Pomiar tętna

Pomiar tętna

mgr Jolanta Treczyńska

mgr Jolanta Treczyńska

Cel Badania:

Cel Badania:



Diagnostyczny – wykrycie zaburzeń

Diagnostyczny – wykrycie zaburzeń

w zakresie liczby, napięcia,

w zakresie liczby, napięcia,

miarowości tętna.

miarowości tętna.

Wskazania do wykonania

Wskazania do wykonania

badania:

badania:



U każdego pacjenta, do którego jesteśmy

U każdego pacjenta, do którego jesteśmy

wezwani,

wezwani,



U każdego pacjenta hospitalizowanego,

U każdego pacjenta hospitalizowanego,



W przypadku zmiany stanu zdrowia

W przypadku zmiany stanu zdrowia

chorego np. zaburzenia krążeniowo –

chorego np. zaburzenia krążeniowo –

oddechowych,

oddechowych,



W czasie lub przed podaniem niektórych

W czasie lub przed podaniem niektórych

leków np. glikozydów nasercowych.

leków np. glikozydów nasercowych.

Tętno-( pulsus) to:

Tętno-( pulsus) to:

-

Rytmiczne rozciąganie naczyń krwionośnych

Rytmiczne rozciąganie naczyń krwionośnych

wywołane nagłymi zmianami ciśnienia krwi w

wywołane nagłymi zmianami ciśnienia krwi w

następstwie skurczów i rozkurczów komór serca,

następstwie skurczów i rozkurczów komór serca,

-

fala krwi, która uderza o ścianę naczynia

fala krwi, która uderza o ścianę naczynia

tętniczego.

tętniczego.

Badanie tętna

Badanie tętna

Tętno centralne:

Tętno centralne:



tętnica szyjna (SAP = 60 mmHg)

tętnica szyjna (SAP = 60 mmHg)



tętnica udowa (SAP = 70 mmHg)

tętnica udowa (SAP = 70 mmHg)



tętnica ramienna (u niemowląt)

tętnica ramienna (u niemowląt)

Tętno obwodowe:

Tętno obwodowe:



tętnica promieniowa (SAP = 80 mmHg)

tętnica promieniowa (SAP = 80 mmHg)



tętnica grzbietowa stopy

tętnica grzbietowa stopy

Przygotowanie pacjenta

Przygotowanie pacjenta

do badania:

do badania:



Poinformowanie o celu i przebiegu badania

Poinformowanie o celu i przebiegu badania



Uzyskanie zgody pacjenta.

Uzyskanie zgody pacjenta.



Poinformowanie o konieczności 15min.

Poinformowanie o konieczności 15min.

odpoczynku po wysiłku lub przeżyciach

odpoczynku po wysiłku lub przeżyciach

emocjonalnych przed pomiarem tętna.

emocjonalnych przed pomiarem tętna.



Oparcie przedramienia na kołdrze, stoliku,

Oparcie przedramienia na kołdrze, stoliku,

lub fotelu.

lub fotelu.



Przeprowadzenie pierwszego badania na

Przeprowadzenie pierwszego badania na

prawym i lewym przedramieniu.

prawym i lewym przedramieniu.



Odnotowanie wyniku w karcie pacjenta.

Odnotowanie wyniku w karcie pacjenta.

Przebieg wykonania:

Przebieg wykonania:



Umycie rąk

Umycie rąk



Założenie rękawiczek

Założenie rękawiczek



Położenie 3 środkowych palców

Położenie 3 środkowych palców

( wskazujący, środkowy, serdeczny) prawej ręki na tętnicy i po jej

( wskazujący, środkowy, serdeczny) prawej ręki na tętnicy i po jej

wyczuciu lekkie uciśnięcie równolegle do jej przebiegu poniżej

wyczuciu lekkie uciśnięcie równolegle do jej przebiegu poniżej

kości ( mięśnia),

kości ( mięśnia),



Policzenie liczby uderzeń tętna przez 15s oraz zaobserwowanie

Policzenie liczby uderzeń tętna przez 15s oraz zaobserwowanie

pozostałych cech tętna

pozostałych cech tętna



Pomnożenie uzyskanej liczby tętna przez 4

Pomnożenie uzyskanej liczby tętna przez 4



Dokonanie pomiaru przez całą minutę gdy pojawią się zaburzenia

Dokonanie pomiaru przez całą minutę gdy pojawią się zaburzenia

w zakresie liczby, napięcia, miarowości tętna, albo jednoczesne

w zakresie liczby, napięcia, miarowości tętna, albo jednoczesne

osłuchiwanie czynności serca słuchawką (deficyt tętna)

osłuchiwanie czynności serca słuchawką (deficyt tętna)



