Każda obca struktura w obrębie mózgu (nie
koniecznie nowotwór), nazywana jest guzem mózgu.
Guzem może więc być ropień mózgu, tętniak dużych
rozmiarów lub pasożyt (np. tasiemiec bąblowcowy).
Jednak każdy guz, niezależnie od pochodzenia
powoduje podobne objawy.
Do guzów śródczaszkowych zaliczamy:
Nowotwory (najczęstsze)
Ropnie
Krwiaki
Ziarniaki
Pasożyty w obrębie czaszki
Objawy wywołane guzem śródczaszkowym
dzielimy na:
Ogólne (niezależne od umiejscowienia guza)
Ogniskowe (związane z umiejscowieniem guza)
●
Ból głowy jest najczęstszym objawem ogólnym.
Zwykle pojawia się rano i daje poczucie
rozsadzania głowy. Jego nasilenie w miarę
wzrastania guza staje się coraz większe.
●Wymioty i nudności są objawem często
towarzyszącym bólom głowy.
●Zaburzenia psychiczne przejawiające się
pogorszeniem pamięci i koncentracji. Może
pojawić się senność, spowolnienie i apatia, ale
również spotykane jest nadmierne pobudzenie
chorego.
●Nieco rzadziej pojawiają się napady padaczkowe
którym towarzyszy utrata przytomności.
●Jednym z objawów guza może być tzw. tarcza
zastoinowa, będąca wyrazem obrzęku nerwu
wzrokowego.
W przypadku guzów nieleczonych wzrost
ciśnienia śródczaszkowego może
doprowadzić do tzw. wgłobienia lub
wklinowania mózgu (przemieszczenie
mózgu poza prawidłowe jego granice). Jest
to stan bardzo niebezpieczny dla życia
chorego i objawiający się znacznym
zaburzeniem przytomności, bardzo silnym
bólem głowy, dużym wahaniem częstości
tętna, jak również zaburzeniami
oddychania.
Jeżeli guz rozwija się powoli, wówczas objawy ogólne są mniej nasilone lub nie występują
wcale. Pojawiają się natomiast objawy miejscowe (ogniskowe), których charakter
uzależniony jest od lokalizacji guza.
Guzy zlokalizowane w płacie czołowym mogą się manifestować postępującym otępieniem,
obniżeniem napędu, brakiem krytycyzmu, niekiedy agresją i niepohamowanym popędem
seksualnym.
Guzy płata skroniowego mogą dawać takie objawy jak stany lękowe, depresyjne oraz
upośledzenie pamięci świeżej (chory zapomina fakty sprzed kilku godzin czy dni).
Guzy okolicy ruchowo- czuciowej: uszkodzenie kory zakrętu przedśrodkowego wywołuje:
niedowład, odruch Babińskiego, osłabienie/zniesienie odruchów brzusznych. Uszkodzenie
kory zakrętu środkowego tylnego wywołuje: astereognozję, zaburzenia dyskryminacji,
dermoleksji.
Guzy płata ciemieniowego: zaburzenia orientacji przestrzennej, zaburzenia czucia,
apraksja, afazja amnestyczna, aleksja, agrafia, akalkulia
Guzy płata potylicznego: niedowidzenie połowicze jednoimienne, napady wzrokowe
Guzy zwojów podstawy: uszkadzają włókna torebki wewnętrznej wywołując niedowład
połowiczy oraz zaburzenia czucia na przeciwległej stronie ciała, uszkodzenie wł. wzroku w
tylnej części torebki wewnętrznej powoduje niedowidzenie połowicze.
Guzy móżdżku powodują zaburzenia równowagi i zawroty głowy, a także oczopląs.
