KAMICA NERKOWA



Nerki filtrują krew, czyli oddzielają z niej

substancje szkodliwe albo trujące, po czym

wraz z moczem usuwają je z organizmu. Bywa

jednak, że część osadów pozostaje na dnie

kielicha nerkowego. Tworzy się płytka osadowa



Jeśli płytka osadowa zdoła sama się

rozkruszyć, zostanie usunięta naturalną drogą,

tzn. przewodami moczowymi do pęcherza,

potem cewką moczową na zewnątrz. Jeśli nie,

kamienny okruch stanie się jądrem, które

będzie stopniowo obrastało nowymi

warstwami osadu

Opis



Dzieje się tak, gdy stężenie związków, z

których mogą się tworzyć kamienie,

przekracza tzw.

próg rozpuszczalności

organizmie



Sprzyjają temu skłonności dziedziczne, wady

budowy układu moczowego, zakażenia,

przyjmowanie niektórych leków (np.

kortykosteroidów), nadczynność

przytarczyc, długotrwałe leczenie choroby

wrzodowej preparatami alkalizującymi

(zmniejszającymi wydzielanie kwasu

żołądkowego), nadmierne zagęszczenie

moczu (np. poprzez ograniczanie picia),

przedawkowanie witaminy D3 oraz zła dieta.



Kamica nerkowa

polega na tworzeniu

się złogów ze składników moczu i

odkładaniu się ich w obrębie układu

moczowego



Występowanie:



w krajach rozwiniętych kamica nerkowa

występuje u 2/100 osób



Wiek:



najczęściej występuje w 30-40 roku życia



75% przypadków występuje u mężczyzn



złogi w nerkach powstałe w następstwie zakażenia

dróg moczowych występują często u kobiet w wieku

rozrodczym

Etiologia



Kamienie nerkowe powstają, gdy

zawartość składników litogennych w

moczu jest większa niż maksymalna

możliwość ich rozpuszczenia w moczu



Do wytworzenia złogów w nerkach

predysponują sytuacje, w których dochodzi

do nadmiernego wydalania substancji

litogennych z moczem lub znacznego

zmniejszenia się objętości moczu

Czynniki ryzyka



Wewnętrzne:



kwasica cewkowa, cystynuria, defekty

genetyczne,



Zewnętrzne:



geograficzne, klimatyczne, sezonowe,

małe spożycie płynów, dieta bogata w

białko zwierzęce, siedzący tryb życia.

Przyczyny

postawania kamicy

nerkowej

Duże stężenie w moczu: wapnia, fosforanów,

szczawianów, cystyny, kwasu moczowego

Niedobór związków ograniczających krystalizację

składników moczu np. magnezu, cytrynianów

Zbyt małą ilość płynów w diecie lub nadmierna

ich utrata

Przewlekłe zakażenie układu moczowego

Uwarunkowania genetyczne

Ogólnoustrojowe choroby metaboliczne

Duże lub zbyt małe stężenie jonów wodorowych

(pH) w moczu, zmniejszające rozpuszczalność

niektórych składników moczu

Objawy kliniczne



Kolka nerkowa



Ból w okolicy lędźwiowej



Wodonercze



Zakażenie dróg moczowych (odmiedniczkowe zapalenie

nerek, zapalenie pęcherza moczowego)



Krwiomocz (czasami)



Często przebiega zupełnie bezobjawowo



Tachykardia, obfite poty



Dreszcze i gorączka w razie zakażenia spowodowanego

utrudnieniem odpływu moczu



Nadciśnienie tętnicze spowodowane bólem



Objawy żołądkowo-jelitowe: nudności, wymioty, biegunka,

wzdęcie, ostry brzuch



Bolesność kąta żebrowo-kręgowego

Skład kamieni nerkowych może

być różny:



W 50% są złogami szawianowo-

wapniowymi



W 45% są złogami mieszanymi

zawierającymi:



szczawiany wapnia



fosforany



kwas moczowy



W 5% są złogami fosforanu wapnia

Ze względu na skład złogów

wyróżniamy różne postacie kamic

nerkowych:



