Zaburzenia
przemiany
wodno-
elektrolitowej
Zaburzenia
przemiany
wodno-
elektrolitowej
Płyny ustrojowe
Kationy: Na
+
, K
+
,
Mg
2+,
Ca
2+
Aniony:HCO
3-
, Cl
-
,
HPO
4 2-
Substancje organiczne
i nieorganiczne
Płyn komórkowy (śródkomórkowy)
Śródkomórkowy pozanaczyniowy
Śródkomórkowy śródnaczyniowy (krwinki)
Płyn pozakomórkowy
płyn pozakomórkowy pozanaczyniowy – chłonka
płyn pozakomórkowy śródnaczyniowy - osocze
Płyn transcelularny
Zawarty w: przewodzie pok., gruczołach
trawiennych, jamach ciała, przestrzeni mózgow-
rdzeniowej – tzw. PRZESTRZEŃ TRZECIA
Rozmieszczenie wody w przestrzeniach
Decyduje ciśnienie osmotyczne (molarność)
– ilość cząsteczek zawartych w 1 litrze r-
ru
↑Cząsteczek↑molarność↑ciśnienie
osmotyczne
-
280mmol/l
-
↑295 hipermolarność
-
↓280 hipomolarność
Zaburzenia przemiany wodno-elektrolitowej
Odwodnienie - zespół zaburzeń wywołanych
utratą płynów ustrojowych
4% - I stopień, podwyższenie wartości Ht: 0,24-
0,52 Eq, 0,37-0,55 Ca, 0,24-0,45 Fe, 0,24-0,46
Bo
6% - II stopień, suche spojówki, zmniejszenie
elastyczności skóry, dalsze podwyższenie Ht
8% - III stopień, suche bł.śluzowe, brak
elastyczności skóry, zapadnięte gałki oczne,
dalsze podwyższenie Ht, wysoki c.w. moczu: ↑
Eq 1,050, Bo 1,045, Ca 1,045, Fe 1,060
Objawy ogólne: <temp, pobudzenie, objawy
nerwowe, niepokój ruchowy, drgawki śpiączka
Badanie kliniczne, % odwodnienia
Brak nieprawidłowości
Słabe utrzymywanie
fałdów skóry
Wyraźne
utrzymywanie fałdów
skóry, umiarkowana
suchość błon
śluzowych,
ograniczona diureza,
przyspieszona akcja
serca,prawidłowe
tętno
< 4 %
4 – 6%
6 – 8%
Badanie kliniczne, % odwodnienia
Wydłużone
utrzymywanie
fałdów skóry,
wyraźna suchość
błon śluzowych,
zapadnięte gałki
oczne, skąpomocz,
↑ akcji serca,
bladoróżowe błony
śluzowe, słabo
wyczuwalne tętno
8 – 10 %
Badanie kliniczne, % odwodnienia
W.w.objawy, objawy
wstrząsu
hipowolemicznego
Ww objawy, ciężkie
objawy wstrząsu
hipowolemicznego
Znaczana utrata
masy ciała
10 – 12%
10 – 15%
↓1 kg = ↓ 1litr
płynu
% odwodnienia x masa (kg) x 1000 =
objętość którą należy wyrównać (ml)
Badania laboratoryjne
Łączna objętość
elementów
morfotycznych
krwi
Stężenie białka
całkowitego w
osoczu
Ciężar właściwy
moczu
Zwiększona
Zwiększone
Zwiększony ↑1030
Odwodnienie
Izotoniczne
straty H
2
0=jony
Na+ 135-145
mmol/l
Hipertoniczne -
straty H
2
0>jony =
odwodnienie komórek
Na+ powyżej 145
ucieka H
2
0
Hipotoniczne -
straty H
2
0<jony =
uwodnienie komórek
Na+ poniżej 135
uciekają jony
Odwodnienie
Iztoniczne: straty soków
trawiennych, choroby nerek,
utrata krwi
We krwi:↑RBC, Ht, Hb,
Odwodnienie hipotoniczne
Hiponatremia Na ↓140 mEq/L.
