się tylko śródbłonek

naczyń włosowatych kosmków. Taki typ

naczyń włosowatych kosmków. Taki typ

łożyska nazywamy

łożyska nazywamy

krwio-

krwio-

śródbłonkowym (

śródbłonkowym (

placenta

placenta

haemoendothelialis

haemoendothelialis

).

).

Łożysko świni

Łożysko świni

Łożysko jej jest

Łożysko jej jest

łożyskiem rzekomym,

łożyskiem rzekomym,

nabłonkowo- kosmówkowym.

nabłonkowo- kosmówkowym.

Woreczek

Woreczek

żółtkowy jest początkowo duży, dochodzi prawie do

żółtkowy jest początkowo duży, dochodzi prawie do

obu wydłużonych końców kosmówki (w miarę tego

obu wydłużonych końców kosmówki (w miarę tego

jak zaczyna rozrastać się omocznia, zmniejsza się

jak zaczyna rozrastać się omocznia, zmniejsza się

on szybko i u starszych płodów tylko jego resztki

on szybko i u starszych płodów tylko jego resztki

znajdują się jeszcze w pępowinie). Nie bierze on

znajdują się jeszcze w pępowinie). Nie bierze on

udziału w tworzeniu łożyska. Owodnia u świni

udziału w tworzeniu łożyska. Owodnia u świni

tworzy się przez podniesienie się fałdów ektodermy

tworzy się przez podniesienie się fałdów ektodermy

z mezodermą ścienną ponad zarodkiem. Podobnie

z mezodermą ścienną ponad zarodkiem. Podobnie

jak u ptaków podnosi się najpierw fałd głowowy,

jak u ptaków podnosi się najpierw fałd głowowy,

następnie fałdy boczne i tylny. Łączą się one w linii

następnie fałdy boczne i tylny. Łączą się one w linii

środkowej tworząc zewnętrzną błonę

środkowej tworząc zewnętrzną błonę

zwaną

zwaną

kosmówką (

kosmówką (

chorion)

chorion)

i wewnętrzną (

i wewnętrzną (

amnion

amnion

,

,

czyli

czyli

owodnia).

owodnia).

Owodnia

Owodnia

jest błoną ciągłą i zarodek leży w

jest błoną ciągłą i zarodek leży w

przestrzeni ograniczonej przez nią w jamie

przestrzeni ograniczonej przez nią w jamie

zwanej jamą owodni.

zwanej jamą owodni.

Kosmówka

Kosmówka

tworzy zewnętrzną ścianę

tworzy zewnętrzną ścianę

blastocysty. Składa się ona z ektodermy

blastocysty. Składa się ona z ektodermy

leżącej powierzchniowo i mezodermy ściennej

leżącej powierzchniowo i mezodermy ściennej

od wewnątrz. Kosmówka odgrywa dużą rolę w

od wewnątrz. Kosmówka odgrywa dużą rolę w

wytworzeniu i funkcji łożyska świni.

wytworzeniu i funkcji łożyska świni.

Omocznia

Omocznia

tworzy się, podobnie jak u innych

tworzy się, podobnie jak u innych

ssaków, jako wypuklenie entodermy z tylnej

ssaków, jako wypuklenie entodermy z tylnej

części jelita, pokrytego od zewnątrz

części jelita, pokrytego od zewnątrz

mezodermą trzewną.

mezodermą trzewną.

Rozrasta się ona bardzo szybko tworząc worek

Rozrasta się ona bardzo szybko tworząc worek

połączony wąską szypułą z zarodkiem. Dalej wnika do

połączony wąską szypułą z zarodkiem. Dalej wnika do

pozazarodkowej jamy ciała, zrastając się z kosmówką i

pozazarodkowej jamy ciała, zrastając się z kosmówką i

wypełnia prawie całą jamę kosmówki z wyjątkiem

wypełnia prawie całą jamę kosmówki z wyjątkiem

strony grzbietowej, gdzie kosmówka zrasta się z

strony grzbietowej, gdzie kosmówka zrasta się z

owodnią oraz cienkich końców blastocysty, które nie

owodnią oraz cienkich końców blastocysty, które nie

zostają unaczynione i ulegają zanikowi. Omocznię

zostają unaczynione i ulegają zanikowi. Omocznię

zrośniętą z kosmówką nazywamy

zrośniętą z kosmówką nazywamy

kosmówką

kosmówką

omoczniową

omoczniową

(allantochorion).

