Slajd 1

PRZYCZYNY CHOROBY

Fenyloketonuria (PKU)

jest najczęstszą

wrodzoną wadą w metabolizmie

aminokwasów. Choroba polega na całkowitym

braku lub znacznym ograniczeniu aktywności

enzymu hydroksylazy fenyloalaninowej (PAH).

Enzym ten jest odpowiedzialny za przemianę

aminokwasu fenyloalaniny w tyrozynę.

Reakcja zachodzi w komórkach wątroby, czyli

w hepatocytach. Źródłem fenyloalaniny są

białka pokarmowe spożywane codziennie wraz

z dietą, w których stanowi ona od 3-7 % ich

masy.

Zaburzenia w

przemianie

fenyloalaniny

powodują wzrost jej

stężenia we krwi,

wraz z którą dostaje

się ona do

ośrodkowego układu

nerwowego (OUN),

gdzie wywołuje

nieodwracalne

uszkodzenia.

Fenyloalanina

DZIEDZICZENIE

Jest to choroba o podłożu genetycznym,

przekazywana dziecku przez oboje z rodziców.

Dziedziczy się w sposób autosomalny

recesywny co oznacza, że chore dziecko musi

otrzymać po 1 nieprawidłowym genie

wywołującym PKU od każdego z rodziców.

Do pełnego wystąpienia choroby potrzebne są

dwa „chore” geny. Rodzice są najczęściej tylko

bezobjawowymi nosicielami nieprawidłowego

genu i zwykle nie zdają sobie sprawy z tego,

że mogą go przekazać swojemu potomstwu.

OBJAWY

Opóźnienie rozwoju psychoruchowego -

stwierdzane w okresie niemowlęcym często

stanowi pierwszy objaw sugerujący chorobę.

Objawami nieleczonej choroby są:

•

pogłębiające się zaburzenia neurologiczne z

napadami padaczkowymi

•

znacznego stopnia upośledzenie rozwoju

umysłowego i motorycznego

U większości pacjentów upośledzenie umysłowe

odpowiada wartościom charakterystycznym dla

opóźnienia w stopniu głębokim (iloraz

inteligencji 20-40). Różnice parametrów

rozwoju psychicznego są spowodowane

najprawdopodobniej indywidualnie

zróżnicowanym deficytem enzymatycznym

hydroksylazy fenyloalaninowej.

•

zaburzenia chodu, postawy

•

hipotonia mięśniowa

•

zesztywnienie stawów

•

nadpobudliwość z niekontrolowanymi napadami złości

•

napady agresji wobec innych oraz wobec siebie - te ostatnie

mogą doprowadzić do dotkliwych samookaleczeń

•

zachowania destrukcyjne

•

zaburzenia snu

•

deficyty uwagi i zaburzenia koncentracji

•

zachowania autystyczne, m.in. lęk wobec osób obcych i

wobec zmiany otoczenia

•

psychozy

INNE
OBJAWY

CZĘSTOŚĆ

WYSTĘPOWANIA

Średnia częstość występowania

fenyloketonurii wynosi około 1 na

15000 urodzeń, ale pomiędzy różnymi

populacjami występują różnice;

przykładowo w Irlandii choroba

występuje w 1 przypadku na 4500

urodzeń, a w mniej niż jednym

przypadku na 100 000 urodzeń wśród

ludności Finlandii.

ROZPOZNAWANIE

Przy wczesnym rozpoznaniu

choroby (najlepiej zaraz po

urodzeniu) i odpowiednim

leczeniu można zapobiec

wystąpieniu objawów choroby.

Powszechne stosowanie u

noworodków w Polsce i wielu

innych krajach, w trzecim

dniu po urodzeniu prostego

screeningowego badania krwi

(test przesiewowy) umożliwia

wczesne rozpoznanie

fenyloketonurii. Screening w

kierunku fenyloketonurii był

pierwszą, zastosowaną na

szeroką skalę próbą

przeciwdziałania schorzeniu

uwarunkowanemu

genetycznie.

pobieranie krwi z piętki

noworodka w ramach

noworodkowych badań

przesiewowych

METODY LECZENIA



Leczenie PKU jest złożone. Wymaga regularnego

pobierania próbek krwi, notowania danych

dotyczących spożytej żywności, przestrzegania

bardzo restrykcyjnej diety oraz regularnych i

częstych wizyt w poradniach dla chorych na PKU.



Metaboliczną kontrolę choroby można uzyskać w

wyniku leczenia dietetycznego, które polega na

stosowaniu odpowiednio przygotowanych

preparatów białkozastępczych oraz modyfikowanych

produktów o małej zawartości białka, przy

dostarczeniu niezbędnych ilości Phe poprzez

dodanie niewielkich ilości naturalnego białka.

Badania genotypu



U wszystkich osób chorych na PKU należy

przeprowadzić analizę mutacji oraz oznaczyć

genotyp, co ułatwia ustalenie wstępnego

rozpoznania, poradnictwo genetyczne i

leczenie, dalszą kontrolę chorego oraz ustalenie

długoterminowego rokowania. Należy stworzyć

dodatkowe laboratoria, w których będzie można

przeprowadzać oznaczenia genotypu.



W przyszłości może się okazać, że optymalne

leczenie może wymagać identyfikacji mutacji.

Informacje dotyczące częstości występowania

mutacji mogą być również przydatne do

wyliczenia częstości występowania

poszczególnych alleli oraz zapadalności na PKU.

Jak radzić sobie z

fenyloketonurią w

szkole?



Wcześniejsza rozmowa z nauczycielami,

zapoznanie ich z chorobą dziecka.