Przyczyny: zwiększona utrata Na
(najczęściej przez nerki), zwiększona
retencja wody, albo obu naraz.
Hyperlipidemia lub hyperproteinemia
Hyperglicemia lub wlew mannitolu
Odwodnienie hipotoniczne
Zaawansowana niewydolność wątroby lub
nerek, zespół nerczycowy, zastoinowa
niewydolność serca, pierwotna
polidypsja, niewłaściwa sekrecja
wazopresyny, śpiączka na skutek
obrzęku śluzakowatego tarczycy,
przyczyny jatrogenne (podawanie
płynów hypotonicznych, barbituranów i
β-mimetyków)
Odwodnienie hipotoniczne
Nadczynność kory nadnerczy, utrata
płynów z przewodu pokarmowego,
utrata płynu z przestrzeni trzeciej
(wysięk opłucnowy, wysięk otrzewnowy,
zapalenie trzustki), oparzenie skóry,
podawanie diuretyków
furosemid, terapia ch. p. pok
– płyny bezelektrolitowe.
Odwodnienie hipotoniczne
OBJAWY
Śpiączka, anoreksja, wymioty, osłabienie,
drgania pęczkowe mięśni, dezorientacja,
napady padaczkowe
Odwodnienie hipertoniczne
Hipernatremia Na ↑ 160 mEq/L.
Przyczyny: utrata wody, przy pozostającym
nadmiarze Na.
Moczówka prosta (centralna lub
nerkowa),
Choróby neurologiczne : pragnienie
podprogowe-brak pragnienia,
Zbyt mała podaż wody,
Odwodnienie hipertoniczne
Zbyt wysoka temperatura otoczenia ,
Gorączka.
Diureza osmotyczna - cukrzyca, wlew
mannitolu, podanie środków
moczopędnych, diureza po przejściowej
niedrożności dróg moczowych
Odwodnienie hipertoniczne
Oparzenia skóry
Utraty płynu z przestrzeni trzeciej-
zapalenie trzustki, zapalenie otrzewnej
Przyczyny jatrogenne - zatrucie solą,
wlew płynów hipertonicznych,
stosowanie dwuwęglanu sodu, żywienie
pozajelitowe
Odwodnienie hipertoniczne
OBJAWY
Śpiączka, osłabienie, drżenia mięśni, brak
orientacji, zmiany zachowania, bezwład,
ataki padaczkowe,. Napięcie skóry
zazwyczaj pozostaje w normie co
powoduje fałszywe wrażenie właściwego
nawodnienia.
Płyny
Krystaloidy – wyrónawcze, podtrzymujące,
hiper i hipotoniczne. Na lub glukoza
Koloidy
Płyny do odżywiania pozajelitowego
Płyny przenoszące tlen
Płyny- Krystaloidy
Płyny zawierające glukozę →
CO
2
+
H
2
0 = H
2
0 dest
Wskazania – dostarczenie wody bez
elektrolitów-
Terapia ODWODNIENIA
HIPERTONICZNEGO
5% glukoza sc = możliwość wstrząsu.
Przesunięcie elektrolitów z krwi do
tkanki podskórnej
Płyny- Krystaloidy
0,9% NaCl – szybkie zwiększenie objętości
płynu, hipernatremia, hiperkaliemia,
hiponatremia
0,45% NaCl – hipernatremia, z wyboru jeśli
występuje retencja Na- zastoinowa
niewydolność serca, choroby wątroby
3,5,7% - wyprowadzanie ze wstrząsu –
szybkie zwiększenie objętości.