Szczawianowo-wapniową



Fosforanowo-wapniową



Moczanową



Fosforanowo-magnezowo-amonową



Cystynową



Ksantynową

Kamica szczawianowo-

wapniowa

Występuje w przypadku:



nadmiernej ilości kwasu szczawiowego lub

szczawianów w moczu



w chorobach zapalnych jelit



po resekcji jelit



przy bardzo dużej podaży witaminy C



w niedoborze witaminy B6



w zaburzonym wydalaniu jonów

wodorowych przez nerki



Dotyczy od

procent chorych na

kamicę



Kamicy szczawianowo-wapniowej sprzyja

nadmiar

sodu

w diecie, który zwiększa

wydalanie moczanu sodu, wapnia

Leczenie:



zwiększenie ilości płynów do 4-5 l na

dobę



leki zatrzymujące wapń w przewodzie

pokarmowym i zmniejszające wydalanie

go z moczem

Kamica fosforanowo-

wapniowa



Głównym składnikiem złogów jest fosforan

wapnia



Powstaje w moczu zasadowym



Odczyn zasadowy moczu wynika z

zakażenia niektórymi bakteriami, które

rozkładają mocznik na amoniak i dwutlenek

węgla



Zwiększenie stężenia amoniaku prowadzi do

alkalizacji moczu

Kamica moczanowa



W kamicy moczanowej

złogi

tworzą się z

kwasu

moczowego

, który normalnie znajduje się w stanie

rozpuszczonym



Do najczęstszych przyczyn kamicy moczanowej należy

dieta bogatopurynowa



Do tworzenia złogów moczanowych usposabia:



kwaśny mocz oraz mała jego objętość (pH poniżej 3,5)



nadmierne wydalanie moczanów z moczem (stosowanie

leków np. salicylanów lub diety bogatopurynowej)



moczany powstają w wyniku metabolizmu puryn



u 25% chorych stwierdza się nadmierne stężenie kwasu

moczowego w osoczu



Choruje na nią od

procent

pacjentów



Dotyka również chorych na chłoniaki i

białaczki oraz schorzenia szpiku



Leczenie:



jest łatwe, bo kamienie można

rozpuścić, biorąc odpowiednie tabletki



stosuje się także środki zmieniające

kwaśny odczyn moczu na zasadowy.

Kamica fosforanowo-

magnezowo-amonowa



Cierpi z jej powodu od

procent

chorych



Powstaje w wyniku zakażenia w drogach

moczowych



Złogi składają się z

magnezu

wapnia

oraz

fosforanu amonowego

w postaci

struwitu

i fosforanu wapnia



Stężenie

struwitu

w moczu przekracza jego

rozpuszczalność i przy wzroście amoniaku w

moczu wytrąca się on w postaci kryształów



Złogi powstają w moczu alkalicznym



Przyczyny:



częste zakażenia układu moczowego bakteriami

wytwarzającymi

ureazę

, czyli

Proteus

Klebsiella

Pseudomonas



ureaza

to rozkładanie mocznika do amoniaku i

wywoływanie alkalicznego odczynu moczu



Leczenie:



najistotniejsze jest zakwaszenie moczu.

Nie można jednak tego osiągnąć wyłącznie

dzięki diecie. Konieczne jest przyjmowanie

leków zakwaszających



Dieta:



polega na unikaniu produktów bogatych w

wapń i fosforany

Kamica cystynowa



Jest następstwem cystynurii



cystynuria

to defekt genetyczny polegający na

nieprawidłowym wchłanianiu zwrotnym

cystyny,

lizyny, argininy oraz ornityny

w kanaliku

bliższym nefronu



Dotyka 1 procent chorych



Leczenie:



