Absorpcja korpuskularnego 

promieniowania jonizującego

Cząstki promieniowania korpuskularnego mają dużą 

energie kinetyczną co umożliwia im :

• jonizację tj. oderwanie przynajmniej jednego 

elektronu od atomuu lub cząsteczki albo wybicie go 
ze struktury krystalicznej.

• wzbudzenie atomów ośrodka pochłaniającego. 

Wzbudzone atomy emitują kwanty promieniowania
elektromagnetycznego.

Ponieważ jonizacja atomów jest 

spowodowana zderzeniami cząsteczek 
promieniowania z atomami promieniowanie 
korpuskularne nazywamy –

promieniowaniem jonizującym 
bezpośrednio.

LET

-liniowe przenoszenie energii

• Zdolność danego ośrodka do pochłaniania 

promieniowania jonizującego podajemy przez 
podanie ilości energii traconej przez
promieniowanie na jednostkę długości przebywanej 
przez nie drogi

• dla promieniowania korpuskularnego stosujemy 

wzór Bethego

A

Z

v

B

dx

dE



2





Fotony - kwanty promieniowania 

elektromagnetycznego - oddziaływają z 
materią na wiele sposobów. 

Trzy z nich odgrywają zasadniczą rolę: 

zjawisko fotoelektryczne, efekt 
Comptona i produkcja par elektron-
pozyton.

• Zjawisko fotoelektryczne, czyli 

pochłonięcie fotonu przez atom i 

emisja elektronu z jednej z orbit 

atomu ośrodka pochłaniającego.

• Wybite elektrony posiadają znaczną 

Energię kinetyczną, która jest równa 
różnicy między energia pochłoniętego 
kwantu (hv) i energia jonizacji(E

j

):

j

E

hv

mv





2

2

Efekt Comptona, czyli rozproszenie fotonu na quasi-

swobodnym elektronie. Zachodzi przy odpowiedniej 

wartości od 10

5

eV do 10

7

eV).

Energia przekazana elektronowi, a więc i tracona przez foton 

zależy wtedy od kąta pomiędzy kierunkami padającego i 
rozpraszanego fotonu.

• Stosując do opisu efektu Comptona zasadę 

zachowania energii oraz zasadę zachowania pędu 
można wyliczyć wartość energii kwantu 
rozproszonego pod kątem θ.

)

cos

1

(

1

1

'

2

0









c

m

h

hv

hv