Zapisanie wyniku w dokumentacji chorego

Zapisanie wyniku w dokumentacji chorego



Umycie rąk

Umycie rąk



Zgłoszenie lekarzowi odchyleń od normy.

Zgłoszenie lekarzowi odchyleń od normy.

Badanie tętna:

Badanie tętna:



Tętnica szyjna-najważniejsza tętnica dla ratownika-

Tętnica szyjna-najważniejsza tętnica dla ratownika-

(najłatwiej wyczuć po prawej stronie szyi pacjenta)

(najłatwiej wyczuć po prawej stronie szyi pacjenta)

palcami lub kciukiem lewej ręki odnajduje się środek

palcami lub kciukiem lewej ręki odnajduje się środek

przedniej krawędzi mięśnia mostkowo-obojczykowo-

przedniej krawędzi mięśnia mostkowo-obojczykowo-

sutkowego i dość mocno uciska się palcami. Nie wolno

sutkowego i dość mocno uciska się palcami. Nie wolno

badać tętna na tętnicach szyjnych równocześnie po

badać tętna na tętnicach szyjnych równocześnie po

obu stronach, gdyż powoduje to chwilowe pogorszenie

obu stronach, gdyż powoduje to chwilowe pogorszenie

dopływu krwi do mózgu. Istotna jest zasada ręki-

dopływu krwi do mózgu. Istotna jest zasada ręki-

schować kciuk (jabłko Adama,2cm z jednej strony,

schować kciuk (jabłko Adama,2cm z jednej strony,

3 palce, 2 palce).

3 palce, 2 palce).



Tętnica promieniowa - (okolica nadgarstka) wzdłuż

Tętnica promieniowa - (okolica nadgarstka) wzdłuż

linii kciuka.

linii kciuka.



Tętnica skroniowa – mały przekrój, mało wyczuwalna.

Tętnica skroniowa – mały przekrój, mało wyczuwalna.

Badanie tętna:

Badanie tętna:



Tętnica ramienna – (najłatwiej wyczuć na prawym ramieniu),

Tętnica ramienna – (najłatwiej wyczuć na prawym ramieniu),

należy przyłożyć kciuk prawej ręki do przedniej powierzchni

należy przyłożyć kciuk prawej ręki do przedniej powierzchni

łokcia pacjenta, przyśrodkowo

łokcia pacjenta, przyśrodkowo

w stosunku do ścięgna mięśnia dwugłowego, pozostałe palce

w stosunku do ścięgna mięśnia dwugłowego, pozostałe palce

podtrzymują łokieć od tyłu. Mierzymy tętno

podtrzymują łokieć od tyłu. Mierzymy tętno

u noworodków i niemowląt.

u noworodków i niemowląt.



Tętnica udowa – bada się pacjenta rozebranego

Tętnica udowa – bada się pacjenta rozebranego

i leżącego na wznak. Układamy kciuk tuż poniżej środka

i leżącego na wznak. Układamy kciuk tuż poniżej środka

więzadła pachwinowego. Układamy 3 palce (bez kciuka) na

więzadła pachwinowego. Układamy 3 palce (bez kciuka) na

wysokości spojenia udowego.

wysokości spojenia udowego.



