Temat:

lipiec 2003 r.

Data utworzenia: 2003-07-13

Postawy społeczne wobec integracji Polski z Unią Europejską
lipiec 2003

I. Opracowanie zostało sporządzone w oparciu o:

A. badania zrealizowane na zlecenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej:
· Opinie Polaków na temat członkostwa w UE, Ipsos-Demoskop, lipiec 2003
· Serwis prasowy Biura Prasowego Sekretariatu Europejskiego

B. badania zewnętrzne:

CBOS
· Nadzieje i obawy związane z integracją, CBOS, czerwiec 2003
· Zaufanie do polityków w lipcu, CBOS, lipiec 2003
· Poparcie dla integracji Polski z Unią Europejską tydzień przed referendum akcesyjnym, CBOS,
czerwiec 2003
· Nieobecni w referendum – przyczyny zapowiadanej absencji, CBOS, czerwiec 2003
· Nastroje społeczne przed referendum unijnym, CBOS, czerwiec 2003

Pentor
· Postawy Polaków wobec Unii Europejskiej, Pentor, czerwiec 2003

PBS
· Poparcie dla członkostwa Polski w UE, badanie zrealizowane na zlecenie TVP S.A., 7-8. czerwca
2003
· Poparcie dla członkostwa Polski w UE, badanie zrealizowane na zlecenie Rzeczpospolitej, 15
czerwca 2003

TNS OBOP
· Polacy o członkostwie w Unii Europejskiej przed referendum, czerwiec 2003
· Stosunek do Unii i procesu integracji, na zlecenie TVP S.A., 24-27 maja 2003
· Co wpłynęło na zachowania Polaków w referendum, lipiec 2003,
· Co zmieni wejście Polski do UE, lipiec 2003

Eurobarometr
· Eurobarometer 2003.2, Public Opinion in the Candidate Countries, July 2003
· Eurobarometer 142, Convention on the Future of Europe, July 2003

C. Zespół Konsultacyjny ds. Badań Społecznych KPRM, lipiec 2003 – raport
D. Europap

WNIOSKI:

1. Informacja europejska

· Blisko połowa badanych (48%) pozytywnie oceniła własne zasoby wiedzy na temat zmian

czekających Polskę po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. (wykres 1)
· W badaniu społecznych reprezentacji krajów kandydujących do Unii ustalono, że społeczeństwo
polskie posiada relatywnie rozległą wiedzę o historii Unii Europejskiej i jej organizacji (drugi
wynik wśród dziesięciu badanych krajów), ale równocześnie w ograniczonym zakresie rozumie
sens członkostwa (wykres 2)
· Rozkład odpowiedzi na pytania dotyczące najważniejszych kwestii wiązanych z Unią wskazuje,
że zainteresowania Polaków skupiają się wokół ekonomicznych aspektów członkostwa jak:
ekonomią (ogólnie), polityką wobec młodzieży, polityką społeczną i polityką regionalną.

2. Akceptacja dla członkostwa w UE – po referendum

· W lipcu, podobnie jak w pomiarach czerwcowych po referendum, deklaracje udziału były bliższe
przedreferendalnym niż rzeczywistym wynikom, odnotowanym przez Państwową Komisję
Wyborczą (wykresy: 3 i 4).
· Mimo, że frekwencja w sobotę wyniosła zaledwie 17,61%, to w sondażu powyborczym do
głosowania w tym dniu przyznało się 31% badanych.
· Potwierdzono utrzymujący się brak gotowości najmłodszych generacji (do 30-go roku życia) do
uczestniczenia w życiu publicznym, którego jednym z przejawów był aktywny udział w referendum
i zainteresowanie członkostwem.
· Generalnie przewidywania polskich profesjonalnych ośrodków badawczych oraz UKIE dotyczące
zarówno frekwencji jak i sposobu głosowania w referendum akcesyjnym były trafne. (wykres 5)
· Mimo, że respondenci biorący udział w lipcowym badaniu mieli skłonność zarówno do zawyżania
swojego udziału (66%) jak i poparcia (83%) dla członkostwa w referendum, to w odpowiedzi na
pytanie o udział i głosowanie w ewentualnym referendum (w przypadku konieczności jego
powtórzenia) ustalono, że 21% nie wzięłoby w nim udziału, a jedynie 58% poparłoby członkostwo.
(wykres 6)
· W prawie wszystkich krajach kandydujących wyrażono niemal pełne poparcie dla członkostwa
pozostałych a wykazane różnice mieszczą się w granicach błędu statystycznego. (wykres 7)
· Wśród motywacji osób, które nie wzięły udziału w referendum wymieniane były: powody
obiektywne (choroba, wyjazd, niedołęstwo), brak zaufania dla rządzących polityków, brak
zainteresowania polityką, brak aktywności publicznej. Relatywnie wiele osób wyraziło
przekonanie, że ich głos niewiele zmieni, bądź że ich zorientowanie w kwestii członkostwa jest zbyt
małe.
· Przed planowanymi jesienią referendami na Łotwie i w Estonii, w lipcu w obu tych krajach
akceptację dla członkostwa w Unii wyrażało mniej niż 50% obywateli i równocześnie odnotowano
tam około 30% przeciwników członkostwa.
· W sondażach monitorujących nastawienia Norwegów w tej kwestii od lipca 2002 rośnie odsetek
sprzyjających członkostwu w tym kraju - obecnie 56% opowiada się za członkostwem.