WYŁĄCZNIE IV, 4-10ML/KG. WOLNO 1-
2ML/KG/MIN
Płyny- Krystaloidy
Roztwór Ringera – zasadowica
metaboliczna, utrata elektrolitów z
górnego odcinka przewodu
pokarmowego, cukrzyca
Ringer buforoawny mleczanem – kwasica
metaboliczna WYDOLNA WĄTROBA
Płyny- Koloidy
Naturalne – albuminy, osocze, pełna krew
Syntetyczne - dekstran 40 (10 000 – 80
000 D)
- dekstran 70 ( 40 000 – 100
000 D)
- HEMOHES (200 000 D)
ZWIĘKSZANIE OBJĘTOŚCI OSOCZA W
WYNIKU ZATRZYMANIA LUB
PRZEMIESZCZENIA WODY DO NACZYŃ
OSOCZE
Naturalny r-r koloidalny
Prosty do uzyskania, trwały 2-5 lat
(zamrożony)
Zawiera Albuminy i Globuliny
Wskazania: niewydolność wątroby,
STANY NIEDOBORU JEDNEGO LUB
KILKU CZYNNIKÓW KRZEPNIĘCIA
5-10 ml/kg, podawane w ciągu 6 godzin
od rozmrożenia
Zaburzenia
równowagi
kwasowo-
zasadowej
RKZ – równowaga
pomiędzy układami
uwalniającymi H+
(donatory, kwasy) a
układami wiążącymi H+
(akceptory, zasady
)
Uk
Uk
ł
ł
ady buforowe
ady buforowe
R-ry mające zdolność wiązania i oddawania jonów
R-ry mające zdolność wiązania i oddawania jonów
wodorowych- s
wodorowych- s
ł
ł
aby kwas + jego anion lub s
aby kwas + jego anion lub s
ł
ł
aba
aba
zasada + jej kation
zasada + jej kation
- Kwas węglowy-wodorowęglany
- Kwas węglowy-wodorowęglany
- Fosforan jedno zadsadowy- fosforan dwu
- Fosforan jedno zadsadowy- fosforan dwu
zasadowy
zasadowy
- Bia
- Bia
ł
ł
czanowy
czanowy
- Hemoglobinianowy
- Hemoglobinianowy
Równanie H-H
Równanie Hendersona -
Hasselbacha
pH = 6,11 + log [ HCO
3
¯ ] - A
pCO
2
x0,226 – B
A- komponent metaboliczny
B- komponent oddechowy
Rola płuc i nerek w RKZ
Płuca
-
wydalenie CO2
(bezwodnika kw
węglowego)
-
Pobieranie O2
Nerki
-
resorpcja zwrotna
HCO3-
-
regeneracja HCO3-
-
wytwarzanie
HCO3- z kwasu
cytrynowgo
pH
8,0 =10
7,8 = 16
7,6 = 25
7,4 = 40 nmol/L (nEq/L) H+
7,2 = 60
7,0 =100
6,6 =251
Zapis wyników/Pozostałe wskaźniki
pH
pCO2
HCO3-
Zasady buforujące – BB mEq/L –
44-48
Nadmiar zasad – BE mEq/L - ±
2,5
Zaburzenia w RKZ
Kwasica oddechowa
Zasadowica oddechowa
Kwasica metaboliczna
Zasdowica metaboliczna
Kwasica oddechowa
Przyczyna- upośledzenie eliminacji CO2
Patomechanizm - ↑ CO2 → ↓pH
Kompensacja ↑wydalania H+ i
↑regeneracji HCO3
= normalizacja pH
Zasadowica oddechowa
Przyczyna- nadmierna eliminacja CO2
(stymulacja ośrodka przez leki)
Patomechanizm - ↓ CO2 → ↑pH
Kompensacja ↑wydalania HCO3 →
= normalizacja pH
Kwasica metaboliczna
Patomechanizm - ↓ HCO3 → ↓pH
Kompensacja ↑wydalania CO2→
= normalizacja pH
Zasadowica metaboliczna
Podaż kwaśnych węglanów
Patomechanizm - ↑HCO3 → ↑pH
↓wydalania CO2→
= normalizacja pH
Terapia
ZASADA: jeśli pH krwi tętniczej
wynosi poniżej 7,2 a stężenie HCO3-
w surowicy jest mniejsze od 10
mmol/l
Wodorowęglan sodowy – sodium
bicarbonate
Karbikarb - 1:1 NaHCO
3
z Na
2
HCO
3
Trometamol (THAM )
Terapia
Dawkowanie wodorowęglanu –
wzór Astrupa:
masa ciała (kg) x 0,3 x BE
Dawkowanie THAM:
masa ciała (kg) x 0,3x niedobór
HCO
3
-