(allantochorion).

Jest ona obficie

Jest ona obficie

unaczyniona, do omoczni bowiem wrastają naczynia

unaczyniona, do omoczni bowiem wrastają naczynia

krwionośne tętnicze odchodzące od tylnego końca

krwionośne tętnicze odchodzące od tylnego końca

aorty zarodka. Krew płynąca tymi naczyniami dochodzi

aorty zarodka. Krew płynąca tymi naczyniami dochodzi

do łożyska. Są to

do łożyska. Są to

tętnice pępkowe

tętnice pępkowe

(arteriae

(arteriae

umbilicales).

umbilicales).

R

R

ozpadają się one na sieć naczyń

ozpadają się one na sieć naczyń

włosowatych w ścianie kosmówki omoczniowej, która

włosowatych w ścianie kosmówki omoczniowej, która

wchodzi w skład łożyska. Ze ściany tej zbierają się

wchodzi w skład łożyska. Ze ściany tej zbierają się

naczynia żylne, którymi krew z łożyska wraca do

naczynia żylne, którymi krew z łożyska wraca do

zarodka. Łączą się one w żyłę pępkową uchodzącą do

zarodka. Łączą się one w żyłę pępkową uchodzącą do

zatoki żylnej zarodka, a z niej do serca.

zatoki żylnej zarodka, a z niej do serca.

Zarodek po wniknięciu do macicy nie wchodzi

Zarodek po wniknięciu do macicy nie wchodzi

początkowo w kontakt z jej błoną śluzową i leży wolno

początkowo w kontakt z jej błoną śluzową i leży wolno

w jej świetle. Później kosmówka styka się z tą błoną,

w jej świetle. Później kosmówka styka się z tą błoną,

ale nie zrastają się one ze sobą i przez cały czas ciąży

ale nie zrastają się one ze sobą i przez cały czas ciąży

można je od siebie oddzielić bez uszkodzenia jednej

można je od siebie oddzielić bez uszkodzenia jednej

lub drugiej. To samo zachodzi podczas porodu, który

lub drugiej. To samo zachodzi podczas porodu, który

odbywa się bez krwawienia.

odbywa się bez krwawienia.

Na całej powierzchni

Na całej powierzchni

zetknięcia kosmówki z błoną śluzową macicy tworzy

zetknięcia kosmówki z błoną śluzową macicy tworzy

się łożysko.

się łożysko.

Błona śluzowa macicy tworzy fałdy

Błona śluzowa macicy tworzy fałdy

okrężne, na których układa się kosmówka tworząc

okrężne, na których układa się kosmówka tworząc

wyniosłości w postaci listewek przylegających do

wyniosłości w postaci listewek przylegających do

zagłębień między fałdami. Fałdy te są pokryte

zagłębień między fałdami. Fałdy te są pokryte

nabłonkiem sześciennym. Pod nim, wśród tkanki

nabłonkiem sześciennym. Pod nim, wśród tkanki

łącznej rozrastają się bardzo liczne naczynia

łącznej rozrastają się bardzo liczne naczynia

krwionośne, a ich odgałęzienia włosowate wnikają pod

krwionośne, a ich odgałęzienia włosowate wnikają pod

sam nabłonek. Są to włośniczki podnabłonkowe. W

sam nabłonek. Są to włośniczki podnabłonkowe. W

obrębie błony śluzowej znajdują się powiększone

obrębie błony śluzowej znajdują się powiększone

gruczoły, których wydzielina dostaje się do przestrzeni

gruczoły, których wydzielina dostaje się do przestrzeni

między nią a kosmówka.

między nią a kosmówka.

Część płodowa łożyska

Część płodowa łożyska

składa się od strony

składa się od strony

zarodka z entodermy omoczni, jej

zarodka z entodermy omoczni, jej

mezenchymy i mezenchymy kosmówki

mezenchymy i mezenchymy kosmówki

zrośniętych ze sobą i tworzących razem

zrośniętych ze sobą i tworzących razem

warstwę tkanki łącznej, zawierającej liczne

warstwę tkanki łącznej, zawierającej liczne

naczynia krwionośne. Od strony macicy

naczynia krwionośne. Od strony macicy

znajduje się nabłonek kosmówki.

znajduje się nabłonek kosmówki.

