Pomiar
Pomiar
podstawowych
podstawowych
parametrów
parametrów
życiowych
życiowych
Pomiar
Pomiar
podstawowych
podstawowych
parametrów
parametrów
życiowych
życiowych
POMIAR TEMPERATURY CIAŁA
POMIAR TEMPERATURY CIAŁA
Temperatura ciała – to wartość pomiarowa
Temperatura ciała – to wartość pomiarowa
odczytywana na skali termometru. Mierzy
odczytywana na skali termometru. Mierzy
się ją termometrem wykorzystującym skalę
się ją termometrem wykorzystującym skalę
Celsjusza, w której punkt zamarzania wody
Celsjusza, w której punkt zamarzania wody
odpowiada 0º, a temperatura wrzenia 100º.
odpowiada 0º, a temperatura wrzenia 100º.
Temperaturę ciała mierzy się metodami:
Temperaturę ciała mierzy się metodami:
1. Zewnętrznymi:
1. Zewnętrznymi:
- pod pachą,
- pod pachą,
- w pachwinie.
- w pachwinie.
2. Wewnętrznymi:
2. Wewnętrznymi:
- w odbycie,
- w odbycie,
- w pochwie,
- w pochwie,
- w ustach,
- w ustach,
- w przewodzie słuchowym zewnętrznym.
- w przewodzie słuchowym zewnętrznym.
Temperatura ciała ulega wahaniom:
Temperatura ciała ulega wahaniom:
- w ciągu dnia w zakresie 0,5-1ºC –
- w ciągu dnia w zakresie 0,5-1ºC –
najniższa jest nad ranem ok. godz.
najniższa jest nad ranem ok. godz.
4.00, najwyższa wieczorem ok.
4.00, najwyższa wieczorem ok.
godz.16.00;
godz.16.00;
- w ciągu cyklu miesiączkowego u kobiet
- w ciągu cyklu miesiączkowego u kobiet
– spada w czasie owulacji i podwyższa
– spada w czasie owulacji i podwyższa
się o 0,5ºC w drugiej połowie cyklu.
się o 0,5ºC w drugiej połowie cyklu.
Prawidłowa temperatura mierzona
Prawidłowa temperatura mierzona
metodami zewnętrznymi wynosi 36,0-
metodami zewnętrznymi wynosi 36,0-
37,0ºC, natomiast temperatura
37,0ºC, natomiast temperatura
wewnętrzna jest wyższa o ok. 0,1-1ºC.
wewnętrzna jest wyższa o ok. 0,1-1ºC.
Czynniki powodujące wzrost temperatur
Czynniki powodujące wzrost temperatur
ciała:
ciała:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- wzmożony wysiłek fizjologiczny,
- wzmożony wysiłek fizjologiczny,
- stany emocjonalne,
- stany emocjonalne,
- owulacja i II faza cyklu miesiączkowego.
- owulacja i II faza cyklu miesiączkowego.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- drobnoustroje chorobotwórcze,
- drobnoustroje chorobotwórcze,
- choroby zwiększające przemianę materii,
- choroby zwiększające przemianę materii,
- urazy ośrodkowego układu nerwowego
- urazy ośrodkowego układu nerwowego
(ośrodka termoregulacji).
(ośrodka termoregulacji).
Czynniki powodujące obniżenie
Czynniki powodujące obniżenie
temperatury:
temperatury:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- brak aktywności ruchowej,
- brak aktywności ruchowej,
- zimna kąpiel.
- zimna kąpiel.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- wstrząs,
- wstrząs,
- wyniszczenie organizmu,
- wyniszczenie organizmu,
- odwodnienie.
- odwodnienie.
Ocena temperatury ciała:
Ocena temperatury ciała:
36,0-37,0 ºC – temperatura normalna;
36,0-37,0 ºC – temperatura normalna;
37,1-38,0 ºC – stan podgorączkowy;
37,1-38,0 ºC – stan podgorączkowy;
38,1-39,0 ºC – gorączka umiarkowana;
38,1-39,0 ºC – gorączka umiarkowana;
Pow. 39 ºC – gorączka wysoka.