3. Przewidywane korzyści i koszty członkostwa w UE

· W odpowiedzi na pytanie o przewidywania następstw członkostwa w niemal równych częściach
uzyskano odpowiedzi, w których wyrażono pozytywne oczekiwania (29%), obawy (25%) i brak
zmian (33%).
· Działania promocyjne w kampaniach referendalnych nie wzmocniły przekonania Polaków o
indywidualnych korzyściach, jakie może przynieść członkostwo dla nich samych i ich najbliższych.
(wykres 8)
· Odnotowano oczekiwania poprawy wobec takich kwestii jak: bezpieczeństwo kraju, gospodarka,
kultura, suwerenność i rolnictwo. (wykres 9)
· Polacy na pierwszym miejscu wśród beneficjentów umieścili polityków i ludzi młodych, wśród
przegranych członkostwa - mieszkańców wsi i rolników.
· Co czwarty zapytywany o ocenę przygotowania naszego kraju do wykorzystania

wynegocjowanych funduszy odpowiadał, że administracja kraju (centralna i samorządowa) jest
dobrze przygotowana do korzystania ze środków unijnych, natomiast 52% jest przeciwnego zdania.
(wykres 10)
· W ocenie badanych pracowników banków zdecydowana większość (71%) potencjalnych
beneficjentów pomocy unijnej, a więc przede wszystkim samorządów i przedsiębiorstw nie jest
zdolnych do absorpcji przewidywanych do wykorzystania środków. Przewidują oni, że jedynie 14%
przedstawicieli tych grup będzie dostatecznie przygotowanych, aby skorzystać z preferencyjnych
kredytów dofinansowywanych przez Unię Europejską.

4. Postrzeganie instytucji narodowych i unijnych w krajach aspirujących do UE

· Uśrednienie ocen funkcjonowania czterech instytucji: rząd, parlament, administracja i partie
polityczne, dla całości badanej próby 25 społeczeństw przyszłej Unii wyniosło 34% przy czym
ocena narodowych parlamentów ( CC – 43%, UE – 42%) i partii politycznych (CC-16% i UE –
16%) w krajach kandydujących i członkowskich była niemal identyczna. (wykres 11)
· W opinii Polaków średnia ocen tych czterech instytucji drastycznie odbiega (18%) od średniej
ocen analogicznych instytucji w pozostałych krajach kandydujących (34%). (wykres 11)
· Ocena funkcjonowania sytemu demokratycznego w Polsce jest przez zdecydowaną mniejszość
(24%) oceniana pozytywnie (CC-32% - UE – 58%). )
· Polacy najwyższym zaufaniem darzą armię (63%), organizacje charytatywne (59%) i ONZ (56%)
· Większość Polaków (60% przy średniej dla krajów kandydujących = 48%) zadeklarowało, że w
równej części czuje się Polakami i Europejczykami. Jest to wynik podobny do uzyskanego w
Niemczech, Francji czy Hiszpanii. (wykres 12)
· W ocenie Polaków “bycie Europejczykiem” oznacza przede wszystkim prawo do pracy poza
krajem (84%), prawo do nauki w innych krajach UE (78%) i prawo do osiedlania się poza Polską
(71%).
· Polacy częściej niż pozostali kandydaci akceptują Unię Europejską jako instytucję i członkostwo
definiują jako “dobrą rzecz” (61% przy średniej 55% dla 25 krajów przyszłej poszerzonej Unii).
· Ponad połowa społeczeństwa polskiego (52%) wiąże żywotne interesy Polski z Unią Europejską a
nie z Ameryką.
· Większość obywateli z 25 krajów europejskich (kandydujących i członkowskich) nie potrafiła
udzielić żadnych informacji na temat kończącego się w czerwcu 2003 Konwentu Europejskiego.
(wykres 13)
· Najmniejsze zainteresowanie Konwentem wykazali Szwedzi, Słoweńcy, Łotysze, Estończycy,
Brytyjczycy, Węgrzy i Włosi. (wykres 13)
· W reprezentacji społecznej ogółu Europejczyków blisko połowa (40%) nie interesuje się przyszłą
Konstytucją i nie ma zamiaru zapoznawać się z treścią jej projektu (w Polsce jedynie 30%
odpowiadających zamierza przeczytać jej projekt bądź streszczenie).
· Polacy w najmniejszym zakresie (56%), spośród ogółu badanych, mają wyrobione zdanie na temat
tego, czy projekt ten powinien być przyjęty bez zmian, powinny być wprowadzone zmiany czy też
może powinien być w całości odrzucony.
· W lipcu największe zainteresowanie Konstytucją Europejską wykazali Irlandczycy i Węgrzy,
natomiast w wynikach mierzących poparcie dla wprowadzenia Konstytucji jako doniosłej regulacji
prawnej stanowiącej kolejny krok na drodze ku integracji krajów europejskich, poparcie Polaków
zmniejszyło się o 23% ( z 76% w maju do 53% w lipcu) (wykres 14)
· Silniej od Polaków popierają projekt konstytucyjny: Włosi, Hiszpanie i Węgrzy, najsłabiej
Szwedzi, Brytyjczycy, Duńczycy, Słoweńcy i Litwini. (wykres 14)
· Polacy bardziej sceptycznie od innych narodów oceniają ideę powołania wspólnego ministra
spraw zagranicznych Unii i stałego przewodniczącego Rady Unii Europejskiej.

WYKRESY