Powierzchnia kosmówki jest bardzo duża z

Powierzchnia kosmówki jest bardzo duża z

powodu jej pofałdowania. Nabłonek

powodu jej pofałdowania. Nabłonek

pokrywający kosmówkę jest wysoki,

pokrywający kosmówkę jest wysoki,

walcowaty na dnie zagłębień między fałdami,

walcowaty na dnie zagłębień między fałdami,

a na powierzchni fałdów także

a na powierzchni fałdów także

jednowarstwowy, ale niski nieregularny, w

jednowarstwowy, ale niski nieregularny, w

niektórych miejscach nawet syncytialny.

niektórych miejscach nawet syncytialny.

Pomiędzy komórkami tego nabłonka na

Pomiędzy komórkami tego nabłonka na

szczycie listewek wnikają naczynia włosowate

szczycie listewek wnikają naczynia włosowate

- włośniczki śródnabłonkowe.

- włośniczki śródnabłonkowe.

Leżą one w pobliżu włośniczek

Leżą one w pobliżu włośniczek

podnabłonkowych błony śluzowej macicy i tu

podnabłonkowych błony śluzowej macicy i tu

przez ich cienkie ścianki i cienką warstwę

przez ich cienkie ścianki i cienką warstwę

nabłonków matki i płodu zachodzi wymiana

nabłonków matki i płodu zachodzi wymiana

substancji między krwią krążącą w kapilarach

substancji między krwią krążącą w kapilarach

części matczynej i płodowej łożyska. Jest to

części matczynej i płodowej łożyska. Jest to

odżywianie za pośrednictwem krwi -

odżywianie za pośrednictwem krwi -

hemotrof.

hemotrof.

Na dnie zagłębień między listewkami kosmówki

Na dnie zagłębień między listewkami kosmówki

brak jest włośniczek śródnabłonkowych.

brak jest włośniczek śródnabłonkowych.

Nabłonek kosmówki jest tu wysoki, walcowaty,

Nabłonek kosmówki jest tu wysoki, walcowaty,

a między nim i nabłonkiem błony śluzowej

a między nim i nabłonkiem błony śluzowej

macicy znajduje się wąska przestrzeń

macicy znajduje się wąska przestrzeń

wypełniona wydzieliną gruczołów macicy.

wypełniona wydzieliną gruczołów macicy.

Wydzielinę tę nazywamy

Wydzielinę tę nazywamy

embriotrof

embriotrof

czyli

czyli

mleczko maciczne.

mleczko maciczne.

Nabłonek kosmówki jest w

Nabłonek kosmówki jest w

tych miejscach przystosowany do wchłaniania

tych miejscach przystosowany do wchłaniania

substancji odżywczych pochodzących z

substancji odżywczych pochodzących z

embriotrofu.

embriotrofu.

Oprócz tego na kosmówce w odstępach

Oprócz tego na kosmówce w odstępach

znajdują się tzw.

znajdują się tzw.

centki.

centki.

Są to okrągłe

Są to okrągłe

zgrubienia nabłonka kosmówki ponad

zgrubienia nabłonka kosmówki ponad

ujściami gruczołów macicy. Błona śluzowa

ujściami gruczołów macicy. Błona śluzowa

macicy tworzy tu zagłębienia, od których

macicy tworzy tu zagłębienia, od których

uchodzi wydzielina gruczołów, a kosmówka

uchodzi wydzielina gruczołów, a kosmówka

tworzy w tych miejscach kosmki je

tworzy w tych miejscach kosmki je

otaczające. Kosmki zwieszają się do zagłębień

otaczające. Kosmki zwieszają się do zagłębień

błony śluzowej i absorbują substancję z

błony śluzowej i absorbują substancję z

wydzieliny gruczołów.

wydzieliny gruczołów.

Powierzchnia zetknięcia

Powierzchnia zetknięcia

nabłonka kosmówki z nabłonkiem błony

nabłonka kosmówki z nabłonkiem błony

śluzowej macicy jest bardzo duża.

śluzowej macicy jest bardzo duża.

Oprócz

Oprócz

substancji odżywczych przechodzi z naczyń

substancji odżywczych przechodzi z naczyń

matki tlen do naczyń krwionośnych kosmków,

matki tlen do naczyń krwionośnych kosmków,

a dwutlenek węgla z naczyń zarodka do

a dwutlenek węgla z naczyń zarodka do

naczyń matki. Również substancje zużyte

naczyń matki. Również substancje zużyte

pochodzące z rozpadu substancji w zarodku

pochodzące z rozpadu substancji w zarodku

przenikają do tkanek matki.

przenikają do tkanek matki.

