1

Koszty

Koszty

u

u

ż

ż

ytkowania

ytkowania

Koszty użytkowania

2

Koszty zależą
od :

• ceny nabycia,
• właściwości
eksploatacyjnych
• charakteru zadań,
• charakterystyki terenu
działania,
• organizacji firmy,
• infrastruktury
technicznej

Od czego zależą

3

=

+

b

p

K K

K

W praktyce koszty użytkowania dzieli się na:

• bezpośrednie,

• pośrednie.

K

b

- koszty bezpośrednie,

K

p

- koszty pośrednie

Podział

4

Koszty pośrednie

Do

Do

kosztów po

kosztów po

ś

ś

rednich

rednich

wlicza się tzw.

wlicza się tzw.

k

k

oszty

oszty

o

o

gólnozak

gólnozak

ł

ł

adowe

adowe

.

.

Należą do nich koszty:

 

• utrzymania pracowników

• infrastruktury administracyjnej firmy,

• przedstawicielstw terenowych,

• promocji i reklamy

• inne, nie związane bezpośrednio z
procesem użytkowa-
nia wyrobu

.

Koszty pośrednie

5

Wysokość kosztów pośrednich wyznaczana jest

dla okresu

rozliczeniowego

(zwykle roku).

Koszty te obciążają każdą godzinę użytkowania wyrobu
według planowanego obciążenia rocznego.

S

=

=

�

k

n

i

oz

i 1

p

l

K

K

T

T

 T



- planowany obciążenie roczne,

 T

l

- czas pracy w wyspecyfikowanym zadaniu,

- i -ty składnik kosztów ogólnozakładowych,
 n

k

- ilość wyspecyfikowanych pozycji kosztów

ogólnozakładowych

.

i

oz

K

Koszty pośrednie

6

Z uwagi na trudności związane z wyznaczaniem składników
kosztów ogólnozakładowych (szczególnie wtedy, gdy
projektuje się wyrób dla anonimowego odbiorcy)
składnik pochodzący od kosztów pośrednich jest pomijany
lub określany z dużym przybliżeniem, np. w formie ułamka
kosztów bezpośrednich:

=

p

p b

K

k K

p

k

- udział kosztów pośrednich (w odniesieniu do bezpośrednich).

Koszty pośrednie

7

Koszty bezpo

Koszty bezpo

ś

ś

rednie

rednie

Koszty bezpośrednie definiuje się względnie prosto

i obiektywnie.

Istnieją

uznane

standardy

ich

wyznaczania.

Bezpośrednie koszty użytkowania wyrobu zależą od

jego właściwości (w tym zespołu napędowego).

Składają się na nie:

 

• koszty amortyzacji wyrobu,

• koszty remontów,

• ubezpieczenie,

• płace załogi (obsługi),

• koszty materiałów pędnych (energii).

=

+ +

+

+

b

a

r

u

z

mp

K

K

K

K

K

K

Koszty bezposrednie

8

=

+ +

+

+

b

a

r

u

z

mp

K

K

K

K

K

K

a

K

- koszty amortyzacji

r

K

- koszty remontów

u

K

- koszty ubezpieczeń

z

K

mp

K

- koszty załogi

- koszty materiałów pędnych

9

=

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+

p

s

w

b

a

a

a

p

s

w

r

r

r

u

z

mp

K

K

K

K

K

K

K

K

K

K

Bardziej szczegółowe rozwinięcie zależności

10

u

K

z

K

mp

K

- koszty ubezpieczeń (wyrobu, załogi, od odpowiedzialności
cywilnej),

- koszty załogi,

- koszty materiałów pędnych.

Koszty bezpośrednie mogą być rozliczane w cyklu rocznym
lub na godzinę lotu.

1
1

Koszty amortyzacji

=

+

+

p

s

w

a

a

a

a

K

K

K

K

p

a

K

s

a

K

w

a

K

- koszt amortyzacji wyrobu i stałego zapasu części zamiennych

,

- koszt amortyzacji silnika i stałego zapasu części zamiennych

,

- koszt amortyzacji wyposażenia dodatkowego
i części zamiennych

,

Koszty amortyzacji

1
2

Koszty remontów

=

+

+

p

s

w

r

r

r

r

K

K

K

K

p

r

K

s

r

K

w

r

K

- koszt remontów i obsługi
wyrobu,

- koszt remontów i obsługi zespołu napędowego,

- koszt remontów i obsługi wyposażenia dodatkowego,

Koszty remontów

1
3

Amortyzacja płatowca

Koszty amortyzacji wyrobu

Koszty amortyzacji płatowca
zależą od:

• umownej ceny wyrobu,

• okresu użytkowania,

• rocznego czasu
samolotu,

• udziału części
zapasowych

• wartości końcowej.