Tętnica podkolanowa- poszukuje się głęboko w dole

Tętnica podkolanowa- poszukuje się głęboko w dole

podkolanowym i jest ono najlepiej wyczuwalne gdy

podkolanowym i jest ono najlepiej wyczuwalne gdy

przyciśniemy tętnicę do tylnej powierzchni dystalnego końca

przyciśniemy tętnicę do tylnej powierzchni dystalnego końca

kości udowej opuszkami obydwu rąk. Pacjent

kości udowej opuszkami obydwu rąk. Pacjent

u którego wykonujemy to badanie musi leżeć płasko

u którego wykonujemy to badanie musi leżeć płasko

z ugiętymi kolanami.

z ugiętymi kolanami.

Pomiar tętna:

Pomiar tętna:



Przez 15sx4,

Przez 15sx4,



Przy schorzeniach mierzymy pełną

Przy schorzeniach mierzymy pełną

minutę

minutę



Zapisujemy: ilość uderzeń/min

Zapisujemy: ilość uderzeń/min

Wartości tętna wg WHO:

Wartości tętna wg WHO:



U dorosłych 60-76u/min,

U dorosłych 60-76u/min,



U płodu 140-160u/min,

U płodu 140-160u/min,



U noworodka 130-140u/min,

U noworodka 130-140u/min,



U rocznego dziecka 110-130u/min,

U rocznego dziecka 110-130u/min,

Wartość tętna zależy od:

Wartość tętna zależy od:



Wysiłku,

Wysiłku,



Budowy zastawek serca,

Budowy zastawek serca,



Jakości naczyń tętniczych,

Jakości naczyń tętniczych,



Akcji serca (skurczu czyli wyrzutu

Akcji serca (skurczu czyli wyrzutu

krwi),

krwi),



Objętości krwi krążącej,

Objętości krwi krążącej,



Ciśnienia tętniczego.

Ciśnienia tętniczego.

Cechy tętna:

Cechy tętna:



Szybkość tętna – ilość uderzeń na minutę

Szybkość tętna – ilość uderzeń na minutę



Napięcie (siła) tętna- z jaką krew uderza

Napięcie (siła) tętna- z jaką krew uderza

o ścianę naczynia. Dobrze wypełnione,

o ścianę naczynia. Dobrze wypełnione,

dobrze napięte.

dobrze napięte.



Rytm (miarowość) tętna- wszystkie uderzenia

Rytm (miarowość) tętna- wszystkie uderzenia

o równej sile i równe przerwy między

o równej sile i równe przerwy między

uderzeniami. Miarowe – zgodne z pracą

uderzeniami. Miarowe – zgodne z pracą

serca. Niemiarowość oddechowa – nie jest

serca. Niemiarowość oddechowa – nie jest

objawem patologicznym, polega na

objawem patologicznym, polega na

okresowym przyspieszeniu i zwolnieniu akcji

okresowym przyspieszeniu i zwolnieniu akcji

serca zależnie od wdechu i wydechu.

serca zależnie od wdechu i wydechu.

Odchylenia od normy w

Odchylenia od normy w

poszczególnych cechach tętna:

poszczególnych cechach tętna:



Szybkość:

Szybkość:

- Tachykardia (częstoskurcz) przyspieszenie ponad

- Tachykardia (częstoskurcz) przyspieszenie ponad

100u/min. (w gorączce, chorobach serca tj.

100u/min. (w gorączce, chorobach serca tj.

nerwica, niewydolność krążenia, nadczynność

nerwica, niewydolność krążenia, nadczynność

tarczycy, hipowolemia (utrata krwi, odwodnienie).

tarczycy, hipowolemia (utrata krwi, odwodnienie).

- Podwyższenie temperatury ciała o 1*C odpowiada

- Podwyższenie temperatury ciała o 1*C odpowiada

przyspieszeniu tętna od 10-20u/min.

przyspieszeniu tętna od 10-20u/min.

- Bradykardia ( rzadkoskurcz) poniżej 60u/min.

- Bradykardia ( rzadkoskurcz) poniżej 60u/min.

(wzmożone ciśnienie śródczaszkowe ( urazy

(wzmożone ciśnienie śródczaszkowe ( urazy

czaszkowo- mózgowe, zatrucia endogenne np.

czaszkowo- mózgowe, zatrucia endogenne np.

mocznica, zatrucia egzogenne np. grzyby.

mocznica, zatrucia egzogenne np. grzyby.