W łożysku świni nie ma ubytków nabłonka ani

W łożysku świni nie ma ubytków nabłonka ani

na powierzchni kosmków, ani na błonie

na powierzchni kosmków, ani na błonie

śluzowej macicy. Klasyfikujemy to łożysko

śluzowej macicy. Klasyfikujemy to łożysko

jako

jako

rzekome

rzekome

, w którym nabłonek błony

, w którym nabłonek błony

śluzowej macicy styka się z nabłonkiem

śluzowej macicy styka się z nabłonkiem

kosmówki i dlatego zaliczamy je do łożysk

kosmówki i dlatego zaliczamy je do łożysk

nabłonkowo – kosmówkowych. Substancje

nabłonkowo – kosmówkowych. Substancje

wchłaniane przez nabłonek kosmówki dostają

wchłaniane przez nabłonek kosmówki dostają

się do naczyń krwionośnych zrośniętej z nią

się do naczyń krwionośnych zrośniętej z nią

omoczni, a za jej pośrednictwem przez

omoczni, a za jej pośrednictwem przez

pępowinę i żyłę pępkową w niej biegnącą do

pępowinę i żyłę pępkową w niej biegnącą do

zarodka, gdzie uchodzi ona do

zarodka, gdzie uchodzi ona do

sinus

sinus

venosus.

venosus.

Wymiana gazów odbywa się tą

Wymiana gazów odbywa się tą

samą drogą,

samą drogą,

Umocowanie łożyska u lochy

pofałdowana kosmówka zwiększa powierzchnię
wchłanialną.

centki

W obu rogach macicy świni zarodki

W obu rogach macicy świni zarodki

rozmieszczają się równomiernie i w równych

rozmieszczają się równomiernie i w równych

odstępach. Jest ich zwykle 8-16. Liczba ciałek

odstępach. Jest ich zwykle 8-16. Liczba ciałek

żółtych w obu jajnikach odpowiada liczbie jaj

żółtych w obu jajnikach odpowiada liczbie jaj

uwolnionych podczas owulacji. Nie zawsze

uwolnionych podczas owulacji. Nie zawsze

jednak liczba ich jest jednakowa w obu

jednak liczba ich jest jednakowa w obu

jajnikach, lecz w rogach macicy ilość zarodków

jajnikach, lecz w rogach macicy ilość zarodków

jest taka sama. Mechanizm rozmieszczania się

jest taka sama. Mechanizm rozmieszczania się

ich nie jest znany. Często jednak zdarza się, że

ich nie jest znany. Często jednak zdarza się, że

część zarodków (do 45%) obumiera

część zarodków (do 45%) obumiera

we

we

wczesnym stadium rozwoju z powodu braku

wczesnym stadium rozwoju z powodu braku

dopływu pokarmu, braku witamin itp. albo też

dopływu pokarmu, braku witamin itp. albo też

część jaj nie zostaje zapłodniona i wtedy w

część jaj nie zostaje zapłodniona i wtedy w

jajnikach jest więcej ciałek żółtych niż

jajnikach jest więcej ciałek żółtych niż

zarodków w rogach macicy.

zarodków w rogach macicy.

Łożysko konia

Łożysko konia

Dojrzałość płciową osiągają osobniki

Dojrzałość płciową osiągają osobniki

męskie i żeńskie w wieku do

męskie i żeńskie w wieku do

2 lat

2 lat

, a

, a

zdolność do rozmnażania się w wieku

zdolność do rozmnażania się w wieku

3

3

lat

lat

. Rodzi się zwykle jedno źrebię,

. Rodzi się zwykle jedno źrebię,

bliźnięta są rzadkie. Czas trwania ciąży

bliźnięta są rzadkie. Czas trwania ciąży

wynosi przeciętnie

wynosi przeciętnie

11 miesięcy

11 miesięcy

, czyli

, czyli

336 dni

336 dni

, u niektórych ras nieco krócej,

, u niektórych ras nieco krócej,

do

do

327

327

dni. U

dni. U

osła

osła

natomiast ciąża trwa

natomiast ciąża trwa

12 miesięcy.

