Relacja ze spotkania z Panem Doktorem Zbigniewem Rau
W środę, 30 maja 2012 roku, podczas wykładu z przedmiotu Nauka o Policji mieliśmy
niepowtarzalną okazję poznania Pana Doktora Zbigniewa Rau, autora wielu publikacji
dotyczących przestępczości zorganizowanej, a także współtwórcy ustawy o świadku
koronnym. Podczas spotkania mieliśmy możliwość zaczerpnięcia wiedzy na temat
przestępczości zorganizowanej w naszym kraju oraz instytucji świadka koronnego. Warto
zaznaczyć, że nasz gość w tym dniu uczestniczył także w organizowanej przez Akademię
Górniczo – Hutniczą konferencji naukowej, w ramach współpracy w zapewnieniu
bezpieczeństwa jako koordynator Polskiej Platformy Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Wykład został podzielony na dwa segmenty zagadnień tematycznych. W pierwszej części,
dotyczącej tematyki świadka koronnego oraz zorganizowanych grup przestępczych,
poznaliśmy badania przeprowadzone wśród osób posiadających taki status. Instytucja
świadka koronnego pojawiła się w polskim prawie piętnaście lat temu i z tej przyczyny
zostały przeprowadzone badania walidacyjne, ukazujące jej specyfikę. Status świadka
koronnego przysługuje osobie podejrzanej, dopuszczonej do składania zeznań w charakterze
świadka, w zamian za złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia kary, co szczegółowo
reguluje ustawa z dnia 25 czerwca 1997 roku o świadku koronnym. Do chwili obecnej w
Polsce ów status przyznano 99 osobom.
Do badań, w postaci anonimowej ankiety, przystąpili oni na zasadach dobrowolności. Z
uzyskanych odpowiedzi wyłania się specyficzny obraz polskiej przestępczości
zorganizowanej. Możemy stwierdzić, że w Polsce działa do 20 dużych grup przestępczych o
wysokim poziomie zorganizowania, około 50 mniejszych i ponad 300 pozostałych (często o
doraźnej działalności). Głównym motywem dla nielegalnych działań jest chęć pozyskania
dużych środków finansowych. Ten postulat najpełniej realizują grupy zajmujące się handlem
(zwłaszcza narkotykami), prostytucją, a także przemytem na szeroką skalę (szczególnie
papierosów). Zaskakującym (a może i nie?) okazał się być fakt obecności w szeregach tychże
grup osób na pierwszy rzut oka dobrze sytuowanych, których obowiązkiem jest
przestrzeganie i egzekwowanie prawa, takich jak samorządowcy, policjanci czy reprezentanci
organów ścigania.
Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników badań możemy stwierdzić, że instytucja
świadka koronnego jest coraz bardziej popularna wśród przestępców i coraz więcej osób
chciałoby uzyskać taki status z własnej inicjatywy, chociaż należy zaznaczyć, że nie jest on
udzielany każdemu, a jedynie osobom posiadającym naprawdę dużą wiedzę o strukturach
grupy przestępczej, nie tylko własnej, ale także innych. Trzeba również podkreślić, że
zeznania takiego świadka nie powinny stanowić jedynego dowodu w danej sprawie i
powinny być one poparte przez inne materiały śledcze. Warto również nadmienić, że osoby
ubiegające się o przyznanie statusu świadka koronnego mają dosyć duże wymagania, jeśli
chodzi o zapewnienie bytu w przyszłości. Pytanie, czy instytucja taka przynosi wymierne
korzyści, pozostało nierozstrzygnięte.