podstawą jest dieta ograniczająca ilość cystyny

oraz metioniny



dieta polega na zmianie kwasowości moczu



można podawać penicylaminę, która z cystyną

tworzy rozpuszczalne związki

Kamica ksantynowa



Ksantynuria

charakteryzuje się

niedostateczną aktywnością oksydazy

ksantynowej



Wskutek tego dochodzi do wzrostu stężenia

ksantyny, zwiększonego wydalania ksantyny

z moczem oraz obniżenia kwasu moczowego



Ksantyna

jest pochodną guaniny, występuje

w tkankach roślinnych i zwierzęcych, jest

bezpośrednim prekursorem syntezy kwasu

moczowego



Należy zwiększyć podaż płynów i produktów

alkalizujących mocz



Występuje bardzo rzadko

Badania



Badanie krwi:



morfologia krwi oraz rozmaz krwi obwodowej



Wyniki

prawidłowe z wyjątkiem chorych z PNN



Badania biochemiczne



stężenie w osoczu mocznika, kreatyniny oraz

elektrolitów w celu określenia czynności wydalniczej

nerek



Stężenie wapnia oraz kwasu moczowego w osoczu



pH świeżej próbki porannego moczu



objętość dobowej zbiórki moczu i dobowe wydalanie z

moczem wapnia, kwasu moczowego, kwasu

cytrynowego, kwasu szczawiowego



Badania przesiewowe na obecność cystyny w moczy



Wyniki

są prawidłowe lub zawyżone, przy

współistnieniu metabolicznych przyczyn kamicy

nerkowej



Badania mikrobiologiczne



Mikroskopowe badanie osadu moczu oraz

hodowla moczu w celu wykluczenia zakażenia

jako przyczyny lub powikłania kamicy nerkowej



Badania metodą obrazowania



zdjęcie radiologiczne jamy brzusznej w celu

określenia przyrostu wielkości złogów

uwapnionych



ultrasonografia lub TK jamy brzusznej

wykazuje obecność kamieni moczanowych



urografia uwidacznia anatomię dróg

moczowych oraz obecność złogów

bezcieniowych ( kamica moczanowa oraz złogi

cystynowe)



Inne



Analiza biochemiczna kamieni

(zapewnia rozpoznane cystynurii lub

złogów zawierających kwas

moczowy)



Badanie moczu testem paskowym

umożliwia wykrycie krwiomoczu i

białkomoczu

Leczenie



Postępowanie w stanach zagrożenia



uśmierzenie bólu



udrożnienie dróg moczowych zatkanych

przez kamień



leczenie zakażeń dróg moczowych



Leczenie farmakologiczne:



profilaktyczne stosowanie antybiotyków w

nawrotowych zakażeniach dróg moczowych



stosowanie leków w zależności od rodzaju

kamicy np. wodorowęglan sodu



W kolce nerkowej podaje się leki

przeciwbólowe i rozkurczowe, często

w postaci zastrzyków domięśniowych

lub dożylnych



W niektórych postaciach kamicy

lekarz może zalecić codzienne

przyjmowanie leków, których celem

jest hamowanie wydalania wapnia

(niektóre leki moczopędne), zmiana

odczynu moczu (alkalizacja bądź

zakwaszanie moczu) lub hamowanie

krystalizacji (preparaty magnezu)



Leczenie chirurgiczne:



usuwanie złogów blokujących odpływ

moczu



Leczenie dietetyczne:



zwiększenie ilości wypijanych płynów

do 3l/dobę



dieta z ograniczeniem soli

Powikłania



Całkowite zablokowanie odpływu

moczu



Wodonercze



Niewydolność nerek



Zakażenie



Zgon

Rokowanie



Zwykle występuje całkowity powrót

do zdrowia



U prawie 50% chorych z kamicą

podczas 10-letnich obserwacji

stwierdzono nawrotowe

występowanie złogów w drogach

moczowych

Bibliografia



Dietetyka- żywienie zdrowego i chorego człowieka. H.

Ciborowska,

A. Rudnicka, Warszawa, wyd. PZWL



Choroby wewnętrzne, John Axford, Wydanie I, Tom II,

Wrocław 1999, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner



http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-moczowy/4-x-

kamica-nerkowa

Document Outline