1
4

(

)

(

)

+

-

=

p

p

pl

cz

ck

p

a

p

u

c 1 k

1 k

K

T

- umowna cena wyrobu (np.
[zł]),

p

cz

k

p

ck

k

p

u

T

- udział stałego zapasu części
zamiennych,

- współczynnik wartości końcowej,

- czas użytkowania [godz.].

pl

c

1
5

Umowna cena wyrobu

Jest to różnica ceny zakupu i cen:
zespołu napędowego oraz wyposażenia dodatkowego

=

+ +

pl

sam

zn

wd

c

c

c

c

C

sam

- cena zakupu kompletnego wyrobu [zł],

C

zn

- cena zakupu zespołu napędowego [zł],

C

wd

- cena zakupu wyposażenia dodatkowego [zł],

Umowna cena płatowca

1
6

Pojęcie „

czas użytkowania

” wymaga uściślenia z uwagi na nagminne

utożsamianie go z resursem. W rzeczywistości resurs jest tylko jedną z możliwości.
Użytkowanie odbywać się może według metod:

• trwałości gwarantowanej (

safe life

)

• trwałości nadzorowanej (

fail safe

).

W pierwszym przypadku czas użytkowania jest tożsamy z resursem (zespołu),
wyznaczonym na podstawie badań trwałościowych, gwarantujący
(z określonym prawdopodobieństwem) czas bezpiecznego użytkowania.
W drugim przypadku stan konstrukcji oceniany jest na podstawie bieżącej oceny
jej właściwości i stopnia zużycia. Remonty i wymiana zespołów odbywa się po
osiągnięciu dopuszczalnego poziomu zużycia lub utraty wymaganych właściwości.
W obu przypadkach należy uwzględnić dodatkowo czynnik czasu, niezależnie od
charakteru użytkowania, wynikający z utraty własności nośnych materiałów
konstrukcyjnych (starzenia się tworzyw, zewnętrznej i wewnętrznej korozji itp.)

Czas użytkowania

1
7

{

}

p

p

u

r r

r

T

min t i ,T ,

=

 t

r

-

średni roczny czas użytkowania wurobu ([godz]),

 i

r

-

okres użytkowania ([lata]),

-

resurs ([godz]).

p

r

T

1
8

Koszty amortyzacji silnika

Koszty amortyzacji silnika zależą od umownej ceny silników,
resursu silnika, udziału części zapasowych i wartości końcowej:

:

(

)(

)

+

-

=

s

s

s

sil

cz

ck

o

s

a

s

u

c 1 k

1 k k

K

T

- umowna cena silnika ([zł]),
- udział stałego zapasu części zamiennych silnika,
- współczynnik wartości końcowej silnika,
- średni resurs silnika ([godz.]),
- współczynnik „liczby silników w obrocie”.

sil

c

s

cz

k

s

ck

k

s

r

T

s

o

k

Amortyzacja silnika

1
9

Koszty amortyzacji wyposażenia dodatkowego

(

)(

)

+

-

=

�

wp

i

wi

wi

wi

i

w

cz

ck

o

w

a

wi

1

u

c 1 k

1 k

k

K

T

- liczba typów wyposażenia,
- umowna cena i-tego typu wyposażenia np. [zł]),
- udział stałego zapasu części zamiennych,
- współczynnik wartości końcowej,
- średni czas użytkowania ([godz.]),
- współczynnik „liczby urządzeń w obrocie”.

i

w

c

wyp

i

wi

cz

k

wi

ck

k

wi

u

T

wi

o

k

Amortyzacja wyposażenia dodatkowego

2
0

Koszty remontów

W trakcie użytkowania wyrób jest remontowany i poddawany

Obsłudze technicznej. System remontów i obsługi zależy od przyjętej

metody użytkowania. W systemie trwałości gwarantowanej koszty

remontów dzieli się na:

=

+ +

p

s

w

r

r

r

r

K

K

K

K

- koszt remontów i obsługi wyrobu,
- koszt remontów i obsługi zespołu napędowego,
- koszt remontów i obsługi wyposażenia dodatkowego,

p

r

K

s

r

K

w

r

K

Koszty remontów

2
1

Koszty remontów dzieli się z kolei na koszty :

• remontów kapitalnych,

• remontów bieżących,

• obsługi.