Zapoznanie klasy z tą chorobą



Jedzenie przekąsek niskobiałkowych oraz

picie preparatu PKU



Choroba ta nie przeszkadza w wysiłku

fizycznym

Pomysły na posiłki do

szkoły:



kanapki z pieczywa niskobiałkowego np. z warzywami



ser niskobiałkowy z warzywami,



makaron lub ryż niskobiałkowy w pojemniku, który

pozwoli utrzymać ciepłą temperaturę



owoce,



niskobiałkowe przekąski, np. niskobiałkowe chipsy, budyń

lub pucharki z owocami.

Być może dziecko będzie wolało jeść obiad w szkole z kolegami.

Zapytaj, jaką żywność oferuje szkolna stołówka i czy będzie to

możliwe.

AKROMEGALIA

Jest rzadką chorobą spowodowaną zwiększonym

wydzielaniem hormonu wzrostu

(GH, somatotropina) przez

hormonalnie czynnego gruczolaka komórek

kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej.

Akromegalia występuje u osób dorosłych, u których

skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości

długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i

młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm,

odróżniający się od akromegalii nadmiernym wzrostem

kości długich.

Choroba rozwija się powoli i bez leczenia postępuje.

PRZYSADKA

LPH – lipotropina
(aktywuje procesy
rozkładu tłuszczu)
TSH – tyreotropina
(pobudza komórki
nabłonkowe tarczycy)
PRL – prolaktyna
(zapoczątkowuje i
podtrzymuje
wydzielanie mleka)
LH – lutropina
(wydzielanie
progesteronu i
prawidłowy przebieg
cyklu
menstruacyjnego)
FSH – folitropina
(wzrost i procesy
dojrzewania
pęcherzyka
jajnikowego)
ACTH –
kortykotropina
(nadnercza)
MSH – melanotropina
(wzrost syntezy
melaniny)

OBJAWY

AKROMEGALII

TWARZ

– bardzo

charakterystyczne są zmiany

rysów twarzy:

- powiększenie łuków

brwiowych,

- guzów czołowych,

- nosa,

- małżowin usznych,

- pogrubienie warg.

Zmiany w wyglądzie są

konsekwencja przerostu kośćca

i rozrostu chrząstek.

RĘCE

– do typowych objawów należą

powiększenie między innymi rąk (tzw.

„ręce i nogi niedźwiedzie”).

W konsekwencji trzeba zmieniać

rozmiary rękawiczek i pierścionków.

Wzrost jest głównie warunkowany

obrzękiem tkanek miękkich –

zwiększenie szerokości palców i dłoni.

Występuje również zespół cieśni

nadgarstka.

STOPY

– jak w przypadku rąk (w

konsekwencji zmiana obuwia.

JAMA USTNA

– powiększenie

języka w skutek przerostu mięśni,

pogrubienie i powiększenie warg,

czy rzadziej przerost dziąseł.

Następuje również powiększenie

żuchwy (powiększenie przerw

między zębami -> wypadanie).

SERCE I WĄTROBA

– chorzy z

niewyrównaną akromegalią żyją 10-20 lat

krócej!

Choroby układu sercowo- naczyniowego

takie jak kardiomiopatia przerostowa,

nadciśnienie tętnicze, czy zaburzenia

rytmu serca będące główną przyczyną

śmiertelności występują u 90% chorych z

długotrwałą, nieleczoną akromegalią i są

w ok. 60% przyczyna umieralności.

W większości przypadków dochodzi do

przerostu innych narządów wewnętrznych

(zwłaszcza wątroby).

W nieleczonej akromegalii zwiększa

się ryzyko wystąpienie innych

nowotworów.

..INNE OBJAWY

• przerost i deformacja kości, deformacje

stawów, bóle stawów i kości,

• wzmożona potliwość (zlewne poty),
• pogrubienie skóry, nadmierne

owłosienie,

• cukrzyca z insulinoopornością,
• bóle głowy,
• zaburzenia czynności wzroku

(ograniczone pola widzenia),

• zaburzenia miesiączkowania,

brak miesiączki, mlekotok, zaburzenia
potencji, obniżone libido,

• kamica nerkowa,
• zaparcia,

ROZPOZNANIE

Dla rozpoznania czynnej akromegalii

konieczne jest udokumentowanie braku

supresji wydzielania GH poniżej 1,0 µg/l

(ng/ml) po doustnym obciążeniu

glukozą (75 g glukozy) i zwiększonego

wydzielania IGF-1.

Aby móc jednoznacznie określić

przyczynę akromegalii należy wykonać

badanie przysadki w rezonansie

magnetycznym (MRI) z zastosowaniem

kontrastu. U prawie wszystkich

pacjentów z chorobą pochodzenia

przysadkowego stwierdza się

gruczolaka przedniego płata

przysadki, w większości wielkości ≥ 1

cm (makrogruczolak).

LECZENIE

FARMAKOLOGICZNE

Leczenie farmakologiczne
analogami somatostatyny o

przedłużonym działaniu wdraża się,

gdy istnieją przeciwwskazania do

zabiegu lub gdy pacjent nie wyraża

zgody, albo gdy leczenie operacyjne

okazało się nieskuteczne lub guz jest

nieoperacyjny (nacieka nerw

wzrokowy).

RADIOTERAPIA

stosowana jest jako leczenie

uzupełniające w razie niepowodzenia

leczenia chirurgicznego i

farmakologicznego.

W Polsce

, co roku rozpoznajemy

około 200 nowych przypadków

akromegalii. W sumie, w naszym

kraju na tę chorobę cierpi aktualnie

ok. 2,5 tys. osób.

Chorobę obserwuje się dwukrotnie

częściej u kobiet.

Document Outline