Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
1
Zarządzanie systemami
transportu drogowego
Zarządzanie systemami
transportu drogowego
Piotr Sawicki
Piotr Sawicki
Wydział Maszyn Roboczych i Transportu
pok. 719, tel./fax 61 665 22 30
E-mail: piotr.sawicki@put.poznan.pl
URL: www.put.poznan.pl/~piotr.sawicki
Wydział Maszyn Roboczych i Transportu
pok. 719, tel./fax 61 665 22 30
E-mail: piotr.sawicki@put.poznan.pl
URL: www.put.poznan.pl/~piotr.sawicki
Ocena efektywności
transportu
Ocena efektywności
transportu
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
2
18
Plan prezentacji
Wprowadzenie
•
kontrola funkcjonowania transportu
•
istota tworzenia wskaźników efektywności
Wskaźniki efektywnościowe
•
definicje wskaźników
•
zależności pomiędzy wskaźnikami
Porównanie wybranych systemów transportowych
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
2
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
3
18
Wskaźniki efektywności transportu
Wprowadzenie
Istota tworzenia wskaźników
•
ocena funkcjonowania systemu transportowego –
diagnoza stanu aktualnego
•
porównanie do konkurentów, ang. benchmarking
– słabe vs. mocne strony systemu
– poszukiwanie sposobów i obszarów poprawy
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
4
18
Wskaźniki efektywności transportu
Wprowadzenie
Założenia do prowadzonych rozważań
•
analizowany jest system komunikacji miejskiej
– podobnej analizie może być poddany zasób (środki techniczne) w dowolnym systemie
transportowym
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
3
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
5
18
Wskaźniki efektywności transportu
Podstawowe definicje
Funkcjonowanie pojazdów (taboru) w czasie
•
czas jazdy Æ ?
•
czas pracy Æ ?
•
czas użytkowania Æ ?
•
czas obsługiwania Æ ?
•
czas eksploatacji Æ ?
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
6
18
Wskaźniki efektywności transportu
Podstawowe definicje
Funkcjonowanie pojazdów (taboru) w czasie
•
czas jazdy Æ bezpośrednie prowadzenie środka transportu
– pojazd wyłącznie znajduje się w ruchu
•
czas pracy Æ realizacja zadań przewozowych
– pojazd w ruchu
– pojazd w stanie oczekiwania
{
za/rozładunek
{
wsiadanie/wysiadanie pasażerów
{
postoje w ruchu miejskim (światła, „korki” uliczne)
{
przerwy
•
czas użytkowania Æ okres zdatności (przydatności) pojazdu do natychmiastowego
wykorzystania do realizacji zadań)
– pojazd pracujący
– pojazd znajdujący się na parkingu (aktualnie nie wykonujący żadnej pracy)
•
czas obsługiwania Æ okres przeznaczony na przeglądy i naprawy
•
czas eksploatacji Æ użytkowania i obsługiwania pojazdu
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
4
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
7
18
Wskaźniki efektywności transportu
Podstawowe definicje
Funkcjonowanie pojazdów (taboru) w czasie ..cd
j
t
w
t
j
t
w
t
…
j
t
w
t
odp
t
j
t
j
t
o
t
o
T
u
T
p
T
p
T
e
T
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
8
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Czas trwania kursu t
h
na linii h (AÆB)
[min], [godz]
(1)
A
B
w
h
t
j
h
t
w
h
j
h
h
t
t
t
+
=
j
h
t
– czas jazdy na linii h
w
h
t
– czas oczekiwania na wsiadanie i wysiadanie na linii h
Potok pasażerów na linii h [pas/godz]
•
liczba pasażerów przejeżdżających przez dowolny
punkt linii komunikacyjnej w jednostce czasu, w
jednym kierunku
1
sieci
∑
=
=
n
h
h
P
P
A
B
Czas obrotu na linii h (AÆBÆA)
[min], [godz]
(2)
o
h
t
(
)
2
o
t
t
t
h
h
∆
+
=
– czas postoju na pętli
A
B
w
h
t
j
h
t
t
∆
t
∆
t
∆
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
5
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
9
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Interwał ruchu IR
h
na linii h
[min]
(3)
•
odstęp czasu, w którym 2 środki transportu
(obsługujące tę samą linię) kolejno przejeżdżają po
sobie przez wybrany punkt sieci
h
o
h
h
x
t
IR
=
– liczba pojazdów na linii komunikacyjnej h
h
x
A
B
h
IR
Częstotliwość ruchu ω
h
na linii h
[1/godz], przy IR
h
[min]
(4)
•
liczba środków transportu przejeżdżających w czasie
1 godz, w jednym kierunku, przez wybrany punkt linii
60
h
h
IR
=
ω
A
B
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
10
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Prędkość eksploatacyjna na linii h
[km/godz]
(5)
p
h
h
e
h
T
L
V
=
h
L
– długość drogi na linii h [km]
e
h
V
p
h
T
– czas pracy (jazda + postoje) pojazdu [godz]
A
B
BA
AB
L
L
=
jeżeli
t
t