=

+

=

+

=

+

p

p

p

r

rk

rb

s

s

s

r

rk

rb

w

w

w

r

rk

rb

K

k

k

K

k

k

K

k

k

2
2

Koszty remontów kapitalnych wyrobu

=

p

p

pl r rk

p

rk

p

u

c n k

k

T

- względny koszt remontu kapitalnego wyrobu, odniesiony do
ceny początkowej;
- ilość remontów kapitalnych.

�

�

=

-

�

�

�

�

p

p

u

r

p

m

T

n

int

1

T

- średni okres międzyremontowy ([godz.]).

p

rk

k

p

r

n

p

m

T

2
3

Koszty remontów kapitalnych zespołu napędowego

=

s s

s

sil r rk

rk

p

u

c n k

k

T

- względny koszt remontu kapitalnego zespołu napędowego,
odniesiony do ceny początkowej;
- liczba remontów kapitalnych silnika.

s

rk

k

s

r

n

�

�

=

-

�

�

�

�

s

s

u

r

s

m

T

n

int

1

T

- średni okres międzyremontowy zespołu napędowego ([godz.])

s

m

T

2
4

Koszty remontów kapitalnych wyposażenia dodatkowego

=

=

�

wp

i

i

wi wi

w

wd r

rk

rk

wi

i 1

u

c n k

k

T

- względny koszt remontu kapitalnego i ‑tego rodzaju
wyposażenia dodatkowego,
- liczba remontów kapitalnych i -tego rodzaju wyposażenia
dodatkowego.

�

�

=

-

�

�

�

�

wi

wi

u

r

wi

m

T

n

int

1

T

- średni okres międzyremontowy i -tego typu wyposażenia
dodatkowego ([godz.]),

wi

rk

k

wi

r

n

wi

m

T

2
5

Koszty remontów bieżących wyrobu

=

p

p

p

r

rb

rb

k

k k

-

udział kosztów remontów bieżących i przeglądów.

.

p

rb

k

Koszty remontów bieżących zespołu napędowego

=

s

s s

rb

r rb

k

k k

-

udział kosztów remontów bieżących i przeglądów zespołu

napędowego.

s

rb

k

Koszty remontów bieżących wyposażenia dodatkowego

=

�

wp

i

w

wi wi

rb

r

rb

1

k

k k

wi

rb

k

-

udział kosztów remontów bieżących i przeglądów i -tego

składnika wyposażenia dodatkowego.

2
6

Koszty ubezpieczenia

Koszty ubezpieczenia obejmują ubezpieczenia:

• załogi (obsługi),

• od odpowiedzialności cywilnej, 

• wyrobu (wyposażonego):

+

+

=

sam su

zal zu

oc

u

r

c k

n k

k

K

t

k

su

- roczna stopa ubezpieczenia,

n

zal

- liczba członków załogi,

k

zu

- roczna składka ubezpieczenia członka załogi [zł],

k

oc

- roczna składka ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej [zł]

Koszty ubezpieczenia

2
7

Koszty załogi

Na koszty załogi składają się płace pilotów, mechaników pokładowych,
obsługi. Sposób rozliczania kosztów zależy od systemu płac obowiązu-
jącego w firmie. Zazwyczaj płaca członka załogi lotnej składa się z dwu
głównych składników:

• dodatku lotnego proporcjonalnego do nalotu

• niezależnej od nalotu płacy podstawowej,

�

�

=

+

�

�

�

�

�

�

�

z

i

i

z

i

z

L

r

1

P

K

12

D

t

- liczba członków załogi,
- miesięczna płaca podstawowa i -tego członka załogi [zł].
- dodatek lotny i -tego członka załogi [zł/godz.].

i

z

P

z

i

i

L

D

Koszty załogi

2
8

Koszt materiałów pędnych

Na koszt materiałów pędnych składają się koszty paliwa i olejów zużywanych
w trakcie użytkowania samolotu (energii).
Poza paliwem zużytym w trakcie wykonywania „zadań komercyjnych” uwzglę-
dniane są również materiały pędne na loty szkoleniowe, techniczne itp.

(

)

h

+

=

pal

pal

ol ol

nh

mp

r

c m 1 c m

k

t

- cena jednostkowa paliwa,
- roczne zużycie paliwa,
- względna cena oleju (odniesiona do ceny paliwa),
- względne zużycie oleju (odniesione do masy zużytego paliwa),
- współczynnik niehandlowego wykorzystania wyrobu.

pal

c

pal

m

ol

c

ol

m

h

nh

Koszty materiałów pędnych

29