Jest chorobą związaną z brakiem hormonu wzrostu, czyli
somatotropiny oraz niedoborem gonadotropin (glikoproteinowe
hormony produkowane u kręgowców przez komórki przedniego
płata przysadki), wywołana wrodzonym niedorozwojem gruczołów
lub ich uszkodzeniem w dzieciństwie.
Rozróżniamy:
Karłowatość przysadkowa – (Hiposomatotropowa) zmniejszony
poziom lub całkowity brak wydzielania somatropiny
Infantylizm przysadkowy - zaburzenie rozwoju, charakteryzujące się
dziecięcą postawą, proporcjami i wyrazem twarzy, bez zniekształceń,
osobnik jest pod innymi względami rozwiniętym człowiekiem
Zdarzają się także przypadki jednoczesnej karłowatości i
infantylizmu
Charakteryzuje się :
upośledzeniem wzrostu i hipogonadyzmem (defekt układu
rozrodczego skutkujący dysfunkcją gonad - jajników lub jąder)
Objawy:
Dziecko rośnie najwyżej 3cm rocznie,
Chory ma starczy wygląd i dziecięce proporcje ciała, odpowiadające
wiekowi, w którym nastąpiło zahamowanie wzrostu,
Ręce są małe i krótkie, policzki zaokrąglone,
Tkanka tłuszczowa odkłada się w okolicach nadbrzusza, na rękach i
w palcach,
Psychiczny rozwój chorych na karłowatość przysadkową jest
prawidłowy,
Występuje niedorozwój płciowy: brak cech dojrzewania, u chłopców
nie rośnie prącie i nie rozwijają się jądra, dziewczęta nie
miesiączkują, nie rozwijają się gruczoły sutkowe, nie występuje
owłosienie płciowe,
Chorzy dorośli często zapadają też na osteoporozę,
Karłowatości pochodzenia tarczycowego towarzyszy upośledzenie
umysłowe o znacznym stopniu.
Diagnoza: specjalistyczne badania i
testy z użyciem metod izotopowych:
poziom hormonów we krwi i w
moczu, hipoglikemia poinsulinowa,
badanie RTG kości, radiogramy
czaszki, badania radiologiczne ręki.
Leczenie: polega na podawaniu
hormonów i może być prowadzone
tylko i wyłącznie w specjalistycznych
ośrodkach. Hormon wzrostu pobudza
wzrost w pierwszym roku leczenia,
natomiast w następnych latach
skutki mogą być mniej widoczne.
Chińczyk, najniższy człowiek świata
Her Ping Ping miał 74cm wzrostu,
zmarł w wieku 22 lat z powodu
komplikacji kardiologicznych.
.
Choroba wynika z nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu
(GH) przez przedni płat przysadki mózgowej lub z niedoboru
hormonów płciowych. Prowadzi do tak zwanego wzrostu
olbrzymiego. Rozwija się gdy nadczynność pojawi się przed
okresem pokwitania- w wieku młodocianym, tzn. przed
okresem zrastania się kości i kostnieniem chrząstek
wzrostowych.
Wyróżnia się 2 rodzaje gigantyzmu:
Przysadkowy (nadczynność wydzielania hormonu wzrostu,
spowodowana nieprawidłowym działaniem przysadki
mózgowej)
Eunochoidalny (powstaje w związku z niedoborem hormonów
płciowych)
Objawy:
nadmierny wzrost i rozrost kośćca i masy tkankowej,
bardzo długie kończyny
duże dłonie i stopy
smukły tułów
Diagnozowanie:
•
Rezonans magnetyczny
•
Tomografia komputerowa
•
Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET)
Skutki:
osteoporoza,
cukrzyca (około 25% chorych),
nadciśnienie tętnicze,
możliwość wystąpienia woli
Leczenie: Polega na przywróceniu prawidłowego stężenia hormonu wzrostu
oraz zmniejszenia objawów jego nadprodukcji, najczęściej poprzez użycie
radioterapii lub chirurgiczne usunięcie guza.
Sultan
Kosen z
Turcji, w
wieku 30
lat miał
251cm
wzrostu
.
Akromegalia dotyczy dorosłych, u których proces wzrostu
już się zakończył, charakteryzuje się nadmiernym
wydzielaniem hormonu wzrostu.