12 miesięcy.

Wędrówka jaja przez

Wędrówka jaja przez

jajowód trwa

jajowód trwa

8-10 dni.

8-10 dni.

Najmłodszy znany zarodek konia to 15-16-

Najmłodszy znany zarodek konia to 15-16-

dniowa gastrula. Jest to zarodek kulisty o

dniowa gastrula. Jest to zarodek kulisty o

średnicy 19 mm. Tarczka zarodkowa składa się

średnicy 19 mm. Tarczka zarodkowa składa się

już z trzech listków zarodkowych i jest

już z trzech listków zarodkowych i jest

otoczona polem jasnym i ciemnym. Na tarczce

otoczona polem jasnym i ciemnym. Na tarczce

zarodkowej widoczna jest smuga pierwotna,

zarodkowej widoczna jest smuga pierwotna,

węzeł zarodkowy i przed nim rozpoczyna się

węzeł zarodkowy i przed nim rozpoczyna się

tworzenie płytki nerwowej. Następnym jest

tworzenie płytki nerwowej. Następnym jest

zarodek mający już 4 pary somitów. Leży on

zarodek mający już 4 pary somitów. Leży on

na owalnej tarczce zarodkowej i nie wszedł

na owalnej tarczce zarodkowej i nie wszedł

jeszcze w połączenie z błoną śluzową macicy.

jeszcze w połączenie z błoną śluzową macicy.

Staraszy zarodek z końca 3 tygodnia ma już 20

Staraszy zarodek z końca 3 tygodnia ma już 20

par somitów. Jest to jajo płodowe o kształcie

par somitów. Jest to jajo płodowe o kształcie

gruszkowatym. Zarodek znajduje się na jego

gruszkowatym. Zarodek znajduje się na jego

tępym końcu i jest zagłębiony do

tępym końcu i jest zagłębiony do pęcherzyka

żółtkowego.

Pecherzyk żółtkowy jest unaczyniony: od

Pecherzyk żółtkowy jest unaczyniony: od

zarodka odchodzi

zarodka odchodzi

tętnica pepkowo –

tętnica pepkowo –

krezkowa (

krezkowa (

arteria

arteria

omphalomesenterica)

omphalomesenterica)

,

,

która rozpada się

która rozpada się

na drobne naczynia w ścianie pęcherzyka

na drobne naczynia w ścianie pęcherzyka

żółtkowego, nie dochodzi jednak do jego

żółtkowego, nie dochodzi jednak do jego

ostrego końca. W pobliżu niego tworzy

ostrego końca. W pobliżu niego tworzy

zatokę brzeżną (

zatokę brzeżną (

sinus terminalis

sinus terminalis

).

).

Parzyste

Parzyste

żyły żółtkowe (v

żyły żółtkowe (v

enae

enae

omphalomesentericae)

omphalomesentericae)

odprowadzają

odprowadzają

krew do zarodka. Zarodek leży w jamie

krew do zarodka. Zarodek leży w jamie

owodni i fałdy jej zamknęły się już nad nim.

owodni i fałdy jej zamknęły się już nad nim.

W dalszym rozwoju jajo płodowe przybiera

W dalszym rozwoju jajo płodowe przybiera

postać kulistą, a na jednym jego biegunie

postać kulistą, a na jednym jego biegunie

tworzy się kopułkowate wzniesienie. Jest to

tworzy się kopułkowate wzniesienie. Jest to

biegun, na którym znajduje się zarodek. Biegun

biegun, na którym znajduje się zarodek. Biegun

przeciwległy, który był poprzednio zaostrzony

przeciwległy, który był poprzednio zaostrzony

spłaszcza się obecnie i tu wytwarza się tzw.

spłaszcza się obecnie i tu wytwarza się tzw.

pole pępkowe.

pole pępkowe.

Jest to miejsce w którym

Jest to miejsce w którym

mezoderma nie rozszczepia się na dwa listki i

mezoderma nie rozszczepia się na dwa listki i

do którego nie dochodzi jama ciała. W tym

do którego nie dochodzi jama ciała. W tym

miejscu kosmówka przylega do pęcherzyka

miejscu kosmówka przylega do pęcherzyka

żółtkowego i po jego ścianie naczynia

żółtkowego i po jego ścianie naczynia

krwionośne od zarodka wchodzą na kosmówkę.

krwionośne od zarodka wchodzą na kosmówkę.

