WYKŁAD 10

CUKRZYCA

Chorobotwórczość 

Chorobotwórczość:
1.

Azja

2.

Afryka

3.

Ameryka łacińska

4.

Europa 

a)

Hiszpania

b)

UK

c)

Polska

Krzywa cukrowa- do rozpoznania 

laboratoryjnego; badanie cukru : na 

czczo, po wypiciu 75 mg Glc i 2 h po . 

Badamy stęż. W surowicy  / osoczu  !

Najnowsze kryteria 

rozpoznawania cukrzycy

 ( Glc 

w osoczu)

Na czczo

Po 2 godz

Prawidłowe < 100

<140

UTG 

( upośledzon

a tolerancja 

Glc)

100 -125

140 – 199

cukrzyca

126

 200

Etiologiczny podział 

cukrzycy-1

A. Typ I ( 10% rozpoznań cukrzycy) 

uszkodzenie kom. Β , zwykle wiodące do 

bezwzględnego niedoboru insuliny :

-

wywołany procesami immunologicznymi

-

Idiopatyczny

B. Typ II ( 85-90% wszystkich przypadków 

cukrzycy )

-

niedobór insuliny

-

Insulinooporność  

Etiologiczny podział 

cukrzycy– 2 

C. Inne typy ( wtórna) 
- defekt genetyczny powodujący zaburzenie 

czynnościowe kom.β oraz działania insuliny

- Choroby trzustki ( przewlekłe zaplenia, 

nowotwory, stan po pancreotomi ) 

- Endokrynopatie ( z. Cushinga, choroby 

tarczycy, wzrost h. Wzrostu 

- Wywołane przez leki( sterydy, tiazydy, β- 

blokery)

- Zakażenia
- Niedożywienie
D. Cukrzyca ciężarnych ( bad. W 20 tyg. 

Ciąży) 

Prewencje cukrzycy

• Wczesne rozpoznanie
a)Osoby po 45 r.ż. 1 na 3 lata
b)U młodych jeżeli :
1. Predyspozycje genetyczne
2. Otyłość
3. Nadciśnienie tętnicze
4. Hiperlipidemia
5. Kobiety rodzące dzieci > 4 kg
6. Wcześniej stwierdzone UTG lub 

glikemie na czczo 100-125 mg/dl 

Główne cechy kliniczne 

cukrzycy typu 1 i 2 – 

różnicowanie 

CECHY

TYP 1

TYP 2

Wiek

Najczęściej 

dzieci i 

młodzież

Najczęściej 

po 40 r.ż.

Masa ciała

niedobór

Otyłość

glikemia

 wzrost na 

czczo i po 
jedzeniu

Na czzczo 

może być bz. 
TTG

ketoza

b. często

Rzadko 

Główne cechy kliniczne 

cukrzycy typu 1 i 2 – 

różnicowanie

Ostre 

powikłania 

Śpiączka 

ketonowa

Śpiączka 

hipermolalna

Przewlekłe 

powikłania

Gł. 

Mikroangiop

atie 

Gł. Makro 

-angiopatie 

Skrócenie 

życia

15-17 lat

4-6 lat 

leczenie

insulina

Dieta , leki 

doustne 

Zaburzenia metabolizmu 

w cukrzycy typu 2

 Hiperglikemia:
1. Trzustka – zaburzenia 

wydzielania insuliny

2. Wątroba- wzrost produkcji Glc
3. Mięśnie- spadek poboru Glc= 

insulinooporność 

Rozwój cukrzycy typu 2 

• Mikroangiopatie : neuropatie, 

nefropatie, retinopatie ( występują gdy 
wzrost hyperglikemii ) 

• Makropatie: ch. Wieńcowa, ZMS, udar 

mózgu, miażdżyca kończyn  dolnych 
( występują b. Wcześnie ) 

• Rozwój cukrzycy typu 2 :
1.

Stan przedcukrzycowy : spadek 
wrażliwości na insulinę, wzrost 
insulinooporności , insulina – norma

2.

Glikemia: hyperinsulinemia, wzrost 
glikemii 

Cukrzyca typu 2 a 

makroangiopatie

Insulinooporność , hyperinsulinemia, otyłość 

powoduje makroangiopatie cukrzycową :

1.

UTG

2.

Wzrost proinsuliny

3.

Zaburzenie fibrynolizy

4.

Wzrost PAI- 1

5.

Dysfunkcje endotelium

6.

Mikroalbuminuria

7.

Zaburzenie gospodarki lipidowej

8.

Hiperurikemmia ( dna moczanowa) 

9.