Pow. 39 ºC – gorączka wysoka.
POMIAR ODDECHU
POMIAR ODDECHU
Oddychanie to proces wymian gazowej w
Oddychanie to proces wymian gazowej w
organizmie, mający na celu pobranie tlenu,
organizmie, mający na celu pobranie tlenu,
dostarczenie go do komórek i wydaleniu
dostarczenie go do komórek i wydaleniu
dwutlenku węgla.
dwutlenku węgla.
Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę
Dokonując oceny oddechu zwracamy uwagę
na obecność, częstość, jakość, rytm
na obecność, częstość, jakość, rytm
oddychania.
oddychania.
Wykonując badanie oddechu należy
Wykonując badanie oddechu należy
uwzględnić:
uwzględnić:
- częstotliwość oddechów w czasie 1 minuty,
- częstotliwość oddechów w czasie 1 minuty,
- obserwację charakteru oddechu,
- obserwację charakteru oddechu,
- obserwację ruchów klatki piersiowej,
- obserwację ruchów klatki piersiowej,
- ocenę zapachu oddechu.
- ocenę zapachu oddechu.
Szybkość (częstość) oddechu uzależniona
Szybkość (częstość) oddechu uzależniona
jest od wieku badanego.
jest od wieku badanego.
Wartości prawidłowe oddechu w spoczynku:
Wartości prawidłowe oddechu w spoczynku:
- noworodki i niemowlęta – około 40-
- noworodki i niemowlęta – około 40-
50/min.,
50/min.,
- małe dzieci – około 18-25/min.,
- małe dzieci – około 18-25/min.,
-
dorośli – około 12-20/min.
dorośli – około 12-20/min.
Oddech prawidłowy jest: miarowy,
Oddech prawidłowy jest: miarowy,
średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku,
średniogłęboki, wykonywany bez wysiłku,
bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco
bezwonny, niesłyszalny, wydech nieco
dłuższy niż wdech.
dłuższy niż wdech.
Czynniki przyspieszające oddechu
Czynniki przyspieszające oddechu
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- wzmożony wysiłek fizyczny,
- wzmożony wysiłek fizyczny,
- reakcje emocjonalne.
- reakcje emocjonalne.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- stany gorączkowe,
- stany gorączkowe,
- zmniejszona objętość oddechowa
- zmniejszona objętość oddechowa
(choroby płuc, urazy klatki piersiowej),
(choroby płuc, urazy klatki piersiowej),
- upośledzone krążenie,
- upośledzone krążenie,
- zmniejszenie ilości krwi (nośnik tlenu),
- zmniejszenie ilości krwi (nośnik tlenu),
- zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu
- zmniejszenie ilości tlenu w powietrzu
wdychanym.
wdychanym.
Czynniku zwalniające oddech:
Czynniku zwalniające oddech:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- sen,
- sen,
- hiperwentylacja.
- hiperwentylacja.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- zatrucie środkami nasennymi,
- zatrucie środkami nasennymi,
narkotycznymi,
narkotycznymi,
- uszkodzenia czaszkowo-mózgowe,
- uszkodzenia czaszkowo-mózgowe,
- hipotermia.
- hipotermia.
Przyspieszenie oddechu powyżej 35/min
Przyspieszenie oddechu powyżej 35/min
i zwolnienie poniżej 8/min jest
i zwolnienie poniżej 8/min jest
objawem niepokojącym, prowadzącym
objawem niepokojącym, prowadzącym
do niedotlenienia.
do niedotlenienia.
Oddechom patologicznym często
Oddechom patologicznym często
towarzyszy duszność, zmiana
towarzyszy duszność, zmiana
zabarwienia skóry. Szmery oddechowe
zabarwienia skóry. Szmery oddechowe
mogą mieć charakter rzężeń, świstów,
mogą mieć charakter rzężeń, świstów,
trzeszczeń. Chory włącza do pracy
trzeszczeń. Chory włącza do pracy
dodatkowe mięśnie oddechowe,
dodatkowe mięśnie oddechowe,
przyjmuje pozycję siedzącą.
przyjmuje pozycję siedzącą.