Spośród innych objawów ogniskowych częste są:
niedowłady kończyn, zaburzenia mowy, czucia, zaburzenia równowagi i chodu
Nieco odmienna sytuacja, jeżeli chodzi o obraz kliniczny, występuje u osób ze starczym
zanikiem mózgu (zmniejszenie masy mózgu). Wzrost guza nie powoduje wówczas tak
intensywnego wzrostu ciśnienia śródczaszkowego i tym samym objawy ogólne pojawiają się
później. Pierwszymi objawami są wówczas zaburzenia psychiczne i objawy ogniskowe.
Podział nowotworów śródczaszkowych według
częstości występowania:
1. Glejaki
-gwiaździaki
- gąbczaki wielopostaciowe
- rdzeniaki
2. Oponiaki
3. Gruczolaki przysadki
4. Guzy kieszonki Rathkego
5. Nerwiaki nerwu VIII
Przerzuty do mózgu stanowią 5% ogólnej liczby
nowotworów mózgu
Pierwotny guz mózgu - glejak
wielopostaciowy. Jasna
otoczka guza to obrzęk,
sygnał, że jest to bardzo
złośliwa zmiana
nowotworowa. Ciemne
punkty wewnątrz guza to
obszary martwicy. Powstają
zawsze wtedy, gdy brak
naczyń krwionośnych
uniemożliwia dostarczanie
wystarczającej ilości
składników odżywczych. A
brak naczyń krwionośnych
oznacza, że nowotwór rośnie
bardzo szybko i cały proces
jest już bardzo
zaawansowany.
Postępowanie lecznicze:
Glejaki - częściowe usunięcie guza i następowa
radioterapia.
Oponiaki - leczenie operacyjne. W przypadkach
złośliwych, po operacji, napromienianie.
Nerwiaki - leczenie operacyjne.
Przerzuty raka - leczenie operacyjne, nawet w
przypadkach kilku przerzutów. Potem leczenie
onkologiczne.
Gruczolaki przysadki mózgowej - leczenie operacyjne
mikrogruczolaków i guzów większych rozmiarów,
drogą przez zatokę klinową, rzadziej przez sitowie.
Często radioterapia i farmakoterapia.
Znajomości wczesnych objawów wynikających ze wzrostu ciśnienia
śródczaszkowego oraz ogniskowych objawów ubytkowych
pozwalają na postawienie podejrzenia występowania guza mózgu.
Przeprowadzenie kolejnych badań, przede wszystkim
neuroobrazowych daje szansę rozpoznania guza we wczesnej fazie,
a tym samym zwiększa możliwości terapeutyczne.
Wpływ na rokowanie w przypadku nowotworowych guzów mózgu
ma nie tylko stopień złośliwości guza (jak w przypadku nowotworów
zlokalizowanych w innych częściach organizmu), ale także jego
umiejscowienie w określonych obszarach mózgu, ze względu na
lokalizację ważnych dla życia ośrodków mózgowych, jąder nerwów
czaszkowych i przebiegających nerwów. Charakter wzrostu guza.
Inne czynniki warunkujące rokowanie w przypadku guzów mózgu to
wiek, w mniejszym stopniu płeć pacjenta (istotne zwłaszcza w
odniesieniu do glejaków pierwotnych i wtórnych).
Wgłobienie mózgu
(wklinowanie mózgu) –
określenie stanu, w którym
wzrost ciśnienia
śródczaszkowego prowadzi do
przemieszczenia części
mózgowia z fizjologicznego
przedziału anatomicznego do
innego.
Schemat przedstawiający
cztery główne typy
wgłobień
(wklinowań):
1) wgłobienie zakrętu
obręczy pod sierp
mózgu
2) wgłobienie osiowe
pnia mózgu w otwór
wielki
3) wklinowanie zakrętu
przyhipokampowego
we wcięcie namiotu
4) wgłobienie migdałków
móżdżku w otwór
wielki.
Leczenie wgłobień:
Interwencja
chirurgiczna – ma
na celu obniżenie
ciśnienia
śródczaszkowego.
Środki
odwadniające –
zmniejszają
objawy doraźne