Przyczyny:
zaburzenie wydzielania somatotropiny – hormonu
odpowiedzialnego za wzrost, wynika to z obecności w
przysadce gruczolaka – nowotworu nabłonkowego (powoduje
produkcję zbyt dużej ilości tego hormonu).
przerost komórek przysadki (u jednych osób przysadka
funkcjonuje prawidłowo, a u innych pojawiają się zaburzenia).
Skutki:
zaburzenia funkcjonowania organizmu, dotyczące wielu
układów i narządów.
Objawy:
Rozrost tkanek miękkich,
Powiększenie stóp i dłoni, a także nosa, małżowin usznych i
żuchwy,
„Puchnięcie” języka,
Dochodzi także nieraz do powiększenia narządów – serca, wątroby,
Pojawia się nadmierne owłosienie, grubszy głos, nadciśnienie, bóle
kości i stawów,
Zaburzenia układu pokarmowego – zaparcia, polipy jelita grubego,
U kobiet częste są zaburzenia miesiączkowania,
Mogą wystąpić problemy z potencją i spadek libido,
Może nastąpić pogorszenie wzroku.
Leczenie:
Przeprowadza się operację mającą na celu usunięcie
gruczolaka, (operacja
chirurgiczna nie „uwalnia” od choroby raz na zawsze – często
pacjenci do końca życia muszą kontrolować i regulować
poziom hormonu)
Stosuje się również leczenie farmakologiczne,
Możliwa jest także radioterapia,
Często stosuje się metody kombinowane,
Akromegalia wiąże się z prawdopodobieństwem zachorowania
na liczne choroby serca oraz choroby mózgowo –
naczyniowe.
Maurice Tillet,
francuz przed
chorobą
wyglądał jak
każdy
normalny
człowiek.
Działanie tarczycy
Prawidłowo działająca tarczyca odpowiada praktycznie za całą
gospodarkę hormonalną organizmu, dlatego należy kontrolować jej
funkcjonowanie i w razie jakichkolwiek objawów, wykonywać badania
krwi i USG. Tarczyca wytwarza trzy hormony: trójjodotyroninę (T3),
tyroksynę (T4) i kalcytoninę, wpływa więc dodatkowo również na
metabolizm człowieka (stąd zachwianie wagi w przypadku nadczynności
i niedoczynności). Nie bez znaczenia też pozostaje dla tarczycy
gospodarka wapniowo-fosforowa organizmu człowieka.
Niedobór tyroksyny oznacza niedoczynność tarczycy, obniża się
wtedy poziom przemiany materii, a nadmiar tyroksyny z kolei powoduje
nadczynność tarczycy.
Przyczyny niedoczynności tarczycy
- niedoczynność wrodzona – nieprawidłowa budowa tarczycy,
- niedoczynność wtórna – nieprawidłowe działanie przysadki mózgowej
lub podwzgórza,
- niedoczynność pierwotna – nieprawidłowości kryjące się w samej
tarczycy.
Niedoczynność
tarczycy,
czyli
hypotyreoza,
to
choroba, której przyczyną jest niedobór hormonów
tarczycy, produkcja hormonów nie pokrywa potrzeb
organizmu. Stężenie tyreotropiny (THS) i tyroksyny
(FT4) we krwi jest obniżone. Ryzyko wzrasta wraz z
wiekiem. Niedoczynność tarczycy 5 razy częściej
dotyczy kobiet niż mężczyzn, najczęściej między 40. a
60. rokiem życia.
Objawy niedoczynności:
Łatwe ziębnięcie,
Senność,
Uczucie osłabienia i przemęczenia,
Zwiększenie masy ciała,
Suchość skóry, łamliwe paznokcie i włosy,
Obfite miesiączki,
Twarz pozbawiona mimiki,
Obrzęk śluzowaty- rysów twarzy, powiek, dłoni,
Wole – powiększenie się tarczycy,
Upośledzenie rozwoju fizycznego i umysłowego.
Diagnoza
niedoczynności
tarczycy
polega
na
rozpoznaniu
objawów
i
badaniach
lekarskich.
Konieczne
są
laboratoryjne
badania
stężenia
hormonów. Ważnymi badaniami są również USG
tarczycy i jamy brzusznej oraz rentgen klatki
piersiowej. Leczenie niedoczynności polega na
uzupełnianiu ilości hormonów tarczycy. Ich dawka jest
ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta.