Nadcśnienie tętnicze 

Wywiad 

• Dane dotyczące rozpoznania choroby
• Poliuria, polidypsia, utrata wagi ciała, 

osłabienie, senność

• Obecne leczenie ( dawki, ile, jakie)
• Ostre powikłania cukrzycy
• Przewlekłe powikłania cukrzycy
• Historia położnicza
• Wywiad rodzinny 

Badanie przedmiotowe

• Waga ciała. Wzrost , BMI
• RR, badanie serca
• Wątroba ( powiększenie – stłuszczenie 

)

• Tętno na t. Obwodowych
• Badanie stóp
• Wykluczenie : endokrynopatii, 

akromegalii, ch. Tarczycy, z. Cushinga 

Badania dodatkowe- 1

• Profil glikemii ( glikemia na czczo, przed gł. 

Posiłkami i  2 godz. po posiłku ) 

• Mocz- bad. Ogólne 
• Mikroalbuminuria / białkomocz obwodowy 

( szukamy białka- jeśli go nie ma tj. 
mikroalbuminuria, jeśli jest to nefropatia 
cukrzycowa- białkomocz dobowy > 0,5 g/ doba)

• Lipidogram
•  morfologia 
• Mocznik, kreatynina
• HbA1C – świadczy o wyrównaniu cukrzycy w 

ciągu 3 miesięcy

• Fibrynogen- ryzyko zakrzepicy , ch. Wieńcowej 

Badania dodatkowe –2 

• Profile wątrobowe
• TSH
• Kwas moczowy
• C peptyd
• Insulina na czczo 
• Dno oczu ( retinopatia)
• Badanie neurologiczne ( wibracja )- 

neuropatia

• EKG, próba wysiłkowa
• ECHO serca
• Badanie doplerowskie kończyn dolnych 

Uświadomienie chorych 

na cukrzycę

•

Istota cukrzycy

•

Hipoglikemia

•

Hiperglikemia

•

Samokontrola

•

Żywienie

•

Wysiłek fizyczny

•

Pielęgnacja stóp

50% chorych ze świeżo wykrytą cukrzycą typu 2 późne 

powikłania :

1.

Pogorszenie wzroku – 37%

2.

Pogorszenie funkcji nerek – 22%

3.

Nadciśnienie tętnicze – 39%

4.

Amputacja kończyn dolnych – 13% 

Prewencja powikłań- 

retinopatii

• Prawidłowa glikemia
• Normotensja
• Zaprzestanie palenia tytoniu
• Laseroterapia
• Witrektomia ( zaawansowana 

retinopatia ) 

Czynniki ryzyka 

retinopatii

• Hiperglikemia
• Predyspozycje genetyczne 

( polimorfizm genu ACE)

• Nadciśnienie tętnicze
• Dieta wysokobiałkowa
• Zaburzenia lipidowe
• Tytoń 

Mikroalbuminuria 

• Normoalbuminuria : 0-29 mg/ dobę
• Mikroalbuminuria: 30-300 mg/ dobę
• Białkomocz: > 0,5 g/ dobę
• Skrining w cukrzycy
• Cukrzyca typ 1- wszyscy pacjenci z 

cukrzycą 5 lat

• Cukrzyca typu 2 – wszyscy od 

początku 

Mikroalbuminuria 

• Wskaźniki wczesnej nefropatii a 

czynniki ryzyka śmierci z powodu 
choroby wieńcowej

• Dobre leczenie cukrzycy redukuje:
1. Utratę wzroku o 72%
2. Schyłkową niewydolność nerek 0 87%
3. Amputacja kończyn dolnych o 67%

Nadciśnienie tętnicze , 

neuropatie

• Wszyscy 2-3 razy częściej u chorych na 

cukrzycę niż w populacjach bez cukrzycy

• U chorych na cukrzycę nasila się mikro/ 

makroangiopatie 

• Neuropatia autonomiczna :
1. Przełyk – osłabienie siły obkurczania 

dolnego zwieracza przełyku

2. Żołądek- hipotonizm, zaleganie 

pokarmów

3. Atonia pęcherzyka żółciowego 
4. Biegunka 

Przyczyny hipoglikemii

• Błędy w odżywianiu się ( zbyt mały 

posiłek, nie spożycie posiłku)

• Nieprawidłowe leczenie ( zbyt 

duża dawka)

• Zbyt duży wysiłek fizyczny 

( spożycie obfitego posiłku lub 
podanie małej dawki) 

Objawy hipoglikemii

• Uczucie głodu
• słabości
• Zlewne poty
• bladość skóry
• Drżenie rąk
• Kołatania serca
• Zaburzenia widzenia
• Utrata przytomności
• Drgawki 

Zapobieganie hipoglikemii

• Objawy ostrzegawcze
• Dostosowanie do wysiłku 

fizycznego

• Samokontrola np..: przed jazdą 

samochodem

• Modyfikacja celów kontroli 

cukrzycy, glikemii, HbA1C