Tworzy się tu

Tworzy się tu

łożysko kosmówkowo-

łożysko kosmówkowo-

żółtkowe (

żółtkowe (

omphaloplacenta

omphaloplacenta

)

)

Pole pępkowe otoczone jest

Pole pępkowe otoczone jest

pierścieniowatym wzniesieniem, pod

pierścieniowatym wzniesieniem, pod

którym przebiega zatoka brzeżna. W

którym przebiega zatoka brzeżna. W

łożysku tym odżywianie odbywa się za

łożysku tym odżywianie odbywa się za

pośrednictwem mleczka macicznego

pośrednictwem mleczka macicznego

(

(

embriotroph

embriotroph

).

).

Zachodzi tu dyfuzja

Zachodzi tu dyfuzja

substancji pochodzących z wydzieliny

substancji pochodzących z wydzieliny

gruczołów błony śluzowej macicy.

gruczołów błony śluzowej macicy.

Łożysko żółtkowo-kosmówkowe trwa

Łożysko żółtkowo-kosmówkowe trwa

tylko krótki czas. Wkrótce wytwarza się

tylko krótki czas. Wkrótce wytwarza się

inny typ łożyska –

inny typ łożyska –

łożysko

łożysko

omoczniowo-kosmówkowe.

omoczniowo-kosmówkowe.

W kopułkowatym wzniesieniu pęcherza

W kopułkowatym wzniesieniu pęcherza

płodowego leży zarodek otoczony błoną

płodowego leży zarodek otoczony błoną

owodniową, a omocznia uwypuklająca się z

owodniową, a omocznia uwypuklająca się z

tylnej części jelita po prawej stronie,

tylnej części jelita po prawej stronie,

rozrastając się, obrasta owodnię i zaczyna

rozrastając się, obrasta owodnię i zaczyna

wsuwać się między kosmówkę i woreczek

wsuwać się między kosmówkę i woreczek

żółtkowy, dochodząc aż do pola pępkowego.

żółtkowy, dochodząc aż do pola pępkowego.

Nie wnika jednak między nie a pępowinę, tak

Nie wnika jednak między nie a pępowinę, tak

że pozostaje tu połączenie miedzy zarodkiem

że pozostaje tu połączenie miedzy zarodkiem

i kosmówką za pomocą pępowiny. Do 5

i kosmówką za pomocą pępowiny. Do 5

tygodni zarodek leży luźno w jednym rogu

tygodni zarodek leży luźno w jednym rogu

macicy. Omocznia rozrasta się coraz bardziej,

macicy. Omocznia rozrasta się coraz bardziej,

pęcherzyk żółtkowy zostaje zredukowany do

pęcherzyk żółtkowy zostaje zredukowany do

sznura leżącego w pępowinie, a omocznia

sznura leżącego w pępowinie, a omocznia

wraz z kosmówką wnika z rogu macicy do jej

wraz z kosmówką wnika z rogu macicy do jej

trzonu wypełniając go, a następnie wsuwa

trzonu wypełniając go, a następnie wsuwa

się i do rogu drugiego i w ten sposób pęcherz

się i do rogu drugiego i w ten sposób pęcherz

płodowy przybiera kształt półksiężycowaty.

płodowy przybiera kształt półksiężycowaty.

Omocznia zrasta się na całej swej powierzchni

Omocznia zrasta się na całej swej powierzchni

zewnętrznej z kosmówką, na wewnętrznej zaś

zewnętrznej z kosmówką, na wewnętrznej zaś

z owodnią. Tworzy się

z owodnią. Tworzy się

błona kosmówkowo-

błona kosmówkowo-

omoczniowa (

omoczniowa (

allantochorion).

allantochorion).

Na

Na

powierzchni kosmówki powstają teraz kosmki -

powierzchni kosmówki powstają teraz kosmki -

drzewkowate wypuklenia, które stykają się z

drzewkowate wypuklenia, które stykają się z

błoną śluzową macicy, ale jej nie przebijają.

błoną śluzową macicy, ale jej nie przebijają.

Wnikają one tylko do uchyłków błony śluzowej

Wnikają one tylko do uchyłków błony śluzowej

macicy, pomiędzy którymi uchodzą gruczoły

macicy, pomiędzy którymi uchodzą gruczoły

maciczne i wydzielina ich wypełnia te uchyłki.

maciczne i wydzielina ich wypełnia te uchyłki.