L
t
t
L
V
h
h
h
h
e
h
∆
+
=
∆
+
=
)
(
2
2
AB
L
BA
L
Prędkość techniczna na linii h
[km/godz]
(6)
j
h
h
t
h
T
L
V
=
h
L
– długość drogi na linii h [km]
t
h
V
j
h
T
– czas jazdy pojazdu [godz],
∑
=
j
h
j
h
t
T
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
6
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
11
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Współczynnik wykorzystania czasu pracy na linii h
[ – ], (7)
ponieważ
oraz
to
p
h
j
h
pr
h
T
T
k
=
pr
h
k
1
,
0
∈
pr
h
k
t
h
h
j
h
V
L
T
=
e
h
h
p
h
V
L
T
=
t
h
e
h
h
e
h
t
h
h
pr
h
V
V
L
V
V
L
k
=
⋅
=
Praca przewozowa na linii h
[pkm] lub [tkm]
(8)
∑
=
⋅
=
n
i
i
i
h
L
q
Q
1
i
L
– długość odcinka drogi i [km]
h
Q
i
q
– liczba pasażerów (lub masa ładunku) [pas] lub [ton]
A
B
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
12
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Współczynnik wykorzystania pracy przewozowej
[ – ], (9)
h
poj
h
h
Q
h
L
q
Q
k
⋅
=
Q
h
k
1
0,
∈
Q
h
k
poj
h
q
– pojemność pojazdu, wyrażona w [pas] lub [ton]
Współczynnik gotowości technicznej taboru
[ – ], (10)
o
h
u
h
u
h
g
h
T
T
T
k
+
=
g
h
k
1
0,
∈
g
h
k
u
h
T
– czas użytkowania pojazdu na linii h
o
h
T
– czas obsługiwania pojazdu na linii h
Współczynnik wykorzystania pojazdu
[ – ], (11)
o
h
u
h
p
h
po
h
T
T
T
k
+
=
po
h
k
1
,
0
∈
po
h
k
p
h
T
– czas użytkowania pojazdu na linii h
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
7
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
13
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Współczynnik wykorzystania pojazdu sprawnego
technicznie
[ – ], (12)
ponieważ
patrz (10)
patrz (11)
to
u
h
p
h
up
h
T
T
k
=
up
h
k
1
0,
∈
up
h
k
)
(
o
h
u
h
g
h
u
h
T
T
k
T
+
⋅
=
)
(
o
h
u
h
po
h
p
h
T
T
k
T
+
⋅
=
g
h
po
h
up
h
k
k
k
=
Wydajność pojazdu
[pkm/godz] lub [tkm/godz] (13)
p
h
h
h
T
Q
w
=
h
w
p
h
T
– czas użytkowania pojazdu na linii h
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
14
18
100 wkm
100 wkm
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Efektywność pojazdu na linii h
[pkm/wkm] lub [tkm/wkm] (14)
wkm
h
h
h
n
Q
EF
=
h
EF
wkm
h
n
– liczba wozokilometrów zrealizowanych na linii h [wkm]
100 km
1 km
100 wkm
100 wkm
Współczynnik napełnienia na odcinku od i do j,
na linii h
[%]
(15)
poj
h
h
ij
h
ij
Q
Q
N
=
h
ij
Q
– liczba pasażerów na odcinku i Æ j, linii h [pas]
h
ij
N
A
B
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
8
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
15
18
Wskaźniki efektywności transportu
Definicje wskaźników
Koszty eksploatacji
[zł]
(16)
wkm
h
wkm
h
h
n
z
KE
⋅
=
h
KE
wkm
h
z
– koszt wozokilometra zrealizowanego na linii h [zł/wkm]
Rentowność przewozów na linii h
[%]
(17)
h
h
h
h
S
KE
S
R
−
=
h
R
h
S
– przychód ze sprzedaży biletów na linii h [zł/wkm]
Sprzedaż biletów
Przychód
Zysk
Koszty
eksploatacji
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
16
18
Wskaźniki efektywności transportu
Porównanie systemów transportowych
Długość linii komunikacyjnych [km]
Liczba linii
[ - ]
Liczba wozokilometrów
[mln.wkm/rok]
Współczynnik wykorzystania taboru [ - ]
Średnia prędkość eksploatacyjna [km/godz]
Rentowność [%]
Interwał ruchu (w godz. szczytu) [min]
Łódź
(MPK)
Warszawa
Wrocław
Szczecin
Systemy transportowe
Wskaźniki
Powierzchnia obsługiwanej aglomeracji [km
2
]
301,2
449
250
98
29
34
31
12
26,3
48,7
21,2
9,4
0,77
--
0,78
0,74
15,2
12,8
13,9
15,5
3,5
--
0,1
1,9
--
--
--
10,6
320
494
293
301
Ludność [tys]
809,7
1 700
643
419
Koszt wkm
[zł/wkm]
4,01
--
--
4,54
Zarządzanie systemami transportu drog.
Piotr Sawicki, WMRiT, PP
9
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
17
18
Podsumowanie
cz.1
Ważne pojęcia
•
dlaczego tworzone są wskaźniki
•
istota wskaźników stosowanych w transporcie
– czas trwania kursu (przejazdu) t
h
o
– czas obrotu t
h
o
– potok pasażerów (towarów) P
sieci
– interwał ruchu IR
h
– częstotliwość ruchu ω
h
– prędkość eksploatacyjna V
h
e
– prędkość techniczna V
h
t
– wsp. wykorzystania czasu pracy k
h
pr
– praca przewozowa Q
h
– wsp. wykorzystania pracy przewozowej k
h
Q
– wsp. gotowości technicznej taboru k
h
g
– wsp. wykorzystania pojazdu k
h
po
– wsp. wykorzystania pojazdu sprawnego technicznie k
h
up
– wydajność pojazdu w
h
Piotr Sawicki / Ocena efektywności …
18
18
Podsumowanie
cz.2
•
istota wskaźników stosowanych w transporcie
– efektywność pojazdu EF
h
– wsp. napełnienia pojazdu na odcinku N
h
ij
– rentowność przewozów R
h