Leczenie
polega
na
doustnym
przyjmowaniu
preparatu l-tyroksyny. Bardzo istotna jest również
odpowiednia dieta bogata w jod. Leczenie najczęściej
jest dożywotnie, ale nie sprawia problemów w
codziennym funkcjonowaniu chorego.
Choroba Hashimoto – przewlekłe limfocytarne
zapalenie tarczycy, należy do grona chorób
autoimmunologicznych, związanych z zaburzeniami
układu odpornościowego. Zamiast bronić organizm
przed infekcjami poprzez zwalczanie bakterii i
wirusów, wytwarza on stan zapalny we własnych
tkankach – w tym przypadku w komórkach tarczycy.
Choroba Hashimoto to obecnie najczęstszy rodzaj
zapalenia tarczycy i najczęstsza przyczyna
niedoczynności (lub rzadziej nadczynności)
gruczołu tarczowego. Przyczyny tej choroby są póki
co nieznane.
Objawy, które mogą wskazywać na chorobę Hashimoto, to:
powiększenie tarczycy
nasilająca się niedoczynność tarczycy
nieuzasadnione tycie
zła tolerancja na zimno
podwyższony poziom cholesterolu we krwi
sucha i szorstka skóra
obrzęki (szczególnie na twarzy)
wypadanie włosów
zaparcia
bóle mięśni i stawów
złe samopoczucie psychiczne
bezsenność
Nadczynność tarczycy jest chorobą polegającą na
nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. To groźna,
przewlekła choroba, której objawów nie należy ignorować.
Nieleczona nadczynność może spowodować groźne zmiany
w organizmie. Choroba dotyczy ok. 2% populacji,
zdecydowanie częściej zapadają na nią kobiety. Na szczęście
współczesna medycyna zna już sposoby leczenia tego
schorzenia.
Objawy:
Spadek wagi ciała,
Nadmierna potliwość i nadwrażliwość na ciepło,
Biegunki,
Drażliwość, nerwowość,
Kołatanie serca,
Duszność,
Drżenie rąk,
Osłabienie mięśni nóg,
Nieregularne miesiączki,
Łzawienie,
Dolegliwości skórne,
Powiększenie się tarczycy - wole.
Badaniem, które pozwoli rozpoznać nadczynność tarczycy
jest analiza krwi. Wynik odczytuje się na podstawie
stężenia tyreotropiny (THS), czyli hormonu przysadki
mózgowej pobudzającego tarczycę oraz wolnych frakcji
hormonów tarczycy – tyroksyny (FT4) i trójjodotyroniny
(FT3). Często przeprowadzane zostaje także badanie USG
gruczołu tarczowego. Pomocna może okazać się również
scyntygrafia tarczycy (pacjent otrzymuje izotop jodu, by
sprawdzić jak tarczyca wychwytuje jod, które jej obszary
są zimne, a które aktywne) określająca aktywność
poszczególnych
części
tego
narządu.
Niekiedy
endokrynolog zaleca choremu wykonanie zdjęcia RTG
klatki piersiowej, aby zobaczyć jak bardzo gruczoł
rozrasta się do wnętrza klatki piersiowej. Gdy pojawiają
się guzki, konieczne jest wykonanie biopsji aspiracyjnej
cienkoigłowej, nie jest to przyjemne, ale pozwoli
stwierdzić czy są one złośliwe.
Leczenie ma przywrócić prawidłowe działanie
narządu, należy zatem zmniejszyć ilość
produkowanych hormonów.
WYRÓŻNIAMY TRZY MOŻLIWOŚCI:
Leczenie farmakologiczne – po odstawieniu leków
objawy powracają
Radioterapia – podanie pacjentowi radioaktywnego
jodu, który atakuje najaktywniejsze komórki, może
on zniszczyć tarczycę, przez co istnieje ryzyko, iż
pacjent wpadnie w niedoczynność.
Leczenie operacyjne – tyroidektomia czyli usunięcie
tarczycy – w przypadku dużego powiększenia
tarczycy, gdy choroba nie reaguje na leki.
Prawidłowe wartości hormonów
podczas badania tarczycy:
TSH – 0,4 – 4,0 µIU/ml,
FT3 – 2,25 – 6 pmol/L (1,5 – 4 ng/L),
FT4 -FT4 – 10 – 25 pmol/L (8 – 20 ng/L).