Do kosmków, które zbudowane są z nabłonka

Do kosmków, które zbudowane są z nabłonka

kosmówki na zewnątrz i tkanki łącznejw środku,

kosmówki na zewnątrz i tkanki łącznejw środku,

wnikają naczynia krwionośnidące od zarodka po

wnikają naczynia krwionośnidące od zarodka po

ścianie kosmówki omoczniowej. Teraz dopiero

ścianie kosmówki omoczniowej. Teraz dopiero

zachodzi ściślejsze zespolenie kosmówki z błoną

zachodzi ściślejsze zespolenie kosmówki z błoną

śluzową macicy. Tworzy się łożysko nabłonkowo-

śluzową macicy. Tworzy się łożysko nabłonkowo-

kosmówkowe. Od 14 tygodnia cała powierzchnia

kosmówkowe. Od 14 tygodnia cała powierzchnia

kosmówki zostaje pokryta wzniesieniami w postaci

kosmówki zostaje pokryta wzniesieniami w postaci

listewek i połączenie z błoną śluzową staje się

listewek i połączenie z błoną śluzową staje się

ściślejsze, a wzniesienia w postaci listewek

ściślejsze, a wzniesienia w postaci listewek

przekształcają się w kosmki drzewkowate. Łożysko

przekształcają się w kosmki drzewkowate. Łożysko

konia nazywamy z tego powodu

konia nazywamy z tego powodu

łożyskiem

łożyskiem

rozproszonym (s

rozproszonym (s

emiplacenta diffusa

emiplacenta diffusa

completa).

completa).

Wymiana substancji między matką a płodem odbywa

Wymiana substancji między matką a płodem odbywa

się w takim łożysku w sposób następujący: Błona

się w takim łożysku w sposób następujący: Błona

śluzowa macicy pokryta jest nabłonkiem płaskim.

śluzowa macicy pokryta jest nabłonkiem płaskim.

Przylegające do niej kosmki kosmówki mają także

Przylegające do niej kosmki kosmówki mają także

nabłonek niski na szczycie kosmków i tu zachodzi

nabłonek niski na szczycie kosmków i tu zachodzi

głównie wymiana gazów.

głównie wymiana gazów.

U podstawy kosmków nabłonek jest wysoki,

U podstawy kosmków nabłonek jest wysoki,

walcowaty resorpcyjny i poprzez niego odbywa

walcowaty resorpcyjny i poprzez niego odbywa

się dyfuzja substancji odżywczych

się dyfuzja substancji odżywczych

pochodzących z gruczołów macicznych, których

pochodzących z gruczołów macicznych, których

wydzielina uchodzi do przestrzeni między

wydzielina uchodzi do przestrzeni między

kosmkami.

kosmkami.

Owodnia

Owodnia

początkowo ściśle przylega

początkowo ściśle przylega

do zarodka, później rozrasta się i ilość wód

do zarodka, później rozrasta się i ilość wód

zawartych w niej zwiększa się. Przy końcu ciąży

zawartych w niej zwiększa się. Przy końcu ciąży

owodnia zawiera 3-6 litrów wody płodowej,

owodnia zawiera 3-6 litrów wody płodowej,

która jest przezroczysta. Jest to wydzielina

która jest przezroczysta. Jest to wydzielina

nabłonka tej błony. W omoczni ilość mętnego

nabłonka tej błony. W omoczni ilość mętnego

płynu, który można uważać za mocz zarodka

płynu, który można uważać za mocz zarodka

wynosi 8-15 litrów. Jajo płodowe dochodzi do 1

wynosi 8-15 litrów. Jajo płodowe dochodzi do 1

metra 20 cm długości, a 40-50 cm szerokości.

metra 20 cm długości, a 40-50 cm szerokości.

Podczas porodu błona śluzowa macicy nie ulega

Podczas porodu błona śluzowa macicy nie ulega

zniszczeniu, po wydaleniu płodu kosmki

zniszczeniu, po wydaleniu płodu kosmki

wysuwają się łatwo z zagłębień błony śluzowej,

wysuwają się łatwo z zagłębień błony śluzowej,

która wkrótce przybiera wygląd taki, jaki miała

która wkrótce przybiera wygląd taki, jaki miała

przed ciążą.

przed ciążą.