Odczyny
Odczyny
poprzetoczeniowe
poprzetoczeniowe
Odczyny
Odczyny
poprzetoczeniowe
poprzetoczeniowe
Odczyny wczesne:
•
występują już w czasie przetaczania
•
najcięższe odczyny zwykle rozwijają
się najgwałtowniej
•
dlatego w ciągu pierwszych 5 minut
przetaczania obowiązuje ścisły
nadzór (próba biologiczna)
Odczyny późne:
•
rozwijają się po zakończeniu
przetaczania, nawet po kilkunastu dniach
•
bardzo rzadko nawet tak późny odczyn
może stanowić zagrożenie dla życia
pacjenta
Ostre odczyny poprzetoczeniowe:
•
Ostre odczyny hemolityczne
•
Odczyny gorączkowe
•
Odczyny alergiczne
•
Przeciążenie krążenia
•
Pozasercowy obrzęk płuc
•
Hemoliza nieimmunologiczna
•
Posocznica bakteryjna
Ostry odczyn hemolityczny:
•
Ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa –
niezgodność w zakresie grup głównych
•
Ostra hemoliza pozanaczyniowa –
niezgodność w zakresie grup dalszych
Patofizjologia:
•
utworzenie kompleksów antygen –
przeciwciało na powierzchni erytrocytów
•
aktywacja dopełniacza
•
hemoliza wewnątrznaczyniowa
•
hemoglobinemia i hemoglobinuria
•
aktywacja układu krzepnięcia –
wykrzepianie wewnątrznaczyniowe
•
uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i
katecholamin
Objawy kliniczne:
•
gorączka i dreszcze
•
niepokój
•
duszność
•
bóle w piersiach i lędźwiach
•
wstrząs
•
ostra niewydolność nerek
•
DIC
Postępowanie:
•
przerwać transfuzję
•
leczyć niewydolność krążenia
Infuzje
Katecholaminy
•
leczyć niewydolność oddechową
tlenoterapia
wspomaganie wentylacji
•
Zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i leczyć go
(antytrombina III, substytucja cz. krzepnięcia)
•
Zapobiegać ONN (Mannitol, furosemid, diureza 2ml/kg/godz.)
Zapobieganie:
•
unikać błędów w dokumentacji
•
prawidłowa identyfikacja próbek krwi
•
identyfikacja biorcy (przetoczyć
temu, czyją próbkę krwi krzyżowano)
Ostra hemoliza pozanaczyniowa:
•
gorączka
•
niedokrwistość
•
hiperbilirubinemia
•
ciężkie objawy - rzadko
Odczyny gorączkowe:
•
gorączka jako jeden z objawów odczynów
hemolitycznych
•
izolowany odczyn gorączkowy –
spowodowany przez przeciwciała
przeciwko leukocytom i ewentualnie
płytkom biorcy
•
podawać leki przeciwgorączkowe
•
stosować masę ubogoleukocytarną lub
filtry leukocytarne do przetaczania
Odczyny alergiczne:
•
spowodowane przez przeciwciała
przeciwko białkom osocza dawcy
•
zwykle tylko pokrzywka (świąd,
rumień i bąble) u 1 – 2 % biorców
•
rzadko ciężka ogólnoustrojowa reakcja
alergiczna – wstrząs anafilaktyczny
Postępowanie:
•
w pokrzywce – środki
przeciwhistaminowe (jeżeli objawy
ustąpią – można kontynuować
przetaczanie).
•
gdy objawy ze strony układu
oddechowego (obrzęk krtani, skurcz
oskrzeli) lub krążenia – zatrzymać
transfuzję, sterydy, adrenalina, ew.