POMIAR TĘTNA
POMIAR TĘTNA
Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz
Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz
serca wyczuwalne uderzenie fali krwi o ścianę
serca wyczuwalne uderzenie fali krwi o ścianę
naczyń tętnic. Tętno wyczuwa się tam, gdzie
naczyń tętnic. Tętno wyczuwa się tam, gdzie
tętnice przebiegają powierzchownie i gdzie
tętnice przebiegają powierzchownie i gdzie
można je docisnąć do twardych struktur
można je docisnąć do twardych struktur
tkankowych.
tkankowych.
Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia
Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia
zaburzeń w zakresie:
zaburzeń w zakresie:
- liczby (częstości),
- liczby (częstości),
- napięcia (siły),
- napięcia (siły),
- miarowości (rytmu).
- miarowości (rytmu).
Typowym miejscem badania jest tętnica
Typowym miejscem badania jest tętnica
promieniowa. W stanach nagłych tętno badamy
promieniowa. W stanach nagłych tętno badamy
na dużych tętnicach: szyjnej, udowej, ramiennej.
na dużych tętnicach: szyjnej, udowej, ramiennej.
Szybkość tętna w warunkach fizjologicznych
Szybkość tętna w warunkach fizjologicznych
uzależniona jest od wieku badanego
uzależniona jest od wieku badanego
Wartości prawidłowe tętna:
Wartości prawidłowe tętna:
Wiek
Wiek
Średnia wartość
Średnia wartość
uderzeń/min
uderzeń/min
Zakres (dwa
Zakres (dwa
odchylenia
odchylenia
standardowe)
standardowe)
Noworodek
Noworodek
140
140
90-190
90-190
1-6 m.ż.
1-6 m.ż.
130
130
80-180
80-180
6-12 m.ż.
6-12 m.ż.
115
115
75-155
75-155
1-2 r.ż.
1-2 r.ż.
110
110
70-150
70-150
2-6 r.ż.
2-6 r.ż.
103
103
68-138
68-138
6-10 r.ż.
6-10 r.ż.
95
95
65-125
65-125
10-14 r.ż.
10-14 r.ż.
85
85
55-115
55-115
Dorośli
Dorośli
64-72
64-72
50-100
50-100
Wiek geriatryczny
Wiek geriatryczny
Ok. 60, ale może ulec
Ok. 60, ale może ulec
przyspieszeniu do
przyspieszeniu do
90-95
90-95
50-100
50-100
Czynniki powodujące wzrost szybkości
Czynniki powodujące wzrost szybkości
tętna:
tętna:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- wiek,
- wiek,
- stany emocjonalne,
- stany emocjonalne,
- wysiłek fizyczny,
- wysiłek fizyczny,
- alkohol, nikotyna.
- alkohol, nikotyna.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- choroby gorączkowe (wzrost o 1ºC temp.
- choroby gorączkowe (wzrost o 1ºC temp.
ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20
ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20
uderzeń/min),
uderzeń/min),
- choroby serca,
- choroby serca,
- hipowolemia.
- hipowolemia.
Czynniki powodujące zwolnienie tętna:
Czynniki powodujące zwolnienie tętna:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- sen,
- sen,
- pozycja leżąca,
- pozycja leżąca,
- u sportowców.
- u sportowców.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,
- zatrucia pochodzenia wewnętrznego
- zatrucia pochodzenia wewnętrznego
(mocznica),
(mocznica),
- zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np.
- zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np.
grzybami),
grzybami),
- hipotermia.
- hipotermia.
Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek.,
Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek.,
a otrzymany wynik mnożymy przez 4.
a otrzymany wynik mnożymy przez 4.
Zwolnienie czynności serca poniżej 60
Zwolnienie czynności serca poniżej 60
uderzeń/min to bradykardia,
uderzeń/min to bradykardia,
przyspieszenie powyżej 100/min to
przyspieszenie powyżej 100/min to
tachykardia.
tachykardia.