Zwolnienie poniżej 50u/min stanowi bezpośrednie

Zwolnienie poniżej 50u/min stanowi bezpośrednie

zagrożenie życia i należy wezwać lekarza!

zagrożenie życia i należy wezwać lekarza!

Odchylenia od normy w

Odchylenia od normy w

poszczególnych cechach cd:

poszczególnych cechach cd:



Napięcie:

Napięcie:

- nitkowate – słabo napięte, ledwo wyczuwalne lub

- nitkowate – słabo napięte, ledwo wyczuwalne lub

niewyczuwalne np.. przy spadku ciśnienia

niewyczuwalne np.. przy spadku ciśnienia

tętniczego, krwotoku.

tętniczego, krwotoku.

- twarde – drutowate, silnie napięte np. w

- twarde – drutowate, silnie napięte np. w

miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym.

miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym.

- chybkie – charakteryzuje się bardzo krótkim

- chybkie – charakteryzuje się bardzo krótkim

okresem wyczuwalności pod palcami, szybko

okresem wyczuwalności pod palcami, szybko

zanika, może być zwolnione, nie należy go mylić z

zanika, może być zwolnione, nie należy go mylić z

tętnem przyśpieszonym. Pojawia się przy dużej

tętnem przyśpieszonym. Pojawia się przy dużej

różnicy między ciśnieniem skurczowym,

różnicy między ciśnieniem skurczowym,

a rozkurczowym.

a rozkurczowym.

Odchylenia od normy w

Odchylenia od normy w

poszczególnych cechach cd.:

poszczególnych cechach cd.:



Rytm:

Rytm:

- tętno wypadające – regularne wypadanie jednego

- tętno wypadające – regularne wypadanie jednego

uderzenia (występuje po zmęczeniu, nadużyciu kawy,

uderzenia (występuje po zmęczeniu, nadużyciu kawy,

alkoholu, nikotyny).

alkoholu, nikotyny).

- niemiarowość całkowita – zupełnie niemiarowe

- niemiarowość całkowita – zupełnie niemiarowe

pojawienie się fali tętna np. w migotaniu przedsionków,

pojawienie się fali tętna np. w migotaniu przedsionków,

w skutek wad mitralnych. Towarzyszy temu deficyt tętna

w skutek wad mitralnych. Towarzyszy temu deficyt tętna

tzn.,że częstość tętna jest niższa niż liczona w tym

tzn.,że częstość tętna jest niższa niż liczona w tym

czasie częstość pracy serca.

czasie częstość pracy serca.

- skurcze dodatkowe (ekstrasystoliczne) – polega

- skurcze dodatkowe (ekstrasystoliczne) – polega

na dodatkowym skurczu serca, zanim skończy się faza

na dodatkowym skurczu serca, zanim skończy się faza

rozkurczu.

rozkurczu.

- częstoskurcz napadowy – przyspieszenie czynności

- częstoskurcz napadowy – przyspieszenie czynności

serca powyżej 160u/min. pojawia się nagle i trwa

serca powyżej 160u/min. pojawia się nagle i trwa

od kilku minut do kilku dni i nagle ustępuje.

od kilku minut do kilku dni i nagle ustępuje.

Zasady przy pomiarze

Zasady przy pomiarze

tętna:

tętna:



Zadbaj by pacjent w czasie pomiaru siedział

Zadbaj by pacjent w czasie pomiaru siedział

lub leżał,

lub leżał,



Nie był bezpośrednio po wysiłku fizycznym

Nie był bezpośrednio po wysiłku fizycznym

lub po przeżyciach emocjonalnych,

lub po przeżyciach emocjonalnych,



Kiedy mierzymy 15s musimy pomnożyć

Kiedy mierzymy 15s musimy pomnożyć

ilość uderzeń razy 4 ( jeśli jest miarowe),

ilość uderzeń razy 4 ( jeśli jest miarowe),



U pacjentów z zaburzeniami rytmu

U pacjentów z zaburzeniami rytmu

mierzymy całą minutę,

mierzymy całą minutę,



U ciężko chorych pomiar tętna co 15-30min.

U ciężko chorych pomiar tętna co 15-30min.