roztwory koloidowe
Zapobieganie:
•
pacjentowi z ciężkim odczynem
alergicznym w wywiadzie
przetaczamy tzw. krwinki płukane
Przeciążenie krążenia:
•
przetoczenie zbyt dużej objętości krwi
•
lub zbyt szybkie
•
zwykle przy wyrównywaniu przewlekłej
anemii (pacjent z prawidłową objętością
krwi i niedoborem hemoglobiny)
•
łatwiej u pacjentów z miokardiopatią
Objawy:
•
nadciśnienie tętnicze
•
zaburzenia rytmu serca
(ekstrasystolia komorowa)
•
duszność (obrzęk płuc)
Postępowanie:
•
przewlekłą anemię wyrównywać
powoli (1j ME / 4-6 godz.), nawet
przez kilka dni
•
w razie ciężkiej duszności -
krwioupust
Pozasercowy obrzęk płuc:
•
nie związany z przeciążeniem krążenia
•
spowodowany przez przeciwciała anty-
HLA (leukoaglutyniny) biorcy przeciw
leukocytom dawcy lub odwrotnie
•
może się zdarzyć po przetoczeniu ME
lub FFP
Hemoliza nieimmunologiczna:
•
roztwór hipotoniczny (Glukoza5%, aqua pro
iniectione) lub
•
roztwór hipertoniczny (Glukoza 40%, żywienie
pozajelitowe) przetaczane jednocześnie przez
jeden cewnik naczyniowy)
•
mechaniczne uszkodzenie krwinek (krążenie
pozaustrojowe, rzadziej dializa pozaustrojowa)
•
nieprawidłowe przechowywanie (zamrożenie lub
przegrzanie)
•
zakażenie bakteryjne
Postępowanie:
•
rozpoznanie przyczyny
•
leczenie objawowe jak w hemolizie
immunologicznej
Posocznica bakteryjna:
•
bakterie namnażają się we krwi
przechowywanej w zbyt wysokiej
temperaturze
•
krew ogrzana do temperatury
pokojowej kolonizuje się bardzo
szybko
Postępowanie:
•
przestrzegać zasad przechowywania
•
przestrzegać terminów przydatności
preparatów
•
nie ogrzewać krwi przed przetoczeniem
•
w transfuzjach masywnych czy u pacjentów
wychłodzonych stosować „Hot-line”
•
w razie objawów bakteriemii – posiew krwi,
antybiotykoterapia
Odczyny późne:
•
opóźniony odczyn hemolityczny
•
choroby zakaźne
•
trudności w kolejnym dobraniu krwi
•
choroba przeszczep przeciw
gospodarzowi
Opóźnione odczyny hemolityczne:
•
w przypadku immunizacji w przeszłości
(zwykle poza układem ABO), gdy poziom
przeciwciał obniży się poniżej progowego,
próba krzyżowa będzie ujemna
•
ponowne przetoczenie wywoła odpowiedź
amnestyczną po 3 – 10 dniach
•
przetoczone krwinki ulegają hemolizie
pozanaczyniowej w śledzionie
Choroby zakaźne:
•
HCV (90%)
•
HBV
•
HIV
•
CMV
•
EBV
•
Toksoplazmoza
•
Malaria
•
Kiła
•
Bruceloza
•
Gruźlica
Zapobieganie:
•
eliminacja dawców z grup ryzyka
(narkomani, homoseksualiści)
•
rutynowe badania dawców:
– fizykalne (objawy infekcji)
– laboratoryjne (cechy zapalenia wątroby)
– serologiczne
Dlaczego to się zdarza?
•
okno serologiczne okres pomiędzy
zakażeniem dawcy a pojawieniem się
przeciwciał w jego krwi (w przypadku
zapalenia wątroby typu C nawet kilka
miesięcy)
•
powikłania poprzetoczeniowe
potencjalnie śmiertelne
Powikłania poprzetoczeniowe:
•
Zwykle bezobjawowa niedokrwistość nie
wymaga przetoczenia !
•
Wielu przetoczeń dokonuje się
zwyczajowo np. gdy poziom HGB musi
być większy niż 10 g/dl, nie decyduje o
tym stan chorego. Okazuje się, że
większość chorych dobrze toleruje 7-8
g/l.
Powikłania poprzetoczeniowe
Częstość
Typowy
początek
Leczenie
Ostre poprzetoczeniowe
odczyny hemolityczne
1 przypadek na
25.000
jednostek
przetaczanych
krwinek
czerwonych
Gorączka,
niedociśnie
nie
Przerwać
przetaczanie,
zapewnić
wydolność
hemolityczną i
wydolność nerek; w
przyszłości unikać
przetoczeń
niezgodnej krwi
Wstrząs anafilaktyczny
1 przypadek na
150.000
przetoczonych
jednostek
niedociśnie
nie
Przerwać
przetaczanie
Podać epinefrynę,
kortykosterydy ...?
w przyszłości
unikać podawania
Opóźniony
poprzetoczeniowy odczyn
hemolityczny
1 przypadek na
2.500 jednostek
przetoczonych
krwinek
czerwonych
objawy 2-
14 dni po
transfuzji
Leczenie
niedokrwistości, w
przyszłości unikać
przetaczania
niezgodnej krwi