POMIAR CIŚNIENIA KRWI
POMIAR CIŚNIENIA KRWI
Ciśnienie tętnicze krwi jest siłą, jaką
Ciśnienie tętnicze krwi jest siłą, jaką
przepływający strumień krwi wywiera na
przepływający strumień krwi wywiera na
ściany elastycznych naczyń krwionośnych.
ściany elastycznych naczyń krwionośnych.
Zwykle pomiar ciśnienia wykonuje się na
Zwykle pomiar ciśnienia wykonuje się na
tętnicy ramiennej. Wartość ciśnienia
tętnicy ramiennej. Wartość ciśnienia
zmienia się pulsacyjnie w czasie cyklicznej
zmienia się pulsacyjnie w czasie cyklicznej
pracy serca. Przy pomiarze ciśnienia
pracy serca. Przy pomiarze ciśnienia
tętniczego wyróżnia się ciśnienie
tętniczego wyróżnia się ciśnienie
maksymalne, czyli skurczowe oraz
maksymalne, czyli skurczowe oraz
minimalne czyli rozkurczowe.
minimalne czyli rozkurczowe.
Ciśnienie tętnicze zależy przede wszystkim
Ciśnienie tętnicze zależy przede wszystkim
od siły skurczowej serca, ilości krążącej
od siły skurczowej serca, ilości krążącej
krwi, oporów, jakie stawiają ściany naczyń.
krwi, oporów, jakie stawiają ściany naczyń.
Czynniki podwyższające wartość ciśnienia:
Czynniki podwyższające wartość ciśnienia:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- reakcje emocjonalne,
- reakcje emocjonalne,
- wysiłek fizyczny,
- wysiłek fizyczny,
- picie kawy, palenie papierosów.
- picie kawy, palenie papierosów.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- zaburzenia hormonalne,
- zaburzenia hormonalne,
- choroby nerek,
- choroby nerek,
- zatrucie ciążowe,
- zatrucie ciążowe,
- niewydolność krążenia,
- niewydolność krążenia,
- otyłość,
- otyłość,
- ból.
- ból.
Czynniki obniżające wartość ciśnienia:
Czynniki obniżające wartość ciśnienia:
1. Fizjologiczne:
1. Fizjologiczne:
- spożycie posiłku,
- spożycie posiłku,
- wysoka temperatura otoczenia,
- wysoka temperatura otoczenia,
- wahania ciśnienia atmosferycznego.
- wahania ciśnienia atmosferycznego.
2. Patologiczne:
2. Patologiczne:
- odwodnienie,
- odwodnienie,
- wstrząs.
- wstrząs.
Pomiar metodą Riva-Rocci
Pomiar metodą Riva-Rocci
1. Założenie mankietu aparatu na wysokości kości
1. Założenie mankietu aparatu na wysokości kości
ramiennej (poziom serca).
ramiennej (poziom serca).
2. Napompowanie mankietu za pomocą pompki.
2. Napompowanie mankietu za pomocą pompki.
3. Przyłożenie stetoskopu na tętnicę ramienną w
3. Przyłożenie stetoskopu na tętnicę ramienną w
zgięciu łokciowym i powolne wypuszczenie
zgięciu łokciowym i powolne wypuszczenie
powietrza z mankietu.
powietrza z mankietu.
4. Wynik pomiaru odczytujemy na skali manometru.
4. Wynik pomiaru odczytujemy na skali manometru.
5. Moment pojawienia się pierwszych tonów o
5. Moment pojawienia się pierwszych tonów o
charakterze stuków w czasie wypuszczania
charakterze stuków w czasie wypuszczania
powietrza z mankietu określa wartość ciśnienia
powietrza z mankietu określa wartość ciśnienia
skurczowego.
skurczowego.
6. Zniknięcie tonów wskazuje wartość ciśnienia
6. Zniknięcie tonów wskazuje wartość ciśnienia
rozkurczowego.